Μεθοδολογικές προσεγγίσεις στην εκπαίδευση. Κάθετες μεταβάσεις.

1. ΔΙΔΑΣΚΑΛΊΑ ΚΑΙ ΜΆΘΗΣΗ ΣΤΟ
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΊΟ: ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΏΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΉΤΩΝ ΙΙ
Περιεχόμενο εργασίας
Α) Στόχοι δραστηριοτήτων με θέμα την
‘‘αποτυχία’’
Β) ‘‘κάθετες μεταβάσεις’’
Ιωάννα Πλέγα 1015520

2. ΣΤΌΧΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΉΤΩΝ
Η περιοχή που δουλεύουμε είναι αυτή της ταυτότητας και
συγκεκριμένα της αυτορρύθμισης.
Τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν, αποδέχονται και
να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους.
Πιο συγκεκριμένα...
 Να αντέχουν το άγχος που προκαλείται από την
ματαίωση και την αποτυχία.
 Να δημιουργήσουν μια κριτική θεώρηση στην έννοια της
αποτυχίας και να καλλιεργήσουν μια δημιουργική στάση
ως προς αυτή.
 Να μάθουν να αναστοχάζονται πάνω στα
συναισθήματα τους – καλλιέργεια ενσυνειδητότητας

3. ΜΕΤΑΒΆΣΕΙΣ ΚΑΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑΣ ΣΤΟ
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΊΟ
Η έννοια των μεταβάσεων: Κάθετες μεταβάσεις
στο νηπιαγωγείο
Ο άνθρωπος στη ζωή του έρχεται αντιμέτωπος με διάφορες
μεταβάσεις, οι οποίες αφορούν αλλαγές φάσεων – προβλέψιμες και
μη.
Σε σχέση με την προσχολική εκπαίδευση, το παιδί και η οικογένεια
έρχονται αντιμέτωποι με δύο σημαντικές τέτοιες κάθετες
μεταβάσεις:
 τη μετάβαση από την οικογένεια ή/και τον παιδικό σταθμό στο
νηπιαγωγείο και
 τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο
Οι κάθετες αυτές μεταβάσεις αφορούν μια διεργασία που ξεκινά από
τη στιγμή που τα άτομα αντιλαμβάνονται την επικείμενη αλλαγή
και ολοκληρώνεται όταν προσαρμοστούν στις αλλαγές και
υιοθετήσουν τους νέους ρόλους

4. Η μετάβαση από το ένα περιβάλλον στο άλλο
αποτελεί εκτενή, εξελισσόμενη διαδικασία
και όχι μια συγκεκριμένη στιγμή στη ζωή
των παιδιών και των οικογενειών τους.
Σηματοδοτείται από σημαντικές αλλαγές
στην ταυτότητα, τους ρόλους, τις σχέσεις
και το πλαίσιο δράσης όλων των
εμπλεκομένων σε μια διαδικασία
μετάβασης.
Οι αλλαγές αυτές καθορίζονται με βάση τις
ανάγκες, τις προκλήσεις και τις προσδοκίες
που απορρέουν από το περιβάλλον
μετάβασης

5. ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΜΕΤΑΒΆΣΕΩΝ
Οι κάθετες μεταβάσεις είναι άμεσα συνυφασμένες με σημαντικούς
παράγοντες, οι οποίοι συνδέονται τόσο με το παιδί όσο και με τα
περιβάλλοντα που συνιστούν για αυτό βασικά πεδία δράσης.
Πολλές φορές παρεμβαίνουν άμεσα ή έμμεσα διευκολύνοντας ή
καθιστώντας πιο δύσκολο το πέρασμα από το ένα περιβάλλον στο
άλλο.
Οι παράγοντες αυτοί συνοψίζονται στα παρακάτω:
 Προσωπικά χαρακτηριστικά
 Διαπροσωπικές σχέσεις
 Το φυσικό περιβάλλον της τάξης και του σχολείου
 Τα χαρακτηριστικά των συστημάτων που υποστηρίζουν την
ανάπτυξη και τη μάθηση των παιδιών
Ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες αλληλεπιδρούν δημιουργώντας
συνθήκες είτε διευκολυντικές είτε ανασταλτικές στην ομαλή
προσαρμογή.

6. Η διαχείριση των μεταβάσεων από τις μικρές ηλικίες
θέτει τα θεμέλια για το πώς τα παιδιά θα μάθουν να
διαχειρίζονται τις μεταβάσεις και τις προκλήσεις
γενικότερα στη ζωή τους και έχει ιδιαίτερη σημασία για
την ευημερία του αναπτυσσόμενου ατόμου.
Χρειάζεται, λοιπόν, πολλή προσοχή ώστε να γίνεται μια
κατάλληλη αξιολόγηση όλου του εύρους των
συμπεριφορών που εκδηλώνουν τα παιδιά κατά την
εξέλιξη και την ολοκλήρωση της μετάβασης.
Αρκετά συχνά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά
την ένταξη και προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον
εκλαμβάνονται ως μαθησιακές ή αναπτυξιακές
δυσκολίες και όχι ως προβλήματα που σχετίζονται με τη
διαδικασία της μετάβασης

7. ΑΠΌ ΤΟ ΣΠΊΤΙ Ή ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΚΌ ΣΤΑΘΜΌ ΣΤΟ
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΊΟ
 Άγχος αποχωρισμού από τους γονείς
 Δυσκολία προσαρμογής στο φυσικό περιβάλλον της
τάξης και του σχολείου
 Αλλαγές στους τρόπους και στις συνθήκες παιχνιδιού και
μάθησης
 Υιοθέτηση νέων κανόνων και ρουτινών που οριοθετούν
τον τρόπο δραστηριοποίησης και συμπεριφοράς στο
σχολικό περιβάλλον
Όταν συντελείται μία μετάβαση, τα παιδιά χρειάζεται να
επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους με το περιβάλλον.
Οι μεταβολές στις σχέσεις συντελούνται στη βάση της νέας
ταυτότητας που διαμορφώνει το παιδί σε σχέση με το
σχολικό περιβάλλον και επηρεάζονται σαφώς από τα
χαρακτηριστικά του κοινωνικού και πολιτισμικού του
κεφαλαίου.

8. ΑΠΌ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΊΟ
 στην επιτέλεση βασικών βιολογικών λειτουργιών (π.χ.
προβλήματα στον ύπνο και στη λήψη τροφής)
 στις κοινωνικές σχέσεις (π.χ. το παιδί εκδηλώνει τάσεις
απομόνωσης και δεν επιδιώκει τη συναναστροφή με τη/το
νηπιαγωγό ή τους/τις συνομήλικους/-ες του)
 στην εμπλοκή σε παιγνιώδεις δράσεις (π.χ. το παιδί
δείχνει αδιαφορία ή αρνείται να συμμετέχει στο παιχνίδι
που οργανώνει η/ο νηπιαγωγός ή ξεκινά από άλλα παιδιά)
 στη συναισθηματική κατάσταση (π.χ. το παιδί μπορεί να
εκδηλώνει αρνητικά συναισθήματα τόσο για τον εαυτό του
όσο και για το νηπιαγωγείο γενικότερα)
 στην ικανότητα αυτονομίας ή αυτοεξυπηρέτησης (π.χ. σε
σχέση με το φαγητό και με άλλες διαδικασίες που
σχετίζονται με τις ρουτίνες της τάξης).

9. ΑΠΌ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΊΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΌ
ΣΧΟΛΕΊΟ
Ορισμένες από τις πιο σημαντικές προκλήσεις :
 Η εκπαιδευτική διαδικασία έχει αυξημένες
ακαδημαϊκές απαιτήσεις, οι οποίες απορρέουν από
ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με περισσότερο
δασκαλοκεντρικά χαρακτηριστικά
 Η οργάνωση του σχολικού περιβάλλοντος διαφέρει
σημαντικά ανάμεσα στο νηπιαγωγείο και στο
δημοτικό σχολείο
 Η αξιολόγηση της μαθησιακής προόδου.
Ο ρόλος του μαθητή εδραιώνεται στη συνείδηση
του παιδιού και επηρεάζει τον τρόπο που αρχίζει
να διαπραγματεύεται τις σχέσεις με το περιβάλλον.

10. ΟΜΑΛΉ ΜΕΤΆΒΑΣΗ ΚΑΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑΣ
ΤΟΥ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ
Βασικές έννοιες που προσδιορίζουν τον χαρακτήρα
και την ποιότητά της μετάβασης:
 η συνέχεια
 η προσαρμογή
 η ετοιμότητα
Η προσαρμογή αναφέρεται στο αποτέλεσμα και
αποτελεί την έκφραση της ομαλής μετάβασης.
Η συνέχεια και η ετοιμότητα συνιστούν τις
προϋποθέσεις της ομαλής μετάβασης και
αναφέρονται σε ζητήματα που σχετίζονται
γενικότερα με την ποιότητα της εκπαίδευσης και
δεν περιορίζονται μόνο στη διαδικασία της
μετάβασης.

11. Η ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΈΧΕΙΑΣ
 Η «συνέχεια» μεταξύ των εμπειριών, των στρατηγικών
και των πρακτικών
 Συνέχεια σε σχέση με τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά
των παιδιών
 Συνέχεια σε σχέση με δομικά ζητήματα

12. Η ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ
Επιτυγχάνεται όταν το παιδί:
 αναπτύξει θετική στάση απέναντι στο σχολείο και
τη μάθηση, καθώς και αίσθημα του «ανήκειν» στο νέο
του περιβάλλον
 αρχίζει να αναπτύσσει αρμονικές σχέσεις με τους
συνομήλικους του και συνεργάζεται μαζί τους
 σχέση εμπιστοσύνης με τη νηπιαγωγό
Η ομαλή προσαρμογή βοηθά τα παιδιά να διαμορφώσουν
θετική αυτοεικόνα δίνοντάς τους παράλληλα το κίνητρο να
ανταποκριθούν στις κοινωνικές και ακαδημαϊκές
απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος

13. Η ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑΣ
Αναφέρεται στο σύνολο των σωματικών,
γνωστικών και κοινωνικοσυναισθηματικών
δεξιοτήτων που χρειάζεται να αναπτύξουν τα
παιδιά για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις
της υποχρεωτικής εκπαίδευσης
Το σχολείο, η γειτονιά, οι συνομήλικοι και η
οικογένεια αποτελούν ενδεικτικά πλαίσια που
αλληλεπιδρούν επηρεάζοντας άμεσα και
έμμεσα την ετοιμότητα των παιδιών και την
προσαρμογή τους στο σχολικό περιβάλλον

14. ΔΙΕΥΚΟΛΎΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΕΣ ΝΑ
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΟΎΝ ΣΤΟΝ ΝΈΟ ΤΟΥΣ ΡΌΛΟ ΣΤΟ
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΊΟ
Η ομαλή μετάβαση όπως αναφέρθηκε, είναι μια
πολυπαραγοντική διαδικασία.
Ο ρόλος του νηπιαγωγείου να υποστηρίξει τις σχετικές
διεργασίες είναι κομβικής σημασίας.
Είναι σημαντικό να οργανώνονται προγράμματα
μετάβασης και στοχευμένες δράσεις από τους
νηπιαγωγούς.
Οι διαδικασίες μετάβασης έχουν διάρκεια,
αναπτύσσονται σε όλο το φάσμα του προσχολικού
προγράμματος και ενισχύονται με δράσεις που
λειτουργούν προληπτικά σε σχέση με την
προετοιμασία παιδιών και γονέων.

15. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΈΣ ΠΑΡΆΜΕΤΡΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ
ΜΕΤΆΒΑΣΗΣ
 Διευρυμένο χρονικό πλαίσιο (Δεν έχει προκαθορισμένο χρονικό πλαίσιο. Αφορά μια
διαδικασία που ξεκινά πριν την έναρξη της σχολικής φοίτησης και εξελίσσεται κατά τη
διάρκεια της σχολικής χρονιάς σε διαφορετικό βαθμό για κάθε παιδί)
 Συνεκτικό πλάνο (Οι πρακτικές μετάβασης πρέπει να εναρμονίζονται με τα
χαρακτηριστικά των παιδιών, των οικογενειών,του σχολείου καιτης κοινότητας και να
λαμβάνουν υπόψη τη σχετική ετερογένια και ποικιλομορφία)
 Ενδυνάμωση του παιδιού
 Έμφαση στις δυνατότητες του παιδιού
 Συνεργασία μεταξύ των πλαισίων
 Ανοικτή πρόσβαση και διάχυση πληροφοριών
 Επικοινωνία (βοηθά στη δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των εμπλεκομένων)
 Διαφοροποίηση του αποτελέσματος (διαφορετική προοπτική και των αναγκών που οι
διαφορετικές ομάδες έχουν, διαμορφώνοντας διαφοροποιημένα κριτήρια επιτυχίας
σχετικά με το τι συνιστά ομαλή και αποτελεσματική μετάβαση )

16. Οι εκπαιδευτικοί σχεδιάζουν και εφαρμόζουν
κατάλληλες πρακτικές μετάβασης όταν :
Λαμβάνουν υπόψη το πολιτισμικό κεφάλαιο και τις
υπάρχουσες εμπειρίες και γνώσεις των παιδιών.
 Υιοθετούν αρχές της πολιτισμικά ευαίσθητης
διδασκαλίας και γενικότερα της ενταξιακής
εκπαίδευσης
 Δημιουργούν συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στη
μάθηση που λαμβάνει χώρα στο οικογενειακό και
σχολικό περιβάλλον.
 Ενθαρρύνουν τα παιδιά να αλληλεπιδρούν και να
δημιουργούν φιλίες δημιουργώντας πλαίσια στα
οποία μειώνονται σημαντικά οι πιθανότητες
περιθωριοποίησης ορισμένων παιδιών.

17.  Παρέχουν σε γονείς και παιδιά πληροφορίες και
πραγματοποιούν δραστηριότητες εξοικείωσης σε σχέση με
όλα τα ζητήματα/προβλήματα που τους απασχολούν και
σχετίζονται με το περιβάλλον μετάβασης.
 Λαμβάνουν υπόψη το σύνολο των παραμέτρων που
εμπλέκονται στη μετάβαση των παιδιών (π.χ. ρουτίνες που
αφορούν το φαγητό, την τουαλέτα ή και το διάλειμμα. )
 Προωθούν συστηματικά την ανάπτυξη στενής
συνεργασίας ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια.