ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Budhist values 5.chapter
- 1. 579
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත ෙහේවෙග්
5.prfcZeC~dy(5.Chapter)
kAlAms>t&eyn` ehlfvn ebUd`D sArDm%: pHOd`HOdA hA upeyA`gftA lOSN
(Wisdom and Utilitarian Ethics : Buddhist Values disclosed by Kalama Sutta)
sArDm%yn`x(Values) smAnAT%vt` els BAvftAvn tvt` pd rAVfyk`a[t.EnmZhr,
p<r[SAT%,agyn` hA vfnfV`cy sArDm%yn<evnf.1emZ sfyl`eln` gmYvn adhsnmZ ymZkfsf p&s`t=t
ykfn` ehAHd nrk evn`kr gn`nA mfN<mZdN`w sArDm%vnbvyf.emZ an<v b<zsmy ek`$z&ekAx
egn in` idfrfpt`ekern`nAv> ig[n`vfmZ pAdkkrgnfmfn` ehAHd nrk vfnfV`cyekAx d[k`vFm
ebUd`D sArDm% nmZevZ.2
ebUd`D sArDm%yn`hf d[kfyh[kf vfeV`Smy lOSNyvn<ey` Em sArDm% pHOd`HOdA hA
upeyA`gftA lONedkfn` y<k`tvFmyf.3emhf pHOd`HOdAmy els aT%kTny vn<ey` vfHOd`HOdAN4ynnmfn`
aT%d[k`evn sAmAnY d[nFmd(Consciousness),HOdAN nAmeyn` aT%d[k`evn vfeV`Sd[nFmd hk
(Knowledge)5 yn avs`TAedkm ps< kLAv>,cfn`tnmy Vk`tfyyf.avsAn avs`TAv vnAhF pHOd`HOdAv
yf.6emym p&HQAv elsd a#T%d[k`evZ. pHOd`HOdA vv> klF ymk a[tfs[xfy tt`v>aAkAreyn` d[n
gn`nAv> n<vNels a#T%kTny krn<l[ebZ.ebUd`D smy s^dr~Byt=L yTAB+t HOdANds`sny
els aT%kTnyvn<ey`d m<h<k=rAgfy pHOd`HOdAmy QANVk`tfymy.7
emm pHOd`HOdAv t&flOSNAdF p&kAreyn` arm<N d[ng[nFm kryf.emy blsmZpn`n k=Vlykf.
k=sl m>Lykf.emhflA sHOd`HOdA,vfHOd`HOdAN hA pHOd`HOdA ynt=enhf evns d[ng[nFm v[dgt`y.
sHOd`HOdAv vnAhF ymZkfsf vs`t=vk p[h[y(vr~Ny) vVeyn` arm<N< h[HdFnFmZ mAt&yk` kryf.
lOSNAvebA`Dyk` enAkryf. Ldr[evk= kAsfyk` h[HdFnFm emnf.vfHOd`HOdANy arm<N< h[HdfnFmd
lOSNAvebA`Dyd kryf.mAg%yxp[mfNvFm enAkryf.av< 4-5 dr[evk= kAsfy h[HdfnFmemnf.pHOd`HOdA
vE` sfyl`lm sfzkryf.mAg%yyn<evn` h[Hdfn`evn yTAr~TAvebA`Dy ehvt` a[t`ta[tf s[xfeyn`
d[ngn`nA n<vN lbAg[nFemZ k&mevZdyd d[ngnfyf. b[^k=kr[vA kAsfy h[HdfnFmemnf.8
1
uOqr mrs.Kl.; YnzofldaIh"2000"Valuehk jpkh iZoyd ,ndfok,o wrA:hka'
2
Lqq' ks"Ouzumoh"hul j.a.'idrxp idrf;d Z[Fjd widrxp widrf;d f; idrx wOs.pzPka;s iuzud ixlmam
widrf;d
f.dprd'
3
'''tu'''"OuzumS;s iqLx fi;s jsmamikafkk fp;id wrshmamfjosf; Ouzfu iod ru;s mKavsf;d'
4
wNsOu!pJ|@sldj"ps;a; mdoh"ud;r YS@ Ou!jxY ysus"ld,agka uq|@Kd,h"ud;r"1956"56msgqj'
5
''''tu''''"22msgqj'
6
'''tu'''"ffp;isl mdoh"25 yd 26msgq'
7
u' ks"iSykdo j.a.h"oafjOdjs;lal iq;a;"nq'c'uq"297msgqj'
8
wNsOuzupJ|@sldj"tu"ffp;isl mdoh"25 yd 26msgq'
- 2. 580
ebAzsmyt=L vFm^sA sRd`DfpAd,pHOd`HOdF$z&fy,pHOd`HOdAbl,DmZmvfcy smZebAj~OD^g hA
smZmAdfxZXfy yn nmZvlfn` dk`vA tfebn`en`d iht sHdhn`kL pHOd`HOdAvmy.Em pHOd`HOdAveg`
ekLvr sv%QtA QAny dk`vAm tfy<N<evZ.1
upeyA`gftAvy(Utilitarian Ethics) yn< p&eyA`jnvt` ehvt` v[wdAykbvyf.kfsfymZ aAcArDm%yk
ehA` sArDm%yk s^s`kRtfgtv p[vtFemZ eh`t=v upeyA`gftAvyyf.b<zsmyt=L sArDm%yn`hf
upeyA`gFtAmy lOSN dk`vA a[tf s`TAnyvn>ey` amZblxZXfkA rAh<elA`vAd s>t&yyf.Ehf
2
sArDm%yk` els‘k=sly’pfLfbHdv tTAgtyn`vhn`es` rAh<l hfmfyn`x emes` pvsyf.
‘rAh<l,ob k=mk` sftn`enhfd?k[xpethf p&eyA`jn
k=mk`d?’ ‘p&tYevZOSNyxyf s`vAmFnF.’
E` a[s<rfn`m ob s{m k&fyAvk` krnvfxm vcnyk`
pvsn vfxm s{m sft=vfl`lk` sftnvfxm n[vt n[vt
p&tYevZOSNykL y<t=y.obx ymk` krn`nx uvmnAv>
vfx Ey tmAeg` ehA` an<n`eg` ehA` uBy pOSey`m ehA`
vfptx eh`t=evZd?zk`a[tfbvx epreln sAvdYk&fyAvk`
ak=slyk` evyfd yn< p&tYevZOSN y kL y<t=y.
p&tYevZOSNeyn` Ey Ees`yyf v[xeh`nmZ,E`kAn`teyn`m
ob Ey enAkLy<t=y. Eeht` p&tYevZOSNeyn` Ey zk`
pfNfsenAv s<v pfNfs pvtFyyf s`TfrevyfnmZ ob Ey
kLAx vrdk` n[t.’3
ihtkF pAXeyn` gmYvn<ey` ebUd`D sArDm%yn`hf
upeyA`gftAmy lOSNyyf.emm upeyA`gf tA lOSNy
mHgfn` Ey ebUd`D sArDm%yn`hf menA`vfdYAt`mk s`vr{py
dk`vyf.4iht b<zn` vhn`es` rAh<l etr[n`x
ed`VnAkrn<ey` ymZkfsf sArDm%yk`(k=sly)evZd Ey tmn`
hA an<n` vfSeyhf ekbHz upeyA`gftAmylOSN p&kx
krn`en`d[yf vfmsAbln els ed`VnAekAx a[t. emmHgfn` tmAhA an<n` yn edpAr~Vvy
vfSeyhfm Ekes` upeyA`gftAmy lOSN p&kx krn`en`d[yf vfmsAblnels ed`VnAekAx
a[t.emZ mHgfn` an<n` hA tmAyn edpAr~Vvy vfSey hfm Ekes` upeyA`gFtAmy lOSN p&kx
1
'''tu''
2
Further Dialogues of the Buddha 1-145(pp.198ff).fn#oaO orAYkh yd prKh"vnz,sjz'tia'lreKdr;ak"
weia'f.dvf.a iy ifydaorfhda"fld<U"1987"50msgqj'
3
fn#oaO wdpdr OrAu"fn#oaO jsYajfldaIh isxy, .@J:ud,d wxl 1"mS'vS'fmauisrs"nqoaO Ydik wud;HdxYfha
fn#oaO lghq;` fomdrA;fuzka;`fjz m@ldYkh"1992"6msgqj'
4
nq|=iufha idrOrAuhkays ufkdajsoHdjg b;du;a jeo.;a ;ekla ysusfjz'uki lu!h yd mqkrANjhg m@Odku
fya;`idOlhfjz'Ouzumofha ufkdamqnznx.ud Ouzud'''ufkda figzGd ufkdauhd yd fpz;kdyx NslaLfjz luzux
jodus jeks ;eka iiZodn,kak'
- 3. 581
krn Dm%tAvyn`m sArDm% ynm[eyn` ebAzsmyt=L ig[n`evnbv emZmHgfn` avDArNy
eker~.1
ehAHd hA nrk vfnfV`cykfrFemZdF p&tYevZOSNyx l[ebn v[dgt`t[n upeyA`gftAmy
lOSNy mHgfn` avDArNy evyf.emhfdF‘ehAHd’Ehf p&tfPlyx sAep`OSkv dk`vAa[tfbv p[h[dflf
evZ.2emm kr[eNhflA b<zrjANn`vhn`es` jnhftkAmF hA prAr~TkAmF ecZtnA mHgfn` emehyvn<
l[b tfebZ.ehAHdedy tmA hA uBy pOSyxm s<vpfNfs hftpfNfs p[vtfy y<t=y.Ey ehAHdedey
hf p&m<KlOSN s^s`TApny kryf. emhfdF hf^sAv anr~Ty dk`vn`en` ehAHd hA aAsn`n tt`vyk
(Juxtaposition) tbmfnf.‘ehAHdbv’yn`n hf^sAkArF enAvnbvyn`n smHgt`‘nrkbv(ak=sl) yn`n
‘hf^sAkArFbv’yn`n smHgt` s[seHdyf.evnt` vcnvlfn` kfvehAt` k=sleyhf m>lfks`vr{py
‘ahf^sA’bv kfvh[k.3
ebUd`D sArDm%yk` els‘ehAHd’pfLfbHd ebUd`D s^kl`py a^gsmZp>r~N vVeyn` avebA`Dkr
g[nFmx p>r~evA`k`tpAXy sHdhA s^p>rkyk` vVeyn` Eym an`tr~gtey` hryatfn` smAnt`vyk`
us<lnA apeg` mAtRkAvx vfSyv> a^g=t`tr nfkAey` kAlAms>t&ey` En pAXyd Ek`kLy<t=v
tfebZ.4p>evA`k`t pAXy trmZm aperA`k`t pAXyd v[dgt`kmk` us<ln`en` k=sly nfr~vcny
kfrFemZdF tTAgtyn`vhn`es` anY cfn`tkyn` hA aAgmZ kt=vr[n`egn` evns`vn aAkAry Eyfn`
vwAt` ehAHdfn` p&kxvnb[vfnf.ebUd`D sArDm% pfLfbHdv sAkcZCAkfrFmx,Ey mt=kr epn`vFmx
ucftp&s`t=ty els kAlAms>t&y eyAdAg[n<en`d Eehyfnf.Em s>t&eyhf kAlAm v[sfyn`x b<zh<
ehAHdedy etA`rAgn`nA aAkAry emes` p&kAVkLh.
‘kAlAmeynf,m vfsfn` obx ymk` kfyn ldnmZ,Eyob an<V&vy(Report) pdnmZ kregn ehA`
pArmZprfk vfV`vAsy uw ehA`(prmZprAy-Tradition) emes`eprkfyAtfebZ kfyA ehA`(itfkfrAy-
Prologue) epAt pethf EnnfsA ehA`(pfxk smZpdAen`n-Giving in the Scripture) tr~kyx
g[lepn nfsA ehA`(tk`k eh`t=-Logical Imlication) nYAyx g[lepn nfsA ehA`(nyeh`t=-
Nomological Implication) kl`pnAvx an<r{p nfsA ehA`(aAkAr prfvftk`k-Diversificatin of thought)
dRS`XFn`x g[lepn nfsA ehA`(dfxZXfnfj~ODAnk`Kn`tf-Coincide the Aspets) Ey ehAHdy[yf epenn
nfsA ehA`(BvYtAy-Potentiatity) apeg` aAcAyY% V&mNyn` vhn`es`(smeNA` enA gr[-
Cousultantions of preceptor) kfyA enApfLfgt y<t=y.obxm emy k=sl`y.emy nfv[rdfy.emy
pfLfgt`vfx obeg` hA anYyn`eg` V=Bsfd`Dfy hA s[pt pfNfs pvtF,kfyAnmZ ob Ey pfLfgn`n.
1
wdOsm;H Ou!;`k jk w;a;dOsmf;hH"OuzudOsmf;hH" yd f,daldOsmf;hH hk ;`ka jeoEreuz we.hquz
wkqidrfhka huzlsis idrOu!hl .`kd;aul jgskdlu kSrAKh lsrSu'tf;la iuzm@odhjdoSka mj;ajdf.k wd
we.hSuz l@shdj,sh jerosnj ifya;`lj fmkajdoSu'hJ:.dfjdajd yZ[aZ[ka;s'wfcA jd yZ[aZ[ka;s'
2
tfy;a wersiafgdag,a M,hg jsreoaOj wNsu:drA:h(Aim) ms<snZo moj,ska fydZo kSK!hlrhs'Tyqg wkqj ukqIH
cSjs;fha m@S;sh fydZo fohf,i .kq,efnz'A.C.Pearson op.citi.
3
fn#oaO wdpdrOu!"fn#oaO jsYajfldaI isxy, .@J:ud,d wxl 1"mS'vS' fma@uisrs"nqoaO Ydik wud;HdxYfha
fn#oaO lghq;`fomdrA;fuzka;`fjz m@ldYkh"1992"6msgqj'
4
w' ks' 1";sl ksmd;h"ld,du iq;a;"nq'c'uq"377-343msgq'ta: ;`uzfy ld,dud ud wkqiaifjzk ud mruzmrdh ud
b;slsrdh ud msgl iuzmodfkak ud ;lalfya;` ud khfya;` ud wdldr mrsjs;laflak ud osgzGs kscACOdk
laLka;shd ud NnznrEm;dh ud iufKd fkd .rE;s hod ;`uzfya ld,dud w;a;kdj cdfkhHd: bfuz Ouzud
l`i,d bfuz Ouzud wkjcAcd bfuz Ouzud jsZ[aZC|+miF:d bfuz Ouzud iF:d bfuz Ouzud iu;a;d iudoskakd ys;dh
wkjcA
iqLdh ixj;a;ka;S;s'w: l`uzfya ld,dud WmiuzmcAc jsyfrhHd:'
- 4. 582
emm pAXeyn` epenn`en` tmAeg` hA anYyn`eg` V=Bsfd`Dfy pfNfs pvtfnbv upeyA`gftA
lOSNy els s[lkfl`lxegn a[tfbvy.1
Ees`m Em kr[N< V=Bsfd`Dfy hA yhpt pfNfs pvtfnb[vZ tmAxm v[xhFm(p&tYOSvFm) emhf
pHOd`HOdAmy s^dr~Byels hHzng[nFmx p<HPvn.emm tmAxm p&tYOSvFm pHOd`HOdAmy s^dr~Byels
s[leknvfx p&tYOSy p&mANyk` vVeyn` pfLfg[nFm ekerhf b<zsmy dk`vn aAkl`py vfg&h
ekAx b[lFm atYvVY evZ.2m@;HCIh jqjo m@udKhla f,i ie<lSfuzoS th bF|@Sh m@;HCIh yd
w;SJ|@sh m@;HCIh hkqfjka m@ia;`; follska hq;`j nq|=iufhys js.@yhg nZ|=ka flfrA'
p&tYOSkfrFm yn adhs sHdhA b<zn` vYvhArkr a[t`et`‘scZCfkfrfyA’yn vcnyyf. ‘pcZck`K’
VbZdy t&fpfxk pAlfeyhf eydF a[t`et` DmZms^gNfey` hA s^y<t`t nfkAey`‘apcZck`KkmZm^’
yn<evn` edpLk pmNf.ax<vAvlnmZ Ey eydFa[t.sAk`SAt`krNy(p&tYOSkfrFm) kLh<x
p&mANyk` n[tfbv b<zh< vdALh.3p&mANy yn< hrfd[nFm lbAg[nFemZ mfmZm(ekA`zv)yn aT%eyn`
gn`nAvfx p&tYOSy p&mANyk` enAevZ. p&mANkr(m[n)blA d[ngt y<t`et` ap&YOSedyk`
Eehyfnf.Evfx m<l`mp&mANy an<mAny vfy y<t=y.emhf scZCfkfrfyAv ehvt` aAyY%p&tYOSy nYAy
bfn`zkAr Dm%kFr~tf aAdF aAcAyY%vryfn` d[k`v> eyA`gFQAnyyf. sAk`SAt`krNy ebUd`D dV%ny
an<v p&mANyk` enAevtt` nYAy dr~Vny an<v p&tYOSy p&mANykfyf kfvh[kfyf.d[ngn`en`
ekes`d?ynp[Nyx edn pfLft=rk` h[xfyx gn`nAvfx p&tYOSy QAnp&eB`dyk`v> p&mANykf.4
1
tu
2
A.mgsiuzNsod wgzGl:d"osgzGsl:d';lalsldys osgzGs.;sld iNdjmgsfjOmZ[aZ[dh wNdjdflaj,x ;laflk
j;a;ka;s fhms COdk,dNs fkd wNsZ[aZ[d,dNsfkd jd osgzGsx .Kayka;s f;ms ;laflFjd .Kayf;d ;lalsld'
COdk,dNs
B.wF:x.;iai k mudKuF:s(iq'ks' WmiSj) rEmdos mudKx k wF:s hkq tu wgqjdjhs'
C.fk;a;smamlrK"jsiqoaOsu.a."Z[dKoiaik jsiqoaOsh"ipzpslsrshdj f,dlsh yd f,dl`;a;r hs fomrsosh'COdk
f,dlshhs u.a.M, f,dl`;a;rhs'
D.mgsiuzNsod wgqjdj"Z[dKl:d"Ouzudkx mpzp;a; ,laLK i,a,laLK jfik mj;a;d mZ[Z[dZ[d;
mrsZ[aZ[d kdu'
E.tysu"Ouzudkx iduZ[a[,laLKx wfrdfmFjd mj;a;d ,laLKd ruzuKsljsmiaikd mZ[aZ[d ;SrK
mrsZ[aZ[d'
3
A.mpzp;a;x fjzos;nzfnd js[aZC|+ys hkafkka w:!j;ajkakdjQ'
Z[a
B.u' ks' 2"pxlS iq;a;"nq'c'uq"656msgqj'ls;a;dj;d mk fNd f.da;u ipzpdkqrlaLKd fyda;s'ioaOd ms fp
Ndroajdc mqrsiiai fyd;s'tjx fu ioaOd;s b;s jox ipzpukqrlaL;s"k fFjj ;dj tlxfik ksgzGx .pzP;s
bofuzj ipzpx fuda>uZ[aZ[x ;s'repss wkqiaifjd ''wdldrmrsjs;lafld'''osgzGskscACOdklaLka;s fpms'''t;a;dj ;d
rep
uhx ipzpdkqrlaLKx mZ[aZ[dfmu lfFj ;dj ipzpdkqfndfOd fyd;s'ls;a;dj;d mk fNd f.d;u ipzpdkq
fndfOd fyd;s$bO Ndroajdc NslaLq wZ[a[;rx .dux Wmksiaidh jsyr;s';fukx .ym;s WmixlusFjd ;Siq
Ouzfuiq iukafki;s f,daNkSfhiq"fodaikSfhiq"fudaykSfhiq"'';fukx iukafk iudfkd tjx cdk;s kF:s fLd
buiai''w: ;iausx ioaOd ksfji;s"ioaOdcdf;d Wmixlu;s"mhsremdi;s"fid;x Toy;s"Ouzux Odfr;s'wF:x
WmmrslaLka;s"f;k Ouzud kscACOdkx Luka;s'PfJod cdh;s"Wiaiy;s";`,h;s"moy;s"t;a;dj;d ipzpx
wkqnqcACO;s'k fFj ;dj ipzpdkqmam;a;s fyd;s'ls;a;dj;d ipzpdkqmam;a;s fyd;s$''f;ix fhj Ndroajdc
Ouzudkx wdfijkd nyq,Sluzud ipzpdkqmam;a;s fyd;s'''t;a;dj;dp uhx ipzpdkqmam;a;sx mZ[aZ[d fmud;s'
ipzpdkqmam;a;shd fNd f.d;u l;fud Ouzfud nyqldfrd$ipzzpdkqmam;a;sfhd fNd f.d;u l;fud Ouzfud
dfrd$ip
nyqldfrd$ipzpdkqmam;a;shd fLd Ndroajdc mOdkx nyqldrx"fkd fp ;x mofyhH khsox ipzpx wkqmdmqfK
hH'' tjx ;`,kd"Wiaidfyd"cfJod"OuzukscACOdklaLka;s"wF:qmrslaLd"OuzuOdrKx"OuzuijKx"fid;djOdkx"
mhsremdidkx"Wmixlukx"ioaOd;s'bfu ipzpdkqmam;a;shd nyqldrd Ouzud fydka;s'
4
ucACOsu ksldh"uQ, mrshdh j.a.h"Ouzuodhdo iq;a;"nq'c'uq"36msgqj'uoiai m@ydKdh mudoiai m@ydKdh
wF:s ucACOsud mgsmod plaLqlrKS Z[dKlrKS Wmiudh wNs[aZ[dh iuzfndOdh ksnzndKdh ixj;a;;s'fuys
Z[a
mudo hkak jHjydrlr we;af;a flf,iaiys;nj oelajSu iZoydh'Ouzumofhys wmamudfoda wu;mox mudfoda
upzpqfkda mox hk .d:dfjys m@udo hkak olajd we;af;ao fuz iZoyd njfmfka'iuzfndOdh hkak ukd wjfndaOh
msKsi hk wrA:hu; fhoS;sfnz'fuz ishZMu mo m@;HCIh hk wrA:hg mrAhdh jYfhka Ndjs;dlr ;sfnz' plaLq
lrKS kqjKei msKsi yd Z[dKlrKS Z[dKh msKsi hk w;sfrAl mrAhdh mohkaf.ka wrA:j;a jkafkao tu
m@;HCIfhys jsjsOjQ iajrEmhufjz'
- 5. 583
emhfdF sAk`SAt` krn`nAx p&mANyk` n[tfbv b<zn`vhn`es`eg` ed`VnAvt=lfn`
d[k`evn`en` ymk` p&tYOSvVeyn` d[gt`etk=x bAhfr k=mn ehA` p&s`t=tyk mtvAdmy
vVeyn` El`b g[nFmkfn` etArvm nfv[rdf d[k`mkx EL[MfemZ a[tf h[kfyAvevZ.1tnZ|= ndysr
t,an.ekSuz u; ksrjoH ks.ukj,g m@fjzYjSfuz lsis|= yelshdjla fkdue; ;uka tfia meusKsh
yelsnj Wml,amkh l<o th yqfola ps;a; m@lafIamKhla muKla fjz. ps;a; m@fCIamK jQ l,S
i;Hh fkdfjz i;H ms<snZojQ isysk muKs. iEu fokdgu wjxlju i;H oek.ekSfuz jsYd,
wjYH;djla we;. ta lreK Tiafia .uka lrk fndfyda fokd wjikays i;HdkqrCIK ms<sfj; f,i
f;drd.kq ,nkafka udkis; wOsldruh ;;ajfhka hqla;jQ wiuzmQrAK l@ufjzohkah ld,du iQ;@fhaoS
tnZ|= l@ufjzohka oyhla nq|=r|=ka m@;sfCIam lrwe;.
kAlAm s>t&ey`dF b<zn`vhn`es` Ees` EL`Mgn`nAv>
bAhfr p&s`t=t dhyk` pfLfbHdv dk`vAtfebZ.emZ yxet`
an<V&vy(Report) yn kr[N mtvAdFv EL`Mgt`
p<d`glyAx ymk` an<n`vfsfn` kfyn< a[sFm os`es` tm
cfn`tn dfVAntfy sks`krg[nFm
2
sAvdYbvdk`vAa[t. an<V&vy pdnmZvn`en`
anYyn`eg` d[nugt`kmZ b<d`DfmxZxmZ r[cf ar[cfkmZ
yn kr[N<y.3kfsfymZ p&s`t=tyk ehAHd ehA`
nrkvVeyn` sArDm% vfnfV`cykx p[mfNFemZdF EbHz
anYyn`eg` vcneyhf EL`Mg[nFm mtm pdnmZvFm
pHOd`HOdAmy zbltAvykf.tmAeg` r[cf ar[cfkmZ
anYn`eg` r[cf ar[cfkmZ mt glpn`nx yAm
upeyA`gftAmy pOSeyn`d uUnv>vkf.Eb[vfn` kAlAm
s>t&ey` d[k`evn pLm< nfeV`Dy emZ an<v pHOd`HOdAmy
hA upeyA`gftAmy uBypOSeyn`m zr~vlv>vk`bv
b<zrzn` epn`vA dF tfebZ.
1
u' ks"NhfNarj iq;a;"nq'c'uq"43msgqj'k fLd mkdyx nHdmkak ps;af;d m|=gzGukixlmafmd wrZ[afZ[
jkmF:dks mka;dks fikdikdks mgsfiajdus'fu;a;ps;af;d yuiaus'fh ys fjd wrshd fu;a;ps;a;d wrZ[afZ[
jkmF:dks mka;dks fiakdikdks mgsfiajka;s"f;iuyx wZ[aZ[;fud't;uyx n@dysuK fu;a;ps;a;x w;a;;s
iuzmiaiudfkd NsfhHd m,af,duudmdosx wrZ[afZ[ jsydrdh'fuhska weZ.fjkqfha ndysr ksus;s idOllr .ekSfuka
f;drj we;`,; jO!khlr.kakd,o ffu;@sfha Yla;sfhka ndysrl`uk fyda ndOdjka meusKsh;a tajd wNsnjd
l@shd;auljsh yelsnjhs'
2
u' ks"NhfNarj iq;a;"nq'c'uq"43msgqj"fh flps iuKdjd n@dyauKdjd wmrsiqoaOldhluzuka;d wrZ[afZ[
jkmF:dks mka;dks fikdikdks mgsfijka;s"wmrsiqoaOldhluzuka; iffJodifya;` yfj f; fNdkaf;d
iuKn@dyauKd wl`i,x NhfNarjx wjzNhka;s'ndysr lreKq Uiaia ;uisf;a iajNdjh ilialr.kakg
hduksid nsh yd ;e;s .ekquz Wmosknj olajd ;sfnz'
3
tu''"ika;s fLda mk n@dysuK tfl iuKn@dyauKd r;a;sxfhj iudkx osjd;s iZ[acdkka;s"osjdfhj iudkx
dys
r;a;S;s iZ[acdkka;s"bouyx f;ix iuKn@dyauKdkx iuzfudayjsydriausx jodus'wyx fLd mk n@dyauK
r;a;sfhxj iudkx r;a;S;s i[acdkdus"osjdfhj iudkx osjd;s iZ[acdkdus'(nuqK rd;@shu oyj,a hehs is;k
oyjmu rd;@shhehs is;k we;euz uyKnuqfKda we;a;dy'fuz ta uyK nuqKkaf.a uq<djQ jsiSulehs uu
lshuz'nuqK"uu rehu reh hhs yZ|=kus'odj, odj,u hehs yZ|=kus')
fuyska lshfjkafka nq|=r|=ka h:drA:h h:drA:h jYfhka oelSug osrs|=ka njhs'm@lD;sh m@lD;sh jYfhkao
jslD;sh jslD;sh jYfhkao yeZpoSkSug nq|=iufhka osrsoS ;sfnz'nqoaOsjO!kh we;sjkafka h:drA:h ta mj;skakdjQ
;;ajfhkau oelSu;`,sks'ksrdjrKhjQ uki tu h:drA:djfndaOh msKsi wjYHlrkakdjQ pska;k Yla;sh
usksidg ,ndfoa'
- 6. 584
wkqkaf.a jpkh tlaflda i;H jsh yelsh' ke;fyd;a wi;H jsh yelsh wi;H jkafka kuz
tau; msysgd lghq;` lsrSfuys ksrA:lNdjh jgydosh hq;` fkdfjz' i;Hjqj;a ta i;HjQ foh ;ukaf.a
wkqN~;sl i;a;djfhka mrsndysr jQjls' ula ksido h;a th ;udg wm@;HCI lreKla nejsks' fy;u
hula ms<s,ekSu fyda fkdms<s.ekSu rZod mj;skafka wkHhkaf.a jpkh u; mdol fldgf.k kuz Tyqg
ljodj;a bka lsis|= wrA:j;a ms<s.ekqulg meusKsh fkdyelsh' tfukau tu wrA:j;a ms<s.ekqu mdol
fldgf.k iliajS we;a;djQ wrA:j;a jev,s<sfj<lg wj;SrAK jsh fkdyelsjkq we;' ta Tyq tys
m@fhda.slFjh l@shdfjka w;ayod ne,Su;`,ska jgyd fkd.;a nejsks' fulS ;;ajh ;`,oS m[aZ[duh
jrAOkhla flZosklj;a Wod fkdfjz' tfukau ksjeros mZ[aZ[uh jrAOkhla Wodlr .;yels l@uj;a
l@shdj,shla fkdue;s miqnsula fkdue;s jgdmsgdjla;`, wkq..ukh lrkakdjQ foa ms<snZo lsishuz
Wmfhda.s;duh jgskdlula ;snsh yelso fkdfjz ish,q, wkqkaf.a jpkh u; rZod mj;skakd jQ foa
muKla ksidh'
Eemn`m ymZkfsf p&s`t=tyk` pArmZprfk vfV`vAsymt(Tradition)pdnmZv pfLfg[nFm yn edvn
nfeV`Dny sLkAb[l>kL atFt prmZprAvn` vfsfn` prfhrNy kL ymZkfsf sArDm% sm>hyk` E`
v> aAkAreyn`m tmAx hA anYyn`x g[lep` y[yf dRS`Xfg&hNy kfrFm pHOd`HOdAmy zr~vl#vyk`
bvt` upeyA`gftAmy pOSeyn`d nfS`Plv>vk` bv et`r[mZgt h[kfy.
wm mdruzmrsl jsYajdihkag .rel< hq;`h f,dj idrOu! yr jgskdluz ish,a,lau mrmqfrka
mrmqrg meusfKkakdjQ foa fjhs' kuq;a fuys fodaIh mrmqfrka mrmqrg meusKSuu fkdj ta
meusKsnju taldka; idOlh fldg f.k tlS jevms<sfj,j,a ;ukag fyda cSjm@cdjg wrA:iuzmkako
jevodhloehs fkdis;d jspdrmQrAjl fkdjS tlfy,d ms<sf.k ta Tiafia lghq;` lsrSug ;ruz blauka
jSuhs w;sOdjkldrSka jSuhs'
nq|=kajykafiaf.a b.ekajSuz mjd mrmqfrka mrmqrg wdrCIdlrf.k meusKs foafjhs' f:rjdo
iuzm@odfhys wdpdrAh mruzmrdj jsiska jrA;udkfha wmNdjs;d lrkq ,nkakdjQ b.ekajSuz tfia
iqrCIs; lrf.k fkdmeusKshd kuz jrA;udkh jkjsg wm nq|=r|=ka hkq flnZ|= mqoa.,fhl`oehs
yZ|=kkafka ke;s ;;ajhl miq jSug fndfyda fihska bv m@ia;djkdj ;snsKs' kuq;a wo wm nq|=ka
jykafiaf.a b.ekajSuz wmf.a ffoksl cSjs;h wrA:iuzmkak lr.ekSu iZoyd Ndjs;d lrkqfha tjd
mdruzmrsl jsYajdih u; meusKs nj tlu idOlh fldgf.k fkdfjz'
nq|=kajykafia b.ekajSuz;`< wka;rA.;jQ idrOu! moaO;sh wmgu huz huz muKlska fyda m@;HCI
lr .ekSug yels jS ;sfnk ksidh' wm cSjs;fha fndfyda |=la lror jsZo we;' ta iEu jsglu wmf.a is;a
i;ka kej; m@lD;su;a lr.ekSu msKsi Ndjs;hg f.k we;af;a nqoaO foaYkd;`< wka;rA.;
;@s,CIK ms<snZo isoaOdka;hhs' fndfyda fofkla jsjD;j m@ldY fkdl<;a iudcfhys W.;a nqoaOsu;a
jsoaj;a m@cdj fndfydajsg ;ukaf.a cSjs;fhys ffoksl .egZM j,g jsmiaikd pska;kh uZ.ska idrA:l
jsiZ|=uz ,enQjka fj;s'
odrAYksl pska;k Odrdj,g muKla usksiqkaf.a Ndjuh .egZMj,g jsiZ|=uz fijsh fkdyelsh'
odrAYksl pska;kh yd noaOjqKq Ndjuh jevms<sfj<la;`,skau muKla fuz wNsfhda.h ch.; yelsh'
jsmiaikd Ndjkdj ke;fyd;a jsmiaikd pska;kh fuz lgqh;a; bgqlsrSfuys,d fmdfydi;a fjz'
- 7. 585
ld,duiQ;@fhys oelafjk oijsO pska;k wOsldrfhka f;drnj;`< js.@yjkafka fuu jsmiaikd
pska;khhs' fndfyda fofkla ld,duiQ;@h uZ.ska bosrsm;a flfrk oijsO pska;k wOsldrh ms<snZoj
is;kafka lsis|+ l@uj;a jevms<sfj<l Ndjs;fhka f;drj yqfola ;uka fuu oijsO wOsldruh
pska;kfhka f;drfjushs is;d.;a muKska tfia l< yelsjkq we;s njhs' kuq;a tfia l<yelafla is;
fndfyda|=rg oshqKqlr.;a m@Z{diuzmkak fmr wd;auNdjj, jsmiaikd Ndjkdj uekjska nyq,f,i
jvd m<mqreoao we;s Woa>gs;Z[aZ[ jQ idrsmq;a; fud.a.,a,dk yd ndysh odre pSjrSh ysusjre jeks
mqoa.,hkagh'
fiiq wh ld,duiQ;@fhka js.@y flfrkakdjQ oijsO wOsldruh pska;kfhka w;ausZoSu iZoyd
l@udkql~,f,i jsmiaikd Ndjkdj jevSu w;HjYHuh ke;fyd;a wm ksoyia pska;khg meusksfhda
fjuq hkqfjka oDIaGs iy.; ;;ajhkag Tjqka wksjdrAhhfhkau meusfK;s' fuz ksid ld,duiQ;@fhys
js.@yjk oijsO wOsldruh pska;kfhka usoS wrA:j;a m@;smodjlg meusKSug jsmiaikd Ndjkdj
m@.`K lsrSu mZ[aZ[duh Wmfhda.s;dj fhka hqla;hs' tfukau tauZ.ska nqoaOs jrAOkhg wjldY
we;snejska mZ[aZ[duh mCIfhkao th fmdfydi;ah'
ymZkfsf epr kfynld kfymnk`(itfkfrAy-
Prologue) nfsA stYvVeyn` ymZkfsf p&s`t=tyk`
pfLfg[nFm b<zrzn` b[h[rkeL` aKN`wels
prfnAmny DArAvn` elsfn` k&fyAt`mkvn m<HPmht`
vfV`vyt=Lp>r~veyhf sfzv<nAv> ehA` kfynld ymk`
pV`cAt`kAlFn kfsfymZ edyk` vfnfV`cy krlFemhf lA
mfN<mZ ekA`zvk` elsfn` BAvftAkfrFm pHOd`HOdAmy
vVeyn` hA upeyA`gftAmy pOSeyn` uUNv> vk`
b[vfnf.
epAtpethf En kr[N<mtpdnmZv(pfxk
smZpdAen`n-Giving in the scripture)ymk` sArDm%yk`
els pfLfg[nFm enAkLy<`tkf.emhfdF t&fpfxkyd pfxk
smZp&dAyx g[ennnfsA b<d`D ed`VnAvn`t=L vfg&h
ekern Dm%kr[N< pflfbHdvd emes` emm k&fyAmAg%ym
an<gmnykfrFm nfv[rdfd[yf ekenk=x emhfdF p[Nyk`
mt= vfyh[kfy.emhfdF Eyx dfyh[kf pfLft=r vn<ey`d
t&fpfxk pAlfey` Enkr[N<pfLfbHdv v<vd emZ ay<rfn`
setYOSN ykr b[lFmx b<zn`vhn`es`
an<d[nvdArAa[tf ehyfn` un`vhn`es`eg` ig[n`vFmZ
1
v<vd Eels vfcAreyn` etArv BArg[nFm b<zrzn` pvA aBfmt enAv>bvyf.
1
Ou!fhys ,CIKf,i jsia;rjkkdjQ foh'iajdlaLdf;d N.j;d Ouzzfud ikaosgzGsfld wld,sfld taysmiaisfld
Ou
Tzmkhsfld mpzp;a;x fjzos;nzfnd jsZ[aZC|+yS;s'fuys mpzp;a;x fjzoS;nzfnd jsZ[aZC|+yS;s hkafkka woyiajkqfha
m@{djka;hka th m@;HCIjYfhka wjfndaOlr .;hq;` njhs'
- 8. 586
emm kr[N b<zsmey` vfg&hvn s`TAny vn>ey` str mhAped`s pfLfbHdv kL
ig[n`vFmyf. emm str mhAped`sy pfLfbHdv kr[N< a^g=t`tr nfkAey` ct=k`k nfpAtey`t` dFG
nfkAey` mhA prfnfbZbAN s>t&eyhft` aw^g=evZ.E` str mhAped`s vn>ey`,
1.mheNnf,emZ ss<enhf ymZ BfOS<vk` a[v[t`nf,m vfsfn` b<zrzn` hm<evhf asA pfLfgn`nAld Dm%y
emyy, vfny emyy,VAs`tRVAsny emyy’yf kfyn`en`nmZ E`kFm enApfLfegn b[h[rd enAkr E`
pd vYHOd`jny n` s>t&eyhf bhA b[lfyhq;`h.(iq;af; T;dfr;nzndks jskfh ikaoiafi ;nzndks)ta
mo jHxcks>t&eyhf enAb[s sfxFnmZ vfneyhf enAs[seHd`nmZ E` adhs E` BfOS<veg` v[rdf
pfLfg[nFmkfyf nfgmny kLy<t=y.
s>t&eyhf b[ssfxFnmZ vfneyhf s[seHd`nmZ Ey E` BfOS<veg` mnA ug[n`mkfyf nfgmny
kLy<t=y.emZ pLm< b<d`Daped`Vyyf.emyfn` BfOS<vk` b<zrzn` VAOSfekAx pvsn Dm% vfny
kr[Nk` pfLfbHdvasn`nAeg` pflfevt p&kAVftyf.
2.mheNnf,emZ ss<enhf ymZ BfOS<vk` a[v[t`nf,mA vfsfn` as<vl` aAvAseyhf evesn s`Tvfr
BfOS>n` shft s^GyAhm<eyhf asA pfLfgn`nAld Dm%y emZyyf kr[Nk` p&kAVkrn`en`d EhflAd
s>t&eyhf bhA vfneyhf ssHdA astY vVeyn` ehA` stY vVeyn` ehA` nfgmnykx
b[sfyy<t=y.emZ s^GAped`s nmZ v> edvn mhAped`syyf.
3.mheNnf,emZ ss<enhf ymZ BfOS<vk` a[v[t`nf m vfsfn` as<vl` aAvAseyhf bh<sRtv>,agtAgmv>,
Dm%Dr v>,vfnyDrv>,mAtfkDrv>,s`Tvfr BfOS>n` smZm<Keyhf dF Dm%vfny emZy VAs`tR VAsny
emZy asn ld[yf kfyn`en`nmZ Eyxd st=x<enAvfyy<t=y.p&tfeOS`pd enAekAx s>t&eyhf bhA
vfneyhf ssHdAb[lfy y<t=y. s>t&yx b[sgn`en` n[tfnmZ vfnyx enAs[seHd`nmZ E` b<d`D vcny
elsvrdvA g[n`mkfyf nfgmny kL y<t=y.s>t&eyhf b[sgn`en`nmZ vfneyhf s[seHd`nmZ mnA
ug[n`mkfyf nfgmnykL y<t=y.emZ‘smZbh<l t`eTrAped`syyf.’
4.mheNnf,emZ ss<enhf ymZ BfOS<vk`,a[v[t`nf mA vfsfn` as<vl` aAvAseyhf evesn bh<V&[tv>
agtAgm v> Dm%Drv> vfnyDrv> mAtfkADrv> Ek` s`TvfrBfOS<vk` hm<evhfdF Dm%vfny emZy
VAs`tRVAsny emZy asnld[yf kfyn`en` nmZ Eyxd st=x<enAvF p&tfeOS`pd enAekAx s>t&eyhf
bhA vfneyhf ssHdAb[lfy y<t=y.s>t&yx b[s gn`en`n[tfnmZ vfnyx enAs[seHd`nmZ E` b<d`Dvcny
els vrdvA g[n`mkfyf nfgmny kL y<t=y.s>t&eyhf b[sgn`en`nmZ vfneyhf s[seHd`nmZ mnA
ig[n`mkfyf nfgmny kLy<t=y.emZ E`keTrA ped`syyf.1
emZ uped`s htr mHgfn` anAgteyhf b<d`D vcny enAeyk` mtvAdvlfn` sd`Dm% p&tfr{pvlfn`
z|Sny vFmx a[tf iwkw vLk`vAlFm b<zrjANn`vhn`es` eg` arm<Nv> b[vZ kfvh[kfy.ymk`
b<d`D BASftels pfLfg[nFmx nmZ s>t&eyhf b[ssfxfyy<t=y.vfneyhf s[sdF sfxfyy<t=y.E`kAn`teyn`
E`kr[N b<d`Dvcnyk[yf nfgmnykL h[k`ek` Evfxy.2
1
w' ks' 2"uydmfoai iq;a;"nq'c'uq"326-330msgq'
2
tu"kd;s fpz iq;af; T;drshudkd;s jskfh ikaoiaish udkd;s iq;af; fpj T;rka;s"jskfhp ikaosiaika;s
ksgzGfu;x .ka;nznx woaOd box ;iai N.jf;d jpkx wryf;d iuzud iuznqoaOiiai";iaip f:riai
N.jf;d jpkx wryf;d iuzud iuznqoaOiai";iaip f:riai iq.a.yS;x'
- 9. 587
emm str mhAped`syd kAlAm s>t&ey` En uped`semn` prFOSNb<d`Dfyx t=w<edn
1
atfVyuss` g=r{ ped`VekAxZXAVykf. emZ yxet` epLg&$Tvlfn` d[k`evn ymk`v<vd Ek`vrm
enApfLfegn b<d`Dfmy vfcArA OSfyx hs<krgty<t=bv epn`vAdF tfebZ.emhfdF ymZkfsf s>t&Dm%yk`
ssHdAb[lFm pfNfs upeyA`gF krgn`nA v> Dm%vfnyedkv<vd p&mANAt`mkv(Authority) s[lkFm
bAhfraDfkArymt setYOSNy kfrFmk` els ekenk=x epnFyA h[kfy.
nm<t` emhfdF vfny hA s>t&y yn<evn` dk`vn ld`ed` vfny pfxkyx ayt` epLepAt` peshf
hA s>t& pfxkyx ayt` nfkAyg&$T peshf an`tr~gt vfny hA s>t&ed`VnA E` sHdhn`v> pmNfn`m
Ey stY els egn Ey pAdkekAxegn ymZkfsf s>t&Dm%yk stY astYtAvy nfV`cykfrFm
enAevZ.vfny hA s>t& pfxk g&$Tvl ig[n`evn kr[N< itA p&AeeyA`gfk ed` vVeyn` sLkA
Emkr[N< tmn`eg` vt pfLfevt hA ssHdAblA tmAeg` jFvnp&tfpdAv sks`krg[nFmx
DnAt`mk elsfn` blpAn kr[N< stY ed`VnA els pfLfgn`nAes` kL ig[n`vFmkf.
emhfdF b<zn`vhn`es` ugn`vnld`ed` ymZkfsfsArDm%yk upeyA`gFtAvym p&mANy elsegn Ey
stY els nfgnyx p[mfNFmyf.emZt=l dRS`Xfmyb[HdFmk` enAm[tfb[vfn` yTAr~Ty an<vgfy
cfn`tnyk` k&fyAt`mk evZ.pHOd`HOdAmy s^dr~By yxet` ar~Tvt`vn`en` emm dRS`Xfmy b[HdFmk`
enAm[tf Eeht` upeyA`gFtAmy lOSNeyn` y<t` sArDm%yk` vnb[vfnf.
tr~kyx g[lepnnfsA(tk`k eh`t=-Logical Implication) pfLfenAgn`nAemn` ed`VnA kra[tf
ig[n`vFmZ t=lfn` ymZkfsf sArDm%yk a[tf tvt` a[hy<mZVFlF vxfnAkmk` ehlfevZ.tr~kny yn<
sks`krgn`nA ld`dA v> vAg`vfdYAt`mk upkrNykf.Em upkrNy vfDfmt`v BAvftAkfrFemhf
nfp<Nv>evk=x tmAxavVY krn oZn{m BASAt`mk sn`nfevZdnyk` setYOSNy krb[lfemZ
h[kfyAv a[t.nm<t` EmsetYOSNy vnAhF BASAvfdYAt`mk stYyk`els epn<nt`
tTYelA`kvYvhAry an<v astYv>vk` vfyh[kfy.kp<xA s<zbv tr~kVAs`t&An>k+lv sp&mAnels
op`p<kr epn`vfy h[kfv<vt` stYelA`key` s[b{tt`vy Ey enAvn`nAk` emnf.
emZ nfsA emv[nf ps<bfmk` shft tr~ky ymZkfsf sArDm%yk` nFr~NykfrFemhflA eyAdA g[nFemZ
sedAs` bv b<zrzn` epn`vAdF tfebZ.E` an<v sArDm%yk upeyA`gftAmy lOSNy tr~ky mHgfn`
enAp[h[dflfkrn b[vfn` tr~ky eyAdAg[nFm sAvdYy.Eemn`m tr~ky p&mANyk` vVeyn`
eyAdAg[nFmt=lfn` sArDm%y bAhfr p&s`t=tyk` smHg smZb$Dyn` mHgfn` op`p<kfrFm dRS`Xfmy g[tf
vFmkf.dRS`Xfmy y[pFmk` g[tfbvk`t=l pHOd`HOdAmy s^dr~Bykx iwk` enAs[lesnb[vfn` E`
kr[eNhflAd tr~ky sAvdYy.
nYAy(nyeh`t=-Nomological Implication) yn<d b<zrzn` sArDm% vfnfV`ceyhflA p&tfOS`pkrnld
Ek` bAhfr aDfkArfykf.kHdhla hkql`ulaoehs i,ldne,Su fuysoS jeo.;ah.nYAy pdnmZva[t`et`
kfsfymZ vfSyfk (dr~Vn vfdYAv-Philosophy yn vfSyx ayt`vn`nkf.‘nYAy dr~Vny-Nyaya
1
uyd mrsksrAjdK iQ;@ ixialrKfha m@ia;djkdj"isrsiSj,S ysus"68msgqj'
- 10. 588
Philosophy) m>LDm% pAdkekAx egny.1Eb[vfn` E`vA sks`ekAxgn`nAld`dkf.emmsks`
kfrfemZdF Ek`Ek` p<d`gl r[cf ar[cfkmZ,mAnsfk aAkl`p,h[HgFmZ,b<d`Df mxZxmZ blpAyf.E` nfsA
setYOSN eyhflA nfrvdYymv> k&mevZdyk`vVeyn` nYAy enAs[lek`.
Ees`m nYAy sks`v a[t`et` d[n<mmt pdnmZvy.E` d[n<mZ pd`Dtf kAlAn>r{pv vD%nyvFemZdF
ebAehA` zrx klfn` p[vtf d[n<mmt pdnmZv sks`krnld`dAv> nYAyyn` evZgeyn` evns`evZ.
Eb[vfn` d[n<m evns`vn evZgyx an<pAtfkv evns`vn nYAy mHgfn` ymZkfsf nYAygt b[HdFmk`
epn`vnb[vfn` p&QA egA`cr enAvnb[vfn` pHOd`HOdAmy s^dr~Byx adALenAevZ.sArDm%yk
upeyA`gFtAvy vrfn`vr evns` vn nYAymt pdnmZv nfV`cykrn`nx yAm aeyA`gYy.
sArDm%yk upeyA`gFtAvy vfmsfyy<t`et` Em sArDm%y tm jFvfty p[v[t`mx lbAedn
p&tfjAnAt`mk agymt pdnmZv b[vfn` b<zh< nYAy p&tfeOS`p ekAx a[t.Eb[vfn` upeyA`gFtAmy
hA pHOd`HOdAmy s^dr~BeyhflA nYAy sArDm%yk stY astY nFr~Ny k&fyAvlfeyhflA asAr~Tk
k&mevZdyk`b[vZ b<zrzn` epn`vAdFtfebZ.
kl`pnAvx an<r{pvn b[vfn`(aAkAr prfvftr~ky-Diversification of thought) ymZkfsf sArDm%yk
stY astYtAvy pfLfbHd nfgmnykx p[mfNFm sedAs`bv b<zrzn` ed`VnAekAxa[t`et` emZmHgfn`
tmn`eg` p>v%s^kl`pnA g&hNymt pdnmZv vfvRt mAnsfk#veyn` etArvFmt=lfn` sfzkrn`nAv>
vfnfV`cyn`b[vfnf. ymZkfsf edyk` pfLfbHdv vfnfV`cykx p[mfNFemZdF E` adAL p&s`t=ty sRj<elsm
nfr~Ny kfrFm atfVyfn`m v[dgt`evZ.
E` tt`vyt=ldF adAL p&s`t=ty smZb$Deyn` v> p>r~vnfgmn vfnfV`cyn`x p[mfNsfxFm
nfv[rdf vfnfV`cykx p[mfNFmx bADAvk`els slkn<l[ebZ.erA`m ln`ed`sf nFtfyt=LdFpvA ymZkfsf
eectsfk p&s`t=tyk` pfLfbHdv vfnfV`cykx p[mfNFemZdF E` pfLfbHdv vfnfV`cykr[ avsn`
vfnfV`cykx p[mfNFmx klfn` tmAeg` sftfn` mt=vn prfkl`pnmt pfhfxA ymZymZ p>r~v s^kl`p
g&hNykrgnfmfn` E` os`es` tmAeg` avsAn vfnfv`cyx p[mfNFm sAvdYels slkn< l[ebZ.
emZyxet` vfnfV`cyx p[mfeNn`nAx atps<vFmZ edkk` sfzevZ.pLm<v[n`n adAL p&s`t=tey`
stYmyv> kr[N< ekerhf avDAny eyAm<enAkfrFmyf.edv[n`nnmZ vfnfV`cy lbAedn`en` adAL
p&s`t=ty pfLfbHdv enAv E` p&s`t=ty pfLfbHdv tmAeg` sfethf n[eHgn s^kl`pvlx vFmyf.ihtkF
kr[N<an<v emm kr[N< edkm sAvdYbvt` sArDm% vfnfV`ceyhflA s<zs< k&fyAmAg%yk`
enAvnbvt` p[h[dflfy.
E` evn<vx adAL sArDm% vfnfV`ceyhflA k&fyAmAg% edkk` an<gmnykfrFm nfrvdYy.EnmZ adAL
sAr Dm%eyhf g[bZva[t`tAv> upeyA`gftA lOSN slkAb[lFm pLm<kr[Ny.edv[nf kr[N adAL
sArDm%y p>r~v s^kl`pnAvlfn` b[h[rv nfrvdYv g&hNykfrFmy.emy pHOd`HOdAmy s^dr~By
an<v sArDm%vfnfV`cy kfrFmevZ.emm lOSN edekn`y<t=v sArDm% vfnfV`cy kfrFm nfrvdYk&myk`
1
nqoaO jpkhkag wkqj Z{dkjsNd.fhys ,d tl, l@shd;auljQ Ydia;S@hjsOsl@uh kh hkqfjka yeZpskajsks'kh
Ynzofhys wrA:/ila mej;sh;a tys idudkH wrA:h jkqfha l@u hkakhs'Theory,System,Principales,Method
jeks mo bx.@Sis NdIdfjz fuzfjkqfjka fhfoa'
- 11. 589
ehyfn` Eyfn` b[h[rekern aAkArprfvftr~kny b<zrzn` vfsfn` sAvdYv>vk` els sLkA
b[h[r kr tfebZ.
dRS`XFn`x g[lepnnfsA(dfxZXf nfj~ODAnk`Kn`tf-Coincide the Aspets) sArDm%yk stY
astYtAvy tFrNykfrFm sAvdYbv b<zrzn` pvsA a[t.emhf dRS`Xfyn<evn` d[k`evn<ey` ymZkfsf
p&s`t=tyk` pfLfbHdv p>r~veyn` a[tfkrgn`nA Ek`trA prfkl`pftykf.emhfdF b<zsmyt=L‘smZmA
dfxZXf’nAmeyn` vYvhArvn<ey`d Ek`trA dRS`Xfyk`d[yf ekenk=x vfmtfyk` a[tfvfy h[kfy.b<z
smey`‘smZmA dfxZXf’nAmeyn` (Righteous Perception) d[k`evn`en` ap emhfdF dRS`XfnAmeyn`
p[h[dflf krn edyenAevZ.
EdA BArtFy smAjy eds[xk`(62) mftYdRS`XFn`egn` pfrFitfrF gfy s`vr{pyk` dk`nxv>bv
b&h`mjAl s>t&eyn` p[h[dflfevZ.1Em dRS`Xfs[xedk atrx tvt` dRS`Xfyk` Ek`ekAx dRS`Xf
s[xt=nk`(63) kfrFmx b<zrzn`x avVYenAvFy.b<zrzn` vfsfn` sfzkr a[t`et` nv dRS`XfvAdyk` tm
V&Avkyfn`x ig[n`vFmenAv iht d[k`v> dRS`Xf 62 hA tvt` ebAehA` dRS`Xfvlfn` mns nfdhs`
krgn`nA aAkAryevZ.Eehyfn` b<zrzn` eg` ig[n`vFm tvt` Ek` aAgmfk VAs`tRvreyk=eg`
Dm%yk` enAevZ.
emZ yxet` nAgAr~j<n m>LmADYmfk kArfkAevZd2F epn`vAdF a[t`et` b<zrzn` am<t=evn` Dm%yk`
enAeds> atr b<zrzn` epn`vAzn`en` sfyHP dRS`XfvAdyn` mnsfn` ivt`krgn`nAv> k&mVfl`py
bvt`y.vfps`snA vfn`tnyels h[Hdfn`evn`en` sft st`vrk` g[M<r[ vfeVA`DkrNyx (sp`tvf
V=d`Dfy)lk`ekAx sfet` pfyvf p&BAs`vry mt=krgn`nAv< emkFk&m Vfl`pyyf.emZyxet` sfethf
kAlAn`tryk` tfs`es` t[n`pt`vFmnfsA sft apvft& egArh[wf azr[bvx pt` krn`nv> p&DAn
an`tvAdF dRS`Xfp&vAhyn` edkvn VAs`vt hA ucZeC~d dRS`Xfmym>Lyn` edk sfethf dRS`Xf
g&hNyx p&DAnm eh`t=v bv vxhAegn E`m>Lyn` sftfn` ug=lvA d[mFm vfps`snA cfn`tney`
prmAr~Tyyf.
sfyHP dRS`XfvAdyn` mnsfn` ivt`krg[nFm sHdhA elA`ky V+nYt`veyn`slkn`n[yf b<zrzn`
emAGrAj mAnvyAx upeds`zn`ay<r[ s<t`tnfpAtey` prAyn vg`gey` d[k`evZ.EhfdF b<zrzn`
emA`GrAj mAnvkyAx dRS`XFn`ekern` ivt`vFmx upeds` s[py<evZ emZ ay<rfnf.3
‘emA`GrAjy,h[mkl`hf sfhfeyn`y<k`tv elA`ky V+nYyyf aAevZOSNy krv.(pfrfk`sFm)
aAt`mdRS`Xfy trNykrn`en` mAryA trNykrn`en`y.emes` elAvbln`nAh< mAretm
4
enAdn`en`y.’
1
oS' ks' 1"n@yaucd, iq;a;"nq'c'uq" yd f:rjdo fn#oaO orAYkh"fmd,aj;af; nqoaOo;a; ysus"wdkkao fmd;a
iud.u"wuzn,kaf.dv"1960"74-84msgq'
2
uQ, udOHusl ldrsld"kd.drAcqkmdo ysus"ixia'fudrgqfjz idikr;k ysus"mS'fcA'frdvzrsf.da m@ldYkh"
iardjka;s"mdk|=r"1963"234 msgqj'oDIaGs mrSCId 20 m@lrKh"30.d:dj'ij! oDIags m@ydKh-h% ioaOu!u
dKh-
foYh;a"wkqluzmd uqmdodh-;x kuiHdus f.#;uuz'
dodh-
3
iq' ks"mrdhk j.a.'
4
tu"iqZ[a[f;d f,dlx wnlaLiaiq"fud>rdc iod if;d"w;a;dkqosgzGx W#ypzp"tjx upzpq;frd ishd"tjx
f,dlx wnlaLkaa;x…
k
- 12. 590
elAv a[tftAk` dRS`Xf hxg[nFmx eh`t=v aAt`mdRS`Xfyyf.sk`kAydRS`Xfy nmfn`
h[Hdfn`evn`en`d aAt`m dRS`Xfey`m dRWs`vr{pyyf.esA`tApt`tf mAg%ey`dF dV%neyn` aAr~yyA
1
Eyp&hFNkryf. sp`tvfV=d`Dfey`dF dfxZXfvfV=d`Dfy vVeyn` dk`vA a[t`et` aAr~ymAg%ey`dF
oZlArfkvVeyn` vfdr~VnA k&meyn` sk`kAydfxZXfy vfS`kmZBny krn`nAv> avs`TAevZ
2
p&ATmfks`vr{pyyf. emmHgfn` p[h[dflf vn>ey` b<zrzn` dRS`XFn` p&hANy kfrFmx k&emA`pAy
ed`VnAkLAmfs dRS`Xf 62kx tvt` Ek` dRS`Xfyk` Ek`kfrFm pfNfs Dm%ed`VnA enAkL bvyf.mfn`
kfy[evn`en` b<zsmyt=L d[k`evn sfyHPm ig[n`vFmZ ayt`vn<ey` emm dRS`Xfp&hAN vfDfk&my
yxtxbvyf.
mfn` s>t&ed`VnAvn` mHgfn` p&tfmAnftvn`en` dRS`Xfp&hANy sHdhA b<zrzn` s[py> uped`Vvn
atr aBfDm%ed`VnAvn`egn` p&kxvn>ey` Ees` dRS`Xfp&hANy kfrFemZ vfDf m>LDm%(Ek` Ek`
dAr~Vnfk nYAn` yxet`) crft p<d`gl s`vr{py an<v Ek` Ek` dAr~Vnfk nYAyn` yxet` vfg&h
kL aAkAryyf.vfg&hAt`mk s`vr{py atfn` atF$z&fyp&tYOSy an<v emmvfg&hy sfzekrF a[tfb[vfn`
aBfDm% ed`VnA ebUd`D menA`vfdYAv els pfLfg[en`.vfny ed`VnA vnAhF dRS`Xfp&hANy sHdhA
mAnsfk ps<tly s[kesn aAkAryx p<d`glyAeg` ky vcn edk sks`kgt y<t= aAkAry
vfg&hvn b<zrzn`eg` vYvs`TAmALAvyf.
vfny p[NvFemZdFd b<zrzn` avDArNykL aAkAryxm vfnynmZv> vYvs`TAmAlAv s[ksF
a[t`et`d Ey an<gmny krn`nAv> p<d`glyAeg` mAnsfk s^vD%ny uprFm tt`vyx mt=krlFemZ
prmAr~Ty sAk`SAt`krln aAkAreynf.E` vfnAEhf kfsfz aDfkArFmy s^dr~Byk` dk`nx enAl[ebZ.
dRS`Xfg&hNy s{m atfn`m pflfekvZkrn b<zsmy kAlAm s>t&ey`dFd dRS`Xfy nfeV`DAt`mk els
p&tfeOS`pkrn`en` Ey stYy x p[mfNfyh[kf nfrvdY k&mevZdyk` enAvnb[vfnf.dRS`Xfg&hNy
upeyA`gftA s^dr~By atfn` sAvdYv>vk` emn`m pHOd`HOdAmy s^dr~Byatfn`d uUnv>vk` b[vfn`
kAlAm s>t&ey`dF Ey at`hLy<t= an`tyk`b[vZ epn`vA dFtfebZ.emZ an<v b<zsmyt=L dF smZmA dfxZXfy
nmfn` vYvhArvn`en` sfyHP dRS`XFn`egn` mns nfdhs`kr gt`vfx mnes` a[tf s<pfrfsfz p[h[dflf
yTAr~Ty vfnfvfd dkfn Vk`tfybv thv<r[evZ.3
ymZkfsf sArDm%yk` pfLfg[nFemZdF Ey pvsn t[n[t`tA yhpt`ekenkf vVeyn` p<d`gl
egUrveyn` pfLfg[nFm ehA` Ey ehAHdy[yf epennb[vfn`(BbZbr{ptAy-Potentiatity) Ekm mfN<mZ
dN`w ekAxs[lkFemZdF tmAeg` C$dy edA`sy emA`hy hA By ynstr agtfeyn` m<LAvF str
agtfeyn` y<t=v sArDm%vfnfV`cey` eyednbv p&kxeker~.Evfx yTAr~Ty enAdkfyf. emA`heyn`
p&QAv v[sFa[tfb[vfnf tmAklfn`d[r{ adhskx an<vymfn`ehAHdy[yf v[xehn`en` C$dy eh`t= evn`
agtfgAmFv sftFm nfsAy.mFx p&tfpOSv ymZ kfsf sArDm%yk` pfLfbHdv klfn` d[r{ adhsx an<v
EnmZ tmn` ehAdy[yf pfLfgt` adhsx p&tfpOS edyk`nmZ anfvAr~eyn`m edA`sy eh`t=evn`
agtfgAmFv sArDm%y p&tfeOS`pkryf.E` ehyfn` sArDm% vfnfV`cey`dF‘ehAHdy[yf epnFm’yn kArNy
sArDm% vfnfV`cy pfnfs mfN<mZ dHw<vk`kr g[nFm kAlAm s>t&ey`dF b<zrzn` p&tfeOS`p kr a[t.
1
Ouzuix.KS m@lrKh"oiaifkak myd;nznd fya;`ld Ouzud$ilaldh osgzGs"jspslspzPd"iS,nzn;d mrdudi'
2
wNsOu! pJ|@sldj"lu!ia:dk mdoh"ud;r Y@S Ou!jxY ysus"Y@S Ou!jxY .`KdkqiaurK ix.uh"ud;r"1959"49-
84msgq'
3
u' ks"uyd iqZ[aZ[; iq;a;"nq'c'uq'whx fLd wdkkao jsydfrd ;:d.f;d wNsiuznqoafOd hosox inznksus;a;dkx
dfrd
wukisldrx wcACO;a; iqZ[aZ[;x W,iuzmcAc jsyrs;`x'
- 13. 591
str mhAped`sey`dF b<zrzn` dk`vAa[tf prfdf Dm%yx hA vfnyx an<v EkHg y[yf v[xeh`nmZ
pflfgn`nyn kr[N iht dk`vnld kArNy hA mtvAdFmy vVeyn` g[exn`nk`els ekenk=x
epnFyAh[kfy. nm<t` Ey Ees`enAevZ.str mhAped`sey`dF ymZkfsf sArDm%yk` vfny hA s>t&yn`
smHg EkHgvn`en`nmZ pfLfgn`n yn kArNy kAlAm s>t&eyhf p&tfeOS`pkrn‘BbZbr{ptAvy’
enAevZ.emhf BbZbr{ptAvy vnAhF eectsfk p&eOS`pnykf.vfny hA s>t&ed`VnA vnAhF emvn`
eectsfkp&eOS`pNyn` updfn`nx eh`t=kArNAvn sfyHP dRS`XFn` p&hANy kfrFemZ k&my vfg&h
kfrFm pfNfs ed`VnAkrnld`dkf. Eb[vfn` BbZbr{ptAvy a[tfvFmx eh`t=vn dRS`XfvfeVA`Dnyx
mAg%y elsfn` ed`VnAkrn ld vfny hA s>t&ed`VnAvlfn` n[vt BbZbr{ptAvy hxg[nFmx
iwk` enAm[t.vfny hA s>t&ed`VnA p&AeyA`gfk BAvfty t=lfn` BbZbr{ptAvy zr[vn b[vfnf.
ymZkfsf sArDm%yk upeyA`gftAmy s^dr~By BbZbr{ptAvy mHgfn` aAvrNy krn<lbyf.
tmAeg` p>r~v s^kl`pFy nffgmn mt adAL sArDm%y pfLfbHd at`tenA`mtfk p>r~v vfg&hykx E`
p<d`glyA p[mfN a[tff b[vfnf. EbHz p>r~v s^kl`p p[nnHgfn<ey` mns emA`heyn` v[sF a[tfvfx
b[vfn` yTAr~Ty d[kFemZVk`tfyk` d Evfx a[tf enAevZ.pHOd`HOdAmy s^dr~BeyhflAd emZ an<v
BbZbr{ptAvy zr~vl mfN<mZ dN`wkf.emZ an<v ebUd`D sArDm% vfnfV`ceyhflA BbZbr{ptAvy
upeyA`gftAmy hA pHOd`HOdAmy s^dr~By atfn` sAvdY mfN<mZdHw<bv kAlAm s>t&y mHgfn`
epn`vAedn< lbyf.
I LHgx sArDm% vfnfYapeyhf lA sedAs`els kAlAm s>t&eyhf p&tfeOS`pkL an`tyk`vn<ey`
apeg` aAcAyY% V&mNyn`vhn`es`(smeNA` enA gr[-Consultations of Preceptor) kfyA ehA`
pfLfenAgty<t= bvyf. emyvnAhF p<d`gl aDfkAryk`mt pdnmZvF Ey sArDm% vfnfV`ceyhflA
mfN<mZ dHw<vk` krg[nFemZ a[tf edA`Sy p&kx krepn`vyf.emhfdf b<zrzn` ekerhf b<d`DegUrveyn`
ymk` pfLfg[nFmd emZakAreyn`m kAlAm s>t&ey` emZ ig[n`vFm mHgfn` p&tfeOS`pvF tfebZd[yfkfyA
a[t[mZ ekenk=x vfmtfyk` a[tfvfy h[kfyf. b<zrzn` ekerhf VAs`tRp&sAdeyn` ymk`pflfg[nFemZ
avs`TAv s^y<k`t nfkAey` smZb<d`D s>t&yt=lfn` p&kxeker~.1
‘b<zrjANn`vhn`es` n>pn` mAr~gy updvtf.enAh[Hdfn a[tf mAr~gy hHzn`vAedtf.anfkk= vfsfn`
p&kAV enAkl mAr~gy kfyAedtf.mAr~gy dkftf.mAr~geyhf nfp<Nevtf.mheNnf,emkl V&AvkeyA`
mAg%y an<v yn`enA` evtf.ps<v p[mfNfyAh< evtf.’
b<zrzn`eg` ed`VnAt=L g[bZvn ebUd`D sArDm% pfLfbHdv b<zrzn`t=L dk`nx l[ebn p<d`gl
epUr[Sy pdnmZekAxegn sArDm% vfnfV`cykx p[mfNFm yn kr[N‘sd`DA’yn sArDm%
p&s`t=teyn` hHzn`vn< l[ebZ.b<zsmyt=L‘sd`DA’sArDm%y pHOd`HOdAv m>LfkekAxegn upeyA`gftA
s^dr~Byk`yxet` s[lkfl`lx g[nFemZdF Ey edaAkArykfn` y<t=v vfg&hkr dk`vyf.
EnmZ am>Lfk sd`DA akArvtF sd`DA yn`nyf.emyfn` am<LfkA sd`DA yn< upeyA`gftAveyn` hFnv>
V&d`DAvyf.(pflfg[nFmx p[mfNFmyf)h<z V&d`DAv mAny,r[cfy V&[tf mAny,aAkAr prfvftr~kny,
1
i' ks' 3"iuznqoaO iq;a;"nq'c'uq"114msgqj';:d.f;d NslaLfj wryx iuzud iuznqoaO wkqmamkakiai u.a.iai
Wmamdfo;d'wiZ[acd;iai i.a.iai ixcdkaf;d wklaLd;iai u.a.iai wlaaL;d u.a.Z[aZC|= u.a. js|= u.a.
wl
fldjs|= u.a.dkq.dp NslaLfj t;rys idjld jsyrka;s'mpzPd iukakd.;d'
- 14. 592
dRS`Xfyx g[LpFm yn pdnmmt pfhfxAymk` pfLfg[nFm am>LfkA V&d`DAvyf.b<zsmy emm
V&d`DAv p&tfeOS`pekAx a[t`et` Ey upeyA`gftAveyn` hFnvFmt` eh`t= y<k`tfshgt enAvFm
eh`t=evn` pHOd`HOdAmy s^dr~Beyn` y<k`tenAvFmt` yn kArNy nfsAy.emZ am>Lfk V&d`DAv
p[h[dflfvn m>lAV&yk` nmZ mj~Odfm nfkAey` c^kF s>t&yyf.
vrk` c^kF n[m[tf bm<NA mht` tr[Npfrfsk` k[xfv b<zrz<n` hA mn`t&Ny krn< pfNfs
p[mfNfey` y.EhfdF evZdeyhf hsL kApxfknmZ bm<N< tr[NyA emes` p&V`nyk`
idffpt`keL`y.‘Bvt egUtmyn` vhn`s,p[rNf bm<Nn`eg` prmZprAevhf,pfxk smZp&dAeyhf
emes` emes`vFyyf ymZemZ mn`t&pdyk` evZnmZ E` kr[eNhf bm<eNA` emym stYy,ess`s
ebAr[yyf nfgmnykx p[mfeNtf.emhflA Bvt` egUtm yn`vhn`es` pvsn`en` k=mk`d?yn< E`
p&V`nyyf.1
emhfdF b<zrjANn`vhn`es` evZd mn`t& stYvVeyn` pfLfg[enn`en` kvrpHOd`HOdAmy hA
upey`gftAmy s^dr~Byk`mtd yn`n vfmsFmx lk`kLh.‘emymstY ess`s ebAr[yyf tmA
dn`nAbvt`,dk`nAbvt` p[vsfyh[kf Ekd bm<eNk= ehA` evZd[yf’b<zrjANn`vhn`es`
p&V`nkLh.‘n[t’yn`n kApxfk mAnvyAeg` pfLft=ryf.emZ ay<rfn` aAcAyY% p&AcAyY% vVeyn` bm<N<
prp<r[ stkxeprd evZdey` stYtAv g[nd[k pvsn aAcAyY%vreyk= m<Ng[s<en` n[t.emZ
mn`t&pdym stYy,ess`s ebAr[yyf mm dnfmf.mm dkfmfyf, kfvh[kf bm<N< aAcAyY%vreyk=
enAvn kl`hF evZdmn`t& pdypvt`vAegn aAey` gynld`dan<v g[yFmk` h[xfyxy.kfynld`dan<v
kFmk`h[xfyxy.vAecA`d`gtkLed` vAecA`d`gtkfrFmk` h[xfyxy.Eb[vfn` b<zrjANn` vhn`es` emZ
pfLfg[nFm emes` vfcAryx lk`krtf.
‘BArd`vAj ymZes` prmZprAvVeyn` b[Hzn an`Dyfn`v[lk`evZd,Ehf pLm<an`DyAd enAdkfyf.m[d
sfxfn an`DyAd enAdkfyf.pV`cfmyAd enAdkffyf.emZ bm<NAeg` kfymnd E` an`DevZN>pmAvx
smny.p>v%bm<N< a[HzerA`d enAnft`.2mDYm hA pV`cfm bm<eNA`d enAdnftf.emZan<v bm<Nn`eg`
V&d`DAv am>Lfk enAvn`en`d.’
emZ p&cAry an<v am>Lfk V&d`DAv pdnmkfn`etAr pfLfg[nFmk`bv epen`.b<zsmy an<v
pHOd`HOdAv at`d[kFmZvVeyn` thv<r[vn`nk`d vfyy<t=y.‘mm emy dnfmf mm emy dkfmf(ah^
jAnAmf,dhemt^ ps`sAmf) yn<evn` p[vsFmx avkAVenAm[tf sArDr~mFy pfLfg[nFmZ b<zsmeyn`
p&tfeOS`pfty.EbHz sArDr~mFy pfLfg[nFmZ b<zsmyx aBfmtenevZ.Eb[vfn` kAlAm s>t&eyhf
p&tfeOS`pftv> nfS`XA10n` avsn` nfS`XAv els vfg&hkrnld(smeNA` enA gr[)apeg` aAcAyY%yn`
vhn`es`eg` (VAs`tRn`vhn`es`eg`)kfyA p&mANykr g[nFm p&tfeOS`pkrnld`ed` emZ am>Lfk
V&d`DAvx an`tr~gtvn kr[N<b[vZ s[Lkfy y<t=y.
1
u' ks' 2"pXzlS iq;a;"nq'c'uq"654msgqj'hoiausx fNd f.d;u"n@dyauKdkx fmdrdKx uka;mox b;syS;sy
mruzmrdh msgl iuzm@odh ;F: p n@dyauKd tlx fik ksgzGx .pzPka;s"bofuj"ipzpx fud> uZ[aZ[ka;s'bO
bofuj"ipz
Njx f.d;fud lsuyd;s'
2
u' ks' 2"pXzlS iq;a;"nq'c'uq"656msgqj'fihH:dms Ndroajdc"wJOfjKS mruzmrd ixi;a;d mqrsfudms k
miai;s'ucACOsfudms k miai;s'mpzPsfudms k miai;s'tjfuj fLd Nroajdc wJOfjKq mux uZ[afZ[ n@dyauKdkx
Ndis;x iuzmcAc;ss mqrsfudms k miai;s'ucACOsfudms k miai;s'mpzPsfudms k miai;s';x lsx uZ[aZ[is Ndroajdc
;
k kq tjx ikaf; n@dyuKd wuQ,sld ioaOd iuzmcAc;s'
- 15. 593
emt[ndF tvt` g[xHPvk` yemk=x ud`gtvfyh[kfy.EnmZ ymk` esAyAenAblA
vfmsAenAblA ehA` n<vNmd bvkfn` ehA` b<zrjANn`vhn`es`eg` ed`VnA pfLfegn
kxy<t=eker~nmZ Ey am<Lfk V&d`DAvx ayt`vnvAd yn`nyf.emt[ndF adALvn<ey` an`tr~gtey`
hryatfn` b<d`D ed`VnAv ektrmZ p&AeyA`gfk vnvAd ynkArNyyf.ihtkF c^kF bm<NAx
vdALkr[N emhfdF sfhfpt` kfrfmx h[kfy.EnmZ b<zrzn`eg` ed`VnAvnAhF h<edk` dRS`Xfmy
b[sg[nFmk` al`lAg[nFmk` tvt` aeyk=x Em dRS`Xfg&hNy pfLfg[n`vFmk` enAvnbvyf.b<zrzn`
c^kF bm<NAx ed`VnAkeL` tmn` vhn`es` Ey avebA`DkfrFemn` p&tYOSkregn
ant=r[ved`VnAkrn bvyf.aenk=t` smyn`hf emZ kr[N sv%smZp>N% vVeyn` dk`nx
enAl[ebnb[vfn` adAL smyn`hf aw^g=ig[n`vFmZ p&AeyA`gfk #veyn` asmZp>N%evyf.
EbHz asmZp>N% ig[n`vFmZ p&mANfkv a$Dels pfLfg[nFm edA`Sshftbv pmNk` emZ mHgfn`
thv<r[ eker~.b<zsmey` an`tr~gt ig[n`vFmZ p&AeyA`gf#veyn` sv%mZp>N%b[vZ p&tYOSeyn` thv<r[
ekAx idfrfpt` ekern b[vfn` ekenk= anvebA`Deyn` v<vt` b<zsmey` ig[n`vFmZ E` ay<rfn`
pflfpdftehAt` E`t=Lfn` Em t[n[t`tAeg` crft s^vD%nyx mnAr[k=lk` E`t=lfn` l[ebZ.EmnfsA
upeyA`gftAmy s^dr~By yxet` Ey am<LfkA sd`DAgNyx ayt`enAevZ.Eemn`m ps<kAlykdF
p&tYOSyx p[mfNFm pfNfs an<mAny QAnyk` vVeyn` p&mANykr pfLfpdfn t[n[t`tAx mAg%y
smZp>N%vFmt`smHg an<mAnHJANy smZp>N%krmfn`‘pHOd`HOdAv’updfnb[vfn` b<zsmey` an<mAn
p&mANy p>v%p&tYOS p&mANyk`els k&fyA;aulfjz.
fuh jsjD; mAnsfk p&tfpdAvk`b[vfn` emA`heyn` mns aAvrNy enAeker~.b<zsmey`
ig[n`vFmZ h<zV&d`DA mAt&ykfn` ehA` pfLfpdftehAt` pV`cAt`kAlFnv p&tYp&mANyx p[mfNfy h[kf
b[vfn` Ees` k&fyAt`mkvFm pvApHOd`HOdAmy s^dr~Byyxtx g[en`.emZnfsA b<zsmey` ig[n`vFmZ
emAnm aAkArykfn`vt` am>Lfk sd`DAyxtxenAg[en`. Eb[vfn` kAlAm s>t&ey` En‘smeNA`
enAgr[’yn nfr~ed`Vy adALvn<ey` anYsmyvAdyn`hf En ig[n`vFmZ ekerhfbv s[lkfyy<t=y.
‘am>LfkA sd`DA’evn<vx b<zsmy agykrn<ey`‘akArvtF sd`DA’yn`nyf.EnmZ eh`t=y<k`tf shgt
sArDm% pfLfg[nFmyf.‘aAkAr’yn<evn` eh`t=shgtbv pLkryf.ymZ p<d`gleyk= BAgYvt=n`
vhn`es` smYk` smZb<d`D yyfd,Dm%y m[nvfn`p&kAVfty[yfd s^GyA nfv[rdfmHgx pfvfs a[t[yfd
s`Tfrvveyn` pflfg[nFmkx eh`t=shgtv p[mfeN`nmZ aAkArvtF V&d`DAv yn< Eyyf.1emZ V&d`DA
p&tflByx p[mfeNn`en` sdhmZ a[sFemnf. VAs`tRn`vhn`es` mnAels p[h[dflfv p&nFtv pvZpfn`
phdmfn` Dm%ed`VnAkrn kl`hF E` Dm%eyhf v[xhFmx p[mfN BAgYvt=n`vhn`es` smYk` smZb<d`D
bv Dm%y s`vk`KAtbv s^GyA s<p&tfpn`nbv nfV`cykrgnfyf.VAs`tR p&sAdyx p[mfeNyf.
emZ an<v tTAgtyn`vhn`es` VAs`tRp&mANfk#veyn` pfLfg[nFemZ eyA`gYtAvg[n V&AvkyAt=L
v[xhFmk` a[tfvfyy<t=y.Dm%y m[nvfn` p&kAVftbv EnmZ nfv%ANy aep`OSAkfrFemZ aT%smZpn`nBAvy
g[nt` E` sHdhA adAL p&tfpdAevZ p&AeyA` gfk#vy g[nt` v[xhFmk` a[tfvfyy<t=y.E` sHdhmZmHg
esA`tApn`n skdAgAmF anAgAmF hA ar~ht` p&tfPl dnvmfn` idfrfgmn` a[tf VAsnfk pfrfspfLfbHd
v[xhFmk` tfbfy y<t=y.emZ ay<rfn` a[tfvn akArvtFV&d`DAv s`Tfrnfgmnykf.(esA`tApn`nBAveyn`)
hxgt` m<l` a[t`etkf. (m>ljAtA)s`Tfrv pfhfxfykf(ptfxZXftA)emZ akArvtF V&d`DAv dr~Vny m>Lfk
1
u' ks' 1"jSuxil iq;a;"nq'c'uq"750msgqj'h:d h:d fLd NslaLfj NslaLqfkd i;a:d Ouzux fofi;s"W;a;re;a;rsx
mKS;x mKS;x lKay iqqlal imamgsNd.x";:d ;:d fid ;iausx Ouzfu wNsZ[aZ[dh bfOlpzpx Ouzux Ouzfuiq
i
ksgzGx .pzP;s'iF:rs miSo;s'iuzud iuznqoafOd N.jd'iajlaLdf;d N.j;d Ouzfud"iqmgsmkafkd ixf>d'
- 16. 594
krgt`tkf.(ds`sn m<LfkA)d[wfy (dL`hA)V&mNeyk= vfsfn` ehA` b&Ah`mNeyk= vfsfn` ehA`
ivt`krn< l[bfy enAh[kf V&d`DAvkf.1
emZ V&d`DAp&tflABy esA`tApn`nBAvyx p[mfNFmy.emZ V&d`DAv dr~Vnp&tflABy h[xfyx
s[lkfy h[kfy.dr~Vn p&tflABy sfzvn`en` eyA`nfesA`mnsfkAreynf.EnmZ kAmAsv,BvAsv hA
avfj~jAsv a[tfenAvn mnsfkAreynf.yTAB+tHOdANds`snyn<d emZ eyA`nfesA`mnsfkAryxm
vYvhArvn`en` ymk a[tfs[xfy m<vhkrngtfy emZmHgfn` zr[kr yTAr~Tyd[kFmx iwp&s`tAv
slsn`nAv> pHOd`HOdAmy p&tflAByk` b[vfnf.b<zsmey` dV%neyn` p&hAtvY aAV&vt=nk` dk`vAtfebZ.
p^cupAdAns`k$D an<sAreyn` aAt`myk` sLkAg[nFm(sk`kAy dfxZXf)k=Vl pfLfevt pfLfbHdv s[k
shftvFm(vfcfkfcZCA)VFlp&tfpdAevZ p&AeyA`gfk#vy enAd[n p&AeyA`gfk enAvn VfOSAps<ps
l<h<b[HdFm(sFlbZbt prAmAs)yn<yf.sd`DmZmV&vNeyn` sd`DmZm p&tYevZOSNeyn` emZkr[N< b[h[r
kLh[kfnfsA E`vA dV%neyn` p&hAtvY aAV&vels s[lek`.
emZ dr~Vny nmZ pHOd`HOdAmy hA upeyA`gftA s^dr~By Ek`vn avs`TAvyf.kfsfymZ sArm%p&s`t=t
yk` pfLfbHdv p&AeyA`gfkv p&tYOSkrgn<lbyfd E` pfLfbHdpHOd`HOdAmy s^dr~By lbyf.E` sArDm%
p&AeyA`gfk vVeyn` jFvnp&tfpdAv DnAt`mkv vr~DnykrlFmx upkArFvnbv p&tYOSkrg[nFm
nfsA upey`gftAmy s^dr~By lbyf.emm pHOd`HOdAmy s^dr~By hA upeyA`gftAmy s^dr~By
ynedkr[NnfsA kfsfymZ sArDm%p&s`t=tyk` pflfbHdv nfymAkAr pfLfg[nFmk` smZp>r~N b[s
g[nFmk` sfethf hxgnF.E` aAkAreyn` sfethf hxgn`nAv> smZp>r~N b[sg[nFm ehA`
pfLfg[nFm‘acl V&d`DAv’(aevcZcp`sAd)nAmeyn` hzn`vn< lbyf.emm aclV&d`DAv vnAhF akArvtF
sd`DAevZm dfy<N< vr~DnFy idfrfpfyvrkf.akArvtF sd`DAevZdF p<r~vp&tYOS p&mANyk` vVeyn`
an<mAny p&mANekAxgn`nA nm<z acl V&d`DAvvnAhF p>v%p&tYOS p&mANyk`vVeyn` p&tYOSyd
p&mANekAxgnF.
ehvt` p&YOSey` Ek`ekAxsk` sAk``SAt`kra[tf atr idfrfyx tvt`ekAxsk` VAk`SAt` kfrFmx
a[tfbvyf.emhfdF p&tYOSkregn a[tfekAxs p&tYOSp&mANy vVeyn` s[Lekn atr p&tYOS
kfrFmx a[tfekAxs an<mAny vVeyn` s[lek`.akArvtF V&d`DAevZ hA acl V&d`DAevZ a[tfevns
vn<ey` akArvtF V&d`DAevZ smZp>r~Neyn`m an<mAny p&mANyk`vVeyn` pfLfg[nFmt`, acl
V&d`DAevZdF akArvtF V&d`DAevZdF pfLfgn`nA an<mAnp&mANeyn` k=wAekAxsk` p&tYOS p&mANyk`
elst` itfrf ekAxs an<mAny vVeyn`m pfLfg[nFmt`y.aAyY%nAmy m<l`vrx l[ebn<ey` emels
p&tYOSy m<l`vrx p&mANyk` krgn`nA emm aclV&d`DA sArDm%y k&fyAt`mk vn avs`TAvy.
aevcZcp`psAd(acl p&sAdy-Constant Admiration) yn`enhf et`r[m kr[N<d[n p[h[dFmy.b<d`eD
aevcZcp`psAd,DmZem aevcZcp`psAd,s^eG aevcZcp`psAd yn<evn` esA`tApt`tf a^gatr sHdhn`
1
ucACOsu ksldh 1"jSuxil iq;a;"nq'c'uq"750msgqj'hiai ;iai p bfuys wdldfrys bfuys mfoys bfuys
bfuys
nHZ[acfkys ;:d.f; ioaOd ksjsgzGd fyd;s'uQ,cd;d m;sgzGs;d whx jqpzp;s NslaLfjz wldrj;S ioaOd oiaik
uQ<sld o<ayd wixydrshd iufKkjd n@dyaufkk jd"fofjk jd udfrk jd n@dyauqKdjd flkpsjd f,dliausx'
- 17. 595
vn`en` emZ kr[N< shft V&d`DAvyf.aclp&sAdyyf.etr[vn`hf aclp&sAdyx ant=r[v
sfvZv[nfv d[k`evn esA`tApt`tf a^gynmZ arfykAn`tVFlyyf.1
emZ aevcZcp`psAdy a[tfp<d`glyA aAr~yV&AvknAmeyn` h[Hdfn`evn aeykf.oh< pRTg`jneyk=
enAevZ. aevcZcp`psAdy tmAx a[t`nmZ Ey esA`tApn`nBAvy p&tfQAkfrFmx s^sArvxZxyx
aAps< enAepreln, zgtfByfn` vfnfr~m<k`t,nfyt vVeyn`m smZebA`DfprAyn p<d`gleyk=bv
p[vsFmx s<zs<kmk`els Dm%eyus oelafjz.nq|=oyfuys Y@oaOdm@;s,dNh ljrm@dfhda.sl wrA:hla
flfrys mqoa.,hd eyAm<krn`en`d yn`n mfn` p[h[dflfevZ.emZ an<v kAlAm s>t&eyhf p&tfeOS`p
ekr[nAv> nfS`XA 10BAvftAekAx ymZ ig[n`vFmk` hrfd v[rdfd yn`n nfmnykfrFm nfv[rdf
enAvn`en` b<zsmeyn` prfbAhfrv> anYig[n`vFmZ vlx bv thv<r[evZ. smhr[ b<zsmey`
Enig[n`vFmZpvA tmn`x enAv[xehn b[vfn` pfLfenAg[nFmxt` Eels pfLfenAg[nFmx nfdhsx
eh`t= vVeyn` kAlAm s>t&eyhf En dsvfD p&tfeV`Dnyn` mfN<mZdHw< elseyAdAgt h[kfyyf
kl`pnAkrtf.
nm<t` Eels upkl`pnykfrFm sAvdYy.kAlAm s>t&eyhf En dsvfD nfeV`Dnyn` vl^g=vn<ey`
asmZp>r~N ig[n`vFmZ aw^g=vn anYsmyvAdyn` ekerhfy.eh`t=v emm ig[n`vFmZ asmZp>r~N
b[vfn` p&AeyA`gfk#veyn`d smZp>r~NenAevZ.Eb[vfn` kAlAm s>t&eyn` d[k`evn dsvfD
p&tfeV`Dnyn` p&tfjAn nAt`mkels slkA E`vAx sAep`OSkv bAhfrsmyyn`hf ig[n`vFmZ
pfLfg[nFm sAvdYy.nm<t` b<zsmyt=L idfrfpt`ekern sArDm% kAlAm s>t&eyn` p&tfeOS`pft mfN<mZ
dHw<10g=r[ekAx stYy[yf pfLfgt`td in` idffrfpt`vn dhemZ p&AeyA`gfk#vyx E`nfsA vnhAnfyk`
n[t.kAlAm s>t&eyn` p&tfeOS`pft mfN<mZdHw< 10 b[h[rekAx stYy[yf an<mAny hA p&tYOSy
p&mANekAx pfLfgt`td p&AeyA`gfk#veyn` thv<r[ ekern b[vfn` b<zsmey` ig[n`vFmZvlx
in`vn hAnfyk` n[t.emZ an<v b<zsmeyn` idfrfpt` ekern ig[n`vFmZ kAlAm s>t&ey` d[k`evn
mfN<mZdHw< 10p&s`t=tekAx sArDr~mFy vfnfV`cykx ELM<nd enA ELM<nd in` dhemZ
p&AeyA`gF#vyx bADAvk` El`lenAvn b[vfn` E` ekes`kLt` vrdk`enAm[tbv mfn` thv<r[evZ.emZ
nfsA b<zsmyx aBfeyA`gkfrFm sHdhA kAlAm s>t&ym a[t[m<n` BAvftAkrtt` Ey dhemZ agy
tvzrxt` v[wfkfrFm sHdhA eh`t=vn kr[Nk`bv p[h[dflfvm kfvy<t=y.2
mZ[aZ[duh yd Wmfhda.s;duh hk lreKq fol ms<snZoj idlpzPdlsrSfuzoS fn#oaO idrOrAuhkays
b;sydih ms<snZojo jegySula ,nd ;snSu jeo.;a lreKls' fn#oaO idrOrAuhkays b;sydih ms<snZoj
i<ld ne,SfuzoS tys jsldYhjQ wkaou fidhdne,Sug is|=fjz' fn#oaO ixialD;sh wkdrAh YsIaGdpdrhg
wh;ajQjls' tfiau wkdrAh YsIaGdpdrhgu wh;ajQ Y@uK iuzm@odhgu wh;ajQjls'fn#oaO ixialD;sfhys
wdoS hq.hg t<fUkakg fmrd;`j wE; w;S;fhys bkq|=-BrdKSh YsIaGdpdrhkays iuzNjh ms<snZj
.fjzIKh l<hq;`h' tu bka|+-BrdKSh YsIaGdpdrhkays ixialD;sh iuZ. >gzGkhfjuska mej;s
wdrAh YsIaGdpdrh uZ.ska is|=l< wys;lr n,mEu ksid l@udkQl~,j w;S; oekquz moaO;s jshelS hkakg
jqj;a iuzmQrAKfhkau jskdYjS hdug fkdoS tajd wdrCIjQ wkaou yd mYapd;ald,Skj ms<sfj<ska ;jqika
iDIsjreka uyiDIsjreka uqksjreka nq|=jreka wdoS Y@uK fldgia udrA.fhka tlS b;sydi.; oekquz
1
i' ks' 2"mxpNhfjr iq;a;"nq'c'uq"108msgqj'bO .ym;s wrshidjfld nqoafO wfjpzpmamidfok iukakd.f;d
idjfld
fyd;s'Ouzfu wfjpzpmamidfok ixf> wfjpzpmamidfok wrshlkaf;ys iSf,ys iukakd.f;d fyd;s'bfuys
p;~ys fid;dm;a;s wxf.ys iukakd .f;d fyd;s'
2
w' ks' 1" ;sl ksmd;" uydj.a." ld,duiq;a;" nq' c' uq' 377-343 msgqj'
- 18. 596
moaO;s yd idrOrAu moaO;s kej; jrla .fjzIKhg nZ|=ka jS tajd kej; jrla idudkH
iudchg t<sfmfy<s jQ wkaou jsurAYkh l<hq;`h'
w;S; oekquz moaO;Skays olakg ,efnkakdjQ jsfYaI jeo.;a ,CIK folla we; tu jeo.;a
,CIK folkuz ksoyia pska;kh yd i;rn@yaujsyrKhhs'(iudc iykYS,SFjhhs')wkdrAh
YsIaGdpdrfhys flaJ|@Sh ixl,amhka folf,i fuu ksoyia pska;kh yd iudc iykYS,SFjh oelajsh
yelsh' iudc iykYS<SFjh wrA:j;a jkqfha wkdrAH YsIaGdpdrfhys olakg ,efnkakdjQ i;r n@yau
jsyrKh uZ.sks' i;r n@yau jsyrKhg fya;`jkafka wfkl`;a ishZMu cSjSka flfrys olajkakdjQ
cSjys;jdoS psk;khhs' nq|=iuhg fmrd;`j wkdrAh Y@uK iuzm@odhhg wh;ajkakdjQ fiiq wd.usl
Y@uK fldgiajk ;dmijre iDIsjre yd uqksjre foaYkdl< yd ms<smeoS mej;`uzj, fulS i;rn@yau
jsyrKhka wka;rA.;h'
fuys we;s jeo.;alu jkqfha jsfYaIfhkau wkdrAh YsIaGdpdrh ksoyiapska;kh flaJ|@fldg.;a
mokulska iukajs; jSu;a Bg mrsndysrj wdrAh YsIaGdpdrh wOsldruh pska;kh flaJ|@fldg.;a
mokulska iukajs; jSu;ah' fuz fjki fuys iZoykajk b;sydi.; f;dr;`re uZ.ska wOHhkh
l<yelsjkq we;' fuu pska;kh ms<snZo lreK mZ[aZ[duh ,CIKh jYfhka yZ|=kajd osh yelsh'fuys
we;s i;rn@yau jsyrK Ndjuh mCIh ksfhdackh lrk w;r iudc iykYS<SFjh we;slrjSug
fya;`idOl jknejska ta lreK Wmfhda.s;duh ,CIKh jYfhka yZ|=kajd oSug yelsh'
ld,du iQ;@h jkdyS yqol,d j idr OrAu ms<snZojjQ js.@yhla fkdfjz th msgqmiska we;a;djQ ta
ms<snZoj wm@lg jQ ;j;a jsYd, l:dka;rhla m@lg lrkakdjQ isoaOsoduhla ms<snZo ixCIsma; igykls'
fuu ixCIsma; igyk msgqmi we;a;djQ tlS jsYd, l:dka;rh m@lg lsrSug u;af;ka wjYHfhka u
oek.;hq;`jQ ;j;a fndfyda foa we;' tajd fkdoek.ekSu fulS l:dka;rh m@lg lsrSug ndOdjla jk
nejska wjYHfhkau th lsh hq;af;ah' f:rjdoS iuzm@odh idudkHfhka W;aiql jS we;af;a b;sydiuh
lreKq jdrA;dlrKhg jvd yels;dla flgsfhka wksjdrAhfhkau lshhq;` jQ foa b;du ,qyqZvq f,i
mjid nq|=ka jykafiaf.a Ou! mKsjqvh yels;dla ijsia;rj bosrsm;a lsrSughs' fuu l@uh fndfyda
jeo.;a fohls tf;l`|= jqj;a fuz l@uh iEu iQ;@ foaYkdjla mdid os.ska os.gu wkq.ukh lrkakg
hdu fya;`fjka huz huz iQ;@ foaYkd yd neZ|+kq huz huz ft;sydisl lreKq Y@djlhd fj; ikaksfjzokh
lsrSu |=rAj, yd wvd, jsh'1
f:arjdo iuzm@odh idudkHfhka ie,l`fjz fuu ft;sydisl ixisoaOSka Y@djlhd oek.ekSu Tjqkaf.a
Ou!dj fndaOhg wka;drdodhl jQ lreKla fkdjkakla f,ihs' we;af;kau th tfia Ou!djfndaOfhys,d
wka;rdhldrS fkdjkakdjQ fohla fkdjQj;a jvd;a jsYajikSh;ajhlska tu lreKq Y@djlhdg .@yKh
lr.ekSfuys ,d kuz lsishuz miqnsula tajgd f.dvkeZ.`fka ke;snj fmfkkakg ;sfnz' huz fyhlska
tlS Ou! lreK iu.u thg fya;`N~; jQ ixisoaOSkao ijsia;r f,i yd ft;sydisl f,i f.dvke.`
fkys kuz jvd;a idrA:lj yd jvd;a Ydia;@Sh wdldrhlska ikaksfjzokh lrkakg bv ;snsKs'2
1
iudc jsoHdj yd udkj jsoHd m@fjzYh" tka' js' cS' ta' fyauka; l`udr" weia' f.dvf.a iy ifydaorfhda"
fld<U" 1997" 142-149 msgq'
2
udkj jsoHdfjz ,dxlSh m;`, jsksjsos fofk;" pska;l rKisxy" isZMusK" tlai;a m@jD;a;sm;@ iud.u"
fld<U" 13 '02' 2005" 58 msgqj'
- 19. 597
tfia fkdlrkakg fya;`jla jS ;snqfka wfma f:arjdoS iuzm@odh idudkHfhka f.dvkeZ.S ;snqfka
fn#oaO ixialD;sl miq;,hg jvd fn#oaO odrAYksl miq;,hlska jSu tla fya;`jls' tfia fn#oaO
odrAYksl miq;,hlska f.dv kefZ.kakg thg is|=jQfha NdrfhaoS nq|=iuhg fnfyjska wkH iuh yd
orAYkjdo iuZ. ish wkkH;djh wdrCIdlr.ekSu iZoyd;a ish meje;au wdrCId lr.ekSu Wfoid;a
os.` ld,Sk igkla lrkakg is|=jS ;snSu ksidhs' Ndr;hg idfmaCIlj ,xldfjzoS thg t,a,jqkq
fndfyda ;rAck b;du w,amjsh' fuz ksidu Ndr;hg jvd ,laosjoS nq|=iuh jHdma; jQfha fn#oaO
1
odrAYksl uqyqKqjrlska fkdj fn#oaO ixialD;sl uqyqKqjrlsks'
uysokao ysushka ,laosj jevs js.i foaYkd lrk,o iduZ[aZ[M, jeks .eUqre iQ;@ Ou!hkq;a miq
ld,Skj Wkajykafia fuys ixialD;sl jd;djrKh yd ck iudcfhys ixialD;sl weoys,sj,
iajNdjh jgyd .ekSfuka miqj foaYkdlrk ,o jsudk jF:q fma;jF:q jeks mdruzmrsl wOsiajNdjsl
weoys,s yd jsYajdi uq,alr.;a foaYkdjka ;`,ska m@lg fjz' fuys tjlg meje;shdjQ idxialD;sl
jd;djrKh Ndr;fhys mej;s odrAYksl jd;djrKhg jvd fjkia nj uyskao ysushka jsiska ukdj
jgyd.kq ,enQ njg fuh tla fya;` idOlhls' Ndr;fhys fujlg mej;sfha odrAYksl jQ u;jdo
>gzGkhka njg fydZou idOlh jkafka f:arjdo iuzm@odh jsiska fud.a.,S mq;a; ;siai ysushka
jsiskau rpkd lr ;@smsglfhys fm< .@J:hla f,i Ndjs;d lrkq ,nkakdjQ l:djF:qm@lrKhhs'
l:djF:qm@lrKfhys wruqK jkqfhao fujlg Ndr;fhys jHdma;j mej;s f:arjdo nq|=iuhg
;rAckhlaj mej;s wd.usl yd odrAYksl u;jdo yels;dla LKavkh lsrSu;a ish f:arjdo u;h yels
;dla odrAYksl mCIfhka m@;sfmdaIKhfldg bosrsm;a lsrSu;a fjz'2
Ndr;fhysoS fuz wdldrfhka nq|=iufhys jHdma;sh wLKav wdldrfhka mj;ajd .ekSu iZoyd th
yels;dla odrAYksl lreKqj,ska m@;sfmdaIKh lsrSu;a tlS iQ;@ foaYkd jgd meje;s ixialD;sl
lreKq yels;dla wju ugzgul rZojd .ekSug;a f:arjdoS mCIh jsiska orK,o jEhu fya;`fjka
f:arjdofhys oelafjk huz huz iQ;@ foaYkd yd iuznJO ixialD;sl jgdmsgdj .fjzIKh lsrSug
,eoshdjla olajk fndfyda fokdg th oek.; yels jkqfha f:arjdoS iuzm@odhg mrsndysrj f.dv
keZ.`Kq wkH iuzm@odhkays idys;H .fjzIKhka uZ.sks'3 ld,du iQ;@ho tnZ|= wdldrhlska .fjzIKh
l< yelsjQ yd tfia l< hq;`jQ iQ;@ foaYkdjls'4
ulaksido h;a ld,du iQ;@fhka bosrsm;a flfrkakdjQ odrAYksl mCIh ;rugu tuZ.ska bosrsm;a
flfrkakdjQ ixialD;sl mCIho jeo.;alula .kakd ksidfjks' ld,du iQ;@fhys ixialD;sl
.fjzIKh nq|=kajykafiaf.a |=Ialr l@shd iuh muK wE;g jsyso hkakls' wNsksIal@uKh lrk,o
isoaOdrA: uy fndai;dKkajykafia wfkdaud kuz jQ koS f;frka tf;rj jvsoaoS ;uka jykafia bosrshg
meusfKkakdjQ jeoafol` osgSh' fuz jeoaod ms<snZo mqj; md,s wgzGl:dj, oel.kakg fkdue;' ixialD;
fn#oaO fmd;aj,ska Wmqgdf.k fuz mqj; bosrsm;a lr olajd ;snqfka mQcH n<xf.dv wdkkao ffu;@sh
ysushkaf.a isoaOdrA:f.#;u nqoaO prs;h kuz .@J:fhahs' tysushka olajk wdldrhg fufia wdfjz
1
tu'
2
l:djF:qmamlrK m@ia;djkdj nq' c' uq'
1 fm@df;ia;ka;@ nq|+oyu" ta' fla' chisxy yd tka' jS' cS' ta' fyauka; l`udr" iudc jsoHdj& jsjrKd;aul ,sms"
tia' f.dvf.a iy ifhdaorfhda" fld<U" 1997'
4
ld,du iQ;@h iy pska;k ksoyi" ik;a kdkdhlaldr" fn#oaO ixialD;sl uOHia:dkh" foysj," 2001'
- 20. 598
jeoafol` fyda jeoafol`g wfjzY jS fojsfhl` jsiska msrslr /f.k wdnejz ixialD; fn#oaO
1
Ou!hkays iZoyka jk nejz iZoykajS ;sfnz'
wm fudfyd;lg wd.usl ixorANfhka neyerj fuz mqj; iudc jsoHd;aul2 oDIaGs fldaKfhka
jsuid n,uq' tfia n,k l< meyeos,s jkakdjQ tl fohla kuz fuz jeos ck;dj hkq wdrAhhka jsiska
Ndr;h w;am;a lr.;a miqj Tjqka jsiska hg;alr fyda lsishuz l@uhlska uev mj;ajd .kakd ,oaodjQ
foaYSh wkdrAh ck;dj w;rska nsZoS f.dia ish wkH;djh wdrCId lrf.k ryfia cSj;a jkakdjQ foaYSH
iuzNjhla we;s wkdrAhhkaf.ka fuu jeos ck;dj mej; tk njhs' uZolg wm ,laosj ms<snZo i,ld
ne,jfyd;a wdrAhhdj.ukh iuZ.u msgux lrk ,o foaYSh ck;djf.ka mejf;kakdjQ msrsila
jrA;udkh olajdu Tjqkf.awkH;djh /lf.k wm w;r cSjudkj isgsh's 3tfiau Tjqyq ;`uQj yZ|=kajd
.kafka o wdoS jdiSka f,ihs' fuz whqrskau Ndr;fhyso wdrAhdj.u kfhka miqj m<jd yrsk,oaod jQ
ckfldgilf.ka fulS jeosckhd mej; wd njg ms<s.; yels YdCIs ,enS ;sfnz'4
fuhska meyeos,s jkafka wkdrAh iuzm@odh flfia fyda ;u wkH;djh /lf.k fkdkeiS mej;`kq
njhs' tfiau tfia fkdkeiS mejf;kkd jQ wkdrAh ckhd i;`j ;ukaf.a uq,a ixialD;sl iuzm@odhhka
ms<nZoj mdruzmrsl oekquz moaO;Skao Tjqka iuZ.u fkdkeiS iqrCIs; jQ njhs' isoaOdrA: fndaOsiFjhka
jykafiao mej; tkafka fufia mdruzmrsl okquz moaO;shla iqrCIs; lr.;a wkdrAh iuzm@odhhg
wh;a YdlH kuz laI;@Sh rdc mrmqqfrks laI;@Shhkaf.a wdosu mqreIhdjk uyd iuzu; rdcHJjh mjd
ck;djf.a leue;a; mrsos w;sYhska m@cd;ka;@jdoS wkaouska f;dard m;alr .ekquls'5
tfiau wkdrAh iuzm@odh i;`j mej;s mdruzmrsl oekqfuys jsfYaIFjh kuz lsis|= jsgl tu oekquz
moaO;sh wOsldruh ,CIK j,ska hqla; fkdjSuhs' ksoyia pska;kh tys moku jS ;snsKs' wfma md<s
fmd;aj, fndaOsiFjhka jykafiag wIaG mrsIaldr mQcd lrk ,oafoa uyd n@yauhd jsiska hehs olajd
;sfnz'6 thg fya;` jkakg we;af;a ful< Ndr;fhys m@n,j mej;shdjQ wdrAh iuzm@odhg wh;a ffjosl
ffjosl iuh;`< n@yauhdg ,enqKq iudc ;;ajh tf,iu nq|=iuh;`,;a uQrA;su;a lsrSug oerE jEhula
jshyel' ffjoslhka uy;a by,ska I,lkakdjQ n@yauhdu ;uka meusK fndaOs;Fjhka jykafiag wIaG
mrsIaldr ms<s.ekajSu;`< fndai;`kaf.a mejsoaog n@yauhd jeks Wiia flfkl`f.a wkqn,hla ,enqKqnj
yqjd oelajSug;a ta wkqj n@yauhd jeks flfkl`f.a msrslr ms<s.ekajSula ,nkakg fndai;`ka Bg jvd
Wiia ;;ajhl isgsh hq;`h hk huzlsis ixZ{djla we;s lrjSu;a wrNhd fulS n@yauhd ms<snZo mqj;
f.;`jd fjkakg mqZMjk' idys;Hfhys oS huz huz woyia m<lsrSu iZoyd thg iq|=iq Wmud rEml
fhdok nj m@lg lreKls' l,ahdfuzoS tajd f;dr;`re rij;a lsrSug Ndjs;djqkq Wmud rEmlnj
wu;l tajdo i;H isoaOsu jYfhka i<ld lghq;` lrkakg ck;dj fm<fUz'
1
YdlHuqkSka|@djodkh fyj;a isoaOdrA: f.#;u nqoaO prs;h n<kaf.dv wdkkao ysus iuhjrAOk m@ldYkh
fld<U 34 msgqj
2
iudc jsoHdfjz uQ<OrAu" kkaofiak r;akmd," iSudiys; f,alayjqia bkafjiagzukagz iud.u" fld<U" 1986'
3
jschg odj cSj yF: yd osfm,a,d kuska orejka fofofkl` l`fjzKshg ,ensKs' fuz orejka fofokdf.ka tjl
,xldfjz jsiQ mq,skao keue;s udkj jrA.fha wdruzNh is|=jqKs' wdosjdiSka kuska yeZoskafjkafka fuu mq,skao
keue;s udkj jrA.hdf.a jsldYhhs'
4
wisrsu;a bkaoshdj" ta' t,a nIduz" rdcH NdId fomdrA;fuzks;`j" fld<U 1965'
5
YdlHuqkSka|@djodkh fyj;a isoaOdrA: f.#;u nqoaO prs;h" n<kaf.dv wdkkao ysus" iuhjrAOk m@ldYkh"
fld<U"1986" 1 msgqj'
6
YdlHuqkSka|@djodkh fyj;a isoaOdrA: f.#;u nqoaO prs;h" n<kaf.dv wdkkao ysus" iuhjrAOk m@ldYkh"
fld<U"1986" 34 msgqj'
- 21. 599
fuz wkqj fuys ienE i;H isoaOsh huz lsis flfkl`f.ka tajd fndai;`ka jykafiag ,enqKq nj kuz
tajd Wkaa jykafiag ,enqfka jeoaod udrA.fhka hehs lsishuz idrA:l Wml,amkhlg meusKSug wmg
wjldY ;sfnz' yer;a fuz jeoaodg mrslr ,enqKq wkaou;a b;d oSrA>f,i fuz ixialD; fmd;aj,
iZoykajk nj n<kaf.dv wdkkao ffu;@sh ysushka jsiska olajd ;sfnz' jeoaodg fuz wIaG mrsIaldr
,enqfka jsYd, rela fnkhlsks' fuz rela fnkhg mejsos iuzm@odhg wh;a wIaG mrsIaldr fldhskao wIaG
mrsIaldr hkq mejsoafol`g ;ukaf.a tosfkod cSjs;hg w;sYhskau wjYH jkakdjQ uQ<sl wjYH;d
mrsuid .ekSu msKsi Ndjs;d lrkakdjQ isjqre md;@ kQ,a bZoslgq oe,s /jq,a nEfuz WmlrK wdoS uQ<sl
wjYH;d bgqlr .ekSug Ndjs;d lrkakdjQ WmlrK wgla wka;rA.;h' fuyska meyeos,s jkafka
nq|=iuh f,djg yZ|=kajd fokakg u;af;ka l@udkQl~, whqrska ;ukaf.aa mejsos cSjs;h .;l<djQ Y@uK
iuzm@odhhg wh;a idrA:l wrA:j;a mejsos cSjs;hla .;l< wh jsiQ njhs' kuqq;a nqoaOFjfhka miq Wka
jykafia nsysl< w;sjsYd, m@udKfha ry;a fkdry;a mejsoaokaf.a m@udKh yd ixLHd;aulj .;al<
ful< fn#oaO wdl,amj,g wkql~,jQ ixjsOdkd;aul mejsos msrsila fkdjSh' kuq;a wm@isoaOj ;ks ;ksj
yqol,dj jsiQ tjeks wrAy;ajQ mejsoaoka jsiQ njg fuu is|=jSu ms<snZo bosrshg wkdjrKh flfrka kdjQ
f;dr;`re j,ska jgyd.; yelsjkq we;'
hg lS /la fnkhg mejsos wIaG mrsIaldr ,efnkqfha fuz whqrsks ld,hlg fmr fndaOsiFjhka
jevs fuz wfkdud koS ;Srfhka Tnzfnka jQ m@foaYh mfia nq|=jreka lsysm kulf.a jdiN~ush jS ;snsKs'
fuu m@foaYfhys jQ lsysmfofkla mejsos jS ;ks ;ksj yqol,dj Ndjkdjvd mfia nqoaOFjhg meusK
;snsKs'1 fudjqka ;ukaf.a iduzm@odhsl oekquz moaO;Ska w;ayodn,d ;u ;uka tlS oekquz moaO;s ukdj
YdCId;a lr.ekSug meusKshdy'
mfia nqoaOFjh hkq udrA. M, ms<sfj<ska ,nd wnqoafOd;amdo ld,hl lsisfjl`f.a wkqoekaulska
f;drj ;u ;ukau ;ksju wrAy;ajh YdCId;a lr.ekSfuz jsOsl@uhhs' fuhg wIaG iudm;a;s ms<snZo
oekqu fukau jsmiaikd oekqu ms<snZoj Z{dKh hk folu tlfia bjy,a fjz' wIaG iudm;a;s jkdyS
wnqoafOda;amdold,hl mjd jsoHudk fj;;a jsmiaikd oekqu mj;skafka nqoafOda;amdo ld,hl muKla
nj f:rjdo iuzm@odh ;oska jsYajdi lrkq ,nhs' 2
tfiakuz fulS mfia nq|=jreka wrAy;ajhg meusKSu msKsi Ndjs;d l< jsmiaikd oekqu Tjqka ,nd
.;af;a flfiao$tfiakuz th;a mdruzmrslj meusKs oekquz moaO;shlao mdruzmrsl oekquz moaO;sh;`<u
jQ wrA: ieZ.j Ndjs;fhka wE;alr oud ;snqKq mdruzmrsl ryial@u fjzohlao$isoaOdrA: fndai;`ka
l`vdl< wdkdmdK i;s Ndjkdj jevQ lSm jia:djla ms<snZoj f:rjdo iuzm@odh jdrA;d lrhs' tnZ|=
tla wjia:djloS ;u msh rcqf.ka jeZ|=uz ,enQ mqj;o fuh ;yjqre lrhs' fuu mfianq|=jreo Y@uK
iuzm@odhg wh;a ;jqia fldgzGdYhla jQ uqks kuz jk ;jqia fldgzGdYh nj lsh yel' ;jqika
idudkHfhka wdOHd;ausl mCIfhka by<g t;au f,#lsl OHdk ,dNSyq njg m;afj;s'
1
tu
2
i' ks' 111" wdkkao iq;a;" nq' c' uq'" 338 msgqj'
- 22. 600
fuhska wrEmdjpr OHdk ,dNSkag iDIsjre hk kduh jHjydr lr;sfnz' wIaG iudm;a;s ,dNS
iDIsjre idudkHfhka fuz ugzgfuz oelsh yels by<u iDIsjre jsfYaIhhs' fuz ksid fujekakka uy
iDIsjre hkqfjka yZ|=kajkq ,efnz' huz flfkla wdOHd;ausl mCIfhka fuhg;a jvd .uka flfrA kuz
fy;u iajhx isoaO jsorAYkd Z{dkh ,en.;a fhda.djprfhla jsh hq;`hs' tjekafkla wIaG iudm;a;s
Z{dKh ,en jsmiaikd Ndjkd flfrAkuz wnqoafOda;amdo ld,hl kuz fy;u wrAyFjh ,nd ;ukaf.a
mqo., fjzu;a; ;djh u; tlaflda iuzud iuznq|=jrfhla jYfhka m@lgj mqZM,a iudc fufyjrl
ksr;fjhs' Wkajykafiaf.a kduh m@isoaOshg m;afjhs tlaflda wrAyFjh ,nd mfianq|= jrfhla jYfhka
wm@lgju ;ksj yqol,dj jsuqla;s iqjh jsZosuska ndysr iudcfhka wE;ajqKq ksial,xl cSjs;hla
.;lsrSug repslrhs'1
mqZM,a iudc fufyjrl ksr; fkdfjz' fuz fya;`fjka Wkajykafiaf.a kduh m@isoaOshg m;afkdfjz'
<Z.ska weiqre l<;a wkHhka Wkajykafiaj nq|=jrfhla jYfhka yZ|=;d fkd.kshs'wkHhka Wkajykafiaj
yZ|=kd .kafka Wkajykafia ndysr Y@uK rEmh u;h tkuz ;dmifhla fyda iDIsjrfhla f,i muKs'
uqksjrfhla f,i yZ|=kd fkd.kS'
fuz ksid ;jqika f,i fyda iDIsjre f,i wnqoafOd;amdo ld,hkays fldmuK m@udKhla
mfianq|=jre nsysjsks oehs lsisfjl`gj;a ksYaps;j lshfkdyelsh' iudch jsiska Wkajykafia,dj ;jqika
fyda iDIsjre jYfhka i,ld neyer lrk nejsks nqoaO foaYkdj,u wka;rA.; jk wkaoug we;euz
jsg tlu ld,iSudj ;`, b;d jsYd, m@udKhkaf.ka hqla; mfianq|=jre m@udKhla tlu ia:dkhkays
jevisgsnj iZoykaj we;' ucACOsu ksldfha bis.s,s iQ;@ho tnZ|= iQ;@ foaYkdjls tys b;d jsYd, mfia
nq|=jre m@udKhla tkuz mfianq|=jre mkaiShla(500) tlu jQ bis.s,s mrAj;fhys jdih l< nj
nq|=r|=ka foYkdlr ;sfnz tu iQ;@fhysu iZoyka wkaoug bis.s,s hk kduh jHjydr jQfhao fuu
mfianq|=jre ksidh'
iQ;@h wdruzNfhaoS nq|=r|=ka Y@uK iuzm@odhhkag jevjdih lsrSu iZoyd Wmldrj;a jQ mrAj;hka
mila(5)olajhs' tkuz
1 fjzydr mrAj;h'
2 mdKavj mrAj;h'
3 fjmq,a, mrAj;h'
4 .scACOl~g mrAj;h'
5 bis.s,s mrAj;h'
fulS mrAj; mfika bis.s,s mrAj;h yer fiiq mrAj; i;rgu w;S;fhaoS Ndjs;djQfha jrA;udkfha
thg jHjydr jk kuz fkdj wkH kduhka nj;a tkuq;a bis.s,s mrAj;hg muKla w;S;fhaoS;a
jrA;udkfhaoS;a jHjydr jkafka tlu kduh nj;a foaYkdfldg fulS mrAj;hg bis.s,s hk kduh
jHjydr lsrSug fya;`jQ lreKo meyeos,s lr;s'
1
iq' ks' uqks iq;a;" nq' c' uq' 64 msgqj" 215 .d:dj'
- 23. 601
mfianq|=jre fuu mrAj;fhys isg msKsvmd;h iZoyd jevu fldg msKsvmd;h ,enf.;
kej; tkakdjQ orAYkh idudkH ckhd ksrka;rfhka oel mqre|= oiqkls'1 uyck;dj fulS mfia
nq|=jre yZ|=kajkqfha bisjre jYfhks'2 tfia meusfKkakdjQ mfia nq|=jre mrAj;fhys jev jdih lrkq
ck;djg oel .ekSug fkd,efnhs fuz ksid idudkH ck;dj jsYajdi lrkafka mrAj;h jsiska
iDIsjrekaj .s,sk njhs'3
bisjrekaj .s,sk nejska fuu mrAj;h bis.s,s bis.s,s hkqfjka ck;dj mqrdKfha isgu fuz
mrAj;h yZ|=kajd we;snj nq|=r|=ka fmkajd fo;s'4 fulS wrA:l:kh is|=lrkqfha fjk ljqrekaj;a fkdj
nq|=r|=ka jsiskau ksid mqrdKfha idudkH ck;dj mfia nq|=jrekaj iDIsjre fyj;a bisjre hk
kdufhka y|=kajd ;sfnzh hk lshqu i;Hnj ;yjqre flfrA'5 w;S;fhys jsiQ idudkH ck;dj mfia
nq|=jrekaj ksis whqreka y|=kd fkd.;a;d muKla fkdj Tjqka w;ska ksis whqrska Wkajykafia,dj
we.hSulg n|+ka fkdjQ njg fuh jeo.;a idOlhls'
we;euzjsg fuys iZoyka wkaoug msZvq isZ.df.dia meusKsmiq mfianq|=jre wkHhkaf.ka ys;du;du
jikajS osjs f.jqjd jkakg;a mqZMjk' flf,ia m@ySKl<djQ funZ|= wjidk foayOdrS W;`ful`g
isf;kafka;a idudkH mqyq|=ka flfkl`g isf;k wdldrhg jvd yd;amiskau is;d.; fkdyels
wdldrlska jk ksid idudkH mqyq|+fkla n,k weiska n,d Wkajykafia,d fuz wdldrhg cSj;afjkafka
wehs$hk .egZMjg jsiZ|=ula ,nd.; fkdyel'
idudkH mqyq|=ka mqoa.,fhla ;udg ,efnk m@isoaOsh uy;a by<ska w.h lsrSug ,la lrk w;r ;j
iuyre m@isoaOsh ;ld TzkEu my;a ls@hdjla lsrSug jqjo miqng fkdfjz kuq;a wdOHd;ausl mCIfhka
W;a;rS;r ia:dkhlg m;ajQ W;`fuda tfia m@isoaOsh wfmaCId lr;shs is;sh fkdyelsh' Wka jykafia,d
m@isoaOshg jvd ;ukaf.a jsfjzlS ksial,xl nj w.h lrkjd jsh yelsh'
mfianq|=jre mfil ;snsfhajd idudkH ia:dkhl huzlsis ydialula we;ehs hk wdxpshla ck;dj
w;r me;sr .shfyd;a tys i;Hdi;H;djh l`ulajqj;a t;ek foajd, ;kdf.k ksrka;rfhka uskaiqka
f.kajdf.k jsjsO .`ma;jsoHdl@u Ndjs;hg .ksuska uqo,a Wmhd.kakd mqoa.,hka tjka ia:dkj,
we;slrkakdjQ ld,f.dagzgsh ryila fkdfjz' boska tjka jd;djrKhla ksrka;rfhka mej;Su
fnfyjska jsfjzlh leu;sjkakdjQ mfia nq|=jre reps fkdlrkakg mqZMjk'
Wkajykafia,d wm@isoaOsfha cSj;a jSug fya;`j fuh jSug ;sfnk iuzNdjs;dj b;d jevsh' nq|= jSu
iZoyd fndai;`kag uy;a fia Wmldr jQfha wdkdmdki;s Ndjkdj nj f:rjdo iuzm@odfha oelafjz' nqoaO
1
u' ks' 111" bis.s,s iq;a;" nq' c' uq' 116 msgqj' mZ[ap mpzfpl nqoaO i;dks buiausx bis.s,shiausx mnznf;
psrksjdisfkd
2
tu mjsiaikaf;d osiaika;s mjsgzfGda k osiaika;s
Gda
3
tu ;fukx ukqiaid osiajd tjudyxiq whx mnznf;d bfu biS .s,;S;s bis.s,s bis.s,s bis.s,sfFJj iuZ[aZ[
Womdos
4
tu tjx Nkaf; t;iaims fLda NslaLfjz .scACOl~giai mnzn;iai wZ[aZ[djiuZ[Z[d wfydis wZ[aZ[d
mZ[aZ[d;a;s miai: fkd;`uzfya NslaLfjz bux bis.s,s mnzn;ka;s tjx Nkaf; buiaims fLda NslaLfjz bis.s,siai
bis
,nzn;iai tidj iuZ[aZ[d wfydis tid mZ[aZ[d;a;s N~;mqnznx NslaLfjz mZ[pmpzfpl nqoaO I;dks buiausx
bis.s,siausx mnznf; psrksjdisfkd wfyiqx f;bux mnzn;x mjsiaikaf;d osiaika;s mjzgzfGd k osiaika;s ;fukx ;fukx
ukqiaid osiajd tjuyxiq whx mnznf;d bfu biS.s,;S;s bis.s,s bis.s,sfFjj iuZ[aZ[d Womdos
5
tu
- 24. 602
Fjho thg wh;a wjfYaI ishZM Z{dKhkao nq|=r|=ka ,nd .;af;a fulS wdkmdKi;s Ndjkdfjz
n,fhks'1 tu ksid th Ndjkd rdchd jYfhkao idudkHfhka ms<s.ekSula mj;S' wdkmdk Ndjkdj
jkdyS ;ukaf.a iajik l@shdj,sh wruqKq lsrSu mokuz lrf.k udkisl Yla;sh msnsojSfuz l@shd
j,shls' we;euzjsg fuz ;`< mdruzmrsl oekqu .enz jS mej;`k;a th lsishuz wdldrhlska fiiq f,dlhd
f.ka wdjD;j mj;skakdjQ oekqula jSug uy;a fia wjldY ;sfnz' tfia jkafka fuu Ndjkduh oekqu
wka;rAZ{dK .fjzIKh mokuz lr.;a wOHdmk l@ufjzohla jSu ksidhs' wka;rAZ{dK .fjzIK
wOHdmkfhys jsfYaIFjh jkafka th YdlaId;a lrk l@shdj,shla jk w;r .`rejrhd fyda YsIHhd
W.f;l` jQ muKska lsis|= bJ|@Shh ixfjzokhka udrA.fhka fulS mdruzmrsl oekqu w;am;a lr.;
2
fkdyels jSuhs'
ta wkqj fuu mdruzmrsl oekqu ,nd .ekSfuys hqyqiqZM jkakdjQ YsIHhd wksjdrAfhkau .`rejrhdf.a
lSlre wkaf;ajdisfhl` jS Tyq<Z. fkajdislj ysZof.k .`rejrhdg w;amd fufyjr lruska fulS
wjfndaOh uy;a jer jEhfuka ,nd.; hq;`jQ w;SJ|@Sh m@;HCIh l@ufjzoh mokuz lr.kakd ,oaojQ
wOHdmk l@uhla jsh' we;euzjsg fuu l@shdoduh yryd tkuz mdruzmrsl oekquz wjfYdaIh lr.ekSfuz
l@shdj,sfhysoS YsIHhd .`rejrhdg jvd oekquz moaO;Ska wjfYdaIKh lr.ekSfuz l@shdj,sh w;ska
bosrshg .sh mqoa.,fhl` jsh yelshs thg fya;`j mdruzmrsl oekquz moaO;Ska ,nd .ekqu hkq ;u
;ukaf.a WmrSu udkisl Yla;Ska wjOslr .ekqu jk nejska ksrAfoaYs; l@u Ndjs;fhysoS ;u ;uka
Wm;ska /f.k tkakdjQ Wmam;a;s.; ps;a;fha msrsis|=;djh u; tlu l@shdj,sh wkq.ukh lsrSu
uZ.ska mjd huz lsis fyhlska ;ukaf.a .`rejrhdg jvd YsIHhd wOHd;ausl mshjrh kaf.ka bosrshg
.shdjQ mqoa.,fhl` jsh yelshs'
tfukau ishZM mdruzmrsl oekquz moaO;Ska wjfYdaIKh lr.;af;l` jsh yelshs' we;af;kau
mdruzmrsl oekquz moaO;sj, iq/lS mej;sfha mdruzmrsl oekqu ,nd .kakd jsOsl@uh usil oekqu
hkqfjka f,an,a w,jk ,oaodjQ ixZ{djka fmdoshla fkdfjz' tfia kuz mdruzmrsl oekqu hkqfjka
yZ|=kajkq ,enqfjz nqoaOsfhys wjidk l~G m@dma;s wjia:dj olajd udkisl Yla;sh mqnq|= lrjkakdjQ
l@ufjzoh yd tlS l@ufjzoh l@udkQl~, wdldrhlska Ndjs;d lrkqfha flfiao hkakhs'
tfiakuz isoaOdrA: ;dmi;`ud uq,ska fulS mdruzmrsl l@ufjzoh ms<snZo oekqu w;am;a lrf.k isgs
kuq;a th ksjeros yd l@udkQl~, whqrska l@shdjg kZ.kafka flfiao hk lreK wjfndaOfhka m@;Hlr
.ekSu iZoyd |=Ialrl@shdj kdufhka wrA:olajk ,o w;sYhskau mSvdldrS W;aiyhka .kq ,ensKs' uq,ska
uq,ska Wkajykafiag fndfyda fldg jeroSuz is|=jqj;a wjidkfhys Wkajykafia jsiska w;sidrA:l
wdldrfhka ta ishZM mdruzmrsl l@ufjzohka tla rd;@shla mqrdu fkdksod l@shdjg kZ.d tlS
mqrdK l@ufjzohkaf.a wjidk ksIaGdj lrd idrA:lj <Z.djSug yelshdjla ,ensKs th iuzud
iuznqoaOFjhg m;ajSu hkqfjka idudkHfhka jHjydrfha fhfohs'
mqrdKfhys wkdrAh iuzm@odh i;`jQ ksoyia pska;kh wdrAh iuzm@odh i;`jQ pska;k wOsldrfhka
meyeos,sju lemS fmfka' tfia kuz ksiel jYfhkau wkdrAh iuzm@odh i;`jQ fulS mqrdK l@ufjzoh
1
u' ks' 1 i;smgzGdk iq;a;" wdkdmdk mnznh'
2
Buddhist Monastic Disicipline,Rev.Pro.Jothiya Dirasekara,p.132
- 25. 603
iliaj mej;sfha wkdrAh iuzm@odhgu WreujQ fulS ksoyia pska;kh ,nd .ekSu wruqKq
lrf.k nejz ie,lsh yelsh' ksoyia pska;khg ndOdldrS jkafka ;udf.a ps;a; wNHka;rfhkau
keZ. u;`j tkakdjQ pska;kh lsishuz wdlD;sl.; lsrSuzj,g fmd<UjkakdjQ is;sjs,s fyj;a
;ukaf.ais;sjs,s lsishuz fohla wdOdr lrf.k tau; rZodmj;ajd ;nd .ekSuhs'
ta ;;ajhkaf.ka je<lSu wruqKq lrf.k jsmiaikd pska;kh f.dvkeZ.S ;sfnz jsmiaikd pska;kh
uZ.ska is|= lrkqfha is;g lsishuz ksYaps; wdlD;shla kshu fkdfldg ksrka;r wjOsu;a njlska yd
isysh fmrgq lr.;a wLKav ksrSCIK l@shj,shl ksr;jSu ;`,ska ishZM iSud udhsuz j,ska pska;kh
ksoyia lr.ekSuhs' fuz ksid jsmiaikdj oDIaGs Wmojk fohla fkdfjz isZhM oDIaGSka isf;ka neyer
lrjkakdjQ udkisl mrsfYdaOk l@shdj,shls' fuhg mrsndysrj iu: pska;kh .;fyd;a ta ;`,ska
is|=lrkafka is; l,ska ;SrKh lr.kakd ,o ksYaps; wlD;s.; lsrSulg ,lafldg ta;`,ska
pska;kfhys iduH;djhla yd ;djld,sl ikaisZ|=kq njla we;slsrSuhs'
tfiakuz jsmiaikdjg wlD;shla ke;so$;sfnz tkuz wdlD;shla fkdue;snfjz wdlD;shhs' tfia
mjikafka wehs$fuz f,dj ;sfnkakdjQ iEu fohlau lsishuz thgu wkHkH jqkq wdlD;slu ,CIK
.enzj mj;skakdjQ foa fj;s' lsishuz jia;`jla fyda fohla .;fyd;a thg lsishuz jrAKhla
yev;,hla iqjZola rila Ynzohla wdoS bF|@Sh f.dapr jkakdjQ ;@sudk yev;,hkaf.ka hqla;fjz hhs
wms Wml,amkh lruq' fufia Wml,amkh lsrSu iuZ.u wmg fkdoekSu wm msjsfikafka wm jsiskau
udkisl wdlD;sl.; lr.kakd,oaodjQ f,dalhlgh fuz wdlD;sl.; f,dalh wmg lsisfjl` jsiska
we;slrfok ,oaola fkdj wmu jrojd Wml,amkh lr.ekSuz ksid wm jsiska wmf.au ukiska ujd
.kakd ,oaodjQ uk%l,ams; f,dalhls' th tla;rd |=rlg wdlD;s.;jqkq f,dalh lehs lsj yelsh ta;`,
is;k iEu is;sjs,a,lau lsishuz wdlD;sl.; jqkq iajNdjhla jsoHudk nejska wOsldruh pska;kfhys
jrolreo wmuh'1
n@dyauK uQ<sl wd.usl iuzm@odhka Y@uK
fol
fuf,dj jsoHudk jkakdjQ iEu fohlu thgu wdfjzKsl hehs wmf.a bJ|@Sh moaO;shg wruqKq
jkakdjQ ,CIKj,g jHjydr lrkqfha tu jia;`fjys iuzuq;s ,CIK hkqfjks fuuidudkH
,CIKj,gu f,#lsl ,CIK hkqfjkao jHjydrfjz fuz fmd|= ,CIhkays jsfYaI;djh kuz tajd
yqfola nsysjkqfha wms ta ta jia;~ka ms<snZo wmf.a bJ|@Sh ixcdkkh weiqfrka Wml,amkh lr.kakd ,o
ixZ{djka wdY@s;j jSuhs fuz ksid fuzjd pska;k wOsldrh uZ.ska nsysjkakdjQ foa f,io wrA: oelajsh
2
yelsh
1
w' ks' 1 ;sl ksmd;h" uydj.a." ld,duiq;a;" nq'c' uq' 337-343 msgq' ta: ;`uzfya ld,dud ud wkqiaifjzk ud
mruzmrdh ud b;slsrdh ud msgl iuzmodfkak ud ;lalfya;` ud khfya;` ud wdldr mrsjs;lflak ud osgzGs
kscACOdklaLka;shd ud NnznrEm;dh ud iufKd fkd.rE;s hod ;`uzfya ld,dud w;a;kdj cdfkhd: bfuz
Ouzud jsZ[aZ|+mamiF:d bfuz Ouzud iu;a;d iudoskakd y;dh iqLdh ixj;a;ka;S;s w: ;`uzfya ld,dud
WmiuzmcAc jsyfrhahd:
2
w' ks' 1 ;sl ksmd;h" uydj.a." ld,duiq;a;" nq'c' uq' 337-343 msgq' w,xysfjda ld,dud lxLs;`x w,x
jspslspzPs;`x lxLkSfha p mk fjda Gdfka jspslspzPd Wmamkakd….ta: l`uzfya ld,dud ud wkqiaifjzk ud
mruzmrdh ud b;slsrdh ud msgliuzmodfkak ud ;lalfya;` ud khfya;` ud wdldrmrsjs;laflak ud osgzGs
kscACOdklaLka;shd ud NnznrEm;dh ud iufKda fkd.rE;s….hod;`uzfya ld,dud w;a;kdj cdfkhahd: bfuz
- 26. 604
1 ;dmi 2 ;sF:sh
Y@uKiuzm@odhg wh;a uQ<sl fldgia 5 2 wdcSjl 3 ks.KaG
5 mrsnzndcl
f,dalfhys iSudjg uki fldgqfldg ;nkakdjQ wOsldruh pska;kfhka neyerg h;a h;au is;g
wruqKq jkafka ishZM foaj, mj;skakdjQ mrudrA:uh ,CIKhs fuz mrudrA:uh ,CIK jkdyS ta ta
|@jHh wkqj jkia jkakdjQ foa fkdfjz ishZM wdlD;sluh pska;kfhka mrsndysrjQ udkisl ixcdkkhhs
huz flfkla ishZMu wOsldruh pska;kh fya;`fjka w;am;a lr.kakd ,oaodjQ udkisl ixcdkk j,ska
neyerg h;au Tyqf.a ukig wmd;.; jkfha ishZ,af,ys mrudrA:uh ,CIK ms<snZoj jQ ixcdkhhs
fyj;a lsisjla fkdjSu ms<snZoj jQ ixcdkk hhs funZ|= ,CIK ;`kla ms<snZoj we; tkuz wks;H
fyj;a fjkia jkakdjQ iajNdjh |=laLHh fyj;a w;Dma;slr iajNdjh wk;a; fyj;a iFj cSj
1
m@Z{ma;sh rZod mj;skafka fya;` m@;H l@shj,sh flaJ|@ lrf.kh hk lreKq ;`khs
fulS udkisl Ndjs;djka ksjerosj ;ukag ;ksju lsisjl`f.a Wmldrhla rys;ju .@yKh
lr.;.; yelsuq;a fkdyelshdjg jvd ;ukaf.a repslFjh ksid tlS l@ufjzoh ;j;a whg jsia;r
lrfokakg repslFjhla fkdolajkakdjQ mqoa.,hka mfianq|=jre kuz fjz idudkH jHjydrh wkqjo
fndfyda foa okakd kuq;a ;uka okakd foa ;j flfkl`g lshd fkdfok fyda tnZ|= lshd oSfuys iu;a
lula fkdue;a;djQ fndfyd foko yZ|=kajkq ,nkqfhao mfianq|=jre kdufhks ,xldfjz jHjydrjkakdjQ
jeos .S;j, fndfyda fldgu oelafjkqfha mfianq|+jreka iuznJOfldg Wkajykafia,dg iaf;daia;@
jYfhka .ehqkq ,oud,dh fuhgo huzlsis jsfYaI fya;`jla ;sfnzoehs jsuikq jgS
iEu rglu mdfya funZ|= wkdrAhh iNH;ajhlska fynshdjQ tfukau ;ukaf.a uq,a iuzm@odhhka yd
ixialD;sh fjkia jkakg fkdoS wLKavj wdrCIdlrf.k th mduzmrslj /lf.k meusKshdjQ
wdosjdiS ck lKavdhuz fj;s fndfyda fldgu mdruzmrsl ixialD;sl oekqu yqjudre jkqfha fulS
wdosjdiS ckfldgia yrydh isoaOdrA: fndai;`kag oel.ekSug ,enqKq tfiau Wkajykafiag wIaG
mrsIaldr ms<s.ekajQ wdosjdishd (jeoaod) jkdyS fuz /f.k wdfjz tfia fufia flfkl`g wh;aj ;snQ
msrslrla fkdj ud;dx. kuska fuz l,amfhys wjidkhgu nq|=jQ nq|=r|=ka Wmoskjsg;a cSjudkj jevisgS
tfukau nq|=yq Wmka m@jD;a;sh fojshka fj;ska Y@jKhlr tfukau ;ukaf.a wdhqYla;sh wjika jS
we;snj oekf.k todu msrsksjka mE mfianq|=jrhdf.ah'
uq,ska oelajQjd fiau fulS ud;dx. kue;s mfia nq|=jrhd ;j;a mfia nq|=jre lKavdhula iuZ.
jevisgS kuq|= l@ul@ufhka wdhqI f.jS hdfuka fiiq mfianq|=jre ishZM fokd jykafiau fuz wjia:dj
jkjsg msrsksjka md ;snsKs' tnejska wjidkhg b;srsj isgsfhao fuu ud;dx. kue;s mfianq|=jrhd
muKs' fuu ud;dx. keue;s mfia nq|=jrhka jykafia iuZ. ;j;a nq|=jre mkaish(500) kula bis.s,s
Ouzud wl`I,d bfuz Ouzud idjcAcd bfuz Ouzud jsZ[aZC|+.rys;d bfuz Ouzud iu;a;d iudoskakd wys;dh |=laLdh
ixj;a;ka;S;s w: ;`uzfya ld,dud mcfyhahd:
1
wNsOu!pJ|@sldj" ud;r Y@S Ou!jxY ysus" ld,agka uq|@Kd,h" ud;r" 1956" wgjeks mdoh" mgspzp iuqmamdoh"
1-93 msgq'
- 27. 605
mrAj;fhys jevisgs nj nq|=r|=ka ucACOsu ksldfhys bis.s,s iQ;@fhys olajd ;sfnz tu mfianq|=jre
kuz jYfhka meyeos,sju tu iQ;@fhys olajd ;sfnz'1
fuu mrAj;hg tu kduh jHjydr jkqfhao fuz mfianq|=jre ksidu nj by; jsia;r lrk ,oS'
mfianq|=jre mkaiSh ku w;`frka wdkkao kkao Wmkkao hk mfianq|=jre ;`kakuf.au kuz iys; mfia
nq|=jre i;r ku ne.ska mfia nq|=jre fodf<dia kulau jevisgS nj tlS iQ;@fhys nq|=rcdKka jykafia
jsiska mjid ;sfnz' fuys jsia;r jk wfkla kuz .;fyd;a tlS tla tla kuska yeZoskafjkakdjQ mfia
nq|=jre mia yhkulaj;a jevisg we;snj fuhska meyeos,s fjz' thg fya;`j fuz iQ;@fhys mfia nq|=jre
ishhlf.a(100) kuz iZoykajk ksid;a tla kulska nq|=jre .Kkdjla jevisg we;snj olajd we;s
ksid;a iuzmQrAKfhkau jevisgs nq|=jre m@udKh mkaiShla hehs iQ;@fhys uq,ska iZoykjk nejskq;a
mkaiSh iuzmQrAK jSu iZoyd wju ;ruska tlu kduh jHjydr lrk mfianq|=jre miakulaj;a
isgsnjg Wml,amkh l<yelsh'
fuu iQ;@fhys iZoyka jkakdjQ mfianq|=jreka jykafia,d mkaish kuu isoaOdrA: l`udrhdf.a
W;am;a;sh is|=jk wjia:fjz cSjudkj jev fkdisgsnj by; ud;dx. mfia nq|=ka jykafia ms<snZo jQ
mqj;ska fmfka' Wkajykafia,d tla tla ku ;u ;ukaf.a wdhq Yla;sh wjika jSu ksid thg l,ska
msrsksjka mdkakg we;' fuys ;sfnk jeo.;au lreK kuz isoaOdrA: l`udfrd;am;a;shg fmr ld,h
idudkHfhka wnqoafOda;amdo ld,hlah jsmiaikd Z{dKh ms<snZoj ta jk f;la lsisfjl` w;ska lsis|=
.fjzYKhla is|+jS fkdue;sh hk ldrKh idjoH jQjla nj fmfka' th yqfola iuzud iuznqoaOFjfhys
we;s fYa@IaGFjh yqjd oelajSu iZoyd fndfyda fihskau fn#oaO idys;HOrhka jsiska m@;sksrAudKh
lrk ,o u;jdohla f,i fmfka'
fuz iQ;@fhys iZoykajj mfianq|=jrhka jykafia,d mkaish kuu fndfyda ld,hla mqrd bis.s,s
mrAj;h flaJ|@fldg f.k jev isgskakg we;' tanj nq|=r|=kao fuu iQ;@fhys olajd ;sfnz' kuq;a
idudkH usksiqka uqka jykafia,d i<ld l@shdfldg we;af;a idudkH ;jqia fldgzGdYhla jQ iDIsjreka
f,i muKls' bia.s,s iQ;@fhys olakg ,enk ;j;a jsfYaIFjhla jkqfha nq|=r|=ka fuz mfia nq|=jrekaj
iDIs Ynzofhkq;a uqks Ynzofhkq;a nqoaO Ynzofhkq;a yZ|=kajd ;snSuhs' ta wkqj Y@uK iuzm@odfhys uq<sl
mrsKdu ,CIK tkuz m@d:usl wjia:dfjz isg wkql@ufhka jQ jrAOk wjia:d ms<sfj,ska ;dmi iDIs
uqks nqoaO(mpzfpzl yd iuzud iuznqoaO) hk wjOs ;`,ska oel.; yelsh' bis.s,s iQ;@fhys oelafjk mrsos
tlS mfianq|=jre ishfokd jykafiaf.a kuz fuz wdldrfhka oelajsh yelsh'2 fuys ud;dx. kue;s
mfianq|=jrhdf.a kduho oelafjz'3
bis.s,s mrAj;fhys jdih l< mfianq|=jre
1
u' ks' 111" bis.s,s iq;a;" nq' c' uq' 116 msgqj' wdpslLsiaidus NslaLfj mpzfpl nqoaOdkx kdudks ls;a;hsiaidus
NslaLfj mpzfpl nqoaOdkx kdudks ;x iqkd: idOqlx ukislfrda: NdisiaiduS;s tajx Nkaf;;s fLd f; NlaLq
N.jf; mpzpiafidiqx N.jd t;ofjdp wrsgzfGd kdu NslaLfj mpzfpl iuznqoafOd …WmrsgzfGda fGda
..;.risLs..iqoiaifkd..mshoiaiS….FOdfrda…msKafvdaf,d.. WmdifNd… kSf:da..;f:da.. iq;jd..Ndjs;;a;..
iquzfNd.. iqfNda. fu:qf,da.. fuzf>da… wksf>d… iqodfGda.. ysx.`.. ysxf.d. oafjcd,sfkd wgzGfld.
fldif,da…fm..lKafydap nqoafOd iqjsuq;a; ps;af;da
2
u' ks' 111" bis.s,s iq;a;" nq' c' uq' 116 msgqj' N~;mqnznx NslaLfjz mZ[apmpzfpl nqoaO I;dks buiausx
bis.s,siausx mnznf; psrksjdisfkd wfyiqx f;bux mnzn;x mjsiaika;d osiaika;s ukqiaid osiajd k osiaika;s
;fukx ukqiaid osiajd tajudyxiq whx mnznf;d bfu bis.s,s;S;s biss.s,s bis.s,sfFjj iuZ[aZ[d Womdos
bi
3
tu fla;`uzNrdf.d p ud;xf.d wrsfhda w:pzpqf;da wpzpq;.dunHdufld….
- 28. 606
1 wrgzG 26 iqndyq 51 udkpzPSo 76 Ndroajdc
2 WmrsgzG 27 Wmfkusi 52 nJOqud 77 fndaOs
3 ;.r isLS 28 fkusi 53 ;odOsuq;a; 78 uydkdu
4 hiiaiS 29 ika; ps;af;d 54 jsu, 79 W;a;r
5 iqoiaik 30 ipzp 55 fla;`ud 80 flis
6 mshoiaiS 31 ;: 56 fl;`uznrd. 81 iqkaor
7 .kaOdr 32 jsrc 57 ud;x. 82 Ndroajdc
8 msKafvda, 33 mKavs;d 58 wrsh 83 ;siai
9 WmdifNda 34 ld, 59 wpzpq; 84 Wm;siai
10 kS: 35 Wmld, 60 wpzpq;.du 85 WmiSorS
11 ;: 36 jscs; 61 nHdul 86 iSorS
12 iq;jd 37 cs; 62 iqux., 87 ux.,
13 Ndjs;;a; 38 wx. 63 onzzns, 88 WmkS;
14 iquzN 39 mx. 64 iqmam;sgzGs; 89 Wfmdai:
15 iqN 40 .`;scAcs; 65 wihay 90 iqkaor
16 fu:q, 41 jsmiaiS 66 fLudNsr; 91 fcA;
17 fu> 42 wmrdcs; 67 fidr; 92 chka;
18 wkS> 43 iF:d 68 |+rkakh 93 m|=u
19 iqodG 44 mj;a;d 69 ixf>d 94 Wmam,
20 ysx.`, 45 irNx. 70 Wpzph 95 m|=uq;a;r
21 ysx.h 46 f,dauyxi 71 ihay 96 rlaLs;
22 pq,a, cd,S 47 Wpzpx.udh 72 wfkdaukslalu 97 mnzn;
23 uyd cd,S 48 wis; 73 wdkkao 98 udk;a:oaO
24 wGl 49 wkdij 74 kkao 99 jS;rd.
25 fldi, 50 ufkdauh 75 Wmkkao 100 lKay
ud;x. mfianq|=kajykafia msrsksjka mEug u;af;ka lsishuz mrs;Hd.hla fukau isoaOdrA: fndai;`ka
g wkq.@yhla lrkakg l,amkd lr;sfnz' ud;dx. kue;s mfianq|=kajykafia Wkajykafiaf.a kE
mrmqfrys wjidkhgu b;srsj isgskakdjQ ;eke;a;shg th ndrlf<a tu wIaG mrsIaldrh uS <Z.g
iuzudiuznqoaOFjhg m;afjkakdjQ isoaOdrA: fndi;`kag fyda iq|=iq tjeks flfkl`yg ndrfok f,i
fmdfrdka|=jla .ksusks' ud;dx. kue;s mfia nq|=kajykafiaf.a b,a,Su mrsos weh l,la wehf.ao
wdhqYla;sh ;sfnk;dla l,a n,disg wjidkfhaoS wehf.a wdhq Yla;sho wjikafjuska mej;s ksid
;udf.a wNdjfhka miqj mfianq|=ka jykafiaf.a leue;a; mrsos isoaOdrA: fndai;`kagu ,efnzjdhs'
wOsIaGdk lr jkfhys relafnkhl ;ekam;a l<dh' tu relafnkh ;snQ .fiys rela fojshdf.ka tu
wIaG mrsIaldrh isoaOdrA: fndai;`ka w;g l`uk l@uhlska fyda m;alrknjg fmdfrdka|=jlao ,nd
1
.;a;Sh'
1
YdlHuqkSka|@djodkh fyj;a isoaOdrA: f.#;u nqoaO prs;h"n,xf.dv wdkkao fu;@sh ysus" iuhjO!k
m@ldYkh" fld<U" 1986" 34 msgqj'
- 29. 607
ld,hdf.a wejEfuka fmdfrdka|= jQ mrsos rela fojshdf.a n,mEu ksid ta wi<ska .ukal<
jeoafol` w;g fulS wIaG mrsIaldr tlg neZo ;snQ fros fmdosh m;afjhs' fulS jeoaod jkhg
wNHka;rhg .uka lrkqfha Tyqf.a /lshdj jk if;l` ovhuz lsrSfuz wruqKska jk kuq;a
wjdikdjg fuka jeoaodg tosk lsis|= ovhula lr.ekSug fkd,ensKs' ovhula lr.ekSug fkdyelsjQ
ys;a fjzokdfjka jkh wNHka;rhg msjsfik jeoaodg wgmsrslr ;ekam;alr ;snQ fnkh iys; jDCIh
oel.ekSug ,efnhs fuh foaj;dkqNdjfhka is|=jQjla f,i .@J:d.; f;dr;`re wkqj iZoyka fjz'
fulS oejeka; jDCIh olsk jeoaod .fiys jQ jsYd, fnkh oel l,amkd lrkafka ta;`< uShlaj;a
;snqK fyd;a toskg ;ukag th oZvhula fjkqjg iEfyk njhs' ta wkqj .iafnkh mrSCIdlr n,k
jeoaodg yuq jkafka Tyq lsisfia;a wfmaCId fkdl< fohls' tkuz wgmsrslrhs' wgmsrslr ;sfnkqfha fros
fmdoshla f,i tlg .eg.id nejska th l`ulaoehs ne,Sug jeoaod th ,syd n,hs' th ,syd ne,Q l<
lsis|= jgskdhula ta;`< fkdue;s nj;a ta;`< we;af;a ;jqfil`g fyda Y@uKfhl`g wh;a isjqre msrslr
muKla nj;a olsk jeoaod kej;;a ta fros fmdosh ;snQ mrsoafokau tlg .eg.id ysi u; ;nd .kshs'
ta;`< ;snQ md;@h iys; md;@ miquznsh bj;g f.k md;@h miquznsh ;`< nyd th ish tla Wrhl
t,a,d .kshs'1 fufia lrkqfha uZ.oS lsishuz flfkl` b,a,qjfyd;a md;@h fyda ,ndoS ;ukag wjYH
fohla ,nd .ekSfuz n,dfmdfrd;a;` iy.;jhs'
ffofjdam.; mrsoafoka wgmsrslr iys; fmdosh ysiu; ,ndf.k Wrfhys miquznsh iys; md;@h
t,a,df.k .ukal< jeoaodg uq<skau uqK .eiqfka isoaOdrA: fndaOsiFjhka jykafiahs'2 isoaOdrA:
fndOsiFjhka jykafiag jeoaod oel.ekSug ,ensks' jeoaodf.a tla Wrhl ovhuz lsrSu msKsi
Ndjs;djk |=kq yS t,a,d ;snQ uq;a wfklaWru; miquznshl oeuQ md;@hla t,af,kjd |=gq fndai;`ka uZola
jsuis,su;a jsh' tfiau jeoaod kj;ajd Tyqf.a ysiu; ;snQ fmdgzgksfha ;sfnkafka fudkjdoehs jsuiSh'
jeoaod fmdosh ,syd fndai;`kg oelajSh' ;ud fuz msrslr wjYH flfkl` fjf;d;a ,nd oSug iQodkuznj
jeoaod mejiQfhka fndaOsiFjhka jykafia ;udg tajd wjYHnj mejiQfhka ta msrslr fjkqfjka
fndai;`ka ta wjia:dfjys yeZo isgs liSiZ: yqjudre lr.ekSfuz moku u; tlS wgmsrslr fndi;`kagu
,ndoSug jeoaod tlZ. jsh' fmdfrdka|= jQ mrsoafokau ;uka yeZo isgS liS iZM jeoaod w;g m;al<
fndai;`ka ta fjkqjg jeoaod fj;ska wgmsrslr ,ndf.k tajd yeZo fmrj md;@ho Wfrys t,a,df.k
.ukg msg;a jsh' fuu isoaOsoduh ir< f,i fmkS hkuq;a fuz;`< .enzjk mdruzmrsl oekqu
yqjudrej ms<snZo jeo.;a mKsjqvhla bosrsm;a flfrA'
tkuz fuu isoaOsfhaoS jeoaod hkq;a mruzmrsl oekqu wZ.jkakdjQ Wmud rEmlhls' isoaOdrA:
fndi;`kaf.a Y@uK fjzIh;a mdruzmrsl oekqu yZ.jkakdjQ Wmud rEmlhls' fulS Wmud rEml fol
udrA.fhka lshfjkafka tla mrmqrla i;`jQ mdruzmrsl oekqu ;j;a mrmqrla fj; ikaksfjzokh
jSfuys l:dka;rhhs' fuhska miqj i;shl muK jsfjzl iqjfhka tlS mejsos iajrEmfhka fndai;`ka
jkfhys .;lrhs' thskamiqj fndi;`ka jykafia jvskafka YdlHd n@dyauKS kue;s ;miajskshlf.a
1
tu'
2
tu 35 msgqj'
- 30. 608
wimqjghs'1 fuu ;miajsksh laI;@shh jxYhg wh;a ;eke;a;shls tfukau wkdrAhh iuzm@odhg
wh;a ;dmim@jDcHdfjka mejsosj jkfhys wimqjl cSj;a jkakSh'
;ukaf.a wimqjg jevs isoaOdrA: fndi;`ka uy;a yrirska ms<s.kakd YdlHdn@dyauKS ;miajsksh
Wkajykafia g we;s ;ruz wdydrmdkj,ska Wjegka l<dh wd.ka;`l i;aldr l<dh' wehf.a ;mial@u
ms<snZoj jsuiQ fndai;`ka jkafiag oek.ekSug ,enqfka ir< cSjkl@uhla .;lsrSug fhda.HjkakdjQ
Wmfoial@u lSmhla muKla jskd lsishuz .eUqre oyula ms<snZoj f;dr;`re fkdfjz' tu ;jqia cSjk
l@u ms<snZo jsia;rhla fuys bosrsfhaoS jsia;r flfrA' i;r n@yau jsyrK Ndjkdjkays ksr;jSu;a
iS,nzn; mrdudi kuska nq|=iufha neyer lr we;s w;a;ls,u:dkqfhda.S cSjk l@u;a fulS ;jqia
ms<sfj;g wvx.` jk nj tu jsia;r wkqj oel.; yel'
;uka fidhkakdjQ mdruzmrsl oekquz moaO;sh ms<snZo kshu f;dr;`re wehf.ka ,nd.;
fkdyelsnj oek .kakd fndai;`ka t;ekska kslausks' bka kslafuk fndai;`ka jykafia thg kq|=frka jQ
;j;a ;jqia wimqjla olshs' th moaud kuz ;miajskshf.a wimqjhs'2 fndai;`ka thg jevulrhs weho
uy;a wdorfhka fndai;`ka jykafiaj ms<s.kshs bkamiq wdka;`l i;aldr wem Wmia:dko lrkakSh'
wehf.a ;mial@u ms<snZoj jsuik fndai;`ka jykafiag wehf.a ;jqial@uhkayso .eUqrla we;s hula
fkdue;snj jegfyhs taksid t;ekskao kslauS hhs'
fuz w;r thg fkd|=rej frAj; kuzjQ iDIs kdufhka yeZoskafjk Y@uK iuzm@odhg wh;a jQfjl`f.a
wimqjg hhs' ta iDISjrhdf.kao by; oelajqkq mrsoafoka uy;a wd.ka;`l ie,ls,s i;aldr ,nk
fndai;`ka jykafia ta iDIsjrhd ms<smoskakdjQ Ou!h jsuihs tysoS ta iDIsjrhd ;uka ms<smoskakdjQ foh
3
mjik w;r fndai;`ka tys lsis|= .eUqrla fkdolshs taksid bkao kslauS hhs'
fufia .uka lrkakdjQ fndai;`ka jykafia rc.y kqjr iuSmhg iuzm@dma; fjhs' tlS rc.y kqjr
iuSmfys jQ wimqjl fkdfhlq;` j@; iudokaj isgskakdjQ Y@uK iuzm@odhg wh;a ;jqika msrsila
fndai;`kag oel.ekSug ,efnhs' tu wimqfjys bkakd ;jqikaf.a m@Odkshd kuz Nd.!j ;jqidhs ta ksid
tlS wimqj Nd.!jdrduh hk kdufhka yeZoskafjhs' fuu Nd.!j ;jqido fndai;`kaj uy;a wdorfhka
ms<sf.k ishZMu wd.ka;`l i;aldr iuzudk wdosfhka mqokq ,nhs' wjikoS fndai;`ka jykafia tu
;jqidf.ka Tyq ms<smeo jikdjQ Ou!h ms<snZoj jsuihs' tysoS fndai;`kag oek.ekSug ,efnkqfha tu
;jqia iuQyhd jsiska tlaj iajrA. iuzm;a;sh m;d hd.fydau lrkjdg jvd w;sfrAl hula Tjqka
flfrys olskakg fkdue;s njhs tanj oekf.k t;ekska kslauS hdug ierfik fndai;`kaf.a wNs,dIh
oek.kakd tys j@; mqruska bkakdjQ tla;rd jevsuyZM ;jqfila OHdk Ndjkdl@u W.kajkakdjQ
wd<drld<du kuz wdpdrAhjrhd bkakdjQ wimqj ms<snZoj fndai;`ka oekqj;a lrhs'
fndai;`ka rc.y kqjrska kslauS uZ.f.jd f.k jsid,d uykqjrn,d .uka .kshs' jsid,d uykqjrg
hEug rc.ykqjrg f.dia .x.d kosfhka tf.dvjsh hq;`h' fu whqrska .ukal< fndai;`ka wjidkfh
1
YdlHuqkSka|@djodkh fyj;a isoaOdrA: f.#;u nqoaO prs;h"n,xf.dv wdkkao fu;@sh ysus" iuhjO!k
m@ldYkh" fld<U" 1986" 34 msgqj'
2
tu 35 msgqj'
3
tu
- 31. 609
ys jsid,d uy kqjr jskaOHdfldaIaG kuz ;dmi wimqjg meusfKkafka tys jdih lrkakdjQ wd<dr
kuzjQ iDIsjrhd uqK.eiSu iZoydhs' fuu wd<dr kue;s iDIsjrhdo laI;@Shh jxYhg wh;a flfkls'
Tyq wh;q jkafka ld,du keue;s laI;@Sh mrmqrhs nq|=r|=ka ld,du iQ;@h foaYkd lrkafkao fulS
ld,du kue;s laI;@Shh mrmqrg wh;a laI;@Sh msrsilghs' wd<dr kue;s iDIsjrhd ld,du kue;s
laI;@Sh mrmqrg wh;ajQfjl` nejska mqrdK jHjydr isrs; wkqj flfkl`f.a ku w.g ta ;eke;a;d
wh;ajkakdjQ f.da;@ kduh fyda fm<m;a kduh fhdod Ndjs;d lsrSu wkqj wd<dr ;jqia f;u wd<dr
ld,du kuska yeZoskajsks'1
nq|=rcdKka jykafia miq ld,hl ld,du iQ;@h foaYkd lsrSu iZoyd jevs flaimq;a;fhys jQ
jeishkao wh;a jkqfha fuu laI;@Sh mrmqrguh' fudjqkao ld,du kuz jQ laI;@Sh jxYhg wh;a msrsils'
ta ksid Tjqyq ld,du fhda kuska m@isoaOshg meusKshy' fuz ld,du iQ;@hg wkqj ld,du jeisfhda tl,
mej;s Ndr;Sh wkdrAh iuzm@odfhys iodpdrhg wkqj Wiiaf,i f.#rjdpdr oelajSug Wkka|=jQ
msrsila nejz meyeos,s fjz' fuhska fmfkkafka fuz fudjqka idudkH .eushka fkdj iEfyk ;ruz Wiia
iNHFjhla we;sj isgs kd.rsl oshqKq fm@#v YsIaGdpdr hlg ysusluz lshkakdjQ msrsila njhs'2
tnejska nq|=r|=ka ienjskau ld,du jeishka fidhd meusKsfha Tjqkag jrA;udkfha wm ld,du iQ;@h
kuska jHjydr lrkakdjQ tu iQ;@h foaYkd lsrSfuz Wjukdfjkauh hk lreK flfkl`g fuysoS
yeZ.Shk woyils' idudkHfhka nq|=rcdKka jykafia ld,dujreka wrUhd fuu iQ;@h foaYkd lrk
,oafoa Tjqf.a b,a,Sug m@;spdrhla jYfhkanj uQ,sl jYfhka wm oksu'q tfiakuq;a wikakdjQ
mqoa.,hdf.a oekquz ugzgu yd Tjqkaf.a fmr lrk,o l`Y,dl`Y, lu!Yla;sh u; mokuzj we;s
Wm;a;s.;j tkakdjQ wjfndaOhg we;s jdikd Yla;sh jeks wfkla fndfyda lreKq;a nq|=r|=ka jsiska
i<ld nef,knj yd tfia i<ld ishfoaYkd mj;ajknj ;@smsglfhys iZoykajk lreKq weiqrska
ks.ukhlg meusKsh yelsh'
idudkHfhka nq|=rcdKka jykafia Ou!m@pdrh hdka;@Kh uqZMukskau ke;sjqk;a jevsfldgila
mokuz jS mej;sfha Wkajykafiau ish md.ukska f.dia mj;ajkakdjQ oyuz foiSfuz l@fudamdhhka
f,his' nq|=r|=ka ;ukaf.a Y@djlhkag mjd Wmfoia ,nd oS ;snqfka fuz whqrska fkdlvjd usksiqkag Ou!h
foaYkd lrkf,ihs' oyuz foiSu msKsi nq|=r|=kaf.a jevu lrjSuo isjz jeoEreuz l@uhlg is|=jS ;snqKs
tu p;`rAjsO jQ l@uh ;`rs; pdrsld w;`rs; pdrsld ksnoaO pdrsld yd wksnoaO pdrsld hkqfjka iliajS
;snqks fuhska w;`rs; pdrsldj yd ksnoaO pdrsldj uZ.ska wruqKq lrk ,oafoa nq|=r|=ka jsiskau oyuz
wjYH;djh we;s ta iZoyd Wps; mqoa.,hka uqK .eiSu msKsi Tjqkaj fidhdf.k jvskakdjQ l@u
fjzohls'
nq|=r|=ka jsiska iq|=iqld,h yd iq|=iq mqoa.,hka fidhd jevshdjQ fuu pdrsld tlS mqoa.,hkag osiajQfha
wyuznhla f,isks' wfkla w;g f,daldrA: prAhdj is|= lrkakdjQ nq|=r|=kaf.a wfmaCIdj jQfhao yels;dla
tnZ|= mqoa.,hkaf.a udkisl iykYSFjh msKsi lghq;` i<id,Su msKsi ;uka jykafiaf.a fiajh
ms<snZo Tjqka fj;ska wkjYH m@pdrKhla n,dfmdfrd;a;`jSu fkdfjz' fuz ksid fndfyda wjia:dj,oS
1
YdlHuqkSka|@djodkh fyj;a isoaOdrA: f.#;u nqoaO prs;h"n,xf.dv wdkkao fu;@sh ysus" iuhjO!k
m@ldYkh" fld<U" 1986" 35 msgqj'
2
tu 40 msgqj'