1rst gymnasium of Agia Varvara - Erasmus+ diffusion for early school leaving

1. EARLY SCHOOL LEAVING
ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ
ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

2. Early School Leaving : διαδικασία όχι γεγονός (σύμφωνα με
ευρωπαϊκές αναφορές)
η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει προσωπικές ιστορίες και
συγκεκριμένα τι συμβαίνει στα άτομα όταν αυτές οι
προσωπικές ιστορίες συναντούν τον έξω κόσμο και τη ζωή
στο σχολείο.
Πολλά μέλη της Ε.Ε. ορίζουν/μετρούν διαφορετικά το
φαινόμενο του ESL.
ESL μπορεί να σημαίνει :
α. εγκατάλειψη της εκπαίδευσης πριν το τέλος της
υποχρεωτικής εκπαίδευσης
β. εγκατάλειψη της εκπαίδευσης πριν φτάσουν στην ανώτερη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση

3. Ορισμός ESL
Oι νέοι 18-24 χρόνων που εγκαταλείπουν την εκπαίδευση έχοντας
φτάσει μόνο μέχρι τη χαμηλή δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή και
λιγότερο (δεν έχουν απολυτήριο δευτεροβάθμιας πάνω από δύο
χρόνια) και οι οποίοι δεν είναι πια εγγεγραμμένοι σε κανένα
εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή πρόγραμμα κατάρτισης.
Ορισμός Dropout
Oι μαθητές οι οποίοι σταμάτησαν την εκπαίδευσή τους πριν πάρουν
κάποιο απολυτήριο.
Ορισμός at risk
Οι μαθητές που θεωρούνται ότι έχουν υψηλότερη πιθανότητα
σχολικής αποτυχίας ή να παρατήσουν το σχολείο. Είναι οι μαθητές
που αντιμετωπίζουν συνθήκες/παράγοντες που θα μπορούσαν να
θέσουν σε κίνδυνο την ικανότητά τους να επιτύχουν ακαδημαϊκούς
στόχους ή να ολοκληρώσουν το σχολείο.

4. Νέος τρόπος ορισμού : όλοι οι νέοι βρίσκονται σε κίνδυνο
πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου σε κάποιο σημείο και για
συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου. Διαφορετικοί νέοι
επηρεάζονται από τις συνθήκες κινδύνου με διαφορετικούς
τρόπους και έχουν μια ευρεία γκάμα διαφορετικών μηχανισμών
αντιμετώπισης των συνθηκών αυτών.

5. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Ευρωπαϊκός στόχος : η μείωση της συχνότητας του φαινομένου κάτω
από το 10% μέχρι το 2020. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες δουλεύουν ήδη
αντίστοιχα προγράμματα.
•Στις περισσότερες χώρες τα αγόρια είναι πιο πιθανά να εγκαταλείψουν
πρόωρα το σχολείο. Η μείωση της συχνότητας του ESL είναι πιο
γρήγορη στα κορίτσια.
•Από αυτούς που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο τα αγόρια ήταν
περίπου στο 12,2% ενώ τα κορίτσια στο 9,2% (3% υψηλότερος ο
κίνδυνος για τα αγόρια).

6. •Mετρήσεις στην Ε.Ε : το 2016 το 10,7% των νέων 18-24 χρ. δεν
είχαν τελειώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και δεν ήταν
πια στην εκπαίδευση δηλ. περίπου 4,4 εκατομμύρια νέοι άνθρωποι
(πάνω από 1/10).
•Από αυτούς το 4,5% είχε βρει κάποια δουλειά, το 4% δεν είχε κάποια
δουλειά αλλά ήθελε να βρει και το 2,2% δεν είχε και δεν ήθελε να βρει
δουλειά.
Συνέπειες : το ESL σχετίζεται με την ανεργία, τη φτώχια, τη φτωχή
υγεία, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την εμπλοκή σε εγκληματικές
ενέργειες. Πιο συγκεκριμένα : το 40,1% από αυτούς που έχουν
εγκαταλείψει το σχολείο ήταν άνεργοι, ενώ η ανεργία στο σύνολο των
νέων στην Ευρώπη (2012) είναι 23,2%.
Το μερίδιο ESL μεταξύ των γεννημένων σε μια ξένη χώρα (σε σχέση με
το Μ.Ο της Ε.Ε) είναι δύο φορές πιο υψηλό σε σχέση με τους ντόπιους
(25,4% σε σύγκριση με 11,5%).

