More Related Content
Similar to میدی دەولەتا میدیا الامبراطورية الميدي .docx (20)
More from Idrees.Hishyar (20)
میدی دەولەتا میدیا الامبراطورية الميدي .docx
- 1. ھ /1445 ک /2723 ز /2023
ڕاپورتێ نیشانێن و ناڤ
میدی
کرن بەرھەڤ
Idrees.hishyar
بسەرپەرشتیا
د
.
ژێگر
دەسپێ
ک
کوردستانێ هەرێما حکۆمەتا
–
عێراق
دھۆک زانکۆیا
ئەندازیاری کۆلیژا
کۆمپیوتەر و کارەبا ئەندازیاری بەشێ
- 2. 2
ب ھەشتێ سااڵ سەد دەسپێکێن ل میدی
.
و دەرکەتن دا نیزیک ڕۆژھەالتا ل باندۆر ب سەربازیا و ڕامیاری ھێزەک وەک ز
پاشی ، دەرکەڤن ئاشووریان ھەژموونا ژێر ل و درستکەن سەربەخۆ کیانەکێ شیان دەمێ تایبەت ب ،گێڕا گرنگ ڕۆلەکێ
زاڵبوون لسەر و گرێدا ئاشووریی ئیمپراتۆرییا دژی ھەڤپەیمانی بابلییان دگەل
.
ئاوا بڤی
ش سااڵ سەد نیڤا تا یی
ب ەشێ
.
ز
ھات وان دەسهەاڵتا ب داوی ،پارسی کۆڕشێ دەستێ لسەر تا مان باندۆر ب و مەزن کیانەکێ وەک
.
ناڤەروک
پاشا نڤیسینێن میدیا بناڤێ تایبەت ئاماژا ئێکەم
یێ
ب نەھێ سااڵ سەد ئاشووریانە
.
نڤیسی تایبەت ،مە گەھشتیە ز
پاشا نێن
(
سیێ شەلمانسەرێ
858
-
824
ب
.
ز
)
چیایێن و ئیچران ل چیایی دەڤەرێن بۆسەر دکەت شەڕی بزاڤێن ل باس کو ،
ئاوایی ب میدی ھۆزێن ناڤێ دا پێکۆاڵ ڤان د ،زاگڕۆس
(
ئامادای
)
ھەبوونا ب ئاماژە ،ھاتییە
(
27
)
ھۆزو سەرۆک
پشتی،کریە فەرمانڕەوایی دەمیدا وی ل کو دکەت میدی دەسەاڵتدارێن
س
ئاماژە ئاشووری پادشایێن چەندین ژی ەلمانسەری
پاشایێ ب خوە کو ئەخمینی پاشایێن دەقێن د پاشی ناڤکرەن شەڕکەر و مەرد و وێرەک ب دایە میدیا ب
(
پارس و مادا
)
- 3. 3
دیرۆکنڤیسێ دەقێن د میدی دیرۆکا مەزنا ھەرە پشکا بێژین دشێین گشتی ب لێ ،کریە میدیا ب کێم ئاماژەیەک پێناسکرینە
یۆنانی
"
ھیرۆدۆت
"
ب کو مایە مە بۆ ی
"
میدی
"
دئینیت وان ناڤێ
.
س
ە
رد
ە
م
ێ
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یی
ا
د
ی
اک
ۆی
(
ئا
ڤ
اک
ە
ر
)
ئ
ێ
ک
ە
م
شاھ
ێ
ناس
ی
ار
ێ
م
ی
د
ی
ا
"
دا
ی
ک
ۆ
د ،
ی
اک
ۆ
"
ھ کو
ی
رودوت
ب
"
د
یۆ
گ
ی
س
"
نا
ڤ
دک
ە
ت
ڤی
پاش
ی
ن
ی
ز
ی
ک
سا
اڵ
"
708
ب
.
