lekcja WOS dla LO

1. DemokracjaDemokracja

2. Plan zajęć
1. Definicja .
2. Demokracja na przestrzeni wieków .
3. Fundamentalne zasady współczesnej
demokracji.
4. Wartości demokratyczne
5. Mankamenty demokracji

3. Współczesna definicja demokracji
Demokracja (demos –lud, kratos- władza)
– jest formą ustroju państwa, w której
jego obywatele sprawują władzę
bezpośrednio lub za pośrednictwem
wybranych przedstawicieli.

4. Poszczególne fazy rozwoju
demokracji
1. Ateńska
2. Rzymska
3. Chrześcijańskie tradycje
demokratyczne
4. Szlachecka
5. Burżuazyjna
6. Współczesna

5. Demokracja ateńska (VI -IV w. p.n.e.)
 Greckie polis (miasta –państwa) –symbolem demokracja
ateńska
 Suwerenna władza należy do ludu (wolny mężczyzna –
min. 20 lat, 10% polis)
 Władza ustawodawcza - Zgromadzeniu Ludowym
(demokracja bezpośrednia)
 Uchwalanie ustaw, wybór urzędników, uprawnienia
sądowe
 Władza wykonawcza –Rada Pięciuset (wybierana przez
losowanie na ZL na rok)
 Ochrona praw politycznych – Trybunał Ludowy

6. Republika Rzymska 509-27r.pne
 Rzymska demokracja –charakter ograniczony-
główną role odgrywa arystokracja – sprawuje
urzędy, wchodzi w skład Senatu –najważniejszego
organu w państwie
 Zgromadzenia Ludowe – rozpatrują jedynie gotowe
propozycje Senatu lub urzędników
 Trybun Ludowy – pełnił funkcje Rzecznika Praw
Obywatelskich

7. Chrześcijańskie tradycje
demokratyczne –godność i wolność
człowieka
Dekalog –z niego wywodzi się wiele
zasad i wartości demokratycznych
Biblia – idea praw człowieka i równości
wszystkich ludzi, (kobiety i mężczyzny)
Gminy wczesnochrześcijańskie – diakoni
i biskupi –wybierani w wyborach
bezpośrednich
Prawo oporu przeciwko tyranom –Św.
Tomasz z Akwinu –poddani mają prawo
buntu


8. Demokracja szlachecka – Rzeczpospolita
Obojga Narodów XVI -XVIII w.
Szlachta –posiada pełnie praw obywatelskich i polityczny
Prawo udziału w sejmikach, zasiadania w sejmie i
sprawowania urzędów
Sejm- najwyższy organ władzy państwowej –jego skład
wybierała szlachta na sejmikach
Decydował o wojnie i pokoju, uchwalał podatki,
współdecydował o polityce wewnętrznej
Król elekcyjny –stał na czele państwa
Każdy szlachcic ma prawo wybierać króla, szlachta może
królowi wypowiedzieć posłuszeństwo, jeśli naruszy prawa
i przywileje
Tolerancja religijna - waży element demokracji szlacheckiej

9. "Potęga Rzeczypospolitej u zenitu. Złota wolność. Elekcja". Jan
Matejko

10. Demokracja burżuazyjna
( Narodziny współczesnej demokracji)
Anglia XVII w. – wojna domowa w Anglii(1642-1648) i
„chwalebna rewolucja” 1688
Parlament dostał znaczące uprawnienia w zakresie
reprezentowania społeczeństwa
Francja XVIII w. –Wielka Rewolucja Francuska (1789)
Zainicjowanie procesu demokratyzacji społeczeństw
Filozofowie oświecenia
Monteskiusz – stworzył zasadę trójpodziału władzy
(ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza)
Jan Jakub Rousseau – stworzył fundamentalna zasadę dla
demokracji –suwerenności narodu

11. Pierwsze gwarancje praw obywatelskich
Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych – 4 VII 1776
Deklaracja praw człowieka i obywatela –Francja 26 VIII 1789
Pierwsze demokratyczne konstytucje
1787 Stany Zjednoczone –pierwsza na świecie
Podział władzy między Prezydenta (władza wykonawcza) i Kongres
(władza ustawodawcza)
Początki partii politycznych - XIX
Kluby polityczne - rewolucja angielska - wigowie (liberałowie),
torysi (konserwatyści)
Partie polityczne masowe – XIX w – upowszechnianie prawa
wyborczego
Poszerzanie kręgu obywateli posiadających prawa wyborcze
-XIX
Zniesienie cenzusu majątkowego

12. Fundamentalne zasady
współczesnej demokracji.
1.Zasada suwerenności narodu
2. Zasada reprezentacji(Naród sprawuje władzę
przez swoich reprezentantów)
3. Zasada poszanowania praw mniejszości
4. Zasada podziału i równowagi władzy
5. Zasada konstytucjonalizmu i praworządności
6. Zasada pluralizmu ( z łac. mnogi)

13. Wartości demokratyczne
Wolność –prawo jednostki do postępowania zgodnie ze
swoją wolą
W aspekcie społeczno - państwowym – swobody
obywatelskie i polityczne
Wolność: słowa, wyznania, zgromadzeń, zrzeszania się,
gospodarcza, prasy

14. Wartości demokratyczne
Równość – identyczność obywateli w niektórych aspektach
– pojmowana jako:
Równość naturalna – wszyscy ludzie są równi bez względu
na rasę, płeć czy pochodzenie
Równość wobec prawa – wszyscy mają takie same
uprawnienia i powinni być tak samo traktowani ( w
sądzie kara niezależnie od pochodzenia czy majątku)
Równość szans – wszyscy obywatele powinni mieć podobne
szanse samorealizacji i dostępu do dóbr materialnych i
duchowych (egalitaryzm)

15. Wartości demokratyczne
Sprawiedliwość
W ujęciu ekonomicznym – właściwa
dystrybucja dóbr występujących w
ograniczonej ilości
W ujęciu prawnym – bezstronne sądzienie
za popełnione czyny

16. Mankamenty
 Pobłażliwość demokracji
Jest to ustrój, zapewniający dużą swobodę, pełno w nim wolności. Jej nadmiar wiąże
się z tym, że każdy robi to, co chce.
Jak zauważył Platon „nawet skazani na śmierć lub wygnanie mimo wyroku kręcą się
po mieście, a nikomu to nie przeszkadza”.
 Demokracja przedstawicielska
Często promuje pasywne postawy jednostek. Obywatele często odnoszą się z
niechęcią do swoich reprezentantów w rządzie, co przekłada się na frekwencję.
Wiąże się to z brakiem nadziei na poprawę rządzenia i biernością polityczną
(wyborczą).
 Rządy większości
Gdy większość ma władzę, mniejszość jest poniekąd „dyskryminowana”, musi się
podporządkować. Nie jest to groźne jeżeli pojęcie większości rozumiemy jako
większość matematyczną, a nie zorganizowaną trwale dominującą część
zbiorowości (Sartori)
 Kampania wyborcza a manipulacja
Udział mass mediów w kampanii wyborczej niewątpliwie wiąże się z manipulacją.
Prezentowane sondaże mają duży wpływ na decydentów. Widząc mały procent
poparcia dla danej grupy, wyborca jest w mniejszości i uświadamia sobie, że
jego głos ma małe znaczenie, zmienia więc decyzje, popierając bardziej
popularne ugrupowania – chce aby jego głos się liczył.

17.  Konflikty
Często działania opozycji są nie konstruktywne, ponieważ opozycja uznaje
rządzących za przeciwnika. Taki stan rzeczy nie pozwala na współpracę
i odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Jednak konflikt lansuje biorące
w nim udział partie. Przyciąga uwagę, jest nagłaśniany przez media.
Ugrupowania zyskują popularność.
 Duma
Słowo „demokracja” brzmi dumnie, dobrze się kojarzy, ma zatem
pozytywne zabarwienie. Wiele ugrupowań wykorzystuje to słowo, aby
zyskać wyborców, poparcie, kojarzyć się z praworządnością.
Demokrację uważa się za wytwór cywilizacji, postępowy ustrój.
Należy jednak zauważać jej wady ponieważ jej rozwój może czasem pójść w
złym kierunku. Należałoby się raczej szczycić osiągnięciami tego
ustroju niż samą jego ideą, która jest trudna do zrealizowania.
 Patologie władzy: alienacja władzy, centralizacja uprawnień,
biurokratyzacja, korupcja, partykularyzm, nepotyzm, klientelizm,
brutalizacja polityki.
 Świadomy wybór? Można by się zastanowić czy Polacy wybrali
demokrację, bo to najlepszy system, czy może wynikło to z niechęci do
komunizmu.

18. Demokracja w Polsce
Sposób wyboru
Wszyscy posłowie lub senatorowie są wybierani
bezpośrednio przez wyborców (podział mandatów poselskich
odbywa się według metody d'Hondta, faworyzującej większe
ugrupowania; senatorowie natomiast uzyskują mandaty w
specyficznym systemie większości względnej, znanej jako
Block Vote). Ordynacja wyborcza wymaga, by ugrupowania
startujące w wyborach do izby niższej parlamentu uzyskały
co najmniej 5% poparcia (dla partii koalicyjnych 8%), by
uczestniczyć w podziale mandatów (wyłączając mniejszości
narodowe, które zgodnie z Ustawą z dnia 12 kwietnia 2001
r "Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP" są
zwolnione z wymogu przekroczenia 5 % progu wyborczego).
Senatorowie są wybierani metodą większościową.

19. Pozostaje spojrzeć krytycznie na
obecną demokrację i w miarę
możliwości likwidować jej
niedoskonałości, ponieważ nie ma
idealnego ustroju.