2. Euskalkiak euskararen dialektoak dira. Diotenez, VIII.mendean mendebaldekoa sortu zen eta hurrengo mendeetan eratu ziren gainerako euskalkiak. Hasieran, euskara berdina zen leku askotan, baina gero zatiketa politikoen bitartez euskalkiak sortu ziren. Hala ere, erromatarrek leinu ezberdinak zeudela esan zuten, bat datozenak gaur egungo euskalkiekin:
3. Akitaniarrak: Frantziako hego mendebaldean zeuden. Iberiarrekin Galiarrekin baino zerikusia dute, baina hizkuntzan eta fisikoan ezberdinak dira. Autrigoiak: Kantabriako Asoi ibaitik Bilboko Nerbioi ibairaino eta hegoalderantz Araba, Errioxa eta Burgos-ko alde batean zehar zabaltzen ziren. Barduliarrak: Gipuzkoan eta Nafarroan zeuden. Hauengandik datoz gaur egungo gipuzkoar edo erdialdeko euskalkiko hiztunak . Baskoiak: tribu honetan sortu zen euskara komunaren oinarria. Nafarroa osoan, eta Araba, Gipuzkoa eta Errioxako alde batean. Baskoiak latindar hitza barskunes termino zeltatik dator. Karistiarrak: Gipuzkoako eta Arabako alde bateraino. Antzinako Karistian, kristautasuna indar handiagoz sartu zen.
4. 1729. urtean , Manuel Larramendi Salamancan euskararen gramatikari buruzko liburu bat argitaratu zuen. Liburuan euskalkiak aipatzen dira: gipuzkera, bizkaiera, nafarrera eta lapurtera.
5.
6.
7.
8. Euskaltzaindia eta Eusko Jaurlaritza Arabako Foru Aldundia, Bizkaiko Foru Aldundia, eta Gipuzkoako Foru Aldundia dira finantzatzen dituen erakunde publikoak. Euskara zaindu, aztertu, zabaldu, batu eta hobetzea helburu duen akademia ofizialak dira. 1919.an soru zuten Oñatin Bizkaia, Nafarroa, Gipuzkoan eta Arabaren aldundien artean. Euskara hizkuntzaren arazoak bideratuko zituen. Hasierako arazoen artean euskara batuarena zuen. Arantzazun egin zen bileran euskara batua sortzeko bideari ekin zioten eta hizkuntza idatziari buruz arauak eta erabakiak hartu zituzten: idazkera, joskera, jokabidea, aditza eta hiztegia.
9. Euskara batua Euskaltzaindiak proposatutako euskara eredu batua da. 1968ko urriaren 3tik 5era Euskaltzaindiak Arantzazuko Batzarrean Euskalkien artean elkar ulertzearen arazoak gainditzeko eta hainbat alorretan hizkuntza arautu baten beharrari erantzuteko 1964an, Baionan euskaltzale talde batek Euskal Idazkaritza sortu zuen. gizarte-taldeen babesa bilatu zuen: EAJ, ETA, Enbata eta Eliza.
10.
11. Urtez urte Euskaltzaindia euskararen alorrei buruzko arauak eta gomendioak kaleratuz doa. Gaur egun, oso sustraiturik dago, hezkuntzan, hedabideetan eta administrazioan erabiltzen den euskara bihurtu da. Literaturan ere ezin bestekoa izan da azken hamarkadetan, horrek ahalbidetu baitu idazleek egindako ekoizpen handia. Hirietako hainbat euskaldunek, euskara batua ama-hizkuntzatzat ikasi du.
12. KRITIKAK: Ipar Euskal Herriko eremu askotan euskara estandarra ez da behar bezala ezagutzera eman, eta horren arrazoietako bat erakunde publikoen gogo falta izan daiteke. Zuberoan, herrialdearen urruntasun administratibo eta linguistikoagatik, denboran eta gizartean sustrai sakonak dituen zubereraren forma literarioa lantzen da, nahiz eta hango euskaltzale gehienek euskara batua beharrezko tresna dela ulertu. Bereziki bizkaieraren eremuan, euskara batuarenganako jarrera kritikoak indartsu eta luze iraun izan du. Herri batzuetan bi ikastola eta bi euskaltegi izatera iritsi ziren.
