Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
•Download as PPT, PDF•
1 like•311 views
İskenderiye Kütüphanesi Bergama kitaplığı İskenderiye Kütüphanesinin yakılması Efes Celsus Kitaplığı Buhara Kütüphanesi - İbni Sina Bağdat Kitaplığı Gütenberg ve matbaa Seri kitap basımı Türklerde Kütüphaneciliğin Tarihçesi Beyazıt Devlet Kütüphanesi Osmanlılar kütüphanelere önem verirlerdi Sultan Ahmet Kütüphanesi Köprülü kütüphanesi Memlekette nahiyelere kadar kütüphaneler kurulmalıdır Vakıf kütüphaneleri yerine, devlet kütüphaneleri Eşekli Kütüphane Kütüphanenin Önemi Eşekli Gezici Kütüphaneyle Anlatıldı Günümüz kütüphaneleri Süleymen Demirel Üniversitesi Kütüphanesi (örnek bir kütüphane)
Recommended
More Related Content
Similar to Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Similar to Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi (20)
More from Prof.Dr. İbrahim USLU
More from Prof.Dr. İbrahim USLU (20)
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
- 1. Prof.Dr. İbrahim USLU KÜTÜPHANELERİN TARİHİ Prof.Dr. İbrahim USLU
- 2. Prof.Dr. İbrahim USLU Yazı • İnsanla beraber vardı ses. Sonra söz oldu o sesler. İnsan çok sonra yazıyı buldu. • Yazı, bizi uygarlığa taşıyan en önemli araç oldu. Zaten tarihin de başlangıcı yazının icadıdır.
- 3. Prof.Dr. İbrahim USLU Eski yazılar • Eski Mısırlıların yazıları
- 4. Prof.Dr. İbrahim USLU • İnsanoğlu kil çamurları üzerine yazdı. • Tabletler güneşte kurutuldu. • Yine kilden yapılan, güneşte kurutulan zarflara kondu mektuplar; üzerine adres yazılıp Mezopotamya'dan Anadolu'ya postalandı.
- 5. Prof.Dr. İbrahim USLU Kadeş • İnsanoğlu savaştı sonra anlaşmasını yazdı.
- 6. Prof.Dr. İbrahim USLU Kadeş savaşı
- 7. Prof.Dr. İbrahim USLU Yazılı barış antlaşması • Kadeş Barış Antlaşması sırasında orduda çıkan bir isyanda, Muvattalli öldürülmüştür. Antlaşma, onun yerine geçen III. Hattuşili tarafından imzalanmıştır. (M.Ö.1269)
- 8. Prof.Dr. İbrahim USLU Kadeş anlaşması • Bu antlaşmanın gümüş levhalara kazınmış olan asıl metinleri kayıptır. Mısır'da tapınakların duvarlarına kazınan antlaşmanın bir nüshası da, Boğazköy (Boğazkale) kazılarında kil tablet olarak bulunmuş olup Istanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.
- 9. Prof.Dr. İbrahim USLU Dört Kitaplığın Yok olması • İnsanlık bilim ve kültür tarihi, yüzyıllar önce üç ünlü kütüphanenin yok olması sonucunda bir daha yerine getirilmesi imkansız büyük kayıplara uğramıştır. • Bunlar Bağdat, Buhara ve İskenderiye kütüphaneleridir. • Zenginlikleri ile rakip idiler bu kitaplıklar birbirlerine.
- 10. Prof.Dr. İbrahim USLU Bergama kağıdı (Pergamum-parşömen kağıdı) • İnsanoğlu, dağlara, taşlara yazdı. Sonra Mısır'da yetişen papirüs yaprağı kağıt gibi kullanıldı. • Daha sonra, keçi derisi ıslah edilerek kağıt haline getirildi. • Bergama'da, Pergamum kağıdı, Bergama kağıdıdır, parşömen denilen lüks kağıdın atası.
- 11. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesi • İskenderiye Kütüphanesi’nin macerası ise daha enterasandır. • M.Ö. III. yüzyılda kurulmuş olan kütüphane, insanlık tarihinde meydana getirilmiş olan en önemli eserlerden biridir.
- 12. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye şehrinin gelişimi • İskenderiye şehri M.Ö. 382 yılında, Makedonyalı İskender tarafından kurulmuştur. Onun ölümüyle imparatorluğun dağılışı sonunda kumandanlarından Lagus’un oğlu Ptolemaeus’un eline geçti. O da Mısır’da krallığını ilan etti. • Mısır’da 300 yıl devam eden bu hanedanın ilk hükümdarı olup, 383 yılında 24 yaşında iken 24 yıl hüküm sürmüştür.
- 13. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesi • Eski kaynaklar, burada 900 bin cilt el yazması eserin toplandığını kaydeder.
- 14. Prof.Dr. İbrahim USLU Ptolemaeus • Savaşı sevmezdi, hiçbir zaman ülkesinin sınırlarını genişletmek hevesine kapılmadı. Kendisi daha çok bilim ve edebiyata düşkündü. • Mısırlılar’ın gelenek ve göreneklerini, dinlerini benimseyerek, halkın sevgisini kazandı. • Eski kanunları, dini törenleri muhafaza etmekle kalmayıp, eski Mısır hükümdarlarının lakabı olan Firavun ünvanını aldı ve onları taklit ederek öz kızkardeşiyle evlendi.
- 15. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye - Lagus’un oğlu Ptolemaeus • Bu yeni devletin merkezi İskenderiye şehriydi. • Yeni firavun burayı baştanbaşa onarıp, genişleterek o devrin en meşhur başkenti haline getirdi. • Burada meydana getirdiği en önemli eser ise müze ve buna bağlı olan kütüphane idi. Kurulması için saray civarında ve güzel bir yer seçildi.
- 16. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye kütüphanesi • Kütüphanedeki müzede o devirde bilinen bütün ülkelerdeki hayvan ve bitkilerin bir örneği vardı. Ayrıca botanik bahçesi ve bir rasathane bulunuyordu. Otopsi yoluyla insan vücudunun incelenmesi için bir anatomi salonu açılmıştı. Bu bilim sitesinde fizik, kimya, tıp, astronomi, matematik, felsefe, edebiyat, ve fizyoloji bilgileri için evler yapılmıştı.
- 17. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesi nasıl büyüdü • İskenderiye Kütüphanesinin müdürü, bulabileceği her yazılı eseri alma yetkisine sahipti. Mısır’a giren her kitabın buraya götürülmesi mecburiyeti vardı.
- 18. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesi nasıl büyüdü • Mısır’a giren her kitabın buraya götürülmesi mecburiyeti vardı. Kitabın burada bir nüshası çıkarılıp sahibine verilir, kitabın aslı ise kütüphanede kalırdı.
- 19. Prof.Dr. İbrahim USLU Kitap satın almak için yurt dışına gidilirdi • Bir taraftan da yut dışına gönderilen memurlar, başka ülkelerde buldukları kitapları satın alıp, getirirlerdi. • Böylece, o zamana kadar birçok bilime ait dağınık halde ve kaybolmaya mahkum durumda olan sayısız eser emin bir yerde toplanmış olurdu.
- 20. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesi • Metinler, Mısır’da bol bulunan papirüs adlı kamıştan elde edilen bir çeşit kâğıt olan papirüs üzerine yazılmıştı.
- 21. Prof.Dr. İbrahim USLU Kitaplar (papirüs tomarı) • Papirüs sayfaları birbirine eklenerek şerit hâline getiriliyor ve bir sopa veya çomağa sarılarak saklanıyordu. • Kitaplar (papirüs tomarı) imparatorluk devrinde olduğu gibi, üzerlerine etiket konularak raflara yerleştirilmişti.
- 22. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesi • Kütüphâne yalnızca Yunan edebiyatının eserlerini değil, Akdeniz, Ortadoğu ve Hindistan’daki çeşitli dillerden Yunancaya yapılmış tercümeleri de kapsıyordu. • Kütüphânede tahminen 900.000 rulo olduğu sanılmaktadır. Sezar zamanında ise 700.000 rulo bulunmaktaydı.
- 23. Prof.Dr. İbrahim USLU Bergama kitaplığı • Doğu Roma'da hüküm süren, Mısırı da ele geçiren komutan Antuvan (Antonius) Mısır Kraliçesi, Mısır'ın hakimi o güzel, büyük burunlu kadına aşık oluverdi. Gönül bu ya. Ne yapacağı belli olmaz.
