2. Μετάβαση είναι ο όρος που χρησιμοποιείται
και δηλώνει το πέρασμα ενός ανθρώπου από μια
κατάσταση σε μια άλλη άγνωστη. Οι μεταβάσεις
μπορεί ν’ αφορούν την προσωπική, εκπαιδευτική,
κοινωνική ή επαγγελματική μας ζωή, όπως π.χ.
είναι η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο
δημοτικό, από το δημοτικό στο Γυμνάσιο, από το
σχολείο στην αγορά εργασίας, από την επαρχία στη
Αθήνα κ.α.
3. Η μετάβαση του παιδιού από το νηπιαγωγείο
στο δημοτικό σχολείο, δεν είναι ένα στιγμιαίο
γεγονός αλλά μια διαδικασία που έχει διάρκεια
και η οποία εξαρτάται τόσο από την ετοιμότητα
του παιδιού, όσο και από την ετοιμότητα του
σχολείου να εξασφαλίσει συνέχεια στην
εκπαίδευση του παιδιού, στηρίζοντάς το στις
όποιες αλλαγές.
4. Η μετάβαση του παιδιού από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό
σχολείο είναι μια σημαντική αλλαγή, η οποία οδηγεί τα παιδιά
σε μια καινούρια πραγματικότητα.
Όσο και αν η σχολική φοίτηση παρουσιάζεται ως ένα
κανονικό και συνηθισμένο γεγονός, τουλάχιστον για τα
περισσότερα παιδιά του κόσμου, δεν παύει να έχει ως
μεταβατικό στάδιο δυσκολίες προσαρμογής, από τη φύση και
τη σοβαρότητα των οποίων εξαρτάται η μελλοντική τους
σχολική επιτυχία
7. Για να περάσει κανείς με όσον το δυνατόν λιγότερα
προβλήματα τα διάφορα μεταβατικά στάδια, είναι
σκόπιμο να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος.
Κατάλληλη προετοιμασία για τις διάφορες αλλαγές
σημαίνει ότι:
γνωρίζουμε και κατανοούμε όσα συμβαίνουν γύρω μας
αλλά και μέσα μας,
δεν προσαρμοζόμαστε παθητικά στις διάφορες
καταστάσεις αλλά τις διερευνούμε και προσπαθούμε να τις
προσαρμόσουμε ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους
μας.
9. Προβληματισμοί των γονιών για τη μετάβαση των παιδιών στο σχολείο:
οι γονείς έχουν τις δικές τους προσδοκίες, αλλά και τις δικές τους
δυνατότητες να βοηθήσουν τα παιδιά τους,
είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι, καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν
μια κατάσταση την οποία δεν την έχουν ξαναζήσει,
αναρωτιούνται αν στο νηπιαγωγείο τα παιδιά τους έμαθαν αυτά που
χρειάζονται για το σχολείο,
πιστεύουν ότι τα γράμματα και το σχολείο είναι δύσκολη υπόθεση, άποψη
που δημιουργεί προβλήματα, καθώς τους γεμίζει με αγωνία και άγχος μήπως
το παιδί τους δεν μπορέσει να ανταποκριθεί στις μελλοντικές σχολικές
απαιτήσεις και δεν τα καταφέρει.
10. Μερικές φορές απογοητεύονται που το παιδί τους δεν
ανταποκρίνεται στις προσδοκίες και επιθυμίες τους και
αρνούνται να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα.
Ειδικότερα:
πιέζουν τα παιδιά, επηρεασμένοι από ανικανοποίητες
φιλοδοξίες, προσδοκώντας εντυπωσιακή πρόοδο, διακρίσεις
και αποτελέσματα δυσανάλογα προς τις ικανότητες τους,
συγκρίνουν αβασάνιστα το παιδί τους με κάποιο άλλο
παιδί, φίλων ή συγγενών, που θεωρούν επιτυχημένο και
παράδειγμα προς μίμηση.
