κ

1. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 1
1
Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί
4.24. 84 g καθαρού Fe αντιδρούν με περίσσεια διαλύματος H2SO4. Να βρείτε:
α) τον όγκο του αερίου προϊόντος σε STP, β) τον όγκο του αερίου προϊόντος σε πίεση 0,82 atm και
θερμοκρασία 127 ο
C και γ) τη μάζα του άλατος που σχηματίζεται.
4.25.Σε 6,6 g (ΝΗ4)2SO4 επιδρούμε με περίσσεια διαλύματος ΝαΟΗ. Ποια η μάζα και ο όγκος (σε STP)
του αερίου που εκλύεται;
4.26.Να βρείτε τον όγκο διαλύματος HCl 0,4 Μ, που απαιτείται για την πλήρη εξουδετέρωση 250 mL
διαλύματος Ca(OH)2 0,5 M
4.27.Ένα διάλυμα H2SO4 έχει όγκο 40 ml. Το διάλυμα αυτό χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Στο πρώτο μέρος
προσθέτουμε περρίσεια διαλύματος Ca(NO3)2, oπότε καταβυθίζονται 6,8 g ιζήματος.
α) Ποια η % κ.ο. περιεκτικότητα του διαλύματος H2SO4;
β) Ποιος όγκος διαλύματος ΝαΟΗ 0,5 Μ χρειάζεται για να εξουδετερώσει πλήρως το άλλο μισό του
αρχικού διαλύματος;
4.28.32,4 g HBr διαλύονται σε διάλυμα K2CO3 με αποτέλεσμα να αντιδρά πλήρως το οξύ. Το αέριο που
ελευθερώνεται εξουδετερώνεται πλήρως από 2 L διαλύματος ΝαΟΗ. Να βρεθούν:
α. ο όγκος του CO2 που εκλύθηκε σε STP.
β. η molarity του διαλύματος του ΝαΟΗ.
4.29.4,48 L aέριου υδρογόνου (STP) αντιδρούν με κατάλληλη ποσότητα χλωρίου. Το αέριο (Α) που
σχηματίστηκε διαβιβάζεται σε ποσότητα διαλύματος που περιέχει σόδα (Να2CO3). To αέριο (Β) που
εκλύεται, στη συνέχεια διαβιβάζεται ποσοτικά σε διάλυμα Ca(OH)2 με αποτέλεσμα να σχηματιστεί
ποσότητα λευκού ιζήματος. Να βρεθούν:
α. οι μοριακοί τύποι των αερίων (Α) και (Β).
β. ο όγκος του αέριου ΗCl που σχηματίστηκε σε STP.
γ. η μάζα του λευκού ιζήματος.
4.30.Ποσότητα ψευδαργύρου (Zn) προστίθεται σε αραιό διάλυμα Η2SO4 έτσι ώστε να εκλυθεί αέριο το
οποίο αντιδρά πλήρως με την κατάλληλη ποσότητα χλωρίου. Το αέριο που σχηματίστηκε αντιδρά με την
κατάλληλη ποσότητα Νa2S και εκλύονται 5,376 L aερίου σε STP. Ζητούνται:
α. η μάζα του Zn
β. ο όγκος του διαλύματος ΝαΟΗ συγκέντρωσης 1Μ που εξουδετερώνει τη μισή ποσότητα του
αερίου της δεύτερης αντίδρασης.
4.31.Μια ποσότητα Να2CO3 αντιδρά με HCl. Το αέριο που παράγεται διοχετεύεται σε διάλυμα Ca(OH)2, το
οποίο περιέχει τη στοιχειομετρική ποσότητα Ca(OH)2 για πλήρη αντίδραση με το αέριο. Σχηματίζονται
20 g ιζήματος. Να βρείτε την ποσότητα του άλατος Να2CO3 που αντέδρασε και τη molarity των 500 ml
διαλύματος Ca(OH)2.
4.32.Σε 20g CaCO3 επιδρά περίσσεια HCl, οπότε το CaCO3 αντιδρά πλήρως. Το 1/5 της ποσότητας του
αερίου που παράγεται, διοχετεύεται σε διάλυμα που περιέχει περίσσεια NH3. Ποια ποσότητα NH3 θα
αντιδράσει;

2. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 2
2
4.33.Μια ποσότητα Ca προστίθεται σε αρκετή ποσότητα νερού ώστε τελικά να προκύψουν 300 mL
διαλύματος Α. 60 mL από αυτό το διάλυμα αντιδρούν με το απαραίτητο (ΝΗ4)3ΡΟ4 κι εκλύεται ένα αέριο
το οποίο εξουδετερώνεται πλήρως από διάλυμα H2SO4. To αλάτι που παράγεται απομονώνεται και
προστίθεται σε διάλυμα BaCl2 οπότε καταβυθίζονται 0,466 g ιζήματος. Ποια η αρχική ποσότητα του Ca;
4.34.Αναμιγνύουμε α) 254 g Ι2 με 2 g Η2, β) 11,2 L Ι2 με 5,6 L H2 σε STP,
γ) 8,96 L Ι2 με 1 g Η2. Πόσα g HI παράγονται σε κάθε μια από τις παραπάνω περιπτώσεις; Αr(Ι)=127,
Αr(Η)=1
4.35. Υδατικό διάλυμα ΝαΟΗ περιέχει 8 g διαλυμένης ουσίας. Στο διάλυμα προσθέτουμε 16,2 g HΒr. Να
βρεθούν:
α. η μάζα του άλατος που παράγεται
β. η συγκέντρωση κάθε διαλυμένης ουσίας στο τελικό διάλυμα, αν ο όγκος του τελικού διαλύμα-
τος είναι 400 mL.
4.36.Aναμειγνύουμε 200 mL διαλύματος Η2SO4 0,5Μ με 50 mL διαλύματος 0,5Μ. Να βρεθεί η σύσταση
του διαλύματος που προκύπτει σε mol/L.
4.37.Aναμειγνύουμε διάλυμα ΗΒr 2Μ με διάλυμα υδροξειδίου του ασβεστίου 2Μ με αναλογία όγκων 1 : 2
αντίστοιχα. Να βρεθούν οι συγκεντρώσεις των σωμάτων στο διάλυμα που προκύπτει.
4.38.Διαθέτουμε μίγμα οξέων που περιέχει 8,1 g ΗΒr και 7,3 g ΗCl. Το μείγμα απαιτεί για την πλήρη
εξουδετέρωση του 400 mL διαλύματος Ca(OH)2. Na υπολογιστούν:
α. η συγκέντρωση του διαλύματος της βάσης.
β. η μάζα του βρωμιούχου και χλωριούχου άλατος που σχηματίστηκε.
4.39.Ορισμένη ποσότητα διαλύματος περιέχει 15,2 g μείγματος ΚΟΗ και ΝαΟΗ, που περιέχει τα
συστατικά του σε αναλογία mol 2 : 1 aντίστοιχα. Να βρεθούν:
α. τα mol του ΝαΟΗ και του ΚΟΗ στο μείγμα.
β. ο όγκος διαλύματος Η2SO4 συγκέντρωσης 4Μ που απαιτείται για να εξουδετερώσει την ποσό-
τητα του μείγματος των δύο βάσεων
4.40.Για τον υπολογισμό της σύστασης ενός μίγματος Ca(OH)2 και Βα(ΟΗ)2 ενεργούμε ως εξής:
α. Παίρνουμε μια ποσότητα του μίγματος και βρίσκουμε ότι ζυγίζει 83,2 g.
β. Διαλύουμε τα 83,2 g του μίγματος σε νερό και βρίσκουμε ότι για την πλήρη εξουδετέρωση της
ποσότητας του διαλύματος που σχηματίστηκε απαιτούνται 300 mL διαλύματος Η2SO4 2M. Na
βρεθούν τα g κάθε συστατικού το αρχικό μίγμα καθώς και τα mol των αλάτων που σχηματίζονται.
4.41.Κράμα περιέχει δύο μέταλλα, Fe και Zn, και ζυγίζει 18,7 g. Το μίγμα αντιδρά με διάλυμα HCl, οπότε
παράγονται 6,72 L σε STP. Να βρείτε την σύσταση του μίγματος σε g.
Μίγμα Cα και Να, μάζας 8,6 g, διαλύεται σε περρίσεια νερού οπότε ελευθερώνονται 4,48 L αερίου (σε STP).
Ο όγκος του διαλύματος που προέκυψε είναι 500 ml. Βρείτε
α) την w/w σύσταση του μίγματος, β) τις Molarity των ουσιών που περιέχονται στο διάλυμα που προέκυψε.

3. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 3
3
Γενικό μέρος οργανικής χημείας 1
χαρακτηριστική ομάδα: είναι ένα άτομο ή ένα συγκρότημα ατόμων που προσδίδει χαρακτηριστικές
ιδιότητες στην ένωση στην οποία περιέχεται.
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
χαρακτηριστική ομάδα όνομα κατηγορία ένωσης παράδειγμα
– ΟΗ υδροξύλιο αλκοόλες CH3CH2OH
(C) – O – (C) αιθερομάδα αιθέρες CH3-O-CH3
 C = O
|
α)  CH = O ή - CHO
(καρβονύλιο στην άκρη)
β) (C)  C  (C)
| |
O
(καρβονύλιο στο εσωτερικό)
καρβονύλιο
αλδεϋδομάδα
κετονομάδα
καρβονυλικές ενώσεις
αλδεϋδες
κετόνες
CH3CH=O
O
||
CH3-C -CH3
(ή CH3COCH3)
 C  OH ή  COOH
||
O
καρβοξύλιο καρβονικά οξέα CH3COOH
ή
CH3-C=O
|
OH
 C  O  C  ή  COO  (C)
||
O
εστερομάδα εστέρες καρβονικών
οξέων
CH3COOCH3
 C  N ή  CN κυανομάδα νιτρίλια CH3CN
 X όπου X: F, Cl, Br, I αλογονομάδα αλογονοενώσεις CH3CH2Cl
 NH2 , - ΝΗ - & - Ν –
|
αμινομάδα αμίνες CH3NH2
 NO2 νιτροομάδα νιτροενώσεις CH3NO2
oμόλογη σειρά: είναι ένα υποσύνολο του συνόλου των οργανικών ενώσεων του οποίου τα μέλη
έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
α) έχουν ίδιο Γενικό Μοριακό Τύπο (Γ.Μ.Τ.)
β) έχουν τις ίδιες χαρακτηριστικές ομάδες και το ίδιο είδος και πλήθος δεσμών (ίδια
σύνταξη), οπότε εμφανίζουν παρόμοιες χημικές ιδιότητες, κοινές μεθόδους
παρασκευής και προοδευτική μεταβολή φυσικών ιδιοτήτων.
γ) κάθε μέλος διαφέρει από το προηγούμενο και το επόμενο του κατά την ομάδα
 CH2  (μεθυλένιο) ή κατά 14 ως προς τη σχετική μοριακή τους μάζα.
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΟΜΟΛΟΓΕΣ ΣΕΙΡΕΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ
ομόλογη σειρά Γ.Μ.Τ. Παράδειγμα
κορεσμένοι υδρογονάνθρακες ή αλκάνια ή
παραφίνες
CvH2v+2 , v  1 CH3CH3 , CH4
ακόρεστοι υδρογονάνθρακες:
 με 1 διπλό δεσμό (αλκένια ή ολεφίνες)
 με 1 τριπλό δεσμό (αλκίνια)
 με 2 διπλούς δεσμούς (αλκαδιένια)
CvH2v , v  2
CvH2v-2 , v  2
CvH2v-2 , v  3
CH2=CHCH3
CHCH
CH2=CH-CH=CH2

4. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 4
4
KYΡΙΟΤΕΡΕΣ ΟΜΟΛΟΓΕΣ ΣΕΙΡΕΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ
Όνομα γενικός τύπος γραφής Γ.Μ.Τ.
αλκοόλες
κορεσμένες μονοσθενείς
ROH ή CvH2v+1OH, v  1 CvH2v+2O
v  1
αιθέρες
κορεσμένοι μονοσθενείς
R’OR ή CvH2v+1OCκH2κ+1 CvH2v+2Ο
v  2
αλδεϋδες
κορεσμένες μονοσθενείς
RCH = O ή CκH2κ+1CH = O, v 0 CνΗ2νΟ
v  1
κετόνες
κορεσμένες μονοσθενείς
R  C  R΄ ή CκH2κ+1 C  CμΗ2μ+1
|| ||
Ο Ο
ν  1 μ  1
CνΗ2νΟ
v  3
οξέα
κορεσμένα μονοκαρβονικά
RCOOH ή CvH2v+1COOH, v  0 CνΗ2νΟ2
v  1
εστέρες
κορεσμένων μονοκαρβονικών οξέων με
κορεσμένες και μονοσθενείς αλκοόλες
RCOOR΄ ή CκH2κ+1COOCμΗ2μ+1
ν  0 μ  1
CνΗ2νΟ2
v  2
Αλκυλαλογονίδια RX ή CvH2v+1X, v  1
(X: F, CI, Br, I )
CvH2v+1X
v 1
Κορεσμένες μονοσθενείς αμίνες RNH2 , R-NH-R’ & R-N-R΄
|
R΄΄
CvH2ν+3Ν
 Eρώτηση: Να γραφεί ο μοριακός τύπος, το όνομα και ο Σ.Τ. του πρώτου και δεύτερου
μέλους καθεμίας από τις γνωστές ομόλογες σειρές:
Απάντηση :
Aλκάνια: Γ.Μ.Τ. : CvH2v+2 , ν  1 : 1ο
μέλος: για ν=1  CH4 : μεθάνιο
2ο
μέλος: για ν=2  C2H6 : CH3CH3 : αιθάνιο
Aλκένια: Γ.Μ.Τ. : CvH2v , ν  2 : 1ο
μέλος: για ν=2  C2H4 : CH2=CH2 : αιθένιο
2ο
μέλος: για ν=3  C3H6 : CH3CH=CH2 : προπένιο
Aλκίνια: Γ.Μ.Τ. : CvH2v-2 , ν  2 : 1ο
μέλος: για ν=2  C2H2 : CHCH : αιθίνιο
2ο
μέλος: για ν=3  C3H4 : CH3CCH : προπίνιο
Aλκαδιένια: Γ.Μ.Τ. : CvH2v-2 , ν  3 : 1ο
μέλος: για ν=3  C3H4 : CH2=C=CΗ2 : προπαδιένιο
Aλκοόλες: Γ.Μ.Τ. : CvH2v+2Ο , ν  1: 1ο
μέλος: για ν=1  CH4O : CH3ΟΗ : μεθανόλη
2ο
μέλος: για ν=2  C2H6Ο : CH3CH2OH : αιθανόλη
Aιθέρες: Γ.Μ.Τ. : CvH2v+2Ο , ν  2 : 1ο
μέλος: για ν=2  C2H6Ο : CH3-O-CH3 :μεθοξυ-μεθάνιο
2ο
μέλος: για ν=3  C3H8O : CH3-O-CH2CH3
Aλδεϋδες: Γ.Μ.Τ. : CvH2vΟ , ν  1: 1ο
μέλος: για ν=1  CH2O : CH2=Ο : μεθανάλη
2ο
μέλος: για ν=2  C2H4Ο : CH3CH=O : αιθανάλη
Κετόνες: Γ.Μ.Τ. : CvH2vΟ , ν  3 : 1ο
μέλος: για ν=3  C3H6O : CH3CΟCH3 : προπανόνη
2ο
μέλος: για ν=4  C4H8Ο : CH3COCH2CH3 : βουτανόνη
Oξέα: Γ.Μ.Τ. : CvH2vΟ2 , ν  1: 1ο
μέλος: για ν=1  CH2O2 : ΗCΟΟΗ : μεθανικό οξύ
2ο
μέλος: για ν=2  C2H4Ο2 : CH3CΟΟΗ : αιθανικό οξύ
Εστέρες: Γ.Μ.Τ. : CvH2vΟ2 , ν  2: 1ο
μέλος: για ν=2  C2H4O2 : ΗCΟΟCΗ3 : μεθανικός
αιθυλεστέρας
2ο
μέλος: για ν=3  C3H6Ο2

5. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 5
5
Β. Ονοματολογία
 Ενώσεις με μία συνεχόμενη αλυσίδα:
Η ονομασία των ενώσεων αυτών δίνεται χρησιμοποιώντας το συνδυασμό τριών συνθετικών, όπως φαίνεται
στον παρακάτω πίνακα:
1ο
συνθετικό 2ο
συνθετικό 3ο
συνθετικό
Εκφράζει τον αριθμό
ατόμων άνθρακα που
υπάρχουν στην αλυσίδα
Εκφράζει το είδος των χημικών
δεσμών μεταξύ των ατόμων
του άνθρακα της αλυσίδας
Αποτελεί την κατάληξη της
ονομασίας, η οποία
προέρχεται από το είδος της
κύριας Χ.Ο> και εκφράζει την
ομόλογη σειρά στην οποία
ανήκει η ένωση
1 C: μεθ- απλοί δεσμοί: -αν- Υδρογονάνθρακες: - ιο
2 C: αιθ- 1 διπλός δεσμός (δ.δ.): -εν- Αλκοόλες ( - ΟΗ): -όλη
3 C: προπ- 2 δ.δ.: -διεν- Αλδεϋδες ( - CH = O): -άλη
4 C: βουτ- 3 δ.δ.: -τριεν-
κ.ο.κ.
Κετόνες: >C = O: - όνη
5 C: πεντ-
6 C: εξ-
κ.ο.κ.
Από το 5ο
άτομο άνθρακα
και πάνω ακολουθείται η
ελληνική ονομασία
1 τριπλός δεσμός (τ.δ.): -ιν-
2 τ.δ.: -διιν-
κ.ο.κ.
Καρβονικά οξέα ( - COOH):
- ικό οξύ ή οϊκό οξύ
-ενιν- : 1 δ.δ. και 1 τ.δ. Νιτρίλια ( - CN): - νιτρίλιο
 Ενώσεις με διακλαδισμένη ανθρακική αλυσίδα
Στις ενώσεις αυτές υπάρχουν :
α) η κύρια αλυσίδα που περιέχει τη χαρακτηριστική ομάδα, τον πολλαπλό δεσμό και τα
περισσότερα άτομα άνθρακα σε συνεχόμενη διάταξη (με την παραπάνω προτεραιότητα)
β) οι διακλαδώσεις που κυρίως είναι αλκύλια δηλαδή μονοσθενείς ρίζες που προκύπτουν
θεωρητικά από ένα αλκάνιο, όταν από το μόριό του αφαιρέσουμε ένα άτομο Η:
CvH2v+2
- H
  CvH2v+1  , v  1, συνήθης συμβολισμός: R
(αλκάνιο) (αλκύλιο)
αριθμός ατόμων C συντακτικό τύπος ονομασία
v = 1 : CH3  CH3  μεθύλιο
v = 2 : C2H5  CH3CH2  αιθύλιο
v = 3 : C3H7 
CH3CH2CH2 
ή
CH3CH 
|
CH3
προπύλιο
ισοπροπύλιο

6. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 6
6
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.1. Εισαγωγή - ομόλογες σειρές
1.1.1. Το CO2 είναι:
α.οργανική ένωση
β.ανόργανη ένωση
γ.οργανική ένωση όταν προέρχεται από ζωϊκούς οργανισμούς
δ.οργανική ένωση όταν προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς.
1.1.2. Από τις οργανικές ενώσεις:
CH3-CH=O H-CΗ=O CH3-CN CH2=CH-COOH
(Ι) (ΙΙ) (ΙΙΙ) (ΙV)
ακόρεστες είναι:
α.οι (ΙΙΙ) και (ΙV) β.η (ΙV)
γ.όλες δ.καμία
1.1.3. Σε ποια ομόλογη σειρά ανήκουν οι παρακάτω ενώσεις:
C8H18 , C3H6 , CH4O , C2H4O , C2H4O2 , C4H6 , C3H8O , C3H6O , C2H2 , CH3CH2CH3 ,
CH2=O , CH3COOH , CHCH , CH3CH2Cl .
1.1.4. Να γραφούν οι μοριακοί τύποι του 1oυ
και του 4ου
μέλους των:
αλκανίων, αλκενίων, αλκινίων, αλκαδιενίων, αλκοολών, αλδεϋδών, κετονών, οξέων.
1.1.5. Η ένωση με μοριακό τύπο C11H24 ανήκει:
α.στους κορεσμένους υδρογονάνθρακες
β.στους ακόρεστους υδρογονάνθρακες με ένα διπλό δεσμό
γ.στους ακόρεστους υδρογονάνθρακες με ένα τριπλό δεσμό
δ.σε άλλη κατηγορία υδρογονανθράκων.
1.1.6. Από τις οργανικές ενώσεις CH4, CH2O2, C2H6, C4H8, CH3OH και C2H4O ανήκουν στην
ίδια ομόλογη σειρά οι:
α.CH4, C2H6 και C4H8 γ.CH3OH και C2H4O
β.CH3OH, C2H4O και CH2O δ.CH4 και C2H6
1.1.7. Στο γενικό τύπο CνΗ2ν+2Ο με ν  2 ανήκουν:
α. οι αλδεϋδες και οι κετόνες
β. μόνο οι κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες
γ. οι κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες και οι αιθέρες
δ. οι αλδεΰδες.
1.1.8. Το τρίτο μέλος της ομόλογης σειράς των αλκινίων έχει το μοριακό τύπο:
α. C3H4 β. C4H6
γ. C3H6 δ. C4H8
1.1.9. Οι κορεσμένοι μονοαιθέρες έχουν το γενικό τύπο:
α. R-O-R΄ β. RCOR΄
γ. RCOOR΄ δ. R-O-O-R

7. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 7
7
1.1.10. Τα κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα έχουν γενικό μοριακό τύπο:
α. CνH2νO2 γ. CνH2νCOOH
β. CνH2ν+2O δ. CνH2ν+2O2
1.1.11. Ποιος από τους παρακάτω μοριακούς τύπους δεν ανήκει σε κορεσμένη μονοσθενή κε-
τόνη;
α. C3H6O β. C4H8O
γ. C5H10O δ. C2H4O
1.1.12. Δίνονται οι παρακάτω Μ.Τ. υδρογονανθράκων:
i) C4H8 ii) C5H12 iii) C2H2 iv) C5H8
Nα προσδιορίσετε:
α) την ομόλογη σειρά που ανήκει ο κάθε υδρογονάνθρακας
β) τον αντίστοιχο Γ.Μ.Τ. της ομόλογης σειράς
γ) το συντακτικό τύπο του πρώτου μέλους σε κάθε ομόλογη σειρά.
1.1.13. Να γίνει αμφιμονοσήμαντη (ένα προς ένα) αντιστοίχηση μεταξύ των μοριακών τύπων
της στήλης (Ι) και των ομόλογων σειρών της στήλης (ΙΙ).
(Ι) (II)
Α. C10H22 α. κετόνη
Β. C2H4O β. αλκάνιο
Γ. C3H6O γ. αιθέρας
Δ. CH2O2 δ. αλδεΰδη
Ε. CH4O ε. καρβοξυλικό οξύ
Ζ. C2H6O ζ. αλκοόλη
1.1.14. Να αντιστοιχήσετε τις ενώσεις της στήλης (I) με την ονομασία της ομόλογης σειράς
στη στήλη (II).
(I) (II)
Α. CH3-CH2-O-CH3 α. αλδεΰδη
Β. CH2=O β. καρβοξυλικό οξύ
Γ. CH3-CO -CH3 γ. αιθέρας
Δ. CH3-COOH δ. κετόνη
Ε. CH3-CH2-OH ε. αλκοόλη.
1.2. Ονοματολογία
1.2.1. Ο υδρογονάνθρακας με το συντακτικό τύπο CH3CH = CH
oνομάζεται: | |
CH3 CH3
α. 3-μεθυλο-3-βουτένιο γ. 2,3-διμέθυλο-1-προπένιο
β. 2-μεθυλο-1-βουτένιο δ. 1-πεντένιο.
1.2.2. Να ονομαστούν οι ενώσεις:
α) CH3CH2CH2CH2CH3 β) CH2=CHCH2CH2CH3 γ) CH3 CCH
δ) CH2=CHCH=CH2 ε) CH3CH2CCH στ) CHCCH2CH2CH=CH2

8. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 8
8
ζ) CH3(CH2)5CH3 η) CH3OH θ) CH3COOH
1.2.3. Να γραφεί ο συντακτικός τύπος των παρακάτω ενώσεων:
α) μεθανόλη β) προπανόνη γ) 3-πεντανόνη
δ) 3-πεντενικό οξύ ε) 2-βουτανόλη στ) 3-βουτιν-1-όλη
ζ) 1,4-πενταδιεν-3-όλη η) 2-βουτεν-1-όλη
1.2.4. Να ονομαστούν οι ενώσεις:
CH3
|
α) CH3CH - CHCH3 β) CH3C - CHCH3 γ) CH3CH2CHCH2CH3
| | | | |
CH3 CH3 CH3 CH3 CH2CH3
CH3 CH3 CH3
| | |
δ) CH3CH2C  CCH2 CHO ε) CH2CH2 στ) CH3CHCH2CH3
| | | |
C2H5 C2H5 C2H5OH CH2CH2CH3
1.2.5. Nα γραφεί ο Σ.Τ. των παρακάτω ενώσεων:
α) 2-μεθυλο-πεντάνιο, β) αιθυλο-πεντάνιο
γ) 2,2-διμεθυλο-πεντάνιο δ) 3,4-διαιθυλο-εξάνιο,
ε) 2,4,6-τριμεθυλο-οκτάνιο στ) 2,2,4-τριμεθυλο-πεντάνιο
ζ) 5-αιθυλο-2,2,3,6-τετραμεθυλο-δεκάνιο η) 3-αιθυλο-3-μεθυλο-επτάνιο
1.2.6. Να ονομαστούν κατά IUPAC: O
||
α) CH3CH2CN β) CH2=CHCOOH γ) CH3CCH2CH3 δ) CH3(CH2)14COOH
ε) CH3CH2CH2OH στ) CH3CHCH2CH2OH ζ) CH2=CHCH2CHCOOH
| |
CH3 CH3
η) CH2=CHCHCH2CH3 θ) CH3CHCCH2CH3 ι) CH3CHCH2CHCH3
| | || | |
OH CH3 O CH3 OH
ια) CH3CH=CHCH=O ιβ) CH3CHOH ιγ) CH3(CH2)7CH=O ιδ) CH3CH=CCOOH
| |
CH3 CH3
CH3 O CH3 CH3
| || | |
ιε) CH3C  C  CCH3 ιστ) CH3CHCH2CH2CH2CH2COOH ιζ) CH3CCCH
| | | |
CH3 CH3 CH3 CH3

9. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 9
9
CH3 CH3
| |
ιη) CH3CCH2OH ιθ) CH3COH κ) CH3CH2CHCH3 κα) CH3CH2CHCH3
| | | |
CH3 CH3 CH2OH CN
κβ) (CH3)3C-Cl κγ) CH2=CHCH2CHBr2 κδ) CHCl3
κε) HO-CH2-CH2-OH κστ) (CH3)3C-Βr κζ) (CH3)2C(OH)COOH
1.2.7. Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των παρακάτω ενώσεων:
α) 3-μεθυλο-2-βουτενάλη, β) 2,2-διμεθυλο-βουτανικό οξύ,
γ) 3-μεθυλο-βουτανονιτρίλιο δ) 3-αιθυλο-2,4-διμεθυλο-3-πεντανόλη,
ε) διμεθυλο-προπανικό οξύ στ) 2,4-διμεθυλο-3-πεντανόνη
ζ) μεθανικό οξύ η) 2-υδροξυ-προπανικό οξύ
θ) βουτανοδιάλη ι) προπανοτριόλη
1.2.8. Να ονομαστούν οι παρακάτω ενώσεις:
α) CH3C=O β) H-C=O γ) CH3COCH3 δ) CH3CH=O
| |
OH H
ε) CH3CH2-O-CH2CH3 στ) CH3OCH2CH3 ζ) BrCH2COOH η) CΗ3- O-C-H
||
O
θ) CH3COOCH2CH3 ι) CH3COOCH(CH3)2 ια) (COOH)2
ιβ) CH3CH2NH2 ιγ) CH3NHCH2CH3 ιδ) (CH3)3Ν
1.2.9. Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των ακόλουθων ενώσεων:
α. διπροπυλαιθέρας β. μεθυλο-ισοπροπυλαιθερας
γ. μεθανικός αιθυλεστέρας δ. αιθανικός ισοβουτυλεστέρας
ε. μυρμηκικός διισοπροπυλεστέρας στ. μεθυλο-3-χλωρο-προπανικός μεθυλεστέρας
ζ. μεθυλο-βουτίνιο η. διμεθυλο-προπανάλη
θ. βουτινόνη ι. τετραμεθυλο-βουτάνιο
ια. προπενικό οξύ ιβ. τετραχλωρο-μεθάνιο
ιγ. ισοπροπυλαμίνη ιδ. tetr-βουτυλαμίνη
ιε. διαιθυλαμίνη ιστ. sec-βουτυλαμίνη
1.2.10. Ποια από τις παρακάτω ονομασίες είναι λανθασμένες;
α. αιθανόλη β. μεθυλοπροπίνιο γ. 2-βουτανάλη
δ. μεθένιο ε. προπενικό οξύ στ. 4-εξίνιο
ζ. τετραχλωρο-μεθάνιο η. μεθυλοπροπανόνη θ. 1-βουτενικό οξύ
ι. 1,2,2-τριμεθυλοπροπάνιο ια. 2-αιθυλο-προπενικό οξύ

10. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 10
10
1.2.11. Να ονομάσετε τα ακόλουθα οργανικά μόρια:
CH3
CH3
CH3
CH2
CH2
CH3
CH3
CH3
Br
BrBrCl
CH3
OH
O
OH
O
OHO
OH
O
O
CH3CH3
N
CH3
CH3 CH3
O
CH3 CH3
CH3
OH
CH3
CH3
CH3
CH3
Br Br
CH3 CH3
CH2
O
O CH2
CH3
CH3
1.3. Iσομέρεια
1.3.1. Στο μοριακό τύπο C2H6O αντιστοιχούν δύο ενώσεις: α) Η ένωση με συντακτικό τύπο
................................ που ονομάζεται .................................. και β) Η ένωση με συντακτικό τύπο
...................................... που ονομάζεται ........................................ .Το παραπάνω φαινόμενο
εμφανίζεται πολύ συχνά στην....................................Χημεία και ονομάζεται
...................................... .
Όταν μια κορεσμένη οργανική ένωση Ε περιέχει μόνο τη χαρακτηριστική ομάδα CH=O ανήκει

11. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 11
11
στην ομόλογη σειρά των ....................................., που είναι ενώσεις ισομερείς με
τις.................................................... Η κατάληξη του ονόματος της ένωσης Ε είναι
..............................................
1.3.2. Η ένωση με συντακτικό τύπο CH3-CH2-CH2-CH=O (I) ονομάζεται
.......................................................... και ανήκει στην ομόλογη σειρά των
.................................................................. Η ένωση (I) είναι ισομερής με τις ενώσεις
............................................. (II) και .........................................(III). Οι ενώσεις
(I) και (II) εμφανίζουν ισομέρεια ....................................... ενώ οι (I) και (III) εμφανίζουν ισομέρεια
............................................... .
1.3.3. Να βρεθούν τα ισομερή που αντιστοιχούν στους τύπους:
α) C4H10 β) C4H8 γ) C3H8O, δ) C4H9OH,
ε) C3H6O στ) C4H8O ζ) C4Η8Ο2 η) C4H6
1.3.4. Να βρεθούν και να ονομαστούν τα ισομερή που αντιστοιχούν στους τύπους:
α) C6H14 β) C5H8 γ) C4H9Br δ) C5H12O
ε) C5H10 στ) C2H6O ζ) C5H10 η) C2H4Ο2
θ) C3H7CHO ι) HCOOC4H9 ια) C4H7Cl ιβ) C4H9NH2
1.3.5. Να βρεθούν οι Σ.Τ. των όλων των κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών που έχουν στο
μόριό τους 10 άτομα Η.
1.3.6. Αλκένιο έχει σχετική μοριακή μάζα 56. Βρείτε όλους τους δυνατούς Σ.Τ. του αλκε-
νίου. (Αr: C:12, H:1)
1.3.7. 2,24 L (σε stp) ατμών κορεσμένης καρβονυλικής ένωσης ζυγίζουν 5,8 g. Βρείτε όλα τα
ισομερή της ένωσης. (Αr: C:12, H:1, O:16)
1.3.8. Να βρεθούν οι Μ.Τ. ενός κορεσμένου υδρογονάνθρακα, ενός αλκενίου και ενός
αλκινίου με σχετικές μοριακές μάζες 58, 70 και 40 αντίστοιχα. (Αr: C:12, H:1)
1.3.9. α. Mια κορεσμένη και μονοσθενής αλδεΰδη έχει Μr = 44. Να καθοριστεί ο Μ.Τ. και ο
Σ.Τ. της αλδεΰδης. (Αr: C:12, H:1, O:16)
β. Kορεσμένη και μονοσθενής αλκοόλη έχει Μr=60. Να βρεθεί ο Μ.Τ. και οι δυνατοί
Σ.Τ. της αλκοόλης. (ΑΒ: C:12, H:1, O:16)
1.3.20. Κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη (Α) περιέχει 60% w/w σε άνθρακα. Να βρείτε όλους
τους δυνατούς συντακτικούς τύπους που αντιστοιχούν στην ένωση (Α)

12. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 12
12
Πετρέλαιο -
Υδρογονάνθρακες
ΚΑΥΣΗ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΥΣΗΣ:
1. 4,4 g προπανίου (C3H8) καίγονται πλήρως με ατμοσφαιρικό αέρα σύστασης 20% v/v σε Ο2 και
80% v/v σε Ν2. Να υπολογιστούν:
α) Ο όγκος του Ο2 που απαιτείται για την καύση και του αέρα που τελικά καταναλώθηκε, σε πρότυπες
συνθήκες (stp).
β) Η μάζα του διοξειδίου του άνθρακα που προκύπτει.
γ) Η μάζα των υδρατμών που σχηματίζονται.
Δίνονται Αr : C:12, H:1, O:16
2. 2 L προπανίου αναμιγνύονται με 70 L ατμοσφαιρικού αέρα (20% v/v O2 , 80% v/v N2 ) και το μίγμα
αναφλέγεται. Ποια είναι η σύσταση των καυσαερίων:
α) μετά την ψύξη τους
β) μετά την ψύξη και τη διαβίβασή τους σε περίσσεια διαλύματος ΝαΟΗ ;
Όλοι οι όγκοι μετρήθηκαν στις ίδιες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας.
3. 5,8 g κορεσμένου υδρογονάνθρακα (Α) καίγονται με περίσσεια οξυγόνου. Προέκυψαν 9 g υδρατμών.
Να υπολογίσετε:
α) Τον Μ.Τ. και τα συντακτικά ισομερή του υδρογονάνθρακα που κάηκε (Α).
β) Την μάζα του CO2 που προέκυψε.
Δίνονται Αr: C : 12, H : 1, O : 16
4. Καίγεται πλήρως ακόρεστος Η/C (Α) με ένα διπλό δεσμό και δίνει τετραπλάσιο όγκο CO2, μετρημένο στις
ίδιες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Να βρείτε:
α. Τον Μ.Τ. του (Α).
β. Τους Σ.Τ. των άκυκλων συντακτικών ισομερών που αντιστοιχούν στον παραπάνω Μ.Τ.
5. Kαίγονται 4,6 g μίγματος που αποτελείται από μεθάνιο (CH4 ) και αιθάνιο (C2H6) με την απαιτούμενη
ποσότητα οξυγόνου. Προέκυψαν 11,2 L διοξειδίου του άνθρακα μετρημένα σε πρότυπες συνθήκες STP
Bρείτε:
α) τη σύσταση σε mol του αρχικού μίγματος
β) την απαιτούμενη ποσότητα οξυγόνου σε g για την καύση του αρχικού μίγματος μίγματος
Δίνονται Αr : C:12, H:1 , O:16
Eπιπλέον …
2.1.1. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων πλήρους καύσης των ενώσεων:
βουτάνιο, αιθένιο, 1-βουτένιο, 2-προπανόλη, προπανάλη, αιθανικό οξύ, αλκένιο, αλκίνιο, αέριος
υδρογονάνθρακας, κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη.
2.1.2. Να γραφούν εξισώσεις για τις αντιδράσεις που πραγματοποιούνται:
α. σε έναν αναπτήρα που περιέχει βουτάνιο
β. σε έναν λαμπτήρα που χρησιμοποιεί φωτιστικό οινόπνευμα (κυρίως αιθανόλη)
γ. όταν χρησιμοποιούμε φυσικό αέριο (κυρίως μεθάνιο)
δ. σε ένα αναμμένο κερί (εικοσάνιο)
ε. όταν ανάβει το φλας παλαιάς φωτογραφικής μηχανής (μεταλλικό μαγνήσιο)
2.1.3. 6 g αιθανίου καίγονται πλήρως την απαιτούμενη ποσότητα Ο2. Να υπολογιστούν:
α) Η μάζα του CO2 που παράγεται.
β) ο όγκος του Ο2 που απαιτείται μετρημένος σε stp.
2

13. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 13
13
γ) ο όγκος του αέρα που απαιτείται μετρημένος σε stp (σύσταση αέρα: 20% v/v σε Ο2 -
80% v/v σε Ν2)
2.1.4. Ορισμένη ποσότητα αιθενίου (C2H4) καίγεται πλήρως με Ο2. Τα καυσαέρια μετά την
ψύξη τους, διαβιβάζονται σε περίσσεια διαλύματος ΝαΟΗ, οπότε το διάλυμα ΝαΟΗ
παρουσιάζει αύξηση μάζας ίση με 17,6 g. Να υπολογιστούν:
α) η μάζα του αιθενίου που αντέδρασε.
β) ο όγκος του οξυγόνου που απαιτείται σε πρότυπες συνθήκες ( stp ).
2.1.5. 2 L αιθανίου (C2H6) αναμιγνύονται με 50 L αέρα (20% v/v σε Ο2 - 80% v/v σε Ν2) και το
μίγμα αναφλέγεται.
α) Να υπολογιστεί η κατ’ όγκο σύσταση των καυσαερίων
β) Ποια είναι η κατ’ όγκο σύσταση των καυσαερίων μετά την ψύξη τους;
γ) Ποια είναι η κατ’ όγκο σύσταση των καυσαερίων αν μετά την ψύξη τους διαβιβαστούν
σε περίσσεια διαλύματος ΝαΟΗ;
2.1.6. Κατά την τέλεια καύση 7,2 g κορεσμένου υδρογονάνθρακα ελευθερώνονται 11,2 L
αερίου CO2 , μετρημένα σε STP. Ποιος ο Μ.Τ. και oι πιθανοί Σ.Τ. του υδρογονάνθρακα;
2.1.7. 4 g ενός αλκινίου καίγονται πλήρως. Τα καυσαέρια περιέχουν 13,2 g CO2.
α. Ποιος είναι ο Μ.Τ. και ο Σ.Τ. του αλκινίου;
β. Πόσα L σε STP υδρατμών παράχθηκαν;
2.1.8. 10 g κορεσμένης μονοσθενούς αλκοόλης καίγονται πλήρως. Τα προϊόντα που παρά-
γονται περνούν μέσα από πυκνό διάλυμα Η2SO4 και αυξάνουν το βάρος του κατά 12 g.
Ποιοι είναι οι πιθανοί Σ.Τ. της αλκοόλης;
2.1.9. Kαίγεται αλκίνιο και δίνει 4πλάσιο
όγκο CO2 . Bρείτε τον Μ.Τ. και τον Σ.Τ. του
υδρογονάνθρακα.
2.1.10. 20 cm3
αερίου κορεσμένου υδρογονάνθρακα απαιτούν για την καύση τους 350 cm3
αέρα
(20%v/v σε Ο2). Αν οι όγκοι μετρήθηκαν στις ίδιες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας
να βρεθεί ο Μ.Τ. του υδρογονάνθρακα.
2.1.11. Ένα μίγμα που αποτελείται από 3,2 g CH4 και 3 g C2H6, καίγεται πλήρως με
ατμοσφαιρικό αέρα (20% v/v O2 , 80% v/v Ν2). Να υπολογιστούν:
α) η μάζα του CO2 που παράγεται.
β) ο όγκος του ατμοσφαιρικού αέρα που απαιτείται για την καύση (σε STP).
2.1.12. Mίγμα προπενίου - αιθυλενίου έχει όγκο 70 cm3
. To μίγμα καίγεται με την απαιτούμενη
ποσότητα Ο2. Tα καυσαέρια, αφού πρώτα ψυχθούν, διαβιβάζονται σε υδατικό διάλυμα
ΝαΟΗ οπότε ο όγκος τους μειώνεται κατά 160cm3
. Να προσδιοριστεί η κατ’ όγκο
σύσταση του αρχικού μίγματος.
2.1.13. 8 g μίγματος C3H8 και C4H10 καίγονται πλήρως. Τα καυσαέρια αρχικά διαβιβάζονται σε
αφυδατικό μέσο(π.χ. θειικό οξύ) και στη συνέχεια σε διάλυμα ΚΟΗ. Μετά τη διαβίβαση
διαπιστώθηκε ότι η μάζα του διαλύματος θειικού οξέος αυξήθηκε κατά 12,6 g.
α) Ποια είναι η σύσταση του αρχικού μίγματος;
β) Ποια αύξηση μάζας προκαλείται στο διάλυμα ΚΟΗ κατά τη διαβίβαση των
καυσαερίων;
2.1.14. Iσομοριακό μίγμα που αποτελείται από προπάνιο (C3H8) και από ένα αλκένιο Α, έχει
όγκο 2,24 L σε stp . Το μίγμα καίγεται πλήρως και τα καυσαέρια διαβιβάζονται σε
πυκνό διάλυμα Η2SO4 οπότε η μάζα του διαλύματος αυξάνεται κατά 7,2 g.
α) Ποιος είναι ο Μ.Τ. του Α και ποια τα συντακτικά ισομερή του;
β) Να υπολογιστεί η μάζα του αρχικού μίγματος.

14. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 14
14
2.5. Aλκένια - Αιθυλένιο
2.5.1. Διαθέτουμε 11,2 g αλκενίου (Α) που κατέχουν όγκο 4,48 L σε πρότυπες συνθήκες (STP).
α. Να γράψετε όλους τους δυνατούς συντακτικούς τύπους και τα ονόματα του (Α).
β. Να συμβολίσετε με χημικές εξισώσεις καθεμιά από τις αντιδράσεις που δίνει το αλκένιο Α με
i. H2/Ni ii. H2O/H+
iii. HCl iv. Br2/CCl4
Να θεωρήσετε το αλκένιο Α διακλαδισμένο.
2.5.2. Nα επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμιά από τις ακόλουθες προτάσεις:
A. Το κύριο προϊόν της προσθήκης ΗCl στο 1-βουτένιο είναι:
α. 1-χλωροβουτάνιο β. 2-χλωροβουτάνιο
γ. 1,2-διχλωροβουτάνιο δ. 2,2-διχλωροβουτάνιο
Β. Η προσθήκη νερού στα αλκένια γίνεται παρουσία καταλύτη:
α. ΝaOH β. H2SO4
γ. Ni δ. Al2O3
Γ. Ποια από τις ακόλουθες ενώσεις δεν αποχρωματίζει το διάλυμα Βr2 σε CCl4;
α. CH3C≡CH β. CH2=CH2
γ. CH2=CHCOOH δ. CH3CH=O
Δ. Αέριο μίγμα, που αποτελείται από CH4, C2H6 και CH3CH=CH2 , διαβιβάζεται σε πε-
ρίσσεια διαλύματος Βr2 σε CCl4. Tα αέρια που εξέρχονται από το διάλυμα Br2 είναι:
α. CH4 και C2H6 β. CH4 και CH3CH=CH2
γ. CH4 δ. C2H4 και C2H6
2.5.3. Nα συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις:
i. CH2=CHCH3 + H2 
Ni
ii. CH2=CHCH3 + Br2 
iii. CH2=CH2 + HCl  iv. CH2=CH2 + H2O
H SO2 4
 
v. πολυμερισμός του βινυλοχλωριδίου vi. προσθήκη ΗCl σε 1-βουτένιο
vii. Πολυμερισμός του CH2=CHCH3 viii. Πολυμερισμός του αιθυλενίου
ix. CH2=CHCH3 + HBr  x. προσθήκη νερού στο προπένιο
xi. CΗ3CΗ=CHCH3 + H2 
Ni
xii. Προσθήκη χλωρίου στο 2-βουτένιο
xiii.…………………. + H2 
Ni
CH3CH2CHCH3
|
CH3
xiv. CH2=CHCH2CH3 + Br2   4CCl
……………………….
xv. CH2=CHCH2CH3 + HCl  ……………………
xvi. CH2=CCH2CH3 + H2O 

H
………………………
|
CH3
xvii. CH2=CH2 + O2  …………… + …………..
xviii. .…………………..  ….-CHCH2CHCH2CHCH2CHCH2-…..
| | | |
CH3 CH3 CH3 CH3
2.5.4. α) Να παρασκευαστούν από το αιθένιο, με μία κάθε φορά αντίδραση, τα παρακάτω
σώματα:
i. αιθάνιο ii. 1,2-διβρωμο-αιθάνιο iii. βρωμοαιθάνιο iv. αιθανόλη
2.5.5. Αέριο μίγμα αποτελείται από 1g CH4, 2g C2H6, 2g CH2=CH2 και 2 g CH2=CHCH3.
To μίγμα αυτό διαβιβάζεται σε περίσσεια διαλύματος Βr2 σε CCl4.
α. Ποια αέρια εξέρχονται από το διάλυμα;
β. Το διάλυμα Βr2 σε CCl4 θα αποχρωματιστεί;

15. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 15
15
γ. Να υπολογίσετε τη μεταβολή μάζας που παρουσιάζει το διάλυμα Br2 σε CCl4.
2.5.6. α. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε αν ένα αέριο είναι το αιθάνιο ή το αιθυλένιο;
β. Σε ένα δοχείο περιέχεται ένα υγρό που μπορεί να είναι το εξάνιο ή το 1-εξένιο. Πώς
μπορούμε να διαπιστώσουμε το περιεχόμενο του δοχείου;
2.5.7. α) Πόσα g προπενίου πρέπει να αντιδράσουν με περίσσεια ΗCl ώστε να προκύψουν
5,7 g 2-χλωρο-προπανίου;
β) Διπλάσια ποσότητα προπενίου αντιδρά πλήρως με περίσσεια Βr2/CCl4. Να βρείτε τη
μάζα του οργανικού προϊόντος που θα προκύψει.
Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες: C: 12, H: 1, Br: 80.
2.5.8. Ποιον όγκο διαλύματος Βr2 περιεκτικότητας 20% w/v μπορεί να αποχρωματίσουν 8.4 g
προπενίου;
2.5.9. 2,8 g ενός αλκενίου απαιτούν για πλήρη αντίδραση 100 mL διαλύματος Βr2 0,5 M (σε
CCl4).
α) Ποιος είναι ο Μ.Τ. του αλκενίου και ποια είναι τα συντακτικά ισομερή του;
β) Ένα από τα ισομερή, αντιδρά πλήρως με νερό, οπότε σχηματίζονται 14,8 g ενός
αποκλειστικά προϊόντος. Να βρεθεί ο Σ.Τ. και η μάζα του ισομερούς αυτού.
2.5.10. Σε 120 ml διαλύματος Br2 σε CCl4 περιεκτικότητας 8% w/v διαβιβάζονται 1,4 g αιθυ-
λενίου. Να εξετάσετε αν θα αποχρωματιστεί το διάλυμα Βr2 .
2.5.11. Δίνεται οργανική ένωση με μοριακό τύπο C4H8.
α) Να γράψετε και να ονομάσετε όλα τα άκυκλα συντακτικά ισομερή που αντιστοιχούν
σε αυτό τον μοριακό τύπο.
β) Ποιο από τα ισομερή αυτά, όταν αντιδρά πλήρως με υδρογόνο (Η2) παρουσία Νi, δίνει
την οργανική ένωση 2-μεθυλο-προπάνιο;
γ) Να υπολογίσετε πόσα λίτρα H2, μετρημένα σε πρότυπες συνθήκες (STP), παρουσία Ni,
απαιτούνται για να αντιδράσουν πλήρως 14 g της ένωσης C4H8.
Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες (Ar): C:12, H:1.
2.5.12. Ένα μίγμα που αποτελείται από CH4 και C2H4 έχει όγκο 5,6 L, μετρημένο σε stp. Tο
μίγμα μπορεί να αποχρωματίσει 200 ml διαλύματος Br2 σε CCl4 περιεκτικότητας
12% w/v.
α) Να υπολογιστεί η σύσταση του μίγματος σε mol.
β) Το αέριο που δεν αντέδρασε με το διάλυμα του Br2 καίγεται πλήρως και τα
καυσαέρια περνούν μέσα από πυκνό διάλυμα Η2SO4. Nα υπολογιστεί η αύξηση της
μάζας του διαλύματος Η2SO4.
2.5.13. Ένα μίγμα αιθενίου και Η2 έχει μάζα 62 g και όγκο 112 L, μετρημένο σε STP.
α) Ποια είναι η σύσταση του μίγματος;
β) Ποσότητα από το μίγμα ίση με 15,5 g θερμαίνεται παρουσία Ni. Ποια είναι η
σύσταση σε mol του αερίου που προκύπτει μετά την αντίδραση;
2.5.14. Ορισμένη ποσότητα αιθυλενίου χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη.
1ο
μέρος: αντιδρά πλήρως με περίσσεια νερού. Ολόκληρη η ποσότητα της οργανικής
ένωσης Α που προέκυψε καίγεται πλήρως με περίσσεια οξυγόνου. Τα καυσαέρια περνούν
μέσα από μεγάλη ποσότητα πυκνού διαλύματος Η2SO4 προκαλώντας αύξηση στη μάζα
του κατά 5,4 g.
2ο
μέρος: αναμιγνύεται με 0,56 L αερίου H2, μετρημένα σε STP, παρουσία Νi, οπότε
πραγματοποιείται αντίδραση. Προέκυψε το αέριο μίγμα Β.
α) Γράψτε τον Σ.Τ. της ένωσης Α.
β) Βρείτε τη συνολική ποσότητα του αιθυλενίου που διαθέταμε πριν το διαχωρισμό.
γ) Βρείτε την ποιοτική και την ποσοτική σύσταση του μίγματος Β.

16. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 16
16
2.6. Αλκίνια - Ακετυλένιο
Διάκριση: Διαθέτω δοχείο που περιέχει μία από τις ακόλουθες ενώσεις:
CHCH , CH2=CH2 ή CH3CH3
Πώς θα διαπιστώσω το περιεχόμενο του δοχείου;
Απ.: Α΄δοκιμασία: Παίρνω δείγμα από το δοχείο. Επιδρώ σε αυτό αμμωνιακό
διάλυμα CuCl. Aν σχηματιστεί κεραμέρυθρο ίζημα τότε το δοχείο περιέ-
χει το ακετυλένιο [ CHCH + 2CuCl + 2NH3  CuCCCu + 2NH4Cl ].
Έστω ότι δεν σχηματίστηκε ίζημα, δηλαδή στο δοχείο υπάρχει αιθυλένιο
ή αιθάνιο.
Β΄δοκιμασία: Παίρνω δεύτερο δείγμα από το δοχείο και επιδρώ σε αυτό
μικρή ποσότητα διαλύματος Br2/CCl4 (ερυθροκόκκινο). Αν το διάλυμα
αποχρωματιστεί το δοχείο περιέχει αιθυλένιο:
CH2 = CH2 + Br2   4CCl
CH2BrCH2Br (άχρωμο)
Αν δεν γίνει αποχρωματισμός, στο δοχείο υπάρχει αιθάνιο.
2.5.15. Διαθέτουμε αλκίνιο (Α) που κάθε μόριό του περιέχει 6 άτομα Η.
α. Να γράψετε όλους τους δυνατούς συντακτικούς τύπους και τα ονόματα του (Α).
β. Να γράψετε το Σ.Τ. και το όνομα ενός ισομερούς ομόλογης σειράς του (Α).
γ. Να συμβολίσετε με χημικές εξισώσεις καθεμιά από τις αντιδράσεις που δίνει το αλκίνιο Α με
i. H2/Ni ii. H2O/καταλύτες iii. HCl iv. Br2/CCl4
Να θεωρήσετε ότι το αλκίνιο (Α) δίνει αντίδραση με μεταλλικό νάτριο.
2.6.1. Nα συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις:
α. CH≡CH + H2 Ni …………..  
 NiH /2
…………….
β. CH≡CH + Βr2   4CCl
…………..  
 42 /CClBr
…………….
γ. CH≡CH + HCl  
ποσότητεςέ
……………….  
ό
………………
δ. παρασκευή 1,1,2,2-τετραχλωρο-προπανίου από κατάλληλο ακόρεστο Η/C
ε. παρασκευή 1,1,2-τριχλωρο-προπανίου από ακόρεστο Η/C
στ. παρασκευή 1,1-διχλωρο-αιθανίου από ακόρεστο Η/C
ζ. ……………………… + 2H2 
Ni
CH3CH2CΗCH3
|
CH3
η. CH≡CH + ……..   442 /Ηδιάλυμα HgSOSOό
[…..………..] 
θ. ………………. + ………………   442 /Ηδιάλυμα HgSOSOό
CH3CH2COCH3
ι. CH≡CH + HC≡N  ………………..  
ό
………………….
ια. CH3C≡CH + Na  ……………… + …………..
ιβ. CH≡CH + CuCl + NH3  …………………… + …………..

17. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 17
17
ιγ. CH≡CH + Na  ……………… + …………..
2.6.2. Από το ακετυλένιο να παρασκευαστούν:
α) αιθένιο β) αιθάνιο
γ) αιθανόλη δ) προπενονιτρίλιο
ε) 1,2-διχλωροαιθάνιο στ) PVC
ζ) 1,1-διχλωρο-αιθάνιο η) 1,1,2,2 - τετραβρωμο-αιθάνιο
θ) αιθανάλη
2.6.3. Σε μία φιάλη διαθέτουμε την ένωση (Α) που μπορεί να είναι βουτάνιο, 1-βουτένιο ή 1-
βουτίνιο. Πώς θα ταυτοποιήσουμε το περιεχόμενο της φιάλης; (………. + χημικές
εξισώσεις)
2.6.4. Σε τρία δοχεία Α, Β και Γ περιέχονται τα αέρια CH4, CH2=CH2 και CH≡CH. Tο αέριο
που περιέχεται στο δοχείο Α αντιδρά με το μεταλλικό νάτριο. To αέριο που υπάρχει στο
δοχείο Β αποχρωματίζει διάλυμα Βr2/CCl4. Nα εξηγήσετε ποιο αέριο περιέχεται σε κάθε
δοχείο.
2.6.5. Πώς θα διακρίνουμε τα αλκίνια του τύπου C4H6; (………. + χημική εξίσωση)
2.6.6. Να υπολογιστεί η σύσταση των προϊόντων κατά τη θέρμανση παρουσία Νi:
α) 2 mol CHCH με 2,5 mol H2
β) 2,6 g CHCH με 2,24 L H2 (σε stp)
γ) 0,2 mol CHCH με 1g H2
2.6.7. Δίνονται οι ακόλουθες αντιδράσεις:
Nα γράψετε τους Σ.Τ, των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Ε, Ζ και Θ.
2.6.8. Ποσότητα 11,2 L αερίου αλκινίου Α μετρημένα σε πρότυπες συνθήκες (STP) καίγονται
πλήρως και παράγονται 44 g CO2.
α) Να βρείτε το μοριακό τύπο, το συντακτικό τύπο και το όνομα του αλκινίου Α.
β) Πόσα g H2O παράγονται από την καύση του αλκινίου;
γ) Πόσα L αέριου Η2 (σε STP), παρουσία νικελίου, απαιτούνται για να αντιδράσουν
πλήρως με τα 11,2 L (σε STP) του αλκινίου;
δ) Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Γ και Δ στην
παρακάτω σειρά αντιδράσεων:
Α   HCl Γ  
ό
Δ
Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες (Ar): C:12, Ο:16, Η:1
A + H2
Ni
B
B Γ
Α αλδεΰδη Ε
Β Ζ
Θ
+ Η2Ο
Η+
+ Η2Ο
Ηg/HgSO4
H2SO4
πολυμερισμός
Α + ΗCl(περίσσεια)

18. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 18
18
Aλκοόλες - Φαινόλες
Διακρίσεις:  Διαθέτουμε την ουσία (Α) με τύπο C2H6O. Πώς μπορούμε να την ταυτοποιή-
σουμε; Απ.: Με επίδραση μεταλλικού νατρίου σε δείγμα της ένωσης (Α). Αν
ελευθερωθούν φυσσαλίδες Η2 η (Α) είναι η αιθανόλη, αλλιώς πρόκειται για το
διμεθυλαιθέρα: CH3CH2OH + Na  CH3CH2ONα + H2
 Πώς μπορώ να διακρίνω τη 2-βουτανόλη από τη μεθυλο-2-προπανόλη;
Απ.: Σε δείγμα της ένωσης επιδρώ μικρή ποσότητα όξινου διαλύματος KMnO4.
Aν το διάλυμα αποχρωματιστεί η ένωση είναι η δευτεροταγής 2-βουτανόλη.
Ταυτοποίηση ένωσης με τύπο C3H6O. Aπ.: Επίδραση Fehling (ή Τοllens).
Aν προκύψει κεραμέρυθρο ίζημα (ή κάτοπτρο) η αρχική ένωση είναι η προπα-
νάλη: CH3CH2CH=O + |O|  CH3CH2COOH
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
3.1.1. α. Nα γραφούν οι συντακτικοί τύποι των άκυκλων συντακτικών ισομερών του τύπου C4H9OH.
β. Να χαρακτηρίσετε τα παραπάνω ισομερή ως 1ταγεις
, 2ταγεις
ή 3ταγείς
αλκοόλες.
γ. Να γράψετε το όνομα και τον Σ.Τ. ενός ισομερούς ομόλογης σειράς στις παραπάνω αλκοόλες.
δ. Να γράψετε το όνομα και το συντακτικό τύπο του 1ου
μέλους της ομόλογης σειράς στην οποία
ανήκουν οι ενώσεις του τύπου C4H9OH.
3.1.2. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις:
α.………………..  
ά
CH3CH2OH + ……………
β. CH3CHCH=CH2 + H2O 

H
……………………..
|
CH3
γ. CH3CH=O + H2 
Pt
…............................
ε. CH3CH2OH + O2 
στ. CH3CH(OH)CH2CH3  
 C/170. o
42SO
………………… + ………..
η. CH3COOH + CH3CHCH2CH3 ………………………. + ……....
|
OH
θ. ………………… + ……………… HCOOC(CH3)3 + H2O
3.1.3. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις:
α. CH3CH=CH2 + H2O  β. CH3CH2CH=O + H2 
Νι

19. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 19
19
γ. CH3CH2CH2OH + CH3COOH  δ. CH3OH + Na 
ε. CH3CH2OH + O2  
καύση
στ. HCOOH + CH3CH2OH 
3.1.4. ζ. CH3CHCH3 + |O|  η. CH3CH2CH2OH + |Ο| 
|
OH
θ. CH3CHCH2CH3  
C170/SOH o
42
ι. CH3CH2OH  
C140/SOH o
42
|
OH
3.1.5. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις:
α. CH3CH2CH2OH + |O|  