ز
"
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یە
ت
ی
د
ە
ستپ
ێ
کر
د ل
ە
سپ
ێ
ک
ێ
د
ە
سه
ەاڵ
تا
و
ی
نا
ڤ
چ
ەیی
ل بوو
ێ
ژب
ە
ر
دادپ
ە
رو
ە
ر
ی
س و
ە
ر
ڕ
است
ی
ا
د
ی
اک
ۆی
ب
اال
ڕ
وونشت
ڤ
ان
ێ
ن
د
ەڤە
ر
ێ
ن
د
ی
ژ
ی
ب
ۆ
خو
ە
ڕ
ادک
ێ
ش
ی
ت
داو ل تا
یێ
دش
ێ
ت
ھ
ە
م
ی
ا
بک
ە
ت
ە
ئ
ێ
ک
باژار و
ێ
(
ئ
ێ
کباتانا
-
ھ
ە
کب
ە
تان
ە
)
بک
ە
ت
ە
پا
ی
ت
ە
خت
ێ
د
ە
ول
ە
ت
ێ
.
د
ی
اک
ۆ
ک
ە
لها
ئ
ە
کباتانا
ئاوا ب
یە
ک
ھ ب
ێ
ز
ب ، درستکر
ە
ح
ە
فت
ئ بلند
ێ
ک
لد
ی
ف
ئ
ێ
ک
د
ە
وروب
ە
ر
ێ
ن
باژار
ی
،گرتبوو
ب کو
ئاوا
یە
ک
ێ
ن
ە
خش
ە
ب
ۆ
ک
ێ
شابوو
تاو
ە
ر
ێ
ن
ھ
ە
ر
د
ی
وار
ە
ک
ێ
ژ
یێ
ب
ە
ر
ی
خو
ە
بوو بلندتر
ھ
ۆ
ستا
ی
ان
م ب
ە
ر
ە
م
ب
ڤی
ئاوا
یی
د
رستکربوو
تاکو
ڕێ
ز
ێ
ن
ئ ژ بن بلندتر وان
ێ
ک
د د
ە
م
ێ
د
ی
وار
ە
ک
داگ ھاتبا
ی
رکرن
ش
ی
ان
د
ی
وار
ێ
پشت
ی
و
ی
ب باشتر
ەڕەڤ
ان
یێ
ب
ک
ە
ن
باژار
ێ
ئ
ە
گباتانا
لد
ە
ف
ئاشوور
ی
ا
ب
(
دا ماال
ی
کو
)
ناس
ی
ار
، بوو
د
ی
اک
ۆ
خو ب
ە
ژ
ی
ز ب
ە
برو
ھ و
ێ
ز
ێ
پ دھات
ێ
ناسکرن
.
د
ی
اک
ۆ
ھ
ەڤ
پ
ەی
مان
ی
دگ
ە
ل
شاھنش
ی
نا
ئ
ۆ
رارت
ۆ
گر
ێ
دا
دژ ل
ی
ئاشوو
ر
ی
ا
و
گ
ە
ل
دچ وان
ی
ت
ە
ش
ەڕی
ل ،
ێ
س
ە
رک
ە
فت
ی
ناب
ی
ت
و
ب
د
ی
ل
ی
دک
ەڤی
ت
ە
د
ە
ست
ێ
ئاشوور
یی
،ا
چ
ێ
دبت
د
ە
م
ێ
داو
یێ
ژ
ی
انا
خ
و
ە
د ب
ی
ل
ی
ب
ۆ
راندب
ی
،ت
ل
ێ
ی
ا
بالک
ێ
ش
ھ
ە
لو
ی
ست
ی
ئاشوور
یی
،ان
ئ
ە
و
توندوت ب
ی
ژ
ی
دل و
ڕە
ق
ی
ناس
ی
ارن
تا ب
ی
ب
ە
ت
ب
ە
رامب
ە
ر
و
پاشاو ان
د
ە
سه
ەاڵ
تدار
ێ
ن
ژوان
ی
اخ
ی
ل ،دبوون
ێ
دگ
ە
ل
د
ی
اک
ۆی
دا
ن ب
ە
رم
ی
س
ە
ر
ە
د
ە
ر
ی
تن کربوون
ێ
دوو
ی
رئ
ێ
خستن
ب
ۆ
سور
ی
،ا
پ
شت
ی
د
ە
م
ە
ک
ێ
ژ
ی
ڤە
گ
ەڕ
اندن
ب
ۆ
باژار
ێ
ن
ی
نا
ڤ
ا
چ ،
ێ
دب
ی
ت
ئ
ەڤە
ژ
ی
ژب
ە
ر
و
ێ
ب
ی
ت
ساخ ب کو
ی
ھ
ێ
النا
د
ی
اک
ۆی
،
خو
ە
س ژ
ە
ر
ھلدان
و
تو
ڕە
بوونا
م
ی
د
ی
ان
بپار
ێ
زن
.