7. Ομάδες που βρίσκονται σε υψηλό
κίνδυνο ESL
α. άτομα από κοινωνικά
μειονεκτικά
περιβάλλοντα
β. άτομα από ευάλωτες
ομάδες
γ. άτομα με ιστορικό
αποσύνδεσης από το
σχολείο
δ. άτομα με φτωχές
σχολικές επιδόσεις
ε. άτομα από
μειονότητες (π.χ.
Ρομά) ή μετανάστες
στ. άτομα που
μεγάλωσαν σε
συνθήκες
οικογενειακών
συγκρούσεων
ζ. άτομα που
προέρχονται από
οικογένειες με
χαμηλό
κοινωνικοοικονομικό
προφίλ

8. Παράγοντες που
σχετίζονται/προκαλούν την
πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου

9. Ατομικά χαρακτηριστικά
α. φύλο (αγόρια/
κορίτσια)
β. εθνικότητα
(μειονότητες)
γ. περιοχή καταγωγής
(μετανάστες)
δ. εύθραυστη
κοινωνικο-οικονομική
κατάσταση
ε. πρώιμη ενηλικίωση :
πολλές ευθύνες,
μητρότητα σε νεαρή
ηλικία, ανάγκη για
εργασία
στ. υψηλού κινδύνου
ομάδα συνομηλίκων
(παρέα)

10. Οικογενειακά
χαρακτηριστικά : Προσωπική στάση
απέναντι στο σχολείο:
α. οικογενειακές
συγκρούσεις
β. μη σταθερή κατάσταση
στο σπίτι: οικογενειακή
διαταραχή/αναστάτωση/
αποδιοργάνωση
γ. χαμηλό επίπεδο
οικογενειακής
στήριξης/υποστήριξης
δ. στρεσογόνα γεγονότα
ζωής (οικονομικές
δυσκολίες, σοβαρά
προβλήματα υγείας)
α. χαμηλό επίπεδο
συγκέντρωσης
β. αποξένωση από το
σχολείο/αρνητική στάση
απέναντι στο σχολείο
γ. δυσκολία ολοκλήρωσης
μιας εκπαιδευτικής
βαθμίδας

11. Σχολική απόδοση/συμπεριφορά
α. χαμηλή γνωστική ικανότητα
/ χαμηλή ικανότητα
εκμάθησης
β. μαθησιακές δυσκολίες
γ. χαμηλοί βαθμοί
δ. διασπαστική
συμπεριφορά/προβλήματα
πειθαρχίας
ε. συνεχόμενες
απουσίες/σκασιαρχείο
στ. αποβολές
ζ. συχνές αλλαγές σχολικού
περιβάλλοντος
η. σχολικές αποτυχίες
θ. παθητικότητα
ι. υψηλού κινδύνου κοινωνική
συμπεριφορά : κακή
διαγωγή/ πρώιμη
επιθετικότητα/βανδαλισμοί σε
περιουσία του
σχολείου/εγκληματικές
ενέργειες
κ. χαμηλή αυτοεικόνα/χαμηλή
αυτοεκτίμηση
λ. συναισθηματικές
διαταραχές/ψυχολογικά
προβλήματα/ψυχολογική
ανωριμότητα