HOCrK /722
β. CH3CHCH2OH + |O|  

HKMnO /4
………………. + …………..
|
CH3
γ. HO-CH(CH3)2-C(CH3)3 + KMnO4/H+

δ. CH3CHCH2CH3 + |O|  

HKMnO /4
………………. + …………..
|
OH
ε. …………………… + |O|  

H/..................
CH3CHCH2CH=O + …………..
|
CH3
στ. …………………… + |O| CH3CH2CH2COOH + …………..
ζ. …………………………. +  

H/..................
…………  CH3CH2CH2O-
K+
+ ……….
η. CH3CHCOOH + CH3COOH ……………………. + …………….
|
OH
θ. ………………… + ……………. H-COO-CH3 + …………..
ι. CH3COOCH(CH3)2 + ……………. CH3COOH + ………………
3.1.6. Nα συμπληρωθούν οι εξισώσεις των αντιδράσεων:
α. Προσθήκη νερού σε προπένιο παρουσία H2SO4
β. Οξείδωση της 2-προπανόλης
γ. Οξείδωση της μεθανόλης
δ.Επίδραση περίσσειας θειϊκού οξέος, στους 170 o
C, σε 2-προπανόλης
ε. Επίδραση Να στην αιθανόλη
ζ. Πλήρης καύση της 1-προπανόλης

20. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 20
20
η. Επίδραση αιθανόλης στο αιθανικό οξύ
3.1.7. Nα γραφούν οι χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων με τις οποίες παρασκευάζονται οι
εστέρες:
α. CΗ3COOCH2CH3 β. CH3CH2COOCHCH3
|
CH3
3.1.8. Πώς θα διαπιστώσουμε ότι το υγρό περιεχόμενο ενός δοχείου, που είναι οργανική ένωση
και έχει Μ.Τ. C3H8O, είναι μια αλκοόλη ή ένας αιθέρας; Να γράψετε την αντίστοιχη
χημική εξίσωση.
3.1.9. Πώς θα διακρίνουμε την αιθανόλη από τη μεθυλο-2-προπανόλη; (………. + αντίδραση)
3.1.10. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε την 1-βουτανόλη από την 3-βουτεν-1-όλη;
3.1.11. Ξεκινώντας από την αιθανόλη σαν μοναδική οργανική ένωση και χρησιμοποιώντας
οποιοδήποτε ανόργανο αντιδραστήριο, να παρασκευαστούν:
α. αιθανάλη β. αιθανικό οξύ
γ. αιθανικός αιθυλεστέρας δ. αιθοξυ νάτριο
3.1.12. Άκυκλη οργανική ένωση (Α) έχει Μ.Τ. C2H6O.
α) Ποιος είναι ο γενικός μοριακός της τύπος;
β) Σε ποια ομόλογη σειρά ανήκει;
γ) Αν αντιδρά με μεταλλικό Να και ελευθερώνει αέριο ποια είναι η ένωση αυτή;
3.1.13. Ποια είναι τα ισομερή της βουτανόλης; Να τα χαρακτηρίσετε σαν πρωτοταγή ,
δευτεροταγή και τριτοταγή. Ποια από τα παραπάνω ισομερή αποχρωματίζουν όξινο
διάλυμα ΚΜnO4 ;
3.1.14. Να προσδιοριστούν οι Σ.Τ. των παρακάτω ενώσεων:
α. Η ένωση C2H6O δεν αντιδρά με Να.
β. Η αλκοόλη C3H7OΗ οξειδώνεται και σχηματίζει κετόνη.
γ. Η αλκοόλη C4H9OΗ δεν αλλάζει το χρώμα όξινου διαλύματος Κ2Cr2O7.
δ. H αλκοόλη C4H9OΗ με οξείδωση μετατρέπεται σε καρβοξυλικό οξύ με
ανθρακική αλυσίδα.
ε. Η ένωση C5H11OΗ δεν αποχρωματίζει το ερυθροιώδες όξινο διάλυμα ΚΜnO4.
3.1.15. Μια αλκοόλη Χ του τύπου C4H9OH είναι τριτοταγής.
α) Να βρεθεί ο Σ.Τ. της αλκοόλης Χ
β) Αποχρωματίζει διάλυμα ΚΜnO4 ;
γ) Να γραφεί ο συντακτικός τύπος μιας ισομερούς με τη Χ αλκοόλης η οποία να είναι
δευτεροταγής.
Να ονομαστούν οι ενώσεις.
3.1.16. Nα γραφούν οι Σ.Τ. των κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών με Μr = 60. Nα γράψετε
τις αντιδράσεις οξείδωσής τους και τις αντιδράσεις εστεροποίησης με αιθανικό οξύ. Να
ονομάσετε τις αλκοόλες, τα προϊόντα οξείδωσης και τα προϊόντα εστεροποίησης.
3.1.17. Με επίδραση μιας κορεσμένης μονοσθενούς αλκοόλης στο αιθανικό οξύ προκύπτει
εστέρας με Μr = 116. Αν είναι γνωστό ότι η αλκοόλη αυτή δεν μπορεί να αποχρωμα-
τίσει μικρή ποσότητα όξινου διαλύματος ΚΜnO4, να γράψετε το Σ.Τ. του εστέρα.

21. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 21
21
3.1.18. Να προσδιοριστούν οι Σ.Τ. των οργανικών ενώσεων Φ, Ρ, Σ και Τ στις παρακάτω σειρές
αντιδράσεων:
ΗCCH  
 O2H
Φ  
 |Ο|
P  
 Σ
C4H8O2 (T)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
3.1.19. Ποιος όγκος προπενίου (σε stp) πρέπει να αντιδράσει πλήρως με νερό, ώστε να
σχηματιστούν 30 g αλκοόλης; Ποιος είναι ο Σ.Τ. της αλκοόλης που σχηματίστηκε;
3.1.20. Mίγμα μάζας 15,2 g αποτελείται από μεθανόλη και 2-προπανόλη. Η ποσότητα αυτή του
μίγματος κατεργάζεται με Να, με αποτέλεσμα να εκλύονται 3,36 L αερίου σε stp. Να
βρεθεί ο αριθμός mol κάθε συστατικού του αρχικού μίγματος.
3.1.21. 6 g 1-προπανόλης κατεργάζονται με περίσσεια μεθανικού οξέος και σχηματίζεται
εστέρας με απόδοση 75%.
α) Να γραφεί η κατάλληλη χημική εξίσωση.
β) Να ονομαστεί ο εστέρας.
γ) Να βρεθεί η μάζα του εστέρα που σχηματίστηκε.
3.1.22. H ένωση C4H10O (A) έχει τις παρακάτω ιδιότητες:
α) με επίδραση Να ελευθερώνει αέριο
β) με πλήρη οξείδωση δίνει την οργανική ένωση Β, η οποία παρουσιάζει όξινο
χαρακτήρα και εξουδετερώνεται με ΝαΟΗ.
γ) έχει διακλαδισμένη ανθρακική αλυσίδα.
Να προσδιοριστεί ο Σ.Τ. της ένωσης Α και να γραφούν οι χημικές εξισώσεις των
αντιδράσεων που πραγματοποιούνται.
3.1.23. 1,2 g μιας κορεσμένης πρωτοταγούς αλκόλης (Α) καίγονται οπότε προκύπτουν 2,64 g
CO2.
α) Να βρεθεί ο Μ.Τ. της αλκοόλης.
β) Να γράψετε χημική εξίσωση για να συμβολίσετε την οξείδωση της αλκοόλης Α.
γ) Πόσα λίτρα αέριου υδρογόνου σε STP θα προκύψουν από την επίδραση περίσσειας
μεταλλικού νατρίου σε ποσότητα της ένωσης Α ίση με την αρχική;
3.1.24. 2,6 g αλκινίου A διαβιβάζονται σε υδατικό διάλυμα Η2SO4 - HgSO4, με αποτέλεσμα να
προκύψει η ένωση Β. Η ένωση Β ανάγεται με επίδραση Η2, παρουσία Νi, οπότε
σχηματίζεται η ένωση Γ στην οποία επιδρά περίσσεια μεταλλικού νατρίου. Αποτέλεσμα
της τελευταίας επίδρασης είναι η έκλυση 1,12 L αερίου Δ σε stp. Να βρεθούν:
α) Οι Σ.Τ. των ενώσεων Α, Β, Γ και Δ.
β) Η μάζα του αέριου που προκύπτει αν στη μισή από την αρχική ποσότητα της ένωσης
Α επιδράσει περίσσεια μεταλλικού νατρίου.
3.1.25. Aλκοόλη με Μ.Τ. C3H8O οξειδώνεται και δίνει κετόνη.
α) Ποιος είναι ο Σ.Τ. της ένωσης;
β) Τι μπορεί να προκύψει από την αφυδάτωση της αλκοόλης; Να γραφούν οι σχετικές
αντιδράσεις.
γ) Πόσα L αερίου σε stp θα εκλυθούν κατά την επίδραση Να σε 12 g της αλκοόλης;

22. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 22
22
Συνδυαστικές ασκήσεις 2ου
και 3ου
Κεφ.
Διαγράμματα χημικών μετατροπών
3.1.26. 2,6 g αλκινίου (Α) απαιτούν 0,4 g Η2, παρουσία Pt, για να αντιδράσουν πλήρως.
α. Βρες το Μ.Τ., τον Σ.Τ. και το όνομα του αλκινίου (Α).
β. Βρες τον όγκο διαλύματος διαλύματος Βr2/CCl4 0,4M που μπορεί να αποχρωματιστεί αν
αντιδράσει με την αρχική ποσότητα του αλκινίου (Α).
γ. Δίνεται το ακόλουθο δράγραμμα μετατροπών:
Nα γραφούν οι Σ.Τ. των οργανικών ενώσεων (Β) έως (Κ).
3.1.27. Ποσότητα 1-προπανόλης ίσης με 24 g αφυδατώνεται πλήρως με διάλυμα Η2SO4/170 o
C.
α. Ποιος είναι ο όγκος του Η/C (Α) που προέκυψε (σε STP);
β. Η ποσότητα του (Α) χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Το πρώτο μέρος καίγεται πλήρως. Ποιος
είναι ο απαιτούμενος όγκος αέρα σε STP;
γ. Το δεύτερο μέρος του (Α) διαβιβάζεται σε 200 mL διαλύματος Βr2/CCl4 10% w/v. Να ε-
ξετάσετε αν θα αποχρωματιστεί το διάλυμα Br2.
3.1.28. Δίνεται το ακόλουθο διάγραμμα χημικών μετατροπών:
Bρες τους Σ.Τ. των οργανικών ενώσεων (Α) έως (Ε).
3.1.29. Δίνονται οι ακόλουθες αντιδράσεις:
Nα γράψετε τους Σ.Τ, των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Ε, Ζ και Θ.
(Α) (B)
+ΗCl
(Γ)
+Η2
Ο
+ (Δ)
(Θ)
+|Ο|
C4H8O2 (Ε)
(Ζ)
πολυμ.
(Κ)
+Η2
πολυμ.
(Α) C2H6O (B) (Γ)
(Δ)(Γ)
+2|Ο|
+ (Β)
+ Η2Ο
+Η2SO4/140 o
C
(Ε)
C3H6 (A) + B (κύριο προϊόν)
B Γ
Β
Ε
Β
+ |Ο|
Η+
+
πολυμερισμός
Α
+
H2O
Νa Δ
Ζ
Η+
C5H10O2 (Θ) + H2O

23. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 23
23
3.1.30. Δίνεται το επόμενο διάγραμμα χημικών μετατροπών:
Επιπλέον γνωρίζουμε ότι η ένωση Ζ δεν αποχρωματίζει μικρή ποσότητα όξινου διαλύμα-
τος ΚΜnO4.
α) Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των οργανικών ενώσεων Α έως Θ.
β) Να γραφούν όλες οι χημικές εξισώσεις που αντιστοιχούν στις αντιδράσεις που σχετίζο-
νται με το παραπάνω διάγραμμα.
3.1.31. Δίνεται το επόμενο διάγραμμα χημικών μετατροπών:
α) Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των οργανικών ενώσεων Α έως Ζ.
β) Να γράψετε τη χημική εξίσωση της επίδρασης περίσσειας νατρίου σε 8 g της ένωσης Α και να |
υπολογίσετε τον όγκο σε STP του αερίου που ελευθερώνεται.
CvH2v-2 (Α) Γ
Δ
+H2O/Hg,
H2SO4
Β
E
+Ζ
+K2Cr2O7/H+
κάτοπτρο
C6H12Ο2 (Θ)
Δ E
+Κ2Cr2O7/H+
C3H4 (A) Γ
Ζ
Β
(αλδεΰδη)

24. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 24
24
Καρβοξυλικά οξέα
 Διάκριση των καρβοξυλικών οξέων:
Η αντίδραση των καρβοξυλικών οξέων με τα ανθρακικά άλατα και η ελευθέρωση CO2  είναι χαρακτη-
ριστική αντίδραση που δείχνει την παρουσία –COOH σε ένα οργανικό μόριο. Έτσι μπορούμε να
διακρί-
νουμε τα καρβοξυλικά οξέα από τoυς ισομερείς εστέρες και τις άλλες οργανικές ενώσεις.
Π.χ. Σε δοχείο περιέχεται ένα υγρό που μπορεί να είναι καθαρό οξικό οξύ ή καθαρός μεθανικός μεθυ-
λεστέρας.
Προτείνετε γρήγορη χημική δοκιμασία για την ταυτοποίηση του υγρού.
Απάντηση: Σε μέρος του υγρού εισάγουμε μαγειρική σόδα (στερεό ΝαΗCO3). Αν ελευθερωθούν
φυσαλίδες CO2(g) εντός του υγρού, το δοχείο περιέχει οξικό οξύ (καρβοξυλικό οξύ):
CH3COOH + NaHCO3  CH3COONa + CO2+ H2O
Aν δεν ελευθερωθεί CO2(g), στο δοχείο περιέχεται τον μεθανικό μεθυλεστέρα.
EΡΩΤΗΣΕΙΣ
4.1.1. Να συμπληρώσετε τις ακόλουθες χημικές εξισώσεις:
α. CH3CH2CH=O + |O|  ……..
β. …………… + 2|O|  CH3CHCOOH + H2O
|
CH3
γ. CH3CN + 2H2O  
 -ΟΗH ή
……….. + …………..
δ. CH3COOH + NaOH  ………………. + …………………..
ε. CH3CH(CH3)COOH + Na2CO3  …………………….. + ………….+ ……..
στ. …………….. + NaHCO3  HCOONa + ………. + H2O .
ζ. CH3COOH + Ζn  ………………… + …….
η. …………….. + …………..  CH3COOΚ +1/2 H2 
θ. CH3COOH + CH3CH(OH)CH2CH3 …………………….… + …………….
ι. ………………… + ……………… ΗCOOCH2CH(CH3)CH3 + H2O
4.1.2. Nα γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων του CH3COOH με τα επόμενα
αντιδραστήρια και να γραφεί η ονομασία του οργανικού προϊόντος της κάθε αντίδρασης:
α. NaOH β. CaO γ. NaHCO3 δ. Ca
ε. CaCO3 στ. CH3CH2OH ζ. CH3CH(OH)CH3 η. Ag
θ. NH3 ι. Al
4.1.3. Να γράψετε τα συντακτικά ισομερή και τις συστηματικές ονομασίες των καρβοξυλικών
οξέων με τύπο C4H8O2 και C5H10O2.
4.1.4. H ασπιρίνη ονομάζεται ακετυλοσαλικυλικό οξύ και έχει χημικό τύπο:
4

25. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 25
25
α. Ποιες χαρακτηριστικές ομάδες περιέχει το μόριο της ασπιρίνης;
β. Γιατί η ασπιρίνη έχει ξινή γεύση;
γ. Να γραφούν οι χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων της ασπιρίνης με:
α. ΚOH β. ΜgO γ. NaHCO3
δ. CaCO3 ε. CH3OH στ. Ca
4.1.5. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε αν μια οργανική ένωση είναι:
α. το οξικό οξύ ή το προπενικό οξύ
β. το οξικό οξύ ή ο οξικός μεθυλεστέρας
γ. το προπανικό οξύ ή η 1-βουτανόλη
δ. το οξικό οξύ ή το γαλακτικό οξύ
4.1.6. Σ΄ ένα δοχείο περιέχεται ένα καθαρό υγρό το οποίο είναι:
CH3CH2CH2OH, CH3CH2CH=O, CH3CH2COOH ή CH3CΟCH3
Πώς μπορούμε να διαπιστώσουμε το περιεχόμενο του δοχείου με τρεις γρήγορες χημικές
δοκιμασίες;
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
4.1.7. Nα υπολογίσετε τον όγκο του αερίου που ελευθερώνεται σε STP, όταν αντιδρούν 6 g
CH3COOH με περίσσεια:
α. Νa β. ΝaHCO3
4.1.8. Διάλυμα CH3COOH (Δ) έχει όγκο 400 mL. To διάλυμα αυτό το χωρίσαμε σε δύο ίσα
μέρη. Το πρώτο μέρος απαιτεί για πλήρη εξουδετέρωση 100 mL διαλύματος ΝaOH 2M.
α. Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση του διαλύματος Δ.
β. Στο δεύτερο μέρος του διαλύματος Δ προσθέτουμε περίσσεια Μg. Να υπολογίσετε τον
όγκο του αερίου που ελευθερώνεται, μετρημένο σε συνθήκες STP.
4.1.9. 3,7 g κορεσμένου μονοκαρβοξυλικού οξέος απαιτούν για πλήρη εξουδετέρωση 100 mL
διαλύματος ΝaOH 0,5 M. Ποιος είναι ο Σ.Τ. του οξέος;
4.1.10. Koρεσμένο μονοκαρβοξυλικό οξύ έχει Μr = 88.
α. Να βρεθεί ο Μ.Τ. του οξέος και τα συντακτικά του ισομερή.
β. 17,6 g από το οξύ αυτό αντιδρούν με περίσσεια Νa2CO3. Nα υπολογίσετε τον όγκο του
αερίου που παράγεται σε STP.
4.1.11. 12 g κορεσμένου μονοκαρβοξυλικού οξέος Α αντιδρούν πλήρως με Zn, οπότε ελευ-
θερώνονται 2,24 L αερίου, μετρημένα σε STP.
α. Ποιος είναι ο Σ.Τ. του οξέος Α;
β. 18 g του οξέος Α αναμιγνύονται με ισομοριακή ποσότητα αλκοόλης Β, οπότε παράγο-
νται 17,6 g oργανικής ένωσης Γ που έχει Μr = 88. Nα βρεθούν:
i. τους Σ.Τ. των ενώσεων Β και Γ.
ii. την απόδοση της αντίδρασης σχηματισμού της ένωσης Γ.

26. 1Ο
Γ.Ε.Λ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ, Μ.SC. 26
26
4.1.12. Nα βρεθούν οι Σ.Τ. των οργανικών ενώσεων Α ως Θ στο επόμενο διάγραμμα
αντιδράσεων:
C3H8O (A)   |O|
B  
 3NaHCO
Γ + CO2 
Δ + 2Η2Ο  
H
Β + ΝΗ3
Α  
C170/SO4
o
2Ηπ.
Ε  
H/O2Η
Ζ  B Θ
4.1.13. Δίνεται η παρακάτω σειρά αντιδράσεων:
CH≡CH + H2O   44 HgSO,SO2HHg,
A  HCN B  
 H/O22H
Γ
α. Να γραφούν οι Σ.Τ. οι Σ.Τ. των οργανικών ενώσεων Α, Β και Γ.
β. Να γραφούν οι χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων της ένωσης Γ με:
i. KOH ii. CH3OH iii. CH3COOH
iv. Na (περίσσεια)
γ. Πόση είναι η ελάχιστη ποσότητα ακετυλενίου σε g που απαιτείται, ώστε να
σχηματιστούν 4,5 g από την ένωση Γ μέσω της αρχικής συνθετικής πορείας;
4.1.14. Ισομοριακό μίγμα, που αποτελείται από αιθανικό οξύ και ένα κορεσμένο μονοκαρβο-
ξυλικό οξύ Α, έχει μάζα 13,4 g. Το μίγμα αυτό απαιτεί για πλήρη εξουδετέρωση 200 mL
διαλύματος ΝaOH 1M. Nα βρεθεί ο Σ.Τ. του οξέος Α.
4.1.15. 18 g μίγματος αιθανόλης και αιθανάλης οξειδώνονται πλήρως. Η οργανική ένωση που
προκύπτει αντιδρά με περίσσεια Νa2CO3,οπότε ελευθερώνει 4,48 L αερίου σε STP. Nα
βρεθεί η σύσταση του αρχικού μίγματος σε mol.