دش
ێی
ن
ب
ی
ژ
ی
ن
د
ی
اک
ۆ
ئ
ێ
ک
ە
م
دام
ە
زر
ێ
ن
ە
ر
ێ
د
ە
ول
ە
تا
ماد
ە
لس و
ە
ر
د
ە
ست
ێ
ڤی
پاشا
ی
پشک
ە
ک
ز
ۆ
ر
ژ
ھ
ۆ
ز
ێ
ن
م
ی
د
ی
چارچ ل
ۆڤێ
ئ
ێ
ک
ک
ی
ان
ێ
ڕ
ام
ی
ار
ی
ئ دا
ێ
کگرتن
.
چ
ێ
دب
ی
ت
د
ی
اک
ۆ
سا تا
اڵ
(
647
پ
.
ز
)
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یە
ت
ی
کرب
ی
ت
،
پشت
ی
و
ی
کو
ڕێ
و
ی
بنا
ڤێ
(
فراو
ە
رت
ی
س
)
د ،بوو
ە
سه
ەاڵ
ت
و
ە
رگرت
.
س
ە
رد
ە
م
ێ
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یی
ا
فراو
ە
رت
ی
س
"
ب
ە
رفر
ە
خواز
ی
شک و
ە
ستن
"
ھ
ی
ر
ۆ
د
ۆ
تس
ب
"
فراو
ە
رت
ی
س
"
نا
ڤێ
و
ی
دئ
ی
ن
ی
،ت
ل
ێ
ن د
ڤی
س
ی
ن
ێ
ن
پاشا
یێ
ئ
ە
خم
ی
ن
ی
دارا
یێ
ئ
ێ
ک
ێ
نا
ڤێ
و
ی
ب
(
خش
اسر
ی
تا
)
ھات
ییە
.
فراو
ە
رتس
ی
ان
خشاسر
ی
تا
سا د
ڵێ
ن
(
673
-
652
پ
.
ز
)
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یێ
د
ە
ول
ە
تا
م
ی
د
ی
بوو
.
ئ
ەڤە
ئاست د
ە
ک
ێ
بلند
ێ
ھ
ێ
ز
ێ
دا
ش بوو
ی
ا
ژ ل
ێ
ر
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یە
ت
یی
ا
خ
ۆ
پتر دا
ی
ھ ا
ۆ
ز
ێ
ن
م
ی
د
ی
ا
بک
ە
ت
ە
ئ
ێ
ک
ش و ،
ی
ا
ھ
ەڤ
ب
ە
ند
یە
کا
د
ۆ
ستان
ە
دگ
ە
ل
پاشا
یێ
ئاشوور
ی
"
ئ
ە
س
ە
ر
ح
ە
دون
( "
681
-
669
پ
.
ز
)
درست
بک
ە
ت
.
فراو
ە
رت
ی
س
و ب
ێ
ن
ە
ڕ
اوستا
کو
تن
ێ
ھ
ۆ
ز
ێ
ن
م
ی
د
ی
ژ
ێ
ر
د
ە
سته
ەاڵ
تا
و
ی
ب ،بن
ە
ر
ە
ف
د
ەڤە
ر
ێ
ن
د
ی
یێ
ن
ش چوو
ی
ا
ھ
ۆ
ز
ێ
ن
ئ
ێ
ران
ی
یێ
ن
د
ی
تا ب
ی
ب
ە
ت
ی
پار
ب ،سا
ی
ن
ی
ت
ە
ژ
ێ
ر
د
ە
س
ەاڵ
تا
خ
ۆ
.