12. Σχολικό περιβάλλον : Πολυπαραγοντικό
φαινόμενο (εκτός από το
σχολείο) :
α. θύματα προσβολών
(bullying)
β. υψηλό ποσοστό
εθνικών μειονοτήτων
γ. αρνητικό σχολικό
κλίμα
δ. σχολική ετερογένεια
ε. μεγαλύτερα σχολεία
στ. φτωχές σχέσεις
μαθητών-καθηγητών
α. ευρύτερη κοινωνία :
φτώχια, ελλιπής
κοινωνική υποστήριξη,
διακρίσεις, μη αποδοχή
της διαφορετικότητας
β. τοπική κοινωνία :
ανυπαρξία ή ανεπάρκεια
στρατηγικών για
επαρκή υποστήριξη των
φτωχών μαθητών και
των οικογενειών τους

13. Τρόποι Πρόληψης-Παρέμβασης-Αντιμετώπισης
•Η μείωση του ESL απαιτεί κριτική αναθεώρηση ολόκληρου του
εκπαιδευτικού συστήματος. Συχνή περίπτωση : οι πολιτικές ενάντια
στο ESL απευθύνονται μόνο σ‘ αυτούς που βρίσκονται σε κίνδυνο
πρόωρης εγκατάλειψης ή έχουν ήδη εγκαταλείψει την εκπαίδευση.
Πρέπει να ξεφύγουμε από μεμονωμένες και βραχυπρόθεσμες ενέργειες
και να εμπλακούμε σε πιο συστηματικές και ολιστικές πρωτοβουλίες.
•Οι αποτελεσματικές πρακτικές πρέπει να στηρίζονται σε μια ολιστική
προσέγγγιση του θέματος. Ιδιαίτερα σημαντική η συνεχής πολιτική και
οικονομική υποστήριξη και δέσμευση προκειμένου να διασφαλιστεί ότι
οι θετικές τάσεις θα συνεχιστούν και στο μέλλον πάντα σε συνεργασία
με όλους αυτούς που καθορίζουν την εκπαίδευση : εκπαιδευτικές
αρχές-γονείς-μαθητές-καθηγητές.

14. (Walker 1991).
“Κάθε μαθητής είναι σε κίνδυνο
πρόωρης εγκατάλειψης του
σχολείου για κάποιο λόγο. Δεν
μπορούμε να περιμένουμε μέχρι
ένας μαθητής να χαρακτηριστεί ως
τέτοιος για να παρέμβουμε. Πρέπει
να προγραμματίζουμε για την
επιτυχία όλων των μαθητών.”

15. Όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας πρέπει να εμπλέκονται :
α. διευθυντές σχολείων
β. διδακτικό προσωπικό
γ. διευθυντές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
δ. γονείς
ε. μαθητές
Όλοι πρέπει να νιώθουν υπεύθυνοι και να παίξουν έναν ενεργό
ρόλο τόσο στην αντιμετώπιση όσο και στην πρόληψη της
εγκατάλειψης του σχολείου.
Σχολικό περιβάλλον : πρέπει να θεμελιωθούν συνθήκες για
επιτυχή μάθηση από όλους τους μαθητές.
Σχολείο : το μέρος όπου οι μαθητές θα νιώθουν άνετα,
υποστηρικτικό περιβάλλον, άμεση εμπλοκή τους στη σχολική ζωή.
Επιπλέον δραστηριότητες στα πλαίσια του ωρολογίου
προγράμματος.

16. Καθηγητές : πρέπει να ενισχύσουν το ρόλο τους ως διευκολυντές της
μάθησης
Αποφυγή μετωπικής διδασκαλίας, συνεργατικές μέθοδοι διδασκαλίας.
Υψηλές προσδοκίες απ’ όλους τους μαθητές, αποφυγή υπερβολικής
πειθαρχίας, καλές σχέσεις καθηγητών-μαθητών.
Nα αναγνωρίζουν τα διαφορετικά στυλ μάθησης και τις διαφορετικές
ανάγκες των μαθητών. Να έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να
μπορούν να υιοθετούν ενταξιακές μεθόδους, εστιασμένες στο μαθητή.
Απαραίτητες και οι δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων με σκοπό την
προώθηση ενός θετικού κλίματος στην τάξη.
Η βασική δεξιότητα που πρέπει να αναπτύξουν οι καθηγητές είναι όχι το
πώς να αναγνωρίζουν ποιοι μαθητές βρίσκονται σε κίνδυνο πρόωρης
εγκατάλειψης του σχολείου αλλά κυρίως το πότε κάθε μαθητής
βρίσκεται σε αυτόν τον κίνδυνο και το πώς να αντιμετωπίσει τις
ανάγκες του.

