1. BÜYÜME HORMONU
(growth hormon=somatotropik
hormon=somatotropin)
Prof.Dr.Meral AŞÇIOĞLU

3. Büyüme hormonu= growth hormon
=GH= somatotropik hormon
=somatotropin= ST.
Somatropin:Rekombinant DNA yöntemi
ile elde edilen hormon.
Yapı olarak türden türe belirgin
farklılıklar gösteren türe özgün bir
hormondur.

8. • GH ön hipofizin asidofilik özellikteki
somatotrop hücrelerinden
salgılanan 191 aminoasitli bir
hormondur.
• Vücutta hGH-N, hGH-V, hCS gibi
normal (N) ve varyant (V) tipleri
yada koryonik somatotropin
şeklinde farklı formları bulunur.
• Dolaşımdaki GH’nin %75’ini hGH-N
oluşturur.

9. • hGH-N molekül ağırlığı 22.000 olan bir
polipeptiddir (hGH 22K).
• İki disülfid köprüsü içeren dört sarmallı
bir yapıya sahiptir.
• GH almaçları 620 amino asitten oluşmuş
transmembran bir proteindir.
• Hormonun etkinliği için iki ayrı almaçla
özel bağlanma noktalarından bağlanma
(almaç dimerizasyonu) önemli bir
koşuldur.

12. • Yetişkinlerde plazma düzeyi
1.6-3ng/ml’dir
• Yeni doğanlarda, çocuklarda ve
adölesanlarda 6ng/ml kadardır.
• Plazmada yaklaşık %50’si proteine bağlı
olarak taşınır,böylece hormon
salgılanmasındaki dalgalanmaları
tamponlayıcı bir yedek oluşturulur.
• Hızla metabolize olur, plazma yarılanma
ömrü 6-20 dakikadır,

13. GH vücutta büyüme yeteneğine sahip
olan hemen tüm dokuların hücrelerinde
hem mitozu aktive edip sayısal
çoğalmayı sağlayarak hemde hücrelerde
boyutu artırarak büyümeyi
gerçekleştirir.

14. GH salgılanmasının düzenlenmesi
Düzenlenme hipotalamik kontrol
altındadır.
Hipotalamusta ventromediyal
nükleuslardaki sekretuar nöronlarda
sentezlenip salgılanan GHRH, GH
salgılanmasını uyarır.

15. Hipotalamo hipofizer portal sistem

16. Hipotalamusta sentezlenip salgılanan SS ise GH
salgılanmasını baskılar
GH salgılanmasında hipotalamusun etkisi

17. GH salgılanmasında GHRH’nın etkisi
• Kısa sürede oluşan etki: Hücre içi
cAMP ve Ca++ düzeyinin artırılıp GH
veziküllerinin zarla kaynaşması ve GH
salgılanmasının gerçekleşmesi
şeklindedir.
• Uzun sürede oluşan etki: Çekirdekte
GH sentezinde rol alan genlerde
traskripsiyonla hormon sentezinin
gerçekleştirilmesi şeklindedir.

18. Büyüme hormonu salgısındaki güniçi değişimler

19. GH salgısını uyaran etkenler
• Akut hipoglisemi 10.Estrojenler,androjenler,
• Uzun süreli açlık, insulin (indirekt olarak),
• Kanda glukoz ve yağ 11.Arjinin (SS’ni azaltarak)
asidi düzeyinin azalması, 12.Apomorfin ve benzerleri,
• Egsersiz, heyecan, dopamin ve agonistleri,
travma, ılımlı stres, ateş, katekolaminler,serotonin,
histamin;GHRH
• Derin uyku döneminin ilk salgılatarak veya SS’i
2 saati, baskılayarak,
• Pirojenler, 13.Aminerjik ve
• Proteinden yüklü diyet, serotonerjik nöron
aktivitesi,
• Glukagon; (farmakolojik
konsantrasyonlarda) 14. Ghrelin.
• Prostaglandinler(invitro)

23. GH Salgısını azaltan etkenler
• Kan glukoz düzeyinde artma(SS ile)
• CRH, Kortizol düzeyinde artma
• Serbest yağ asitleri(SS ile)
• Medroksiprogesteron
• REM uykusu
• GH’nın kendisi (negatif feedback etki ile ve
SS sentez ve salgısını uyararak)
• Somatostatin (GIH)
• Aşırı ve uzun süreli stres
• IGF-I – geri bildirimde GHRH’nin etkisini ve
salgılanmasını azaltıp, SS salgılanmasını
uyararak.