ھ ب
ێ
ز
ی
خ د و
ۆڕ
اب
ی
ن
ی
ا
فراو
ە
رت
ی
گ
ە
ھشت
ە
ئاست
ە
ک
ێ
بر
ی
اردا
ھ
ێ
رش
بک
ە
ت
ە
س
ە
ر
ن
ی
نا
ڤ
ا
"
ن
ەی
ن
ە
وا
"
پا
ی
ت
ە
خت
ێ
،ئاشوور
ئ
ەڤە
چا
ڤ
ن
ە
ت
ڕ
س
یە
ک
م
ە
زن
چونک بوو
ی
و تا
ی
د
ە
م
ی
شک
ە
ستنا
ئاشوور
ی
ا
گ ھزرا د
ە
ل
ێ
ن
و
ێ
د
ەڤە
ر
ێ
ن دا
ە
،بوو
ل
ێ
فراو
ە
رت
ی
س
ئ
ەڤ
ت
ڕ
س
ە
ش و شکاند
ەڕێ
دژ
ی
ئاشوور
ی
ا
ڕ
اگ
ە
،ھاند
ل
ێ
دش
ێی
ن
ب
ێ
ژ
ی
ن
ئ
ەڤ
پ
ێ
نگا
ڤە
د
و
ی
د
ە
م
ی
کار دا
ە
ک
ێ
درستن
ە
ب
وو
.
فراو
ە
رت
ی
س
ی
باش ب
ی
م
ە
ترس
ی
لب
ە
رچا
ڤ
و
ە
رن
ە
،گرتبوو
ھ
ە
ر
ژب
ە
ر
ڤێ
د
ە
م
ێ
ئ
ە
و
ش د
ەڕی
دژ دابوو
ی
ئاشوور
ی
،ا
- 4. 4
ھ
ۆ
ز
ێ
ن
سک
ی
ت
یێ
ن
باکوور
ی
ھ
ەڤ
پ
ەی
مان
ێ
ن
ئاشوور
ی
ان
پشت ژ بوون
ڤە
ھ
ێ
رش
کرن
ە
س
ە
ر
د
ەڤە
ر
ێ
ژ
ێ
ر
د
ە
سه
ەاڵ
تا
فراو
ە
رت
ی
س
ی
و
ش
ی
ان
باژار
ێ
(
ئ
ە
گباتانا
)
داگ
ی
ر
بک
ە
ن
.
ئ
ەڤێ
بو
یە
ر
ە
نشکا ژ
ڤە
پ
ڕ
ز
ی
ان
ھ ب
ێ
ز
ێ
ن
فراو
ە
رت
ی
س
ی
گ
ە
ھاندن
م ،
ۆڕ
اال
گ وان
ە
ل
ە
ک
ھ د و خار ھات
ە
مان
د
ە
م
ھ دا
ێ
ز
ێ
ن
پشت
ەڤ
ان
ژ
ی
بوون الواز
.
ل
ە
ورا
ن
ە
چاربوون
ش
ەڕە
ک
ێ
ئ
ێ
کالک
ە
ر
دگ
ە
ل
ل
ە
شک
ە
ر
ێ
ھ ب
ێ
ز
ێ
ئاشوور
ی
دا
بک
ە
،ن
ئ
ە
و
ش کو بوو
ەڕە
ک
ێ
خو و گران
ی
ناو
ی
نا د
ڤ
ب
ە
را
شک ب و درستبوو دا وان
ە
ستنا
م
ی
د
ی
ا
داو ب
ی
ھات
و
فراو
ە
ورت
ی
س
ژ
ی
و د
ی
ش
ەڕی
دھ دا
ێ
ت
ە
کوشتن
.
پشت
ی
فراو مرنا
ە
رت
ی
س
ی
م ئاخا
ی
د
ی
ا
ن
ی
ز
ی
ک
ی
ب
ی
ست
سا
اڵ
ک
ە
ت
ە
ژ
ێ
ر
د
ە
ست
ێ
سک
ی
ت
ی
ان
ئ ،
ە
و
ڕە
وش
ە
ب
ە
رد
ە
وامبوو
ھاتنا تا
"
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ی
م
ە
زن
"
کو
ڕێ
فراو
ە
رت
ی
س
ی
.
س
ە
رد
ە
م
ێ
ف
ە
رمان
ڕە
وا
ی
ا
ک
ەی
خ
ە
سرو
ی
(
ڕ
ابوون
شاناز و
ی
)
پشت
ی
مرنا
"
فراو
ە
رت
ی
س
"
ی
کو
ڕێ
و
ی
(
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ی
ان
ھ
ەڤ
خ
ە
شتار
)
جه
ێ
و
ی
ک ،دگرت
ەی
خ
ە
سر
ە
و
سا ل
ڵێ
ن
(
624
-
585
ب
.
ز
)
ف
ە
رمان
ڕە
وا
یە
ت
ی
کر
.