17. Πρέπει να είναι δυνατή η συνεργασία με μια ευρεία γκάμα
σχετιζόμενων φορέων (εθνικών-κοινοτικών-τοπικών) :
α. κοινωνικές υπηρεσίες
β. νοσοκομεία/εργαζόμενοι στην περίθαλψη
γ. ειδικοί καθοδήγησης και συμβουλευτικής
δ. ψυχολόγοι/λογοθεραπευτές
ε. υπηρεσίες για νέους (συμβουλευτικός σταθμός νέων)
στ. τοπικές αρχές
Η ευρύτερη κοινωνία μπορεί να αντιμετωπίζει ζητήματα τα οποία το
σχολείο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του γιατί δεν έχει τις
εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούνται.

18. Τρόποι πρόληψης
συγκρούσεων στο
σχολικό περιβάλλον :
 α. θετική επικοινωνία
 β. φιλική ατμόσφαιρα
 γ. να μοιράζεσαι
 δ. ενδιαφέρον για
τον άλλον
 ε. θετικές σχέσεις
 στ. δημιουργική τάξη
 ζ. ενεργή συμμετοχή
γονέων
Επικοινωνιακές
στρατηγικές για την
πρόληψη
συγκρούσεων :
 α. σχέση σχολείου-
παιδιού-γονέων
 β. υποστήριξη
μαθητών
 γ. σύστημα φίλων
(buddy system)
 δ. sociomapping

19. Προαγωγή θετικής
συμπεριφοράς στην
τάξη:
 α. αίσθηση του
ανήκειν
 β. επιείκεια
 γ. να νιώθω ότι με
έχουν ανάγκη οι
άλλοι/με χρειάζονται
 δ. η ευγένεια στην
τάξη : εμπνέει /
ενδυναμώνει
Tι χρειάζονται τα
παιδιά :
 α. αγάπη : για να
μεγαλώσουν
ευτυχισμένα
 β. διάλογο/ανοιχτά
αυτιά
 γ. καθοδήγηση/
κατανόηση
 δ. όρια
 ε. ΣΠΟΥΔΑΙΟΥΣ
ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ

20. •Επιτυχημένα επανορθωτικά προγράμματα :
α. έχουν ξεκάθαρους στόχους ως προς τη διαμόρφωση τόσο της
εκτέλεσης όσο και της αξιολόγησης του προγράμματος
β. ενισχύουν ένα κλίμα εστιασμένο στο μαθητή
γ. περιλαμβάνουν εκπαίδευση αλλά και υποστήριξη των καθηγητών
που δουλεύουν με παιδιά που βρίσκονται σε τέτοιο κίνδυνο
δ. παρέχουν συνεργασία με πολλαπλές υπηρεσίες
ε. διδάσκουν δεξιότητες αυτοδιαχείρισης
στ. παρέχουν υψηλά ποσοστά θετικής ενίσχυσης
ζ. προβλέπουν μικρή αναλογία μαθητών-καθηγητών : μικρές και
διαδραστικές ομάδες
η. αναπτύσσουν εξατομικευμένες παρεμβάσεις στη συμπεριφορά του
κάθε μαθητή ξεχωριστά
θ. χρησιμοποιούν πολυδιάστατες παρεμβάσεις
ι. περιλαμβάνουν συχνή επικοινωνία οικογένειας -σχολείου