11. Στη φάση αυτή είναι σημαντικό οι γονείς:
να δείξουν κατανόηση υποστηρίζοντας τα παιδιά στην
πορεία της εξέλιξής τους, όπου βιώνουν το πέρασμα από
μια κατάσταση σε μια άλλη,
να ανταποκριθούν στο κάλεσμα για πρώτη συνάντηση
που οργανώνεται μεταξύ των γονιών και του
εκπαιδευτικού και να επιδιώξουν τη γνωριμία με το
δάσκαλο της τάξης,
να ενημερώνονται για να αποφεύγουν τυχόν λάθη, που
μπορεί να σταθούν αφορμή για ένα κακό ξεκίνημα,
12. Ο ρόλος του νηπιαγωγείου στη μετάβαση και τη σχολική
προσαρμογή των παιδιών. Το νηπιαγωγείο:
προετοιμάζει τη μετάβαση των παιδιών από την οικογένεια
στο σχολείο,
εφοδιάζει τα παιδιά με ικανότητες, δεξιότητες και εμπειρίες
που θα τα βοηθήσουν να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνική
πραγματικότητα του σχολείου,
13. αξιοποιεί εποικοδομητικά το χρόνο τους και τους προσφέρει
πλούσια ερεθίσματα,
δίνει τη δυνατότητα να διαγνωστούν έγκαιρα ενδεχόμενες
διαταραχές στην εξέλιξη των παιδιών και να
αντιμετωπιστούν,
διευκολύνει την προσαρμογή των παιδιών με πρακτικές
όπως, επίσκεψη γνωριμίας στο δημοτικό σχολείο, συνεργασία
με το δάσκαλο του δημοτικού, οργάνωση επισκέψεων,
εκδηλώσεων κ.α.
14. Ο ρόλος του δημοτικού σχολείου στη σχολική
προσαρμογή των παιδιών
Ενώ τα περισσότερα παιδιά ανυπομονούν να έρθει η ώρα
να γίνουν μαθητές για να αισθανθούν ότι έχουν πια
μεγαλώσει και είναι ώριμα, τις περισσότερες φορές
απογοητεύονται με τη φοίτησής τους στο σχολείο, διότι:
οι απαιτήσεις μεγαλώνουν και οι δυσκολίες
πολλαπλασιάζονται,
το νέο περιβάλλον απαιτεί ένα διαφορετικό τρόπο ζωής,
μια νέα πραγματικότητα με περισσότερες υποχρεώσεις,
λιγότερο ελεύθερο χρόνο, περισσότερο διάβασμα,
15. υπάρχουν αλλαγές προσώπων, κανόνων, αλλαγές στον τρόπο
και το ρυθμό εργασίας και πάνω από όλα αλλαγές ρόλων,
το πρόγραμμα του δημοτικού σχολείου βασίζεται σε γνώσεις
που τα παιδιά έχουν αποκτήσει στο νηπιαγωγείο, αλλά η
προσέγγιση διαφοροποιείται π.χ. παιγνιώδεις δραστηριότητες
στο νηπιαγωγείο,
η μάθηση γίνεται πιο απαιτητική, καθώς τα παιδιά κάθονται
περισσότερη ώρα στην καρέκλα, γράφουν και διαβάζουν, έχουν
δουλειά για το σπίτι κ.α.
16. Φοίτηση στο δημοτικό σχολείο δεν πρέπει
σε καμία περίπτωση να σημαίνει:
εγκατάλειψη του παιχνιδιού, της δημιουργικής τους
έκφρασης, της ξεγνοιασιάς για άλλες μορφές δουλειάς
και υποχρεώσεις που απαιτούν σοβαρότητα, έλεγχο
κινήσεων και συναισθημάτων,
συνεχή απασχόληση στην προετοιμασία των
μαθημάτων και μετά την επιστροφή τους στο σπίτι
και πίεση για να μπορέσουν καλύτερα και
γρηγορότερα να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν.
17. Τα παιδιά χρειάζεται να αισθάνονται:
ότι λαμβάνονται υπόψη οι επιθυμίες, οι προσδοκίες και οι
ανάγκες τους και ότι το σχολείο δεν είναι κάτι που τους
προκαλεί φόβο και άγχος αλλά συνέχεια της ζωής και της
μάθησης στο νηπιαγωγείο,
ότι το σχολείο τούς αφήνει χρόνο για να κάνουν και άλλα
πράγματα που τους αρέσουν, χωρίς να καταπιέζει τις ανάγκες
και τις επιθυμίες τους,
τη στήριξη του σχολείου και της οικογένειας για να
αντιμετωπίσουν θετικά τις απαιτήσεις που συνεπάγεται η
σχολική μετάβαση, έτσι ώστε αυτή να λειτουργεί ως ισχυρή
πρόκληση ανάπτυξης και προόδου των παιδιών.
18. Τι σκέφτονται τα παιδιά για ττηη μμεεττάάββαασσήή ττοουυςς
σσττοο δδηημμοοττιικκόό σσχχοολλεείίοο;;
Τα παιδιά προτού πάνε στο σχολείο έχουν σχηματίσει τη
δική τους εικόνα για το δημοτικό από τις πληροφορίες
που τους φτάνουν από τα αδέλφια, τους φίλους, τους
γονείς κ.α.
