Bh18

§¹i häc Kinh tÕ quèc d©n LuËn v¨n tèt
nghiÖp
Lêi më ®Çu
B¶o hiÓm x· héi (BHXH) lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ
Nhµ níc ®èi víi ngêi lao ®éng, nh»m ®¶m b¶o cuèc sèng vËt chÊt,
æn ®Þnh ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä trong çc trêng
hîp bÞ èm ®au, thai s¶n, suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm,
hÕt tuæi lao ®éng hoÆc chÕt. ChÝnh s¸ch BHXH ë níc ta ®îc thùc
hiÖn ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu míi thµnh lËp níc, 60 n¨m qua, trong
qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn, chÝnh s¸ch BHXH ngµy cµng ®îc hoµn
thiÖn vµ kh«ng ngõng ®æi míi, bæ xung cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn
hiÖn t¹i cña ®Êt níc. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi cña nÒn kinh tÕ tõ
sau §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng (12/1986), chÝnh
s¸ch BHXH vµ tæ chøc qu¶n lÝ ho¹t ®éng còng cã nhiÒu ®æi míi
tÝch cùc.
Tõ viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh ®æi míi cña BHXH t«i nhËn thÊy
BHXH thùc sù lµ mét chÝnh s¸ch quan träng trong qu¸ tr×nh x©y
dùng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt níc. BHXH kh«ng nh÷ng gãp phÇn æn
®Þnh ®êi sèng cña ngêi lao ®éng mµ cßn khuyÕn khÝch hä tÝch
cùc lao ®éng s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i cho x· héi, x©y dùng ®Êt níc.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn BHXH ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ
chÊt lîng lÉn sè lîng. Sè ngêi tham gia ngµy cµng t¨ng lªn, më réng
cho çc ®èi tîng tham gia, hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng chÝnh s¸ch
BHXH tiÕn tíi thùc hiÖn ®ñ çc chÕ ®é cña Tæ chøc lao ®éng quèc
tÕ (ILO). §Æc biÖt lµ sù ®æi míi vÒ c¬ chÕ qu¶n lÝ tõ c¬ chÕ qu¶n
lÝ kÕ ho¹ch ho¸, tËp chung, bao cÊp, hoµn toµn do NSNN ®¶m b¶o
®· chuyÓn sang c¬ chÕ thùc hiÖn cã thu vµ quü ho¹t ®éng trªn
nguyªn t¾c c©n b»ng thu chi. Çch thùc hiÖn nh vËy kh«ng nh÷ng
gi¶m ®îc g¸nh nÆng cho NSNN mµ cßn thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña c¶
ngêi sö dông lao ®éng ®èi víi ngêi lao ®éng. Nhµ níc níc ®ãng vai
trß tæ chøc thùc hiÖn vµ qu¶n lÝ th«ng qua BHXH ViÖt Nam, lµ hÖ
thèng ngµnh däc ®îc tæ chøc tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.

nghiÖp
Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®¹t ®îc, BHXH ViÖt Nam còng cßn rÊt
nhiÒu tån t¹i cÇn sím ®îc kh¾c phôc c¶ vÒ néi dung chÝnh s¸ch, tæ
chøc qu¶n lÝ ho¹t ®éng. §©y lµ nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt cÇn ®îc
nghiªn cøu ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ tæ chøc qu¶n lÝ
ho¹t ®éng cña BHXH ViÖt Nam. Trong ®ã qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH
ViÖt Nam lµ mét m¶ng lín, cÇn ®îc chó träng vµ quan t©m v× tµi
chÝnh BHXH cã v÷ng th× c¸c chÕ ®é trî cÊp míi ®îc ®¶m b¶o thùc
hiÖn tèt mµ kh«ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng th©m hôt NSNN. ChÝnh v×
vËy víi ngµnh häc ®îc ®µo t¹o, sau khi vÒ thùc tËp t¹i BHXH ViÖt
Nam, t«i ®· chän ®Ò tµi: “C«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH ViÖt
Nam- Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” ®Ó nghiªn cøu c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi
chÝnh BHXH ViÖt Nam, víi môc ®Ých lµ rót ra nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-
îc ®Ó ph¸t huy, nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc. H¬n n÷a th«ng qua ®ã
cã thÓ ®a ra nh÷ng ®ãng gãp, gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng
BHXH ViÖt Nam, ph¸t huy tèi ®a chøc n¨ng cña BHXH trong thêi ®¹i
míi.
KÕt cÊu cña ®Ò tµi gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng I: LÝ luËn chung vÒ BHXH vµ qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH t¹i ViÖt
Nam hiÖn nay.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh
BHXH ViÖt Nam trong thêi k× tíi.

nghiÖp
Ch¬ng I: LÝ luËn chung vÒ BHXH vµ
qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH
I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ BHXH.
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña BHXH.
Sù ra ®êi cña BHXH còng gièng nh çc chÝnh s¸ch x· héi kh¸c
lu«n b¾t nguån tõ yªu cÇu thùc tiÔn cña cuéc sèng ®Æt ra.Tõ thêi
xa xa, con ngêi ®Ó chèng l¹i nh÷ng rñi ro, thiªn tai cña cuéc sèng ®·
biÕt ®oµn kÕt t¬ng trî lÉn nhau, gióp ®ì lÉn nhau. Nhng sù gióp ®ì
nµy chØ mang tÝnh tù ph¸t vµ víi quy m« nhá, thêng lµ trong mét
nhãm ngêi chung quan hÖ huyÕt thèng.
Khi x· héi cµng ngµy cµng tiÕn bé, ®Æc biÖt lµ khi chuyÓn
sang giai ®o¹n cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi, nÒn s¶n xuÊt x· héi
lóc nµy ®· ph¸t triÓn. Cïng víi nã lµ quan hÖ x· héi gi÷a çc ç nh©n,
gi÷a çc céng ®ång còng ph¸t triÓn h¬n. Khi ®ã t«n gi¸o b¾t ®Çu
xuÊt hiÖn, nã kh«ng chØ víi ý nghÜa gi¸o dôc con ngêi híng thiÖn
mµ cßn cã çc tr¹i b¶o dìng, héi cøu tÕ víi môc ®Ých tõ thiÖn, trî gióp
nhau trong cuéc sèng. Nh vËy xÐt vÒ b¶n chÊt th× h×nh thøc t¬ng trî
trong thêi k× nµy ®· mang tÝnh cã tæ chøc vµ quy m« réng r·i h¬n.
Tõ thÕ kØ thø XVI ë Ch©u ¢u ®· xuÊt hiÖn ngµnh c«ng
nghiÖp, nh÷ng ngêi n«ng d©n kh«ng cã ®Êt ph¶i di c ra thµnh phè
lµm thuª cho çc nhµ m¸y ngµy cµng nhiÒu vµ dÇn trë thµnh c«ng
nh©n. §Æc biÖt ®Õn thêi k× çch m¹ng c«ng nghiÖp th× lùc lîng

nghiÖp
ngµy cµng ®«ng ®¶o vµ trë thµnh giai cÊp c«ng nh©n. Nh×n chung
hä sèng kh«ng æn ®Þnh, cuéc sèng chØ dùa vµo c«ng viÖc víi ®ång
l¬ng Ýt ái, mÊt viÖc lµm, èm ®au, tai n¹n lao ®éng ... ®Òu cã thÓ ®e
do¹ cuéc sèng cña hä. T×nh ®oµn kÕt t¬ng th©n t¬ng ¸i gi÷a hä ®·
n¶y në, cïng víi ®ã lµ sù ra ®êi cña çc nghiÖp ®oµn, çc hiÖp héi
gióp ®ì çc thµnh viªn khi bÞ èm ®au bÖnh tËt trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Bªn c¹nh Héi t¬ng tÕ cßn cã Quü tiÕt kiÖm ®îc Nhµ níc
khuyÕn khÝch thµnh lËp. TiÕp ®ã nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc ngêi
sö dông lao ®éng ph¶i chu cÊp cho ngêi lao ®éng thuéc quyÒn qu¶n
lÝ khi hä gÆp ph¶i èm ®au, tai n¹n lao ®éng, mÊt viÖc... Giai cÊp
c«ng nh©n cµng ®«ng ®¶o th× søc Ðp ®èi víi nh÷ng ®ßi hái ®¶m
b¶o cuéc sèng cho hä ngµy cµng ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng chÝnh trÞ
cña mçi níc. Tríc t×nh c¶nh ®ã ChÝnh Phñ mçi níc kh«ng thÓ kh«ng
quan t©m ®Õn t×nh c¶nh cña ngêi lao ®éng. Nh÷ng yªu cÇu gi¶m
giê lµm, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, ®¶m b¶o cuéc sèng cña ngêi
lao ®éng dÇn ®îc quy ®Þnh thµnh çc chÝnh s¸ch b¾t buéc ®èi víi
mçi níc.
§iÓn h×nh lµ vµo n¨m 1850, díi thêi Thñ tíng Bismark cña §øc
®· gióp çc ®Þa ph¬ng thµnh lËp quü do ngêi c«ng nh©n ®ãng gãp
®Ó ®îc trî cÊp lóc rñi ro. Nguyªn t¾c b¶o hiÓm b¾t buéc b¾t nguån
tõ ®©y, ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i tham gia ®ãng phÝ. Sau ®ã s¸ng
kiÕn nµy ®îc ¸p dông réng r·i trªn kh¾p thÕ giíi. BHXH ngµy cµng ®îc
hoµn thiÖn, thùc hiÖn réng kh¾p çc níc vµ ®îc Tæ chøc Lao ®éng
Quèc tÕ ( ILO) th«ng qua trong C«ng íc sè 102 vµo th¸ng 4 n¨m
1952. BHXH ë níc ta ®· manh nha h×nh thµnh tõ thêi thùc d©n Ph¸p
thèng trÞ. Sau çch m¹ng th¸ng T¸m, ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n
Chñ Céng Hoµ ®· ban hµnh s¾c lÖnh 29/ SL ngµy 12/3/1947 vÒ
viÖc thùc hiÖn b¶o hiÓm èm ®au, tai n¹n lao ®éng, hu trÝ. §©y lµ
nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn x©y dùng nªn hÖ thèng BHXH ViÖt Nam
nh hiÖn nay.
2. Kh¸i niÖm BHXH.

nghiÖp
Qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh chóng ta cã thÓ nhËn thÊy, lóc khëi
®Çu, BHXH chØ mang tÝnh chÊt tù ph¸t, ph¹m vi ho¹t ®éng nhá hÑp,
tríc nhu cÇu cña thùc tiÔn th× chÝnh s¸ch BHXH ®· nhanh chãng ra
®êi vµ tõng bíc ph¸t triÓn réng kh¾p. BHXH ®· ®îc tõ ®iÓn b¸ch
khoa ViÖt Nam ®Þnh nghÜa nh sau:
“ BHXH lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu
nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä bÞ mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp do bÞ
èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp, tµn tËt,
thÊt nghiÖp, tuæi giµ, tö tuÊt dùa trªn c¬ së mét quü tµi chÝnh do sù
®ãng gãp cña çc bªn tham gia BHXH, cã sù b¶o hé cña Nhµ níc
theo ph¸p luËt, nh»m b¶o ®¶m an toµn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng
vµ gia ®×nh hä, ®ång thêi gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn x· héi.”
Qua kh¸i niÖm trªn, cã thÓ rót ra mét sè ®iÓm c¬ b¶n sau:
- §èi tîng cña BHXH chÝnh lµ phÇn thu nhËp cña ngêi lao ®éng bÞ
biÕn ®éng, gi¶m hoÆc mÊt ®i do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng
lao ®éng do çc biÕn cè nh ®· nªu trªn tõ ®ã ®Ó gióp æ ®Þnh
cuéc sèng cña b¶n th©n ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. ChÝnh v×
yÕu tè nµy mµ BHXH ®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch lín cña mçi quèc
gia vµ ®îc Nhµ níc quan t©m qu¶n lÝ chÆt chÏ. Còng tïy vµo ®iÒu
kiÖn kinh tÕ cña mçi níc mµ çc quy ®Þnh vÒ ®èi tîng nµy lµ cã
sù kh¸c nhau nhng cïng b¶o ®¶m æn ®×nh ®êi sèng cña ngêi lao
®éng.
- §èi tîng tham gia BHXH lµ gåm ngêi lao ®éng vµ c¶ ngêi sö dông
lao ®éng. Së dÜ ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng phÝ v× chÝnh hä lµ ®èi
tîng ®îc hëng BHXH khi gÆp rñi ro. Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng
phÝ lµ thÓ hiÖn sù quan t©m, tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi ngêi lao
®éng. Vµ sù ®ãng gãp trªn lµ b¾t buéc, ngoµi ra cßn cã sù hç trî
cña Nhµ níc.
- §Ó ®iÒu hoµ m©u thuÉn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao
®éng, ®Ó g¾n bã lîi Ých gi÷a hä, Nhµ níc ®· ®øng ra yªu cÇu c¶
hai bªn cïng ®ãng gãp vµ ®©y còng lµ chÝnh s¸ch x· héi ®îc thùc
hiÖn gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng mét çch hiÖu qu¶ nhÊt.