د
ە
سپ
ێ
کا
د
ە
س
ەاڵ
تدار
یی
ا
ڤی
پاشا
یی
دنا
ڤ
گ
ە
ل
ە
ک
ئار
ی
شا
بوور دا
ی
چونک ،
ی
پشت
ی
ش
ک
ە
ستا
فراو
ە
ورت
ی
س
ی
و ،
ەاڵ
ت
ێ
م
ی
د
ی
ا
ک
ە
تبوو
ژ
ێ
ر
داگ
ی
رکار
ی
ا
ئاشوور
ی
سک و
ی
ت
ی
،ا
ل
ێ
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
دل ب
ێ
ران
ە
ئ
ەڤ
ئار
ی
ش
ە
د
ە
رباز
کر
ش
ی
ا
و
ەاڵ
ت
ێ
م
ی
د
ی
ا
دووبار
ە
بک
ە
ت
ە
ئ
ێ
ک
و
"
ئ
ە
گباتانا
"
پا کر
ی
ت
ە
خت
.
ھ
ە
ر
و ب
ی
ئاوا
یی
ڕ
ان
ە
و
ە
ستا
ب ،
ە
لکو
ب
ە
ر
ە
ف
د
ەڤە
ر
ێ
ن
د
ی
ژ
ی
ژ پارس چوو
ی
ئ
ی
نان
ە
ژ
ێ
ر
د
ە
سته
ەاڵ
تا
خو
ە
،
دش
ێی
ن
ب
ێ
ژ
ی
ن
دووبار
ە
د
ە
ول
ە
ت
ھ درستکر
ە
م
ی
و ئاخ
د
ەڤە
ر
ێ
ن
د ب
ە
ست
ڤە
ئ
ی
نا
یێ
ن
باب
ێ
و
ی
د ژ
ە
ست
چ ،دابوون
ێ
دبت
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
و د
ی
د
ە
م
ی
دا
گ
ە
ل
ە
ک
باش ب
ی
گ
ە
ش
ە
ل ب
ە
شک
ە
ر
ێ
خو
ە
ژ و دابت
ڕ
وو
یێ
چ
ە
ندا
یە
ت
ی
چاوان و
یێ
ھ ب
ێ
ز
کرب
ی
،ت
چونک
ی
و د
ی
د
ە
م
ی
دا
تشت چ
ە
ک
ھند
ی
ل
ە
شک
ە
ر
ە
ک
به
ێ
ز
پ
ێ
د
ڤی
ن گرنگ و
ە
بوو
ب
ۆ
د
ە
ول
ە
تا
م
ی
د
ی
،
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
باش ب
ی
ت
ێ
ئ
ی
نا
د
ە
ر
د کو
ڤێ
ت
چار
ە
ن
ڤی
س
ێ
و
ەاڵ
ت
ێ
و
ی
ب
ڕێ
کا
ش
ەڕە
ک
خو و گران
ی
ناو
ی
دگ
ە
ل
ئ ئاشوورا
ێ
ک
بک ال
ە
،ت
د
ە
ول
ە
تا
ئاشوور
ی
ب ژ
ە
ر
ەیێ
ڕۆ
ژئا
ڤ
ا
ڤە
ب
ۆ
ماو
ێ
چ
ە
ند
س
ە
د
ەیە
کا
ت
ە
مام
م ببوون
ە
ت
ڕ
س
ی
ب و
ە
ال
یە
ک
م
ە
زن
ب
ۆ
ڕ
وونشت
ڤ
ان
ێ
ن
د
ەڤە
ر
ێ
ل
ە
شک
ە
ر
ێ
ئاشوور
ی
پاشا و
یێ
ن
ش
ەڕ
ک
ە
ر
ھ ژ
ە
ر
چ
ە
ند
ال
یێ
ن
د
ە
سته
ەاڵ
تا
خو
ە
ھ
ە
م
ی
گا
ڤ
ا
ش د
ەڕی
د دابوون
ڕ
ند
ەیی
و
توندوت
ی
ژ
ی
ا
ژ وان
ی
ش د
ەڕ
ا
گ دا
ە
ھشتبوو
لوتک
ێ
،
گ
ە
ل
ە
ک
د جارا
ە
م
ێ
ل
ە
شک
ە
رک
ێ
ش
ی
س دکرن
ە
ر
ڕ
وونشت
ڤ
ان
ێ
ن
زاگر
ۆ
س
باژار
ێ
ن
ت ب وان
ە
مام
ی
و
ێ
ران
و ،دکرن
ە
ک
ئ ل
ە
رش
ی
ف
ێ
پاشا
یێ
ن
خ
ۆ
ئاماژ دا
ە
پ
ێ
کر
ە
ن
کو
ڕ
کچ و
ێ
ن
گ
ە
نج
ز ب
ی
ند
ی
دس
ۆ
تن
.
