.

1. IR20D263 Т.Оюунжаргал
Гэр бүлийн хүмүүжлийн хэв маяг, түүнээс гарах үр дагаврууд
Гэр бүл бол хүүхдийн хөгжин төлөвших анхдагч орчин юм. Гэр бүлийн хүмүүжилд
нөлөөлөх хүчин зүйлсэд гэр бүлийн гадаад болон дотоод харилцаа нөлөөлнө. Үүнд: гэр
бүлийн гадаад харилцаа- Эцэг эхийн нийгэмд эзлэх байр суурь, Бусад хүмүүстэй харилцах
харилцаа, Нийгэм эдийн засгийн онцлог, Орон сууцны тохижилт, соёлжилт. Харин гэр
бүлийн дотоод харилцаанд эцэг эх хүүхдийн хоорондын харилцаа, эцэг өөр хоорондын
харилцаа, Сурган хүмүүжүүлэх болон үндсэн харилцаа зэрэг зүйлс нөлөөлнө.
Гэр бүлийн хүмүүжлийн төрөл хэлбэрүүдийг дурдвал, дутуу дулимаг шаардлага
тавих хүмүүжил, Үл хайхрах хүмүүжил, Дарангуйлах хүмүүжил, Хүч түрэмгийлэх
хүмүүжил, Хэт их шаардлага тавих хүмүүжил, Дур зоргоор нь тавих хүмүүжил, Үлгэр
жишээ хүмүүжил зэрэг юм. Хүүхдээ өсгөж хүмүүжүүлж байгаа нөхцөл байдал, нийгмийн
орчин соёл, тухайн хүүхдийн онцлогзэргээс шалтгаалж хүүхдээ хүмүүжүүлэх олон төрлийн
арга барилыг эцэг эх хэрэглэдэг.
Гэр бүлийн хүмүүжлийн хэв маягын төрлүүдэд Либераль хэв маяг, Үл ойшоох хэв
маяг, Захиран тушаах хэв маяг, Нэр хүндээр нөлөөлөх хэв маягууд орно. Либераль хэв маяг
нь хүүхдэдээ маш элэгсэг зөөлөн ханддаг тэднийг бараг хянадаггүй эцэг эх юм.
Хүүхдийнхээ зан үйлд хязгаарлалт маш бага буюу огт тавьдаггүй. Үл ойшоох хэв маяг нь
хүүхдээ хянадаггүй хайрлаж энхрийлэлгүй хөндлөнгийн байр сууринаас ханддаг. Захиран
тушаах хэв маяг нь хүүхдээ байнга хянаж өөрсдийнхөө тогтоосон дүрэм горимыг хатуу
мөрдөхийг шаарддаг. Гэр бүлийн шийдвэр гаргахдаа хүүхдээ оролцуулдаггүй эцэг
эхчүүдийг хэлнэ. Нэр хүндээр нөлөөлөх хэв маяг нь хүүхдэдээ тавих хяналт сайтай тэдэнд
элэгсэг бие даасан байдлыг хүлээн зөвшөөрдөг. Шаардлагатай үед хүүхдийнхээ зан
байдлыг хязгаарладаг боловч яагаад тэгж буй шалтгаанаа тайлбарладаг.
Гэр бүлийн хүмүүжил-Эцэг эхийн хүүхэддээ хандах хайрын хэв маягууд: Уяралын
хайр -Юуны тулд хүүхдээ хэрхэн яаж хайрлах вэ? гэж бодолгүй зөвхөн зөн билгээрээ
адгуус, үр зулзагаа хайрлахтай адил хайр. Хүүхдээ шүтээн мэт үзэж үг дуугүй сөгдөн
биширч, алхам тутмыг нь өхөөрдөн, өршөөнө, өмөөрнө. Аажмаар хүүхэд эцэг эхийнхээ
толгой дээр гарч өөрийн засаглалаа тогтооно. Үр дагавар нь хүүхэд зөвхөн хайр халамж