21. Στόχοι των παρεμβατικών
προγραμμάτων
 α. ενίσχυση και υποστήριξη
των νέων και των
οικογενειών τους
 β. εμπλοκή των γονέων στις
προσπάθειες στήριξης των
παιδιών τους
 γ. χτίσιμο ισχυρών δεσμών
μεταξύ των παιδιών και των
ενηλίκων
 δ. το σχολείο μπορεί να γίνει
η γέφυρα διασύνδεσης της
οικογένειας με διάφορους
κοινωνικούς φορείς
 ε. το σχολείο να γίνει το
κέντρο της τοπικής
κοινωνίας, όχι απλώς ένα
ίδρυμα στο οποίο παρέχεται η
τυπική εκπαίδευση

22. Παραδείγματα παρεμβατικών προγραμμάτων :
α. Προσέγγιση ομαδικής παρέμβασης : παρέχει προκαταβολική
προετοιμασία στους μαθητές που υστερούν σε σχέση με τους
συμμαθητές τους.
Παραδείγματα : προγράμματα κατά της βίας, μεταβατικές τάξεις,
μικρότερες τάξεις για τους μαθητές που υστερούν, βοηθητικά
καλοκαιρινά μαθήματα.
β. Συμπληρωματικά Προγράμματα : εστιάζουν στην προσθήκη
στοιχείων από τις εμπειρίες των περισσοτέρων μαθητών που
βρίσκονται σε κίνδυνο, ενισχύουν τις ευκαιρίες μάθησης στους
μαθητές αυτούς και προσφέρουν στήριξη στις ομάδες των
συμμαθητών.
Παραδείγματα : προγράμματα μετά το ωρολόγιο πρόγραμμα,
επιπρόσθετη διδασκαλία, συμβουλευτική και καθοδήγηση.
γ. Συνεργασία κοινότητας-σχολείου-γονέων : γεφύρωση της
απόστασης σχολείου-γονέων.

23. ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

24. ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ
Περιγράφει μια μεικτή εθνικά κοινότητα στην οποία συνυπάρχουν
πολλές πολιτιστικές ταυτότητες και παραδόσεις.
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση αναφέρεται σε κάθε μορφή
εκπαίδευσης η οποία ενσωματώνει την ιστορία, τις αξίες και τα
πιστεύω των ανθρώπων από διαφορετικό κοινωνικό περιβάλλον.
Στο επίπεδο της τάξης οι καθηγητές μπορεί να τροποποιήσουν την
διδασκαλία ώστε να αντικατοπτρίζει την κοινωνική ποικιλία των
μαθητών στη συγκεκριμένη τάξη. Σε πολλές περιπτώσεις η κουλτούρα
ορίζεται με την πιο ευρεία έννοια η οποία περιλαμβάνει τη φυλή, το
έθνος, τη γλώσσα, τη θρησκεία, το φύλο και τη διαφορετικότητα, έναν
όρο ο οποίος περιγράφει με ειδικές ανάγκες ή δυσκολίες.

25. Πολυπολιτισμική εκπαίδευση σε
αντίθεση με την διαπολιτισμική
 Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση
χρησιμοποιεί τη μάθηση/
γνώση για άλλες κουλτούρες
ώστε να προάγει την αποδοχή
ή τουλάχιστον την ανοχή σε
αυτές τις κουλτούρες.
 Η διαπολιτισμική εκπαίδευση
στοχεύει να προχωρήσει πέρα
από την παθητική συνύπαρξη
και να επιτύχει ένα βιώσιμο
τρόπο συνύπαρξης σε
πολυπολιτισμικές κοινωνίες.
Επίσης στοχεύει στην
καλλιέργεια της κατανόησης,
του σεβασμού και του διαλόγου
ανάμεσα στις διαφορετικές
πολιτισμικές ομάδες.

26. Στόχοι:
 Δημιουργία ενός ασφαλούς,
ανεκτικού και επιτυχημένου
περιβάλλοντος μάθησης για
όλους
 Αύξηση της ευαισθητοποίησης
για παγκόσμια θέματα
 Άνοιγμα σε διάφορες
κουλτούρες
 Ενδυνάμωση του
διαπολιτισμικού διαλόγου
 Διδασκαλία των μαθητών ότι
υπάρχουν πολλαπλές
ιστορικές προοπτικές
 Ενίσχυση της κριτικής σκέψης
 Πρόληψη των
προκαταλήψεων και των
διακρίσεων
Πλεονεκτήματα:
 Βοηθάει τους μαθητές να
αναπτύξουν μια θετική εικόνα
για τον εαυτό τους
 Επιτρέπει την ύπαρξη
πολλαπλών προοπτικών και
τρόπων σκέψης
 Λειτουργεί ενάντια στα
στερεότυπα και τις
προκαταλήψεις
 Διδάσκει τους μαθητές να
κριτικάρουν την κοινωνία με
γνώμονα τη δικαιοσύνη
 Προάγει την ισότητα στην
εκπαίδευση

27. Προτάσεις προς τους εκπαιδευτικούς:
•Εστίασε στα κοινά σημεία που έχουμε όλοι και κυρίως στα κοινά των
μαθητών μεταξύ τους
•Βελτίωσε τις επιδόσεις στα μαθήματα όλων των μαθητών
•Βρες το καλύτερο μαθησιακό στυλ του κάθε μαθητή παρατηρώντας
τον και συζητώντας μαζί του
•Προσοχή στα στερεότυπα, η κουλτούρα παίζει σημαντικό ρόλο στο να
καθορίσει ποιοι είμαστε, αλλά δεν αποτελεί το σύνολο των πραγμάτων
τα οποία είμαστε
•Η συνεργασία πρέπει να προηγείται του ανταγωνισμού
•Δώσε τη δυνατότητα στους μαθητές να κινούνται, να γελούν,
συζητούν μεταξύ τους
•Δεν υπάρχει μία εύκολη συνταγή που να λειτουργεί σε κάθε τάξη – η
κάθε τάξη είναι διαφορετική
•Ξεπέρασε τις διαφορές και κράτησε αυτά που τους κάνουν
διαφορετικούς – μην τοποθετείς τους μαθητές σε κουτιά
•Βοήθησε τους μαθητές να κατανοήσουν ότι έχεις τη θέληση να
καταλάβεις τις πολιτιστικές τους διαφορές και να αποδεχτείς τα πιστεύω
και τις αξίες τους. Αυτό στέλνει στους μαθητές το μήνυμα ότι η
κουλτούρα είναι αποδεκτή και εκτιμάται στην τάξη.

28. Τι μπορείς να κάνεις:
•Γνώρισε τους μαθητές σου και τις ανάγκες τους
•Ζήτησε δημογραφικά και άλλα στοιχεία πριν από τη διδασκαλία
•Μάθε τα ονόματα των μαθητών, χρησιμοποίησε κάποια παιχνίδια
για να σπάσεις τον πάγο
•Βοήθησε τους μαθητές να αυτοαξιολογηθούν
•Φρόντισε να υπάρχει συνεχής ανατροφοδότηση και εξάσκηση –
παραδείγματα
•Χτίσε την εμπιστοσύνη των μαθητών – θυμήσου πόσο μακριά
έφτασαν
•Χρησιμοποίησε το θεσμό του «μέντορα» με ένα παλιότερο μαθητή ή
καθηγητή
Μέθοδοι διδασκαλίας:
•Εργασίες σε ομάδες ή ανά δύο
•Αισθητηριακή προσέγγιση (χρησιμοποιούνται όλες οι αισθήσεις)
•Δραματουργικές τεχνικές (παιχνίδι ρόλων, παντομίμα, σκετς)
•Προσομοίωση καταστάσεων από την καθημερινή ζωή
•Δραστηριότητες στις ξένες γλώσσες