د
ە
م
ێ
و
ێ
ئ ھاتبوو
ەڤ
ست
ە
م
ز و
ۆ
ردار
ییە
س
ە
ر
د
ە
ست
ێ
م پاشا
ی
د
ی
ا
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ێ
م
ە
زن
داو
ی
به
ێ
ت
.
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
سا ل
ڵی
(
615
پ
.
ز
)
ل ب
ە
شک
ە
ر
ە
ک
ێ
ب
ە
ر
ە
ف
پ
ێ
گ
ە
ھ
ێ
س
ە
ر
ە
ک
یێ
ئاشوور
ی
ا
دا
ڕێ
،
د
ە
سپ
ێ
ک
ێ
ئ کارکوکا ئانکو دا ئاراپخا ب
ەڤ
ر
ۆ
دا
د
ە
ربازبوون
ئاشوور کر ئازاد باژار ،
یێ
ن
و
ێ
د
ەڤە
ر
ێ
ت
ێ
کشکاند
،
پشتی
و
ی
ھ
ێ
رشا
کر توندا
ی
س
ە
ر
نا
ڤە
ندا
ئاشو
ور
ی
ا
س
ە
ر
ەڕ
ا
ی
ب
ەڕەڤ
ان
یە
ک
توند
ی
ا
ئاشوور
ی
ا
ل
ێ
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ش
ی
ا
پا
ی
ت
ە
خت
ێ
ک
ەڤ
ن
ێ
ئاشوور
ی
ا
باژار
ێ
"
ئاشوور
"
بگر
و و ت
ێ
ران
ی
بک
ە
،ت
د
ڤی
د
ە
م
ی
پاشا دا
یێ
بابل
"
ن
ە
بوبالس
ە
ر
"
پێ
ئاگ
ە
ھبوو
ک کو
ەی
خ
ە
سر
ە
و
یێ
س
ە
رک
ە
ت
ی
ھ داخازا
ەڤ
پ
ەی
مان
یێ
ک ،کر
ە
ی
خ
ە
سر
ە
و
ی
و داخازا
ی
پ
ە
س
ە
،ندکر
ئ
ە
وبوو
ن
ەڤی
ا
پاشا
یێ
م
ی
د
ی
ی
ا
بنا
ڤێ
"
ئ
ە
م
ی
تس
"
ن ل
ە
بوخزن
ە
سر
ێ
کو
ڕێ
ن
ە
بوبالس
ە
ر
ی
ھات
ە
مار
ە
کرن
.
ش
ەڕێ
دگ
ە
ل
ئاشوور
یی
ا
ڤە
ک
ێ
شا
داو ل تا
یێ
سا ل
اڵ
(
612
ب
.
ز
)
باژار
ێ
"
ن
ی
نا
ڤ
ا
/
ن
ەی
ن
ە
وا
"
پا
ی
ت
ە
خت
ێ
ک ئاشوورا
ە
ت
داو و
ی
پاشا
یێ
ئاشوور
ی
بنا
ڤێ
"
ئوب ئاشوور
ڵ
د
"
ب
ە
ر
ە
ف
"
ح
ەڕ
ان
"
چوو
ل
ێ
گ
ە
ل
ە
ک
س
ە
ر
ڤە
ن
ە
،چوو
سا
اڵ
(
610
ب
.
ز
)
داو
ی
ئ
ە
رد
ێ
ئاشوور
ی
ا
ت ب و گرتن ھات
ە
مام
ی
لس
ە
ر
ن
ە
خش
ێ
ڕ
ام
ی
ار
یێ
د
ەڤە
ر
ێ
ژ ھات
ێ
برن
.
پشت
ی
ئ
ەڤ
ان
بو
یە
ران
د
ە
سه
ەاڵ
تا
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ی
پ
ڕ
ھ ب
ێ
زتر
د ،بوو
ە
ول
ە
تا
و
ی
ژبل
ی
ت کو
ە
مام
ی
ئ ئاخا
ێ
رانا
ئ
ەڤ
ر
ۆ
پشک ،
ە
ک
ئ ژ
ە
فغانستان
پاکست و
و ان
- 5. 5
تورکمانستان
ێ
ژ
ی
خ ب
ۆڤە
باکوور ژ ، دگرت
ی
ژ
ی
نا تا
ڤەڕ
استا
ئ
ە
ناد
ۆڵ
ژ و
ڕۆ
ژئا
ڤ
ا
ی
ژ
ی
ن تا
ی
ز
ی
ک
ی
شام
ێ
بوو
.
دش
ێی
ن
ب
ێ
ژ
ی
ن
س
ە
رد
ە
م
ێ
د
ە
سه
ەاڵ
تدار
ی
ا
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ی
س
ە
رد
ە
م
ێ
ز
ێڕی
ن
ێ
د
ە
ول
ە
تا
م
ی
د
ی
لوتک د کو بوو
ەی
ا
ھ
ێ
زو
د
ە
سه
ەاڵ
ت
ێ
دا
ب
وون
.
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
و
ە
ک
پاشا
یە
ک
ێ
د
ڵ
س
ۆ
ز
ھ
ە
م
ی
د
ە
ما
چا
ڤێ
و
ی
لس
ە
ر
گ
ە
ل
ێ
و
ی
لس ،بوو
ە
ر
د
ە
ستدر
ێ
ژ
ی
ھ و
ە
ر
کار
ە
ک
ێ
دووژمنکاران
ە
دژ
ی
گ
ە
ل
ێ
و
ی
ت
ۆ
ال
و
ی
ڤە
دکر
.
د
ە
رئ
ە
نجام
د
ی
ر
ۆ
کا
م
ی
د
یی
ا
ب
ۆ
م
ە
پ کوردا
ڕە
پ ژ
ە
ند
ش و
ی
ر
ە
تا
تا ب
ی
ب
ە
ت
ب
ۆ
ڕێ
ب
ە
ران
س و
ە
ردار
ێ
ن
گ
ە
ل
ێ
م
ە
،
د
ڤێ
د
ی
ر
ۆ
کا
ک
ەڤ
نا
را
گ
ە
ل
ێ
م
ە
گ
ە
ل
ە
ک
ب تشت
ۆ
م
ە
ڕۆ
ن
بن ،دبن
ێ
رن
ئ
ێ
ک
ە
ت
ی
ژ و
ی
ر
ی
ی
ا
گ
ە
ل
ی
دش چاوا
ێ
ت
س
ە
رکرد
ەیە
ک
ھ
ێ
ژا
یی
د
ە
سته
ەاڵ
ت
ێ
ب
ە
رھ
ە
م
ب
ی
،نت
د
ە
م
ێ
خ
ە
لک
ێ
م
ی
د
ی
ا
ژ ب
ی
ر
ی
ت و
ێ
گ
ە
ھشت
یی
با
و
ە
ر
ی
د ب
ی
اک
ۆی
ف دا دا
ە
رمان
ڕە
وا
یی
ا
و ب ،بکت وان
ی
کار
ی
ژبل
ی
دادپ
ە
رو
ە
ر
ی
ب
ۆ
خو
ە
مس
ۆ
گ
ە
،رکرن
ھ
ەڤ
د
ە
م
ن
ە
ژاد
ێ
خو
ە
ژ
ی
ب
ە
ر
ە
ف
پل
ەیە
ک
شاناز و بلند
ڤە
،برن
ھ
ە
ر
س
ە
رکرد
ەیە
ک
ژ
ی
ژ
پ
ێ
خ
ە
م
ە
ت
گ
ە
ل
ێ
خو
ە
خ
ە
بات
ێ
بک
ە
ت
کوتواران و
ە
ژ و
ی
ران
ە
ت
ە
دب
ی
ر
ێ
ب
ۆ
کار
ێ
ن
خو
ە
د
ەی
،نت
د
ێ
و
ە
ک
ک
ەی
خ
ە
سر
ە
و
ێ
م
ە
زن
نا
ڤێ
و
ی
د
ێ
چ
ی
د ت
ی
ر
ۆ
ک
ێ
د
ە
دو نفش
ی
ف
نفش
ی
د
ێ
شاناز ب
ییە
ک
م
ە
زن
نا
ڤێ
و
ی
ب
ێ
،ژن
ل
ێ
گ
ە
ر
ھزر
ێ
ک
ە
توار
ی
ن
ە
ک
ت
و
ژ
ی
ران
ە
پ
ێ
نگا
ڤ
ا
ن
ە
ئا
ڤێ
،ت
چ
ە
ند
د
ڵ
س
ۆ
ز
ی
ژ
ی
د بت
ێ
داو ل
ییێ
و
ە
ک
فراو
ە
رت
ی
س
ی
ژ
ی
انا
خو
ە
چار و
ە
ن
ڤی
س
ێ
و
ەاڵ
ت
ێ
خ
و
ە
ژ
ی
ئ
ێ
خت
م
ە
ت
ڕ
س
ییێ
،
ب
ێ
گومان
س
ە
رکرد
ە
گ
ە
ر
و
ە
ک
ئاست
ی
اگ
ی
ژ
ی
ب
ە
ر
خو ب
ە
ش
ی
یێ
ن
خو
ە
ڤە
ب و بچت
ێ
ئاگ
ە
ه
ژ بت
ڕ
ە
وشا
- 6. 6
خ
ە
لک
ێ
خو
ە
خ و
ۆ
رت
ێ
ن
ن
ی
شت
ی
مان
ێ
خو
ە
ک ب
ێ
م
بب
ی
،نت
ژبل
ی
ت
ێ
برنا
خو
ە
خ و
ە
لک
ێ
خو
ە
د چ
ی
د
ە
ست
ڤە
نائ
ێ
د،ت
ێ
و
ە
ک
س
ە
رکرد
ەیە
ک
ن
ە
زان
ست و
ە
مکار
نا
ڤێ
و
ی
ت
ێ
ت
ن
ڤی
س
ی
ن
الپ د
ەڕێ
ن
د
ی
ر
ۆ
ک
ێ
د
ە
.
لیستا
ژ
ێ
د
ە
ر
ان
1
-
دکت
ۆ
ر
ج
ە
مال
ڕە
ش
ی
د
-
دکت
ۆ
ر
ف
ە
وز
ی
ڕ
ش
ی
د
:
م
ێ
ژوو
ک
ۆ
ن
ی
و ،کورد
ە
رگ
ێڕ
انا
:
ملک
ۆ
ک
ە
الر
ی
،
پ چاپا
ێ
نج
ێ
،
چاپخان
ەی
ا
ئ
ە
ند
ێ
ش
ە
،
سا
اڵ
2719
.
2
-
ھ
ی
ر
ۆ
د
ۆ
ت
:
د
ی
ر
ۆ
کا
ش
ەڕێ
و ،پارسان
ە
رگ
ێڕ
انا
:
ع
ە
ل
ی
ف
ە
تح
ی
،
ب
ە
رگ
ێ
ئ
ێ
ک
ێ
،
ئ چاپا
ێ
ک
ێ
،
چاپخان
ەی
ا
موکر
ی
ان
ی
،
ھ
ە
ول
ێ
،ر
سا
اڵ
2713
.
3
-
د
.
ئ
ە
حم
ە
د
م
ە
حموود
ئ
ە
لخ
ە
ل
ی
ل
:
شاھنش
ی
نا
و ،ماد
ە
رگ
ێڕ
انا
:
ح
ە
م
ە
س
ە
ع
ی
د
ک
ە
الر
ی
،
ئ چاپا
ێ
ک
ێ
چاپخان
ەی
ا
موکر
ی
ان
ی
،
ھ
ە
ول
ێ
،ر
سا
اڵ
2713
.
4
-
س
ۆ
ران
ح
ە
م
ەڕە
ش
:
ک کورد
ێیە
،
ئ چاپا
ێ
ک
ێ
،
ل
ە
ند
ە
،ن
سا
اڵ
2713
.
5
-
ئاک
ۆ
مح
ە
م
ە
د
م
ی
رزاد
ە
:
م
ێ
ژوو
ی
د
ێ
ر
ی
ن
ی
دوو چاپا ،کورد
ێ
،
چاپخان
ەی
ا
ن
ڤی
س
ی
نگ
ە
ھا
ت
ە
فس
ی
،ر
ھ
ە
ول
ێ
ر
سا
اڵ
2720
٠