Zasady bibliometrycznego i webometrycznego pomiaru dorobku naukowego
1. – wady i zalety.
Karolina Misztal, Piotr Czapla
2. termin stosowany od 1969 r., przez Alana
Pritcharda i Roberta A. Faithorne'a
wywodzi się z badań naukometrycznych
i jest zbiorem metod
matematycznych oraz statystycznych
używanych do badania komunikacji
piśmienniczej
Opiera się na analizie
danych bibliograficznych druków
3. Jest narzędziem, które pozwala ocenić stan nauki i
technologii
Związana z nazwiskiem Eugene`a Garfielda,
który w 1955 roku zaproponował stworzenie indeksu
cytowań naukowych (Citation indexes for science).
Pierwszy (SCI) ukazał się w 1963 roku
Garfield założył w Filadelfii Instytut Informacji
Naukowej (ISI)
Wśród zagadnień dotyczących oceny czasopism
naukowych oraz dorobku naukowego pracowników
używane jest określenie "lista filadelfijska".
4. Zawiera czasopism z nauk ścisłych, przyrodniczych, technicznych,
społecznych, humanistycznych oraz z dziedziny sztuki.
Decyduje o tym wiele kryteriów:
- regularność ukazywania się czasopisma,
- wydawanie periodyku zgodnie z międzynarodową konwencją wydawniczą,
- podawanie w języku angielskim tytułów, streszczeń oraz słów kluczowych
publikowanych prac,
- recenzowanie publikowanych prac przez autorytatywnych recenzentów,
- regionalna reprezentatywność periodyków,
- analiza poczytności - mierzona takimi wskaźnikami, jak:
citation index (indeks cytowań),
• impact factor (wskaźnik częstości cytowania w określonym czasie),
• immediacy index (czas w jakim artykuł opublikowany jest cytowany).
5. INDEKS CYTOWAŃ
jest to jedna z form bibliografii
jeden ze sposobów oceniania wartości danej pracy naukowej.
na podstawie danych zebranych w indeksach cytowań oblicza
się impact factor.
najbardziej znanymi bazami cytowań są bazy tworzone przez (ISI):
Science Citation Index, Social Sciences Citation Index oraz Arts
and Humanities Citation Index.
obecnie coraz większą konkurencję dla bazy ISI stanowi
baza Scopus.
na podstawie indeksu cytowań tworzy się często rankingi
instytutów naukowych, dziedzin nauki, które szczególnie szybko
się rozwijają i poszczególnych naukowców.
6. IMPACT FACTOR
to wskaźnik cytowalności danego czasopisma z Listy Filadelfijskiej:
liczba cytowań uzyskanych przez czasopismo w roku bieżącym dla
artykułów opublikowanych w nim w ciągu dwóch poprzednich lat,
podzielona przez ogólną liczbę artykułów zamieszczonych w tym
samym czasopiśmie w tych samych dwóch latach.
czasopisma legitymujące się tym wskaźnikiem umieszczane są
corocznie w osobnym wydawnictwie ISI - Journal Citation Reports.
podstawą obliczania liczby cytowań jest baza Science Citation
Index-Expanded (SCI-Exp). Jej zawartość stanowi 5900 tytułów
czasopism ogólnoświatowych ze 150 dziedzin naukowych.
7. publikacje, na którą powołują się inni autorzy;
autocytacja - gdy istnieje jeden autor wspólny dla obu prac
(cytowanej i cytującej)
analiza cytowań publikacji konkretnego autora, musimy
dysponować pełną bibliografią prac opublikowanych, każda
bowiem praca, może zostać zacytowana w danym roku
współautorstwo - analizę należy przeprowadzać według
pierwszego autora każdej pracy
aby artykuł został zacytowany przez innych autorów, powinien
zostać opublikowany w czasopismach, które są odnotowywane w
dużych bazach bibliograficznych w przypadku
8. IMMEDIACY INDEKS
czas w jakim artykuł opublikowany jest
cytowany
Stanowi wskaźnik szybkości oddziaływania
Wyznacza stosunek cytowań artykułów w roku
ich publikacji, do liczby artykułów
opublikowanych w tym samym roku w
konkretnym czasopiśmie
Wskaźnik ten dotyczy wyłącznie czasopisma
9. tworzony przez Instytut Informacji Naukowej
w Filadelfii
dostępny w wersji elektronicznej na stronie
domowej Instytutu
Pozwala on odszukać tytuł czasopisma,
przeglądać całą listę, sprawdzać zmiany
zachodzące w danych bibliograficznych
poszczególnych tytułów czasopism na
przestrzeni ostatnich 12 miesięcy
10. lista czasopism naukowych, które są uwzględniane przy ocenie
parametrycznej placówek naukowych, uczelni,instytutów, jednostek
badawczo-rozwojowych
Uwzględnia dorobek naukowy jednostki m.in. na podstawie liczby
punktów przyznanych publikacjom, których autorami są pracownicy
danej jednostki.
Lista ta początkowo opierała się głównie na tzw. liście filadelfijskiej,
uwzględniając przede wszystkim anglojęzyczne czasopisma o szerokim
zasięgu międzynarodowym i wysokim prestiżu.
Ustalił się podział na listę A i listę B.
Na liście z roku 2012 lista A liczy 10 230 pozycji
lista B – 1 854, a lista C– 4 337
11. ERIH są to listy indeksujące czasopisma naukowe z piętnastu dyscyplin
humanistycznych, tworzone przez Europejską Fundację Nauki (ESF – European
Science Foundation).
Czasopisma podzielono na trzy grupy (2007 r.): A, B i C, którym nadano symbole
INT1, INT2 i NAT.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyjęło następującą punktację w
zależności od grupy:
A – 20 pkt, B – 15 pkt, C – 10 pkt
Czasopismom nadaje się jedną z 3 kategorii:
• INT1 – czasopisma najbardziej renomowane na arenie międzynarodowej, uznane w
środowisku naukowym, których artykuły są regularnie cytowane w świecie
• INT2 – czasopisma, które spełniają wymogi czasopism międzynarodowych i mają wysoką
renomę w wielu krajach
• NAT – czasopisma z terenu Europy, mające istotne znaczenie lokalne lub regionalne, a
których zasięg jest ograniczony językiem publikacji.
12. obiektywna ocena naukowej produkcji
obiektywny obraz rozwoju nauki
mierniki nauki ułatwiają porównywanie ze sobą produkcji
naukowej osób i instytucji
wymiana myśli naukowej – osoby, które opublikowały artykuł na jakiś
temat w łatwy sposób mogą sprawdzić w określonym czasopiśmie czy
ukazały się artykuły konfrontujące do ich artykułów
dane bibliometryczne/webometryczne - przez ściśle określone
procedury dają wgląd w obiektywnie przygotowane i niepodważalne
wskaźniki
13. dzięki listom (Filadelfijska, MNiSW, ERIH) łatwo sprawdzić, ile
punktów można otrzymać za opublikowanie artykułu w
konkretnym czasopiśmie
istotne są liczby (produkcja piśmiennictwa), ocena
publikacji tylko w sposób bezpośredni – zależna od
czasopisma w którym jest opublikowany (co nie jest zadaniem
bibliometrii/webometrii)
obiektywne ocenianie – robią to osoby nie związane ze
środowiskiem naukowym
otrzymane wskaźniki ważne dla prenumerujących
czasopisma i konkurencji – dla pierwszych ważne ze
względu na podtrzymaniu lub rezygnacji z subskrypcji, dla
drugich ocena własnej działalności
14. rzadsze cytowanie prac na temat „nowinek” naukowych
(mała znajomość tematu, nowa specjalizacja), choć mogą okazać
się pracami wartościowymi
wskaźnik Impact Factor odnosi się do czasopisma nie
ocenia konkretnego artykułu
przeważająca liczba czasopism zagranicznych (głównie
angielskie i amerykańskie)
tematyka czasopism oscyluje głównie wokół
podstawowych dyscyplin
podnoszenie liczby cytowań - autorzy cytują prace w obrębie
jednego czasopisma
15. przypadki podawania cytatów w celu
zanegowania lub niezgody co do słuszności
zdania innego autora - przyczynia się to do
wzrostu cytowań prac o niskiej jakości
przeważająca liczba prac o charakterze
przeglądowym a nie oryginalnym
powielanie błędów w bibliografiach