Desvíos léxicos no galego

1. Tema 2 Celia Díaz IES As Lagoas

2. LUSISMOS ARCAÍSMOS DIALECTALISMOS HIPERGALEGUISMOS

3. Son ultracorreccións de palabras plenamente galegas. Palabras orixinadas mediante falsas evolucións e deformacións ás que se lle dá unha aparencia galega. Prodúcense por afán diferencialista fronte ao castelán naquelas palabras que coinciden en ambos idiomas. Ex.: montaña (cast. e galego) - *montana semana (cast. e galego) --- *semán primavera (cast. e galego) --- *primaveira horizonte (cast. e galego) --- *hourizonte. brillar (cast. e galego) --- *brilar HIPERGALEGUISMOS

4. Moitos hipergaleguismos seguen un proceso analóxico, é dicir, xeneralizan fenómenos fonéticos e morfolóxicos das voces patrimoniais galegas. Exemplo: Como -n- e –l- intervocálicos latinos desaparecen: lunam >lúa de escenario xorde *esceario.

5. Corrixe os hipergaleguismos *escea *ambente *gasoliña *zoa *

6. http://gl.wikipedia.org/wiki/Hipergaleguismo

7. CASTELANISMOS FONÉTICOS CASTELANISMOS ORTOGRÁFICOS CASTELANISMOS MORFOSINTÁCTICOS CASTELANISMOS LÉXICOS CASTELANISMOS SEMÁNTICOS

8. CASTELANISMOS FONÉTICOS Desaparición da oposición entre fonemas vocálicos semiabertos e semipechados. /e/ - /Ɛ / , /o / - / /. (óso / oso) Non pronunciación do fonema n velar, característico do galego e inexistente no castelán, pronunciándoo como alveolar: *una por unha. Non pronunciación do fonema palatal fricativo xordo: hoxe.

9. CASTELANISMOS ORTOGRÁFICOS Afectan á ortografía das palabras, por influencia castelá. Exemplos. v/b: *boda (por voda), *automóvil (por automóbil) h/ -: *armonía (por harmonía), *hola! (por ola!) y/i: *yoga (por ioga) Etc. Tamén tiles: *ademáis

10. Corrixe *hombro *kilómetro *abó *hirmán *abogado

11. CASTELANISMOS MORFOSINTÁCTICOS Alteración do xénero: *a mel, *a leite, *o paisaxe Alteración do número: *tabúes, *animales Omisión de artigo ante o posesivo: *miña moto. Incorrecta colocación do pronome persoal átono: *lle dixo que non. Confusión TE/CHE: *conteite un conto. Emprego de tempos compostos: *había dito … / …

12. Utilización da preposición a na perífrase ir + infinitivo: *vou a estudar. Alteración das formas da conxugación verbal: *andivera ,*parezco, *traigo Desaparición das alternancias vocálicas nos verbos: *subes, *sinte, *durmes. Emprego como reflexivos de verbos como casar, caer, confesar, enfriar, morrer… … / …

15. 2) Se existen en galego formas sinónimas, primar as que coinciden co castelán: lágrima/bágoa labio/beizo comprar/mercar esperar/agardar … / … … / …

16. 3) A palabra castelá adáptase á fonética galega e substitúe a forma autóctona: *conexo (por coello) *baraxa (por baralla) *parella (por parella) *cuchilo (por coitelo) … / … … / …

17. 4) A palabra patrimonial galega é substituída pola forma castelá (castelanismo pleno). *Dios (por Deus) *cuchara (por culler) *ayer (por onte) *rodilla (por xeonllo) *ardilla (por esquío) … / …

18. Castelanismos na fraseoloxía Tamén son interferencias léxicas as que afectan á fraseoloxía: empréganse as expresión castelás no canto das galegas. Exemplos: Dito e feito, por “Meu dito, meu feito” Ir a toda pastilla, por “Ir a fume de carozo” Pasar polo aro, por “Vir ao rego”.

19. Indica as formas correctas que cómpre usar en lugar destes castelanismos léxicos *acera *calle *deuda *lechuga *lexos *carreteira *axeno *gafas *lonxano *riñón *cuna

20. CASTELANISMOS SEMÁNTICOS Interprétanse igual palabras que, sendo moi semellantes na forma, teñen significados diferentes en galego e en castelán: Almorzar / xantar Recorrer / percorrer Abonar / aboar

23. Identifica e clasifica as interferencias (castelanismos) que aparecen neste texto Xa collín a escoba pero, antes de poñerme a barrer a habitación, vou a pechar a fiestra porque vai moito calor. Teño que ir a toda pastilla, porque en media hora ven recollerme meu hirmán; e aún teño que desaiunar. Él me convidou ao cine e non quero que cheguemos tarde.

24. http://gl.wikipedia.org/wiki/Castelanismo

25. Formas lingüísticas incorrectas que consisten en deformacións producidas na fala descoidada correspondente a rexistros informais do nivel vulgar. VULGARISMOS

29. Vulgarismos que afectan ao consonantismo Non pronunciación ou incorrecta pronunciación dos grupos consonánticos: Exame: /esa’me/ (en lugar de /eksa’me/) Lectura: /letu’ra/ ou /le θ tu’ra/ Acto: /a’to/ ou /a θ ’to/

30. http://gl.wikipedia.org/wiki/Vulgarismo

31. Corrixe os vulgarismos *somellar *perfeuto *frol *arradio *esprito *viciño *traballare *coluna *virtú

32. LUSISMOS Son palabras do portugués que se empregan en lugar das palabras galegas: comboio (por tren) passeio (por paseo) presunto (por xamón)

33. ARCAÍSMOS Son palabras que se usaban na Idade Media pero que hoxe son anticuadas. Son voces tomadas dos textos do galego-portugues medieval por vía culta (escritores, intelectuais…). Con elas preténdese compensar a presión do castelán, pero en moitos casos substitúen voces galegas correctas: *capiduo (por capítulo) *falescer (por falecer) *cibdade (por cidade)

34. DIALECTALISMOS Son formas lingüísticas características de determinadas zonas (bloques lingüísticos, áreas, etc.) da nosa comunidade. Felgos (fentos), golpe (raposo), lubicán (teixugo) Xamós, xamois, camín, pantalois, muito, chao, iste…

35. Exercicios 16 e 17, páx. 77