2. авахаа мэддэг аливааг хүсч байна надад хэрэгтэй байна гэх байр сууринаас ханддаг, бусдын
сонирхол хэрэгцээг харгалзах чадваргүй амиа бодогч болдог. Дарангуйлан захирах хайр-
Хүүхдээ төрүүлж өсгөж байгаадаа ялархан “Бүхнийг та нарын төлөө л хийж байна”, “Та
нарыг хувцаслаж хооллож байна”, “Та нар бидэнд үг дуугүй захирагдах ёстой” гэсэн байр
сууринаас хүүхдүүдээ ханддаг эцэг эхчүүд хамаарна. Үр дагавар нь Хүнийг хайрлах
чадваргүй, хахир хатуу зантай, бусадтай дээрэнгүй харьцдаг, ачирхуу, бусдын эрх чөлөөг
хүндэтгэдэггүй захирангуй хүмүүс болох магадлалтай. Барьцаалах хайр-Хайр энэрлээ
хөрөнгө мөнгө, хувцас хунараар хэмжинэ. “Чамд бид хоёр хэчнээн хайртайг харж байна
уу?”, “Хэний ч хүүхдэд байхгүй ийм гоё хувцас авч өглөө” гэх зэргээр хайраараа дэнчин
тавин наймаална. Үр дагавар нь Хүмүүсийн хоорондын сэтгэлийн нандин холбоо, харамгүй
хайр байдаг гэдгийг ойлгох чадваргүй эд хөрөнгөөр бүгдийг орлуулж хэмжиж болно гэдэг
бэртэгчин бодолтой хүмүүс болж болзошгүй.
Хүний төлөвшил, хүмүүжил, нийгэмшил соёл суртахуун, зан ааш, дадал зуршил үзэл
хандлагын 70% нь төрлөх гэр бүлийн орчиндоо бүрэлдэн боловсордог бөгөөд энэ үүднээс
хүний хөгжлийн анхдагч хамгийн чухал орчин бол гэр бүл билээ. Хүмүүс хүмүүжлийн хэв
маягийн мэдлэг дутмаг байх нь гэр бүлд сөрөг асуудал үүсэх гол шалтгаан болдог бөгөөд
иймд эцэг эх нар хүүхдээ хүмүүжүүлэх хэв маяг, хайрын хэлбэр зэргийн анхан шатны
мэдлэгтэй байх нэн шаардлагатай юм. Хүүхдийн төлөвшил, хүмүүжил гэхээр ихэнх хүмүүс
зөвхөн эцэг эхээс үр хүүхэддээ зааж зааварлах мэт буруу ойлгодог ч үнэн хэрэгтээ
хүүхдийнхээ төлөвшлийг эцэг, эхчүүд өөрсдийн харилцаа, хандлагаа эерэг болгож, хүүхдээ
магтахаас эхлэх учиртай билээ.
Миний хувьд манай гэр бүл захиран тушаах хэв маягийн хүмүүжлийн хэлбэртэй.
Намайг сэтгэл хөдлөлийн доогуур түвшинд хүлээн авдаг, надад тавих хяналт өндөр. Аливаа
асуудалыг өөрсдийнхөөрөө шийдэж бодлоо тулгах маягтай байдаг учраас би ихэвчлэн
өөрийнхөөрөө байхад хүндрэлтэй байдаг. Гэр бүлүүд хоорондын аливаа зөрчлийг сөрөг
үзэгдэл гэдэг талаас хүлээн авч, зөрчил үүсвэл аль болох хурдан хугацаанд дарж
шийдвэрлэхийг хүсдэг хэрнээ зөрчил маргаан гарсан учир шалтгааныг олохыг хичээдэггүй.
Сэтгэл зүйч В.А. Сынсенозөрчлийг тэмдэглэхдээ хосууд удаан хугацаагаар тусгаар байх нь
эцэстээ бие биеэ ойлголцоход магадгүй сөргөөр нөлөөлж болно. Харилцан бие биеийнхээ

3. бодол санаа, олон талыг дэмжихгүй, хөндийрөх байдлаас хөдөлмөрийн хуваарьлалт
тэнцвэргүйгээс зөрчил үүснэ гэж үзсэн.
Тиймээс шинээр гэр бүл болж байгаа хосууд ирээдүйд тулгарах асуудлыг тооцоолж
эртнээс хүүхдийнхээ хүмүүжилд анхаарч анхан шатны мэдлэгтэй болсон байх хэрэгтэй.
Хэдий гэр бүл болоод урт хугацаа өнгөрсөн ч гэсэн маш их зөрчилтэй, гэр бүлийн талаар
мэдлэг дутмагаасаа болоод гэр бүл салж сарних, хүүхдийн хүмүүжилд сөргөөр нөлөөлж
цаашдын амьдралд нь ч асуудал болон илрэхмагадлал өндөр байна. Эцэг эх болон хүүхдүүд
гэр бүлийн хямрал, гэр бүлийн хүмүүжлийн хэв маяг, түүнээс ангижрах талаарх мэдлэгтэй
болсноор хамтын үйл ажиллагаа нь өөрчлөгдөж, гэр бүл салалтын түвшин буурч гэр бүлийн
халуун дулаан уур амьсгал, нөхцөл байдал бүрдэнэ. Мөн урьдчилан сэргийлж, гэр бүлийн
халуун дулаан таатай орчинг үргэлж бий болгох тал дээр анхаарах зорилгоор өөрт тохирох
арга зүйг ашиглах нэн тохиромжтой юм.