nghiÖp
Dùa vµo b¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña BHXH mµ Tæ chøc Lao
®éng Quèc tÕ ( ILO) còng ®· ®a ra mét ®Þnh nghÜa kh¸c nh sau:
“ BHXH lµ sù b¶o vÖ cña x· héi ®èi víi çc thµnh viªn cña m×nh
th«ng qua mét lo¹t çc biÖn ph¸p c«ng céng (b»ng ph¸p luËt, tr¸ch
nhiÖm cña ChÝnh phñ) ®Ó chèng l¹i t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ
vµ x· héi do bÞ mÊt hoÆc gi¶m mÊt thu nhËp g©y ra bëi èm ®au,
mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, tuæi giµ, tµn tËt vµ chÕt. H¬n n÷a, BHXH
cßn ph¶i b¶o vÖ cho viÖc ch¨m sãc y tÕ, søc khoÎ vµ trî cÊp cho çc
gia ®×nh khi cÇn thiÕt.”
Tõ ®Þnh nghÜa trªn chóng ta thÊy môc tiªu cña BHXH lµ híng
tíi sù ph¸t triÓn cña mçi ç nh©n vµ toµn x· héi. BHXH thÓ hiÖn sù
®¶m b¶o lîi Ých cña x· héi ®èi víi mçi thµnh viªn tõ ®ã g¾n kÕt mçi
ç nh©n víi x· héi ®ã.
3. B¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña BHXH.
3.1. B¶n chÊt cña BHXH.
Cã thÓ hiÓu BHXH lµ sù bï ®¾p mét phÇn thu nhËp bÞ mÊt
cña ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè nh èm ®au, tai nan
lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp hoÆc tuæi giµ lµm mÊt, gi¶m kh¶ n¨ng
lao ®éng, tõ ®ã gióp æn ®Þnh cuéc sèng cña b¶n th©n ngêi lao
®éng vµ gia ®×nh hä. BHXH hiÖn nay ®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch x·
héi lín cña mçi quèc gia, ®îc nhµ níc quan t©m vµ qu¶n lÝ chÆt chÏ.
BHXH xÐt vÒ b¶n chÊt bao gåm nh÷ng néi dung sau ®©y:
BHXH lµ sù cÇn thiÕt tÊt yÕu kh¸ch quan g¾n liÒn víi sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt ®èi víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ho¹t
®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi
sö dông lao ®éng ngµy cµng ph¸t triÓn. Do vËy tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña nÒn kinh tÕ quyÕt ®Þnh ®Õn sù ®a d¹ng vµ tÝnh hoµn thiÖn
cña BHXH. V× vËy cã thÓ nãi kinh tÕ lµ yÕu tè quan träng quyÕt
®Þnh tíi hÖ thèng BHXH cña mçi níc.
BHXH, bªn tham gia BHXH, bªn ®îc BHXH lµ ba chñ thÓ trong
mèi quan hÖ cña BHXH. Bªn tham gia BHXH gåm ngêi lao ®éng vµ

nghiÖp
ngêi sö dông lao ®éng (bªn ®ãng gãp), bªn BHXH lµ bªn nhËn nhiÖm
vô BHXH, th«ng thêng th× do c¬ quan chuyªn tr¸ch do Nhµ níc lËp ra
vµ b¶o trî, bªn ®îc BHXH chÝnh lµ ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi
cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. Tõ ®ã hä ®îc ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu
thiÕt yÕu, gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng, gãp phÇn æn ®×nh x· héi.
Nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng cña ngêi
lao ®éng cã thÓ lµ nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn( tai n¹n, èm ®au, bÖnh
nghÒ nghiÖp...), còng cã thÓ lµ çc rñi ro kh«ng hoµn toµn ngÉu
nhiªn( tuæi giµ, thai s¶n, ...). §ång thêi çc biÕn cè nµy cã thÓ x¶y ra
trong qu¸ tr×nh lao ®éng hoÆc ngoµi lao ®éng. PhÇn thu nhËp cña
ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hay mÊt ®i tõ çc rñi ro trªn sÏ ®îc thay thÕ
hoÆc bï ®¾p tõ nguån quü tËp trung ®îc tån tÝch l¹i do bªn tham gia
BHXH ®ãng gãp vµ cã thªm sù hç trî cña NSNN.
3.2. Chøc n¨ng cña BHXH.
Chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña BHXH lµ thay thÕ, bï ®¾p phÇn
thu nhËp cña ngêi lao ®éng khi hä gÆp nh÷ng rñi ro lµm mÊt thu
nhËp do mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hay mÊt viÖc lµm. Rñi ro nµy cã thÓ
lµm mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng tam thêi hay dµi h¹n th× møc trî cÊp sÏ ®-
îc quy ®Þnh cho tõng trêng hîp. Chøc n¨ng nµy quyÕt ®Þnh nhiÖm
vô, tÝnh chÊt vµ c¶ c¬ chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña BHXH.
§èi tîng tham gia BHXH cã c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông
lao ®éng vµ cïng ph¶i ®ãng gãp vµo quü BHXH. Quü nµy dïng ®Ó
trî cÊp cho ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i rñi ro, sè ngêi nµy thêng
chiÕm sè Ýt. BHXH thùc hiÖn c¶ ph©n phèi l¹i thu nhËp theo chiÒu
däc vµ chiÒu ngang, gi÷a ngêi lao ®éng khoÎ m¹nh víi ngêi lao ®éng
èm ®au, giµ yÕu..., gi÷a nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao ph¶i ®ãng
nhiÒu víi ngêi cã thu nhËp thÊp ph¶i ®ãng Ýt. Nh vËy thùc hiÖn
chøc n¨ng nµy BHXH cßn cã ý nghÜa gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng
x· héi, mét môc tiªu quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ -x· héi cña
mçi quèc gia.
Nhê cã BHXH mµ ngêi lao ®éng lu«n yªn t©m lao ®éng, g¾n
bã víi c«ng viÖc, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Tõ ®ã gãp phÇn

nghiÖp
n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ngµy
cµng nhiÒu h¬n, n©ng cao ®êi sèng toµn x· héi. NÕu tríc ®©y, sù trî
gióp lµ mang tÝnh tù ph¸t, th× hiÖn nay khi x· héi ®· ph¸t triÓn, viÖc
trî gióp ®· ®îc cô thÓ ho¸ b»ng çc chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cña Nhµ n-
íc. Sù b¶o ®¶m nµy gióp g¾n bã mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ
x· héi vµ cµng thóc ®Èy h¬n nghÜa vô cña hä ®èi víi x· héi.
Trong thùc tÕ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng cã
nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i, kh¸ch quan vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, thêi
gian lao ®éng... BHXH ®· g¾n bã lîi Ých gi÷a hä, ®· ®iÒu hoµ ®îc
nh÷ng m©u thuÉn gi÷a hä, lµm cho hä hiÓu nhau h¬n. §©y còng lµ
mèi quan hÖ biÖn chøng hai bªn ®Òu cã lîi, ngêi lao ®éng th× ®îc
®¶m b¶o cuéc sèng, ngêi sö dông th× sÏ cã mét ®éi ngò c«ng nh©n
h¨ng h¸i, tÝch cùc trong s¶n xuÊt. §èi víi Nhµ níc th× BHXH lµ çch
chi Ýt nhÊt song hiÖu qu¶ nhÊt v× ®· gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ
®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ gãp phÇn æn ®Þnh s¶n suÊt, æn
®Þnh kinh tÕ - x· héi.
4. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña BHXH.
Nh×n chung hÖ thèng BHXH ®îc thùc hiÖn dùa trªn çc nguyªn
t¾c sau:
Thø nhÊt lµ nguyªn t¾c ®ãng hëng chia sÎ rñi ro; lÊy sè ®«ng
bï sè Ýt, lÊy cña ngêi ®ang lµm viÖc bï ®¾p cho ngêi nghØ hëng
chÕ ®é BHXH. §©y lµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng chung cña ngµnh b¶o
hiÓm lµ quü gãp chung cña sè ®«ng bï cho sè Ýt lµ nh÷ng ngêi thiÕu
may m¾n gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro trong cuéc sèng, trong lao ®éng
s¶n xuÊt. PhÇn thÓ hiÖn tÝnh chÝnh s¸ch cña Nhµ níc lµ viÖc rñi ro
trong BHXH kh«ng chØ lµ nh÷ng rñi ro thuÇn tuý nh trong b¶o hiÓm
th¬ng m¹i mµ cßn cã c¶ nh÷ng rñi ro kh«ng mang tÝnh ngÉu nhiªn
nh: tuæi giµ, thai s¶n,...
Thø hai lµ møc hëng ph¶i thÊp h¬n tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng
BHXH, nhng ph¶i ®¶m b¶o ®îc møc sèng tèi thiÓu cho ngêi hëng
kho¶n trî cÊp ®ã. ViÖc quy ®Þnh trªn lµ hoµn toµn hîp lÝ vµ còng lµ
quy ®Þnh chung cho tÊt c¶ çc níc, song thÊp bao nhiªu cßn tuú

nghiÖp
thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña mçi níc trong mçi
thêi k× kh¸c nhau.
Thø ba lµ ph¶i tù chñ vÒ tµi chÝnh, ®©y lµ nguyªn t¾c quan
träng trong chÝnh s¸ch BHXH cña çc níc. NÕu chØ hoµn toµn phô
thuéc vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc (NSNN) gièng nh giai ®o¹n tríc c¶i çch
n¨m 1995 cña níc ta th× ®©y thùc sù lµ mét g¸nh nÆng lín cña ®Êt
níc. ViÖc thµnh lËp quü BHXH do çc bªn tham gia BHXH ®ãng gãp
vµ cã sù hç trî cña Nhµ níc lµ hoµn toµn phï hîp. Quü nµy cã thÓ
qu¶n lÝ theo çc çch thøc kh¸c nhau song ®éc lËp víi NSNN , NSNN
chØ bï thiÕu hoÆc tµi trî mét phÇn tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña mçi
níc kh¸c nhau.
5. Çc chÕ ®é cña BHXH.
§èi víi mçi níc cã nh÷ng hoµn c¶nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi
kh¸c nhau nªn BHXH ®îc tæ chøc thùc hiÖn theo nh÷ng quy ®Þnh
riªng kh¸c nhau. BHXH ®îc x©y dùng dùa vµo çc nguyªn t¾c trªn mét
çch thèng nhÊt trªn toµn thÕ giíi vµ ph¶i tu©n thñ çc quy ®Þnh sau
cña tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ (ILO) vÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch
BHXH. Trong C«ng íc 102 ®îc ILO th«ng qua ngµy 4/6/1952 cã quy
®Þnh nh÷ng quy ph¹m tèi thiÓu vÒ an toµn x· héi ®· ®a ra 9 chÕ ®é
sau:
- Ch¨m sãc y tÕ.
- Trî cÊp èm ®au.
- Trî cÊp thÊt nghiÖp.
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp.
- Trî cÊp tuæi giµ.
- Trî cÊp thai s¶n.
- Trî cÊp tµn tËt.
- Trî cÊp v× mÊt ngêi trô cét gia ®×nh.

nghiÖp
Çc thµnh viªn tham gia C«ng íc ph¶i thùc hiÖn Ýt nhÊt lµ 3
trong 9 chÕ ®é nãi trªn, trong ®ã ph¶i cã nhÊt thiÕt 1 trong n¨m chÕ
®é sau ®©y:
- Trî cÊp tuæi giµ.
- Trî cÊp thÊt nghiÖp.
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp.
- Trî cÊp tµn tËt.
- Trî cÊp v× mÊt ngêi trô cét gia ®×nh.
Mçi chÕ ®é trong hÖ thèng BHXH khi x©y dùng ph¶i dùa trªn
çc c¬ së ®iÒu kiÖn kinh tÕ, thu nhËp, tiÒn l¬ng, ... §ång thêi, tuú
tõng chÕ ®é mµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn çc yÕu tè sinh häc, tuæi thä
b×nh qu©n, nhu cÇu dinh dìng, ... ®Ó quy ®Þnh çc møc ®ãng, møc
hëng, thêi gian hëng vµ ®èi tîng hëng cho hîp lÝ. Çc chÕ ®é BHXH
cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:
+ Çc chÕ ®é ®îc x©y dùng theo luËt ph¸p cña mçi níc.
+ HÖ thèng çc chÕ ®é mang tÝnh chÊt chia sÎ rñi ro, chia sÎ tµi
chÝnh.
+ Mçi chÕ ®é ®îc chi tr¶ ®Òu c¨n cø chñ yÕu vµo møc ®ãng gãp
cña çc bªn tham gia BHXH.
+ PhÇn lín çc chÕ ®é lµ chi tr¶ ®Þnh k×.
+ §ång tiÒn ®îc sö dông lµm ph¬ng tiÖn chi tr¶ vµ thanh quyÕt
to¸n.
+ Chi tr¶ BHXH nh lµ quyÒn lîi cña mçi chÕ ®é BHXH.
+ Møc chi tr¶ cßn phô thuéc vµo quü dù tr÷. NÕu quü dù tr÷ ®îc
®Çu t cã hiÖu qu¶ vµ an toµn th× møc chi tr¶ sÏ cao vµ æn ®Þnh.
+ Çc chÕ ®é BHXH cÇn ph¶i ®îc ®iÒu chØnh ®Þnh k× ®Ó
ph¶n ¸nh hÕt sù thay ®æi cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi.
6. Quü BHXH vµ ph©n lo¹i quü BHXH.

nghiÖp
6.1. Quü BHXH.
Nh chóng ta ®· t×m hiÓu trong phÇn 1 ë trªn th× sù ra ®êi cña
quü BHXH lµ mét bíc ngoÆt lín ®èi víi ngµnh BHXH trªn toµn thÕ
giíi. Quü BHXH lµ mét quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp chung n»m ngoµi
NSNN vµ ®îc h×nh thµnh tõ çc nguån sau ®©y:
- Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp,
- Ngêi lao ®éng ®ãng gãp,
- Nhµ níc ®ãng vµ hç trî thªm,
- Çc nguån kh¸c (nh ç nh©n vµ tæ chøc tõ thiÖn ñng hé, l·i
tõ çc ho¹t ®éng ®Çu t quü nhµn rçi).
Tr¸ch nhiÖm tham gia ®ãng gãp BHXH cho ngêi lao ®éng ®îc
ph©n chia cho c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng trªn c¬ së
quan hÖ lao ®éng. §iÒu nµy kh«ng ph¶i sù chia sÎ rñi ro, mµ lµ lîi
Ých gi÷a hai bªn. Sù ®ãng gãp mét phÇn quü cña ngêi sö dông lao
®éng cho ngêi lao ®éng sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng thiÖt h¹i kinh tÕ do ph¶i
chi ra mét kho¶n tiÒn lín khi cã rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lao ®éng mµ
m×nh thuª mín. §ång thêi, nã cßn gãp phÇn gi¶m bít m©u thuÉn,
kiÕn t¹o mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a chñ- thî. VÒ phÝa ngêi lao ®éng,
sù ®ãng gãp cña hä võa thÓ hiÖn sù tù g¸nh chÞu chÝnh nh÷ng rñi
ro cña chÝnh m×nh, võa cã ý nghÜa rµng buéc nghÜa vô vµ quyÒn
lîi mét çch chÆt chÏ.
PhÇn lín çc níc trªn thÕ giíi, quü BHXH ®Òu ®îc h×nh thµnh tõ
çc nguån nªu trªn. Tuy nhiªn, ph¬ng thøc ®ãng gãp vµ møc ®ãng
gãp cña çc bªn tham gia BHXH cã kh¸c nhau tuú thuéc quy ®Þnh
cña mçi níc. HiÖn nay møc ®ãng gãp BHXH cña ngêi lao ®éng vµ
ngêi sö dông lao ®éng hiÖn vÉn cßn hai quan ®iÓm. Quan ®iÓm
thø nhÊt cho r»ng, ph¶i c¨n cø vµo møc l¬ng ç nh©n vµ quü l¬ng c¬
quan, doanh nghiÖp. Quan ®iÓm thø hai l¹i cho r»ng, ph¶i c¨n cø vµo
møc thu nhËp c¬ b¶n cña ngêi lao ®éng ®îc c©n ®èi chung trong
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp. VÒ møc

nghiÖp
®ãng gãp BHXH, mçi níc l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau. Mét sè n-
íc quy ®Þnh ngêi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ cho
chÕ ®é tai n¹n lao ®éng, ChÝnh phñ tr¶ chi phÝ y tÕ vµ trî cÊp gia
®×nh, çc chÕ ®é cßn l¹i c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng
cïng ®ãng gãp mçi bªn mét phÇn b»ng nhau. Trong ®ã, mét sè níc
kh¸c l¹i quy ®Þnh, ChÝnh phñ bï thiÕu cho quü BHXH hoÆc chÞu
toµn bé chi qu¶n lÝ BHXH ....
Quü BHXH ®îc sö dông ®Ó chi tr¶ chñ yÕu cho hai môc ®Ých
sau: thø nhÊt lµ chi tr¶ vµ trî cÊp cho çc chÕ ®é BHXH nh ®· nªu ë
môc 5, cßn l¹i lµ chi tr¶ cho chi phÝ sù nghiÖp qu¶n lÝ BHXH. Trong
hai kho¶n chi ®ã th× kho¶n chi thø nhÊt lµ quan träng vµ chiÕm
phÇn lín trong quü BHXH. Çc kho¶n trî cÊp nµy còng ®îc quy ®Þnh
vÒ møc trî cÊp vµ thêi gian hëng mét çch cô thÓ vµ cã sù kh¸c biÖt
®èi víi tõng chÕ ®é. T¹i nh÷ng níc kh¸c nhau th× çc kho¶n trî cÊp
nµy còng ®îc quy ®Þnh kh¸c nhau.
6.2. Ph©n lo¹i quü BHXH:
Tuú theo môc ®Ých vµ çch tæ chøc cña nh÷ng hÖ thèng
BHXH trªn thÕ giíi mµ quü BHXH ®îc ph©n lo¹i kh¸c nhau:
- Ph©n lo¹i theo çc chÕ ®é bao gåm: Quü hu trÝ, tö tuÊt; Quü
tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp; Quü thÊt nghiÖp; Quü
èm ®au thai s¶n.
- Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt sö dông bao gåm: Quü ng¾n h¹n ®Ó
chi tr¶ cho çc chÕ ®é ng¾n h¹n nh èm ®au, thai s¶n, tai n¹n
lao ®éng lµm mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng t¹m thêi; Quü dµi h¹n ®Ó
chi tr¶ trî cÊp cho çc chÕ ®é nh hu trÝ, tö tuÊt.
- Ph©n lo¹i theo ®èi tîng tham gia bao gåm: Quü cho c«ng chøc
Nhµ níc, quü cho lùc lîng vò trang, quü cho lao ®éng trong çc
doanh nghiÖp, quü cho çc ®èi tîng cßn l¹i.

nghiÖp
ViÖc ph©n lo¹i quü nh trªn cÇn ®îc thùc hiÖn vµ c©n nh¾c
tr¸nh nh÷ng t×nh tr¹ng ph©n nhá quü dÔ g©y ra t×nh tr¹ng mÊt tËp
trung, kh«ng cã sù bæ xung vµ hç trî lÉn nhau. ViÖc ph©n chia quü
kh«ng hîp lÝ sÏ dÉn tíi nh÷ng ¶nh hëng xÊu ®Õn viÖc chi tr¶ cho çc
®èi tîng, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò qu¶n lÝ quü mét çch hîp lÝ. Dùa trªn
çc çch tæ chøc thùc hiÖn çc chÕ ®é mµ mçi níc l¹i cã nh÷ng quy
®Þnh kh¸c nhau vÒ çc quü thµnh phÇn. Çc quü thµnh phÇn ph¶i
thùc sù phï hîp víi hÖ thèng BHXH ®ã.
II. Qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH.
1. Kh¸i niÖm chung vÒ qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH.
Tríc tiªn chóng ta cÇn hiÓu kh¸i niÖm vÒ qu¶n lÝ. Qu¶n lÝ lµ
nh÷ng ho¹t ®éng nh»m t¸c ®éng mét çch cã tæ chøc, cã ®Þnh híng
cña chñ thÓ qu¶n lÝ vµo mét ®èi tîng qu¶n lÝ nhÊt ®Þnh ®Ó ®iÒu
chØnh çc qu¸ tr×nh x· héi vµ hµnh vi cña con ngêi tõ ®ã cã thÓ duy
tr× ®îc tÝnh æn ®Þnh cña ®èi tîng. §èi tîng cña qu¶n lÝ ë ®©y lµ tµi
chÝnh BHXH, tµi chÝnh BHXH lµ mét thuËt ng÷ thuéc ph¹m trï tµi
chÝnh chØ mét m¾t kh©u tµi chÝnh tån t¹i ®éc lËp trong hÖ thèng
tµi chÝnh quèc gia. Tµi chÝnh BHXH tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n
phèi vµ sö dông çc nguån tµi chÝnh nh»m ®¶m b¶o cuéc sèng cho
ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi gÆp rñi ro tõ ®ã ®¶m b¶o sù æn
®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh vËy, nh×n réng ra th× qu¶n lÝ
tµi chÝnh BHXH lµ viÖc sö dông tµi chÝnh BHXH nh mét c«ng cô
qu¶n lÝ x· héi cña Nhµ níc. Nhµ níc th«ng qua ho¹t ®éng tµi chÝnh
BHXH ®Ó thùc hiÖn môc tiªu qu¶n lÝ x· héi ®ã lµ ®¶m b¶o æn ®Þnh
cuéc sèng cho nh©n d©n tríc nh÷ng rñi ro lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶
n¨ng lao ®éng hay khi vÒ giµ, gióp ngêi lao ®éng yªn t©m lao ®éng
s¶n xuÊt, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. BHXH thÓ hiÖn
tÝnh u viÖt cña mçi quèc gia, mçi thÓ chÕ x· héi . Cßn hiÓu theo
nghÜa hÑp th× qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH lµ qu¶n lÝ thu chi BHXH.
Nh vËy qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH chñ yÕu liªn quan tíi viÖc lµm thÕ
nµo ®Ó ho¹t ®éng thu chi quü BHXH ®îc thùc hiÖn mét çch b×nh th-

nghiÖp
êng tríc nh÷ng biÕn ®éng cña m«i trêng. BiÕn ®éng ë ®©y lµ nh÷ng
biÕn ®éng vÒ ®èi tîng tham gia, ®èi tîng hëng, biÕn ®éng cña m«i
trêng sèng, m«i trêng kinh tÕ ..., nh÷ng biÕn ®éng t¸c ®éng trùc tiÕp
®Õn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, ®Õn viÖc thu chi quü BHXH, ¶nh
hëng tíi sù ®Çu t t¨ng trëng quü BHXH. Néi dung cña qu¶n lÝ tµi
chÝnh BHXH chñ yÕu lµ sù lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc chÝnh s¸ch,
chÕ ®é, quy chÕ vÒ tµi chÝnh BHXH mét çch hîp lÝ vµ lÊy ®ã lµm
c¨n cø ®Ó ra quyÕt ®Þnh cô thÓ cña thu chi BHXH thùc hiÖn môc
tiªu cña Nhµ níc ®Æt ra.
Khi thùc hiÖn qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH cÇn chó ý hai nguyªn
t¾c chñ yÕu sau:
- Qu¸ tr×nh qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH ph¶i lu«n ®îc tÝnh to¸n, so
s¸nh vµ c©n ®èi trong tr¹ng th¸i ®éng: Bëi v× lîng tiÒn mÆt cña quü
biÕn ®éng theo tõng chÕ ®é trî cÊp BHXH kh¸c nhau, lîng lao ®éng
biÕn ®éng mét çch thêng xuyªn nªn trong qu¶n lÝ, ®Æc biÖt lµ
kh©u lËp kÕ ho¹ch ph¶i chó träng tíi vÊn ®Ò nµy. §©y còng lµ mét
®Æc thï trong ngµnh B¶o hiÓm nãi chung vµ BHXH nãi riªng v× tÝnh
®¶o ngîc chu k× kinh doanh tøc lµ thu phÝ tríc chi tr¶ cho çc chÕ ®é
sau. Tuy cã sù hç trî cña NSNN, song qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH ph¶i
gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng cho NSNN vµ vÉn thùc hiÖn chÝnh s¸ch
x· héi nµy mét çch tèt nhÊt.
- Quü BHXH ph¶i ®îc b¶o tån vµ ph¸t triÓn: Nh trªn ®· ®Ò cËp
th× ngµnh B¶o hiÓm cã ®Æc thï thu phÝ tríc, chi tr¶ sau, thêi gian
®ãng vµ thêi gian hëng cã thÓ kÐo dµi, ®ång tiÒn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt
thêi gian. Do vËy cÇn ®Çu t ®Ó b¶o tån vµ t¨ng trëng quü mét çch
hîp lÝ. §Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c nµy c¬ quan BHXH ph¶i t¨ng cêng
kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng thu chi vµ qu¶n lÝ quü thùc hiÖn ®Çu t
phÇn quü nhµn rçi mét çch cã hiÖu qu¶ vµ tu©n thñ çc nguyªn t¾c
sau:
+An toµn: Môc ®Ých cña quü lµ b¶o ®¶m chi tr¶ l¬ng hu vµ çc trî
cÊp BHXH cho ngêi lao ®éng. V× vËy, quü dï cã ®Çu t vµo lÜnh vùc
nµo còng ph¶i ®¶m b¶o an toµn cho kho¶n ®Çu t ®ã. §¶m b¶o an

nghiÖp
toµn lµ kh«ng chØ b¶o toµn vèn ®Çu t vÒ danh nghÜa, mµ cßn lµ
b¶o toµn vÒ c¶ gi¸ trÞ thùc tÕ, ®iÒu nµy cµng cã ý nghÜa quan träng
trong thêi k× l¹m ph¸t. Nãi çch kh¸c th× ®Çu t quü ph¶i lùa chän lÜnh
vùc ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro.
+ HiÖu qu¶: §©y lµ môc tiªu cña viÖc ®Çu t t¨ng trëng quü do vËy
nguyªn t¾c nµy rÊt quan träng vµ ph¶i ®îc ®i liÒn víi nguyªn t¾c thø
nhÊt. L·i ®Çu t kh«ng chØ gãp phÇn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n
cho çc kho¶n chi mµ cßn gãp phÇn cho phÐp h¹ tØ lÖ ®ãng gãp cña
ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng.
+ Kh¶ n¨ng thanh to¸n (tÝnh lu chuyÓn cña vèn): §©y còng lµ yªu
cÇu ®Æc thï cña nghµnh do çc kho¶n chi tr¶ lµ ph¸t sinh sau vµ kÐo
dµi nªn çc kho¶n ®Çu t ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n ®Ó dÔ
dµng chi tr¶ cho çc ®èi tîng kÞp thêi. §Æc biÖt tr¸nh nh÷ng kho¶n
®Çu t dÔ víng vµo nh÷ng vÊn ®Ò tån kho¶n. Çc h×nh thøc ®Çu t
dÔ thanh kho¶n vµ an toµn thêng ®îc u tiªn thùc hiÖn tríc.
+ Cã lîi Ých kinh tÕ, x· héi: Lµ mét quü tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn
chÝnh s¸ch x· héi, do ®ã trong qu¸ tr×nh ®Çu t ph¶i lu ý ®Õn viÖc
n©ng cao phóc lîi cho ngêi d©n, ph¶i ra søc c¶i thiÖn chÊt lîng chung
cho ®êi sèng d©n c cña ®Êt níc. Çc h×nh thøc, h¹ng môc ®Çu t ph¶i
®Æt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lªn hµng ®Çu. Ho¹t ®éng ®Çu t
t¨ng trëng quü BHXH kh¸c víi çc ho¹t ®éng ®Çu t kh¸c víi môc tiªu lîi
nhuËn lµm ®Çu v× BHXH chÝnh lµ mét chÝnh s¸ch quan träng trong
hÖ thèng An sinh x· héi cña mçi níc.
2. Néi dung qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH.
Nh×n chung, qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH bao gåm bèn néi dung
c¬ b¶n sau:
- Qu¶n lÝ thu BHXH.
- Qu¶n lÝ chi BHXH.
- Qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng trëng quü.
- Qu¶n lÝ c©n ®èi quü BHXH.

nghiÖp
2.1. Qu¶n lÝ thu BHXH.
Qu¶n lÝ thu gi÷ vai trß quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn sù
thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh thu BHXH, tõ ®ã quyÕt ®Þnh ®Õn søc
m¹nh quü BHXH ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc chi tr¶ cho çc chÕ ®é trî
cÊp. Tríc tiªn chóng ta ph¶i n¾m ®îc néi dung thu gåm hai kho¶n thu
tõ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. §©y lµ kho¶n thu lín nhÊt
vµ ®ãng vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh. Çc kho¶n thu kh¸c nh: thu
tõ çc quü cña çc tæ chøc, ç nh©n tõ thiÖn hay sù hç trî cña NSNN
lµ nhá, NSNN chØ bï ®¾p cho nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt. H¬n n÷a
®©y lµ kho¶n thu mµ tæ chøc BHXH còng kh«ng thÓ tù ®iÒu chØnh
®îc v× nã mang tÝnh thô ®éng. Do vËy mµ c«ng t¸c qu¶n lÝ thu chØ
tËp chung vµo nguån thu tõ hai ®èi tîng chÝnh ngêi lao ®éng vµ ngêi
sö dông lao ®éng. Néi dung cña qu¶n lÝ thu l¹i tËp chung vµo ba ®èi
tîng chÝnh sau ®©y:
Qu¶n lÝ ®èi tîng tham gia BHXH: §©y lµ viÖc ®Çu tiªn mµ mçi
tæ chøc BHXH khi thùc hiÖn quan t©m ®Õn, thêng çc ®èi tîng nµy
®îc quy ®Þnh râ trong çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Nhµ níc.
H¬n thÕ n÷a BHXH còng ho¹t ®éng trªn nguyªn t¾c san sÎ rñi ro vµ
tu©n theo quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt nªn viÖc tham gia ®Çy ®ñ cña
çc ®èi tîng tham gia BHXH lµ viÖc rÊt quan träng. Qu¶n lÝ ®èi tîng
tham gia cÇn thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:
+ Qu¶n lÝ sè lîng ®¨ng kÝ tham gia BHXH.
+ Qu¶n lÝ ®èi tîng b¾t buéc tham gia BHXH theo quy ®Þnh.
+ Qu¶n lÝ c«ng t¸c cÊp sæ BHXH: V× ®©y lµ c¨n cø x¸c ®Þnh
qu¸ tr×nh ®ãng gãp, ngµnh nghÒ lao ®éng, thêi gian lao ®éng, tªn
ngêi lao ®éng vµ mét sè th«ng tin kh¸c.
Qu¶n lÝ quü l¬ng cña çc doanh nghiÖp: Theo nh÷ng quy ®Þnh
hiÖn hµnh nh ngµy nay th× phÝ thu BHXH thêng ®îc tÝnh theo phÇn
tr¨m tæng quü l¬ng cña doanh nghiÖp vµ tiÒn l¬ng th¸ng cña ngêi lao
®éng nªn quü l¬ng cßn lµ c¬ së ®Ó qu¶n lÝ thu mét çch thuËn lîi.
Dùa trªn quü l¬ng cña doanh nghiÖp BHXH cã thÓ ®¶m b¶o thu

nghiÖp
®óng, thu ®ñ vµ h¹n chÕ ®îc t×nh tr¹ng gian lËn trèn ®ãng BHXH.
Bªn c¹nh ®ã chÝnh çc doanh nghiÖp trë thµnh nh÷ng “®¹i lÝ” thùc
hiÖn thu vµ chi tr¶ trùc tiÕp cho mét vµi chÕ ®é lµ thùc sù thuËn lîi
cho c«ng t¸c thu phÝ nãi riªng vµ c«ng t¸c thùc hiÖn çc chÕ ®é
BHXH nãi chung.
Qu¶n lÝ tiÒn thu BHXH: Çc ®¬n vÞ, doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn
nép phÝ th«ng qua tµi kho¶n cña BHXH. Do vËy, BHXH khã n¾m
b¾t ®îc t×nh h×nh thu. §Ó ®¶m b¶o thu ®óng, thu ®ñ, kÞp thêi cÇn
cã nh÷ng quy ®Þnh râ rµng vÒ thêi gian nép, hÖ thèng tµi kho¶n thu
nép ph¶i thuËn lîi vµ an toµn cho viÖc nép. ViÖc n¾m b¾t t×nh h×nh
thu BHXH gióp qu¶n lÝ quü dÔ dµng, kÞp thêi ®iÒu chØnh vµ ®¶m
b¶o cho c«ng t¸c chi tr¶ ®îc thùc hiÖn mét çch tèt nhÊt. Trong néi
dung qu¶n lÝ thu BHXH, tÊt c¶ çc ®ãng gãp BHXH sÏ ®îc qu¶n lÝ
chung mét çch thèng nhÊt, d©n chñ, c«ng khai trong toµn hÖ thèng.
2.2. Qu¶n lÝ chi BHXH.
Çc kho¶n chi BHXH bao gåm çc kho¶n chi cho çc chÕ ®é,
chi qu¶n lÝ vµ chi kh¸c. Trong ®ã cã thÓ nãi hai kho¶n chi ®Çu lµ rÊt
lín ®Æc biÖt lµ chi cho çc chÕ ®é, h¬n n÷a kho¶n chi nµy chÝnh lµ
thÓ hiÖn sù b¶o ®¶m cuéc sèng cña chÝnh s¸ch BHXH. V× vËy
nh¾c ®Õn qu¶n lÝ chi lµ nh¾c ®Õn hai néi dung chÝnh sau:
Qu¶n lÝ ho¹t ®éng chi tr¶ cho çc chÕ ®é: Môc tiªu cña ho