Lezing Youth Food Movement Groningen op 25/07/2013. Titel: Duurzaam voedsel: tussen naïef idealisme en realisme.

3. Source: ICIS & IFA

4. Biologische landbouw – dat is toch onzin?

5. Biologische landbouw Gangbare landbouw
Luxe, Westerse hobby Noodzakelijk ‘kwaad
Geitenwollensokken 
grachtengordel
In de supermarkt kiezen we toch
voor prijs
Hoogopgeleiden Voor de gewone man
Naïef idealisme Realisme
Biologische landbouw Gangbare landbouw
Écht duurzaam Niet duurzaam
Dieren zijn net mensen Plofkip
Small is beautiful Big-Agro – Monsanto – het ‘kwaad’
Noodzakelijk idealisme Rampzalig realisme

6. • Er is veel (gepolariseerde) aandacht voor
de discussie biologisch – gangbaar
• Makkelijk onderwerp om te ‘framen voor
de media
• Toenemende wereldwijde (en ook
wetenschappelijke) aandacht voor de
landbouw

7. I = P A T
Impact = Population x Affluence x Technology

8. + 50%
Source: United Nations

9. China
Nigeria

10. 0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
World Africa North
America
South
America
Asia Europe
Meat(ton)
Food supply - Meat
1988
2009
278.862.962.000 kilogram vlees in 2009
+ 66%
Source: FAOSTAT

12. • Grote uitdagingen op wereldschaal
• YFM Groningen = geneuzel in
wereldmarge = naïef?
• Wat is duurzame voeding eigenlijk?

13. Wat is eigenlijk duurzaam?
Concept: Bernard Lietaer e.a. – Toepassing: Wouter de Heij

14. Complex Flow Systems
• Efficiëntie: hoeveel relevante
materie/energie gaat door het systeem
• Veerkracht: vermogen van systeem om
te herstellen van verstoring

15. Het leven heeft eerder
de neiging om te
optimaliseren dan te
maximaliseren.
Maximalisatie is een
ander woord voor
verslaving.

16. Veerkracht
=
Diversiteit
=
Lagere opbrengst
=
Meer land/water nodig
=
Duurzaam??
Efficiëntie
=
Monocultuur
=
Kwetsbaar
=
Bestrijdingsmiddelen etc.
=
Duurzaam??

17. Wat is duurzaam?
1. Schaalniveau
Biologisch boederij kan duurzaam zijn voor
bepaalde regio, maar op andere schaal niet
2. Indicators

18. Indicators
• Duurzaamheid = container-begrip
• We moeten indicators kiezen
• Landgebruik? Watergebruik? CO2-
emissies? (Diervriendelijkheid?)
Indicator X Indicator Y

19. Op welke indicators scoren beide systemen
goed?
Kort door de bocht:
Per m2 ++ biologisch
Per kg product ++ gangbaar
Source: Tuomisto et al. (2012) Does organic farming reduce environmental
impacts? – A meta-analysis of European research
Gangbaar
Landgebruik
N leaching (per product)
N2O emissies (per product)
Biologisch
Soil Organic Matter
Energiegebruik
N2O emissies (per m2)

20. • Nemen we hoeveelheid product als
gegeven:
 gangbare landbouw
• Nemen we hoeveelheid land als gegeven:
 biologische landbouw
Hier komt veel spraakverwarring vandaan

21. “In our view, there will be no single best farming
system for all circumstances.”
Uitdagingen biologische landbouw
• Hogere opbrengst zonder extra
milieuschade
• Problemen met plagen en onkruid
• Betere nutriënten-aanvoer
Source: Tuomisto et al. (2012) Does organic farming reduce environmental
impacts? – A meta-analysis of European research

22. Uitdagingen gangbare landbouw
• Verbeteren bodemkwaliteit
• Verminderen bestrijdingsmiddelen en
kunstmest
• Verbeteren biodiversiteit
 Met name bodemkwaliteit is belangrijk
voor lange termijn!
Source: Tuomisto et al. (2012) Does organic farming reduce environmental
impacts? – A meta-analysis of European research

23. We have to move beyond the ‘’organic’ versus
‘’conventional’ debate
Westerse wereld:
ecologische extensivering
Ontwikkelingslanden:
ecologische intensivering

24. • Geneuzel in de marge?
NL’se landbouw YFM

25. • Waar komt het streven naar efficiency
vandaan?
• We besteden <15% van ons inkomen aan
voedsel
Voedsel
Wonen
Auto
Zorg
Vakantie
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Streven naar meer
welvaart
Minder betalen voor
basisgoederen
Basisgoederen worden
duurder

26. Hoeveel willen we betalen voor onze
basisgoederen?
Of: waar streven we naar in ons leven?
It is not a question of what we can afford but
of what we choose to spend our money on”
- E.F. Schumacher

27. • Authenticiteit
• Ervaringen zijn belangrijker dan bezit
• Damn Food Waste (ervaring)
• Authentieke smaken
• Kan leiden tot betere en duurzame
producten

28. • Authenticiteit ≠ Duurzaamheid
• Stamppot hutspot met vlees vs. quinoa-
salade met exotische groente/fruit
• Versgebrande en gemalen Fair-Trade
koffie uit Guatamala?

29. Elke Nederlander een dag
minder vlees levert
meer op dan een
paar honderd
vegetariërs

30. Conclusie
• Duurzame voeding = trade-offs
• Welke indicator? CO2? Landgebruik?
Biodiversiteit?
• Tegenstelling biologisch – gangbaar is
geen vruchtbare tegenstelling

31. Conclusie
• YFM kan bijdragen aan optimaal
landbouwsysteem
• Authenciteit leidt niet automatisch tot
duurzaamheid

32. Conclusie
• Zien we duurzame voeding als een
onderwerp op zichzelf?
• Of staat duurzame voeding in een breder
kader?

33. henrideruiter.com
Aanraders
Small is Beautiful – Economics as If
People Mattered – E.F. Schumacher
Geld en duurzaamheid – B. Lietaer e.a.
Henri_de_Ruiter