28. • GH; kas,kıkırdak ve kemik doku, protein
metabolizması ve büyüme üzerine olan
etkilerini somatomedinler (insulin benzeri
büyüme faktörleri=IGF’ler) aracılığı ile
gerçekleştirir.
• Somatomedinler büyüme hormonunun uyarıcı
etkisi ile karaciğer ve diğer dokularda
sentezlenip salgılanan polipeptit yapılı insulin
benzeri maddelerdir.
• Somatomedinler genellikle parakrin ve/veya
otokrin etki gösterirler
• Protein metabolizması üzerinde insulin
benzeri etki oluştururlar.

29. Somatomedinler
• IGF-I = somatomedin-C
• IGF-II
Diğer büyüme faktörleri
• EGF
• NGF
• OGF
• PDGF
• FGF

36. GH’nın protein metabolizmasına
etkileri
2. Membrandan hücre içine aminoasit
alımını hızlandırıp hücre içi aminoasit
düzeyini artırır.
3. Çekirdekte RNA oluşumu için
traskripsiyonu artırır. Bu etkinin
oluşması için 24-48 saate gereksinim
vardır.
4. Ribozomlarda protein yapımını
sağlayan RNA translasyonunu artırır.
5. Protein ve aminoasit katabolizmasını
azaltır.

37. GH’nin yağ metabolizmasına
etkileri-I
Enerji için yağların kullanımını artırır
• GH yağ dokusunda lipolizi artırıp yağ
asitlerinin serbestlemesini hızlandırır.
• Tüm vücut dokularında yağ asitlerinin
asetilkoenzim A ya dönüşümünü ve
asetilCo-A nın enerji için kullanımını
hızlandırır.

38. GH’nin yağ metabolizmasına
etkileri-II
3- GH etkisinde yağ asidi serbestlemesi ve
asetilkoenzim A artar. Bu nedenle
GH’nin aşırı salgılanması asetilkoenzim
A’dan asetoasetik asit oluşumunda
artma ile ketozise neden olabilir.
4- GH karaciğerde ve kaslarda yağların
(gliserol üzerinden) glukoz sentezinde
kullanılmasını hızlandırır.

39. GH’nin karbonhidrat
metabolizmasına etkileri (I)
2. Glikozun enerji için kullanılmasını
inhibe eder
3. GH’nın plazma düzeyindeki artış; önce
glikozun hücreler tarafından tutulup
glikojen şeklinde depolanmasını sağlar,
ancak 30 dak.-1 saat sonra hücrelere
glukoz alınması azalır. Aynı zamanda
hücrelerin özellikle kas hücrelerinin
glukoz kullanımını azaltır.
(=Anti insülin etki)

40. GH’nin karbonhidrat metabolizmasına etkileri
(II)
3. GH glukoz kullanımını azaltmasının yanısıra
yağ metabolizmasının ve asetilkoenzim A’nın
artışına bu nedenlede glikoliz ve glikojenolizin
baskılanmasına neden olur. Sonuçta aşırı GH
salgılanması ile hiperglisemi oluşabilir. Kan
glukoz seviyesinde ki yükselme normalin
%50’si yada daha fazla olabilir.
Aşırı GH salgılanması ile oluşan kan glukoz
düzeyindeki yükselme hipofizer diyabet olarak
isimlendirilir.

41. GH’nin karbonhidrat metabolizmasına etkileri
(III)
4. GH’nın oluşturduğu hiperglisemi pankreas
langerhans adacıklarında β hücrelerini uyarıp
insülin salgısında artışa neden olur.
İnsülin salgısında artış hiperglisemiyi düzeltir,
ancak β hücrelerinin sürekli uyarılmaları
sonuçta haraplanmalarına neden olur ve
diyabetes mellitus gelişebilir.