- 24. Prof.Dr. İbrahim USLU Kraliçe Kleopatra- Antuvan • Kraliçe Kleopatra, cilve yaptı, nazlandı, her kadın gibi aşığını üzdü. O üzüldükçe zevk aldı. Sonra onun aşkını sınamak geldi aklına. "Sen" dedi, Romalı kumandan Antuvan'a, "Beni yeterince sevmiyorsun. Sevgini kanıtlamanı istiyorum." "Dile benden ne dilersen!" dedi. • Aşık Antuvan, gözü dönmüş Romalı "Senin için yapmayacağım fedakarlık yoktur. İste senin için canımı bile veririm." diye cevap verdi sevgilisine.
- 25. Prof.Dr. İbrahim USLU Kraliçe Kleopatra- Antuvan • Kleopatra‘nın cevabı şöyle: • - "Canını ne yapayım ben. Senden istediğim küçük bir şey, Bergama kitaplığındaki kitapları istiyorum. Onları İskenderiye'ye gönder yeter bana. O zaman anlayacağım beni sevdiğini," dedi, uzun burunlu, kitapsever kraliçe. • -"Emrin olur." dedi aşık komutan.
- 26. Prof.Dr. İbrahim USLU Bergama kitaplığı • Bergama kralı kitaba düşkündü. "Dünyanın en zengin kitaplığı benim krallığımda olacak." diye tutturmuştu. • Nerede kitap bulursa getirtiyordu Bergama'ya. Evlerdeki kitapları bile zorla alıyor, krallık kitaplığına koyuyordu. • O zamanlar, basımevleri yoktu. Matbaa makinesinin icadına daha çok zaman vardı. • O değerli el yazması kitaplarla doldu Bergama kitaplığı.
- 27. Prof.Dr. İbrahim USLU Bergama kitaplığı • Ve efendim, masal değil bu. Tarih böyle söylüyor. 200.000 kitap göç eyledi Mısır'a. Boşaldı Bergama kitaplığı...
- 28. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesinin sonu • 391 yılında Bizans’ın Mısır Valisi Theophilos, İskenderiye’de Mısır’ın eski din mensuplarına ait Osiris tapınağının yeri olan bir arsayı, kilise inşa edilmesi için Hırıstiyanlar’a verdi. • Burada yapılacak kilisenin temel kazıları sırasında üzerinde eski dine ait yazılar bulunan bir taş çıktı. • Hıristiyanlar bunu bir alay konusu yaptılar. Bu olay şehirde oldukça kalabalık halde bulunan putperestleri fena halde kızdırdı.
- 29. Prof.Dr. İbrahim USLU İskenderiye Kütüphanesinin yakılması • İmparator I.Theodosius, valiye başka büyük şehirlere göre putperestliğin İskenderiye’de hala neden bu kadar canlı olarak devam ettiğini sorunca, buna sebep olarak İskenderiye Kütüphanesi’nin eski putperestlik kültürünü devam ettiren kitaplarını ileri sürdü. • İmparator, bunun üzerine hepsinin yok edilmesini emretti. • İskenderiye Kütüphanesi’ndeki tüm eserler şehrin hamamlarına dağıtılarak yaktırıldı ve böylece insanlık tarihinin bu eşsiz bilim ve kültür hazinesi sonsuza kadar yok oldu, dünyanın eski çağlarına ait pek çok değerli bilgi bir daha elde edilmeyecek şekilde ortadan kalktı.
- 30. Prof.Dr. İbrahim USLU • Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması Hakkındaki Kanun, kütüphanelerin koleksiyon yönünden gelişmesine yardım eder. Cumhuriyet' ten sonra bütün kütüphaneler yeniden, Maarif Vekaleti'ne geçer. Daha sonra Başkent Ankara' da Millî Kütüphane' nin temelleri atılır. Millî Kütüphanenin kuruluşu Adnan Ötüken gibi bir değerin öncülüğünde gerçekleşir. • Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nin, İstanbul'un kültürel açıdan merkezî bir yerinde olması ve Türkiye 'de basılan tüm dokümanlardan birer adedinin kütüphanede saklanması, yerli ve yabancı çok sayıda okuyucunun akınına sebep olmaktadır. YAZAN: MUSTAFA KEMAL YILMAZ SESLENDİRENLER: ÖZGE ESİN(9-G) AYDENZİ AYDIN(11 FEN C) Hilmi Fırat Anadolu Lisesi Kütüphanesi
- 31. Prof.Dr. İbrahim USLU Efes Celsus Kitaplığı • Anadolu'da, hemen şuracıkta, Kuşadası'na giderken Selçuk'tan sonra sol tarafta bir antik, ünlü bir kent var Efes.Efes’te de bir antik kütüphane vardı. Adı Celsüs Kitaplığı. • Kim Celsüs? Romanın Anadolu eyaleti valisi. Celsüs kitaplara değer veren bir vali idi. Ölünce oğlu Aquila geçti yerine. Vali oldu. • Babasının anısına bir güzel kitaplık yaptırdı. Babasının gömülü olduğu taş mezarı da kitaplığın bodrumuna yerleştirdi. • Şair ruhlu bir vali imiş Celsüs. Oğluna vasiyet etmiş. Mezarımın üzerine sabah güneşi gelsin, demiş. •
- 32. Prof.Dr. İbrahim USLU Efes Kitaplığı Girişi • Kitaplığın mimarisi öylesine düzenlenmiş ki, bugün bile valinin mezarına sabah güneşi düşmektedir. • Çok güzel restore edildi. • Çok görkemlidir bu kitaplık.
- 33. Prof.Dr. İbrahim USLU Efes Kitaplığı • Bu kitaplıkta da tam 12 000 el yazması kitap vardı. Efes büyük bir kültür, sanat, felsefe kenti idi. Elbet bir kitaplığı olacaktı.
- 34. Prof.Dr. İbrahim USLU Buhara Kütüphanesi’dir • Tarihte yok edilen ikinci büyük kütüphane Samanoğulları Devletine ait Buhara Kütüphanesi’dir ve yok edilme sebebi ve yok eden çok ilginç bir kişidir. • Samanoğulları; Horasan Maveraünnehir, Kirman, Cürcan, Rey ve Taberistan bölgelerini içine alan bir devlet kurmuşlardı.
- 35. Prof.Dr. İbrahim USLU Buhara Kütüphanesi - İbni Sina • Bu devletin hükümdarlarından Nasroğlu Nuh, kendisine çok acı veren bir hastalığa yakalanmış, ancak doktorlar bu hastalığı tedavi edememişlerdi. O dönemde şöhreti oldukça yaygın yeni ve genç bir hekim tavsiye ettiler. • Bu genç doktor İbn-i Sina idi. İbn-i Sina o sırada henüz 17 yaşında idi ve dini ilimler başta olmak üzere; tıp, matematik, astronomi, fizik, kimya, tarih, felsefe gibi devrin bilinen tüm ilimlerini ayrıca Arapça, Farsça, Yunanca, Latince, Süryani ve İbrani dillerini çok iyi bilen gerçek bir dahiydi.
- 36. Prof.Dr. İbrahim USLU Buhara Kütüphanesi - İbni Sina • İbn-i Sina’yı Samaoğulları Devleti’ne davet ettiler, Nasroğlu Nuh’u tedaviye başladı ve çok kısa bir zamanda iyileştirdi. • Bunun karşılığında İbni Sina para yerine, o sırada kendi haline terk edilmiş ve kapalı duran kütüphanenin Hafız- Kütüp’lüğünü, yani müdürlüğünü istemiş, Nuh, bunu hiç de önemsemeyerek kabul etmiştir.
- 37. Prof.Dr. İbrahim USLU Buhara Kütüphanesi - İbni Sina • İbn-i Sina “Seyranü’l Hikme” diye anılan bu kütüphaneye girdiği zaman, hakiki bir hazine ile karşılaştığını anladı. Burada her türlü bilime ait hiç duyulmamış tek nüsha sayısız kitap vardı.
- 38. Prof.Dr. İbrahim USLU Bir Söylenti!!! Buhara Kütüphanesi’ni İbni Sina yaktı • İbn-i Sina bunu fırsat bilip gece gündüz bunları okudu, önemli gördüklerini ise ezberledi. • Uzun bir süre kütüphaneden çıkmadan çalıştı notlar aldı. Sonra bir gün kütüphane tamamen yandı. • Böylece tüm bilgiler de İbni-i Sina’ya kalmış oldu. İleride yazacağı kitapların kaynakları bilinmeyip, hepsinin kendi bilgisi olduğunun sanılması için Seyvanü’l Hikme’yi İbn-i Sina’nın bizzat kendisinin yaktığı ve bu büyük bilgi ve kültür hazinesini yok ettiği söylenmiştir.
- 39. Prof.Dr. İbrahim USLU İbni Sina’nın tıp kitabından bir sayfa
- 40. Prof.Dr. İbrahim USLU Bağdat Kitaplığı • 750-1258 yılları arasında hüküm süren ve Abbasiler devrinde, başta Aristoteles, Platon ve Sokrates olmak üzere eski Yunan düşünürlerinin, Süryani yazarlarının eserlerinin Arapça’ya çevrilmesiyle birlikte çok parlak bir bilim ve kültür hayatı doğmuş, Bağdat’da kültür, bilim ve felsefe ağırlıklı eserlerle dolu dünyanın en büyük kütüphanesi meydana gelmiştir.
- 41. Prof.Dr. İbrahim USLU Bağdat Kitaplığı • Abbasiler devrine son veren Moğol Hakanı Hülagü, Bağdat’ı aldığında göçebe kültürünün içgüdüsel davranışı ile ilk olarak Bağdat Kütüphanesi’ndeki tüm eserleri Dicle nehrine atarak yok etmiştir. • Hepsi el yazması olan kitapların mürekkeplerinin, Dicle’nin sularının haftalarca bulanık akmasına yol açtığı bilinmektedir.
- 42. Prof.Dr. İbrahim USLU Gütenberg ve matbaa • Gütenberg ve ilk baskı kitap olan incilin basılması (1456)
- 43. Prof.Dr. İbrahim USLU Gütenberg ve matbaa
- 44. Prof.Dr. İbrahim USLU Seri kitap basımı
- 45. Prof.Dr. İbrahim USLU Türklerde Kütüphaneciliğin Tarihçesi • Yurdumuzda devlet eliyle kurulan ilk kütüphanemiz; eskilerle yabancıların "Kütüphane-Millî, Kütüphane-i Umum-î" ve en doğrusu, alnına yazılmış kitabesinden de anlaşılacağı üzere "Kütüphane-i Umum-î Osmanî" yani bugünkü adıyla "Beyazıt Devlet Kütüphanesi" dir.
- 46. Prof.Dr. İbrahim USLU Beyazıt Devlet Kütüphanesi
- 47. Prof.Dr. İbrahim USLU Türkler kitaplıklara önem verirlerdi • Kâğıda, yazı ve kitaba dolaysıyla okumaya büyük önem veren atalarımızın daha Uygurlar zamanında kütüphaneler kurduğunu biliyoruz. • İlhanlılar' dan Büyük Selçuklu İmparatorluğu' na Anadolu Selçukluları' na ve onlardan da Osmanlılara geçen Vakıf kütüphane kurma geleneği, sadece kendi şartları ve imkânları içinde oluşup, işleyen kuruluşların da memleket kültürüne pek çok hizmetlerde bulunmasına vesile olmuştur.
- 48. Prof.Dr. İbrahim USLU Osmanlılar kütüphanelere önem verirlerdi • Özellikle Osmanlı Devleti' nin gerek yükselme ve gerekse bunu takip eden devirlerinde imparatorluğun muhtelif yerlerinde başta Fatih Sultan Mehmed, Kanunî Sultan Süleyman, II. Mahmud, III. Ahmed, I. Hamid, III. Mustafa, Valide Sultanlardan Esmihan Sultan, Nurbani Sultan, Pertevniyal Valide Sultan, Sadrazamlardan Köprülü Mehmed Paşa, Koca Ragıp Paşa, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Şehit Ali Paşa, Kılıç Ali Paşa ile Darüssade Ağaları Hacı Beşir Ağa, Mehmed Ağa, Şeyhülislamlar Feyzullah Efendi, Arif Efendi, Esat Efendi ile ricali devletten reisülküttap Mustafa Efendi ve Selim Ağa' nın kurduğu kütüphanelerden başka, Aziz Mahmud Hüdai Efendi ve Halet Efendi' nin kurduğu tekke kütüphaneleri Topkapı ve Yıldız Saraylarında kurulan saray kütüphanelerini görüyoruz.
- 49. Prof.Dr. İbrahim USLU Sultan Ahmet Kütüphanesi
- 50. Prof.Dr. İbrahim USLU Kütüphenedeki el yazması kitaplar
- 51. Prof.Dr. İbrahim USLU • Kütüphaneler, diğer okul vb. müesseselerle birlikte, 1826 yılında vakıf müesseseleriyle ilgili bakanlık olan Evkaf Nezareti' nin kuruluşuna kadar, kendi özel vakfiyelerindeki hükümlere göre idare edildiler. Süleymaniye Kütüphanesi
- 52. Prof.Dr. İbrahim USLU Köprülü kütüphanesi
- 53. Prof.Dr. İbrahim USLU Memlekette nahiyelere kadar kütüphaneler kurulmalıdır • Maarif Nazırı Mustafa Paşa gibi müteşebbis bir eğitimci ve daha o yıllarda, "Memlekette nahiyelere kadar kütüphaneler kurulmalıdır." diyen Sadrazam Said Paşa ve bu kütüphanenin kuruluşuna ayrıca şahsî bütçesinden katkıda bulunacak kadar cömert olan Padişah, Sultan II. Abdulhamid Beyazıt Kütüphanesinin kuruluş kararının tatbikinde etkili olmuşlardır. 1913 yılında kütüphaneler tekrar Evkaf Nezareti' ne bağlandığı halde Beyazıt Kütüphanesi tek başına Maarif Nezareti' nde kalır.
- 54. Prof.Dr. İbrahim USLU Vakıf kütüphaneleri yerine, devlet kütüphaneleri • Ancak, Maarif Nezareti kurulunca, bu müesseseler Evkaf' tan Maarif' e geçmişlerdir. 1869 yılında yürürlüğe konulan "Maarif-i Umumiye Nizamnamesi" nin arkasından 1881' de "Kütüphanelerin Suret-i Tesisi ve Usul-i İdaresi" ne dair talimatname çıkar. Vakıf kütüphaneler yerine, artık devlet tarafından konuya el atıldığını görürüz. Hattâ bu anlayışı, daha geriye de götürebiliriz.
- 55. Prof.Dr. İbrahim USLU Eşekli Kütüphane • Yıl 1943. Genç Mustafa’nın tayini kütüphaneci olarak Ürgüp Tahsin Ağa Kütüphanesi’ne çıkar. Bizimki kütüphanede heyecanla okurları bekler; bir gün olur, beş gün olur, gelen giden yok. Etraftakilerle konuşur, herkese anlatır: “Bakın kütüphane bomboş duruyor, gelin kitap okuyun.” Gelen giden olmaz. Amirlerine durumu bildirir. – Kardeşim otur oturduğun yerde, maaşını düzenli alıyon mu, almıyon mu? – Alıyorum. – Eee, o zaman ne karıştırıyon ortalığı, gelen giden olsa maaşın mı artacak? Başına daha fazla bela alacan, o kütüphaneye yıllardır kimse gelmez zaten. 23 yaşındaki genç memur “Ne yapayım, ne yapayım?” diye düşünür durur. Sonunda aklına bir fikir gelir, eşine söyler. Eşi önce “Deli misin bey?” der, ama kocasının bir şeyler üretme, işe yarama çabasını yakından görünce fikri kabullenir. O dönem devletteki amirleri nin çıkardığı tüm engellerin tek tek, binbir güçlükle üstesinden gelir. Çünkü o zaman da şimdiki gibi, “Aman bir şey yapmayalım da başımıza bir iş gelmesin. Çalışsan da aynı maaş, çalışmasan da“ zihniyeti aynen var.
- 56. Prof.Dr. İbrahim USLU Eşekli Kütüphane • Kaymakamı zorlukla ikna eder ve bir eşek alır. İki tane de sandık yaptırır. İki sandığa, kalınlığına göre 180-200 kitap sığar. Sandıkların üstüne “Kitap İade Sandığı” yazar. Kitapları eşeğe yükler ve köy köy gezmeye başlar.
- 57. Prof.Dr. İbrahim USLU Eşekli Kütüphaneci • Kütüphaneye de bir yazı asar: “Sadece Pazartesi ve Cuma günleri açıyoruz.” Köydeki çocuklar şaşırır. Eşeğe bir sürü kitap yüklemiş bir amca, o gariban çocukların küçücük ellerine kitapları verir. Düşünün, Noel Baba gibi. Noel Baba yalan, Mustafa Amca ise gerçek. Geyikler yerine eşeği var. Eşek de daha gerçek, Mustafa Amca da. •
- 58. Prof.Dr. İbrahim USLU • “Çocuklar bunları okuyun, aranızda da değişin. On beş gün sonra aynı gün gelip alacağım. Aman yıpratmayın, diğer köylerdeki arkadaşlarınız da okuyacak” der.
- 59. Prof.Dr. İbrahim USLU Eşekli Kütüphaneci ve çocuklar • Mustafa artık Ürgüp’teki kütüphanede bir iki gün durmakta, diğer günler eşeği Yüksel’le köy köy gezmektedir. Köylerdeki çocuklar Eşekli Kütüphaneciyi her seferinde alkışlarla karşılarlar. Kalpleri küt küt atar heyecandan, sevinç içinde yeni kitapları beklerler.
- 60. Prof.Dr. İbrahim USLU Eşekli Kütüphaneci ve kadınlar • Mustafa Amca‘nın ünü etrafa yayılır. Diğer devlet memurları makam odalarında sıcak sıcak oturup iş yapmazken, Mustafa’nın eşeği Yüksel yediği otu hepsinden fazla hak etmektedir.
- 61. Prof.Dr. İbrahim USLU Eşekli Kütüphane • Zamanla insanlar kütüphaneye de gelmeye başlar. Mustafa bakar ki kütüphaneye kadınlar hiç gelmiyor. Zenith ve Singer’e mektup yazar: “Bana dikiş makinesi yollayın, firmanızın adını kütüphanenin girişine kocaman yazayım“ der. Zenith dokuz tane, Singer bir tane dikiş makinesi yollar. •
- 62. Prof.Dr. İbrahim USLU Kadınlara okuma günü • Salı günlerini kadınlar günü yapar. Kumaşı alan kadın kütüphaneye koşar. On makine yetmediği için sıra oluşur. Sırada bekleyen kadınların eline birer kitap verir, beklerken okusunlar diye. Okuma-yazma oranının düşüklüğünü görünce halkevlerine okuma yazma kursları vermeye gider. Halıcılık kursları başlatır, bölgede halıcılığı canlandırır. Bu arada valilik Mustafa hakkında dava açar, “kendi görev tanımı dışında davranıyor” diye. 50 yaşına gelen Mustafa Amca baskıyla emekli edilir.
- 63. Prof.Dr. İbrahim USLU Heykeli dikildi • Mustafa Amca köylüler arasında efsane olur, yıllar geçtikçe köylerdeki çocuklarda okuma aşkı yerleşir. 2005 yılında Mustafa Amca vefat eder. • Tüm Kapadokya çok üzülür, aralarında toplanırlar. Ürgüp’e Eşekli Kütüphaneci Mustafa Güzelgöz ve eşeğinin heykelini dikerler. • Bakın Nevşehir’den ve bu ülkeden nice müdür, amir, vali, bürokrat, milletvekili, politikacı geçti; binlercesinin adını kimse hatırlamaz ama Mustafa Güzelgöz ve eşeğinin heykeli var.
- 64. Prof.Dr. İbrahim USLU Kütüphanenin Önemi Eşekli Gezici Kütüphaneyle Anlatıldı • Erzincan'da Kütüphanecilik Haftası kutlamaları, ilginç bir açılış törenine sahne oldu. • 1950'li yıllarda Nevşehir'in Ürgüp bölgesinde kütüphaneci Mustafa Güzelgöz, 'Eşekli Kütüphanecilik' sayesinde 36 köye eşek üzerinden kitap dağıtımı yapmış ve bu davranıştan dolayı çeşitli ödüller alarak, 'Eşekle Gelen Aydınlık' isimli kitap yayımlanmıştı.
- 65. Prof.Dr. İbrahim USLU Kütüphanenin Önemi Eşekli Gezici Kütüphaneyle Anlatıldı • Bu olaydan esinlenen Zekir Müşir Paşa İlköğretim Okulu idaresi, eşek bularak o yıllarda imkânsızlıklara rağmen verilen kütüphanecilik hizmetini öğrencilere yaşatabilmek için temsili canlandırma yaptırdı. Yapılan temsili canlandırmada, karşılarında eşek üzerindeki gezici kütüphaneyi gören öğrenciler şaşkınlıklarına gizleyemedi ve uzun süre eşeği ve müstahdemi alkışladı.
- 66. Prof.Dr. İbrahim USLU Mustafa Amca
- 67. Prof.Dr. İbrahim USLU Günümüz kütüphaneleri
- 68. Prof.Dr. İbrahim USLU Hilmi Fırat Anadolu Lisesi Kütüphanesi
- 69. Prof.Dr. İbrahim USLU Süleymen Demirel Üniversitesi