Πολλές πληροφορίες είναι καθησυχαστικές, άλλες ωστόσο
τους δημιουργούν ανησυχία, τα μπερδεύουν καθώς είναι
αντίθετες μεταξύ τους γιατί μεταφέρουν βιώματα και
εμπειρίες άλλων ανθρώπων.
19. Τα παιδιά συνήθως θέλουν να ππάάννεε σσττοο δδηημμοοττιικκόό
σσχχοολλεείίοο δδιιόόττιι::
είναι το μεγάλο σχολείο, έχει μεγάλη αυλή, μεγάλα παιδιά,
περισσότερα βιβλία κ.α.
θέλουν να γίνουν μαθητές και να μάθουν καινούρια
πράγματα όπως τα αδέλφια και οι φίλοι τους,
χαίρονται γιατί το δημοτικό σχολείο έχει πολλούς
δασκάλους, μαθαίνουν ξένες γλώσσες, υπολογιστές και πολλά
καινούρια πράγματα,
ελπίζουν ότι εκεί θα έχουν περισσότερα προνόμια και οι
άλλοι θα τους αντιμετωπίζουν διαφορετικά.
21. αναγκάζονται να πειθαρχήσουν με μεγαλύτερη συνέπεια
απ΄ ό,τι την προηγούμενη χρονιά και να συμμορφωθούν προς
το ανταγωνιστικό πνεύμα του σχολείου,
απομακρύνονται σιγά σιγά από τον κόσμο της φαντασίας
και βάζουν νέους στόχους, όπως να πετύχουν στο σχολείο, να
γίνουν καλοί μαθητές, να διακριθούν σε κάποιο τομέα, να
νιώσουν οι γονείς τους περήφανοι γι΄ αυτά,
φοβούνται για τα μαθήματα και αναρωτιούνται αν θα τα
καταφέρουν ή τι θα γίνει αν κάνουν λάθη,
νιώθουν πιεσμένα, καθώς όλοι γύρω τούς ζητούν να
αποδείξουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν με το σχολείο,
ικανοποιώντας τις προσδοκίες τους.
22. Προβλήματα στη φάση ττηηςς μμεεττάάββαασσηηςς ααππόό
ττοονν έένναα ττύύπποο σσχχοολλεείίοουυ σσττοονν άάλλλλοο::
δεν υπάρχει μια συνέχεια στη διαδικασία αγωγής
και μάθησης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό,
με αποτέλεσμα τα παιδιά να δυσκολεύονται να
ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του δημοτικού
σχολείου,
το παιδί από τη μια στιγμή στην άλλη περνά από
την ξενοιασιά και τις παιγνιώδεις δραστηριότητες
του νηπιαγωγείου, στη συστηματική και
πειθαρχημένη απασχόληση μέσα στη σχολική τάξη.
23. Για να μπορέσουν τα παιδιά νναα ππρροοσσααρρμμοοσσττοούύνν
σσττηηνν ννέέαα ππρρααγγμμααττιικκόόττηητταα χχρρεειιάάζζοοννττααιι::
τη στήριξη και ενθάρρυνση του δασκάλου,
τη στήριξη και ενθάρρυνση των γονιών για τις
προσπάθειές τους,
να νιώθουν την επιδοκιμασία, την επιβράβευση και την
αναγνώριση των ανθρώπων που αγαπούν,
να γίνουν πιο ανεξάρτητα.
26. Η ικανότητα αυτοελέγχου και αυτοπειθαρχίας:
να μπορεί δηλαδή το παιδί να συμμορφώνεται στην καινούρια
σχολική πραγματικότητα, να έχει η δύναμη και την ευελιξία να
προσαρμόζει τις ανάγκες του στις ανάγκες των άλλων, να
υπακούει στους σχολικούς ή κοινωνικούς κανόνες, όπως π.χ. να
παρακολουθεί καθημερινά τα μαθήματά του, να προετοιμάζεται
το απόγευμα, να συνυπάρχει με άλλα παιδιά.
Η αυτοεκτίμηση:
η πίστη που σχηματίζει το παιδί για την αξία ή απαξία του
εαυτού του και η συνδεδεμένη μ’ αυτήν αποδοχή ή απόρριψή του
αντίστοιχα.
27. Πώς μπορούν νναα ββοοηηθθήήσσοουυνν
ααπποοττεελλεεσσμμααττιικκάά
τταα ππααιιδδιιάά ττοουυςς οοιι γγοοννεείίςς νναα
ππρροοσσααρρμμοοσσττοούύνν σσττοο σσχχοολλιικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν;;
ΣΣυυννεερργγαασσίίαα σσχχοολλεείίοουυ--οοιικκοογγέέννεειιααςς..
Για να μπορέσουν οι γονείς να βοηθήσουν αποτελεσματικά
τα παιδιά τους, χρειάζεται να τα ενθαρρύνουν:
να μιλούν, να εκφράζουν τους φόβους, τις αγωνίες τα
συναισθήματά τους,
28. να τους περιγράφουν πράγματα που γνωρίζουν ότι επιθυμούν
να μάθουν στο σχολείο, π.χ. θα μάθουν να γράφουν γράμματα
στα ξαδέλφια τους που ζουν στο εξωτερικό, θα γράφουν
τις προσκλήσεις για τα γενέθλιά τους ή θα μάθουν να διαβάζουν
τα αγαπημένα τους βιβλία,
να τα πείσουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν στο σχολείο, ότι
τα πράγματα που θα τους ζητήσουν να κάνουν είναι κατάλληλα
για παιδιά αυτής της ηλικίας,
να τους υπενθυμίσουν τι ένιωθαν όταν πήγαν πρώτη φορά στο
νηπιαγωγείο και ότι εκεί έμαθαν πολλά πράγματα που κάποτε τα
θεωρούσαν δύσκολα, ενώ τώρα που έχουν μεγαλώσει τους
φαίνονται απλά,
να τα κάνουν να νιώσουν αυτοπεποίθηση και σιγουριά.
29. Τα παιδιά μπορούν νναα τταα κκααττααφφέέρροουυνν
όότταανν::
διευκολύνουμε τη μάθηση τους και τα βοηθάμε να
αποκτήσουν τα δικά τους προσωπικά κίνητρα,
δημιουργούμε ένα περιβάλλον ευχάριστο που ευνοεί τη
μάθηση και αναγνωρίζουμε τα ενδιαφέροντα τους χωρίς να τα
πιέζουμε,
η ψυχολογική ατμόσφαιρα του σπιτιού είναι ήρεμη και
ευχάριστη και οι σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας
αρμονικές, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η συναισθηματική
ισορροπία του παιδιού.
31. Για να γίνει αυτή η προσαρμογή ομαλά πρέπει οοιι γγοοννεείίςς νναα εείίννααιι
ππρροοεεττοοιιμμαασσμμέέννοοιι κκααιι νναα γγννωωρρίίζζοουυνν ττιι ζζηηττάά ττοο σσχχοολλεείίοο ααππόό ττοουυςς
ίίδδιιοουυςς.. ΣΣττηηνν κκααττεεύύθθυυννσσηη ααυυττήή χρειάζεται:
να ενημερώνονται για τις δυσκολίες που μπορεί
να αντιμετωπίσουν τα παιδιά στο σχολείο,
να συζητούν με το δάσκαλο για τον τρόπο που θα τα βοηθήσουν
στο σπίτι,
να σταθούν κοντά στα παιδιά τους στα πρώτα τους βήματα,
αλλά σταδιακά να απομακρυνθούν αφήνοντάς τους χώρο
για ανάπτυξη πρωτοβουλιών,
32. να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν οργανωτικές δεξιότητες,
να οργανώσουν μαζί με τα παιδιά το χώρο και το χρόνο
μελέτης, αφιερώνοντας τους χρόνο,
να μην τα πιέζουν με συνεχείς υποδείξεις και συμβουλές,
να τους δίνουν ευκαιρίες να παίζουν, να ασχοληθούν με
δραστηριότητες που τα ευχαριστούν και να ικανοποιούν την
ανάγκη τους για κίνηση και δημιουργία,
33. να μην προσπαθούν να κάνουν στο σπίτι τη δουλειά του δασκάλου
προετοιμάζοντας τα παιδιά για το μάθημα της επόμενης ημέρας,
να τους δίνουν χρόνο ώστε να βρουν το δικό τους ρυθμό
και να συμφιλιωθούν με το νέο περιβάλλον και τις
απαιτήσεις που δημιουργούνται,
να μην εκφράζουν αρνητικές απόψεις για το δάσκαλο
ή το σχολείο και σε καμία περίπτωση να μη χρησιμοποιούν
τα δύο αυτά στοιχεία ως απειλή για τα παιδιά τους.