43. GH’nin kıkırdak ve kemik büyümesine
etkileri
• Uzun kemiklerin ucundaki epifiz
kıkırdaklarında yeni kıkırdak yapımını=
kondrogenezi kondroitin sülfat
oluşumu sırasında sülfat aktarımını
artırarak hızlandırır ve bu kıkırdağın
yeni kemik dokusuna dönüşümünü
sağlar
• Osteokslastların eski dokuyu rezorbe
etmesini hızlandırırken osteoblastlarda
da yeni kemik dokusu oluşumunu
hızlandırır.Osteoblastlar üzerindeki

45. GH’nın elektrolit metabolizmasına
etkileri
• Barsaklarda Ca++ emilimini artırır.
• Böbrekler yoluyla Na+ ve K+ kaybını
azaltır.
• Plazma fosfor düzeyini yükseltir
Sonuç olarak büyümekte olan
dokuların bu iyonlara olan
ihtiyacınının karşılanmasını sağlar.

46. Büyüme: GH’la birlitke
IGF-I, tiroid
hormonları,
androjenler,
estrojenler,
glukokortikoidler,
insulin, kalıtsal
faktörler ve
beslenmenin etkisi
altında gerçekleşen çok
yönlü bir olaydır.

49. Büyümenin hızlı
olduğu dönemler
3. Doğumdan sonraki ilk
bir yıl çok hızlıdır. (3
yaşına kadar sürer)
4. Ergenlik dönemi
Kızlarda : 12 yaş –
14-18 yaş
Erkeklerde : 14 yaş –
18-19 yaş
dönemleridir.

50. Yetişmeye çalışan hızlı büyüme
Çocuklarda hastalıkları takip eden
dönemdeki hızlı büyümedir.
Kompansatuar büyüme
Yetişkin dönemde gözlenen spesifik
tipte rejeneratif organ büyümesidir.

51. Büyüme ile ilgili bozukluklar:
3. GHRH yetmezliği
4. GHRH’ dan bağımsız GH yetmezliği
5. IGF – I yetmezliği (levi-lorain
cüceliğinin nedeni)
6. GH almaçları ile ilgili bozukluklar (=
büyüme hormonuna duyarsızlık)
7. IGF-I almaçları ile ilgili bozukluklar
8. GH fazlalığı

52. GHRH ve/veya GH yetmezliğinin
nedenleri:
• Panhipopituitarizm
• Tümörler
• Doku kanlanmasının bozulması

53. Panhipopitutarizm:
(=Hipofiz yetmezliği)
• Doğuştan olabilir
• Hipofiz tümörlerine bağlı olarak
gelişebilir
• Hpofiz kanlanmasında aşırı
azalmaya bağlı olarak dokuda
gelişen nekroz sonunda
oluşabilir(Sheehan sendromu).

54. Panhipopitutarizme bağlı patolojiler
• GH yetmezliği
• Hipotiroidi
• Cinsel fonksiyonlarda bozulma
• Glukokortikoid sentezinde
azalma ve strese dayanıksızlık
Hipofiz yetmezliği çocukluk
döneminde olursa
cücelik=dwarfizm gelişir

55. Cücelik nedenleri
3. GH eksikliği ve/veya etki düzeyindeki
bozukluklar
4. Tiroid hormon eksikliği
5. İnsulin eksikliği
6. Sürrenal korteks hormonlarının
(glukokortikoidler ve androjenler) eksikliği
Farmakolojik dozlarda ve uzun süreli steroid
hormon uygulanması
8. Erken puberte,
9. Panhipopituitarizm,
10.Psikososyal aşırı stres(psiko sosyal
cücelik=Kaspar Hauser sendromu).

56. Hipofiz hiperfonksiyonu:
Geliştiği döneme göre farklı
bozukluklara neden olur.
• Puberte öncesinde hipofizin
hiperfonksiyonu jigantizm,
• Yetişkin dönemde hipofiz
hiperfonksuyonu akromegali
gelişmesine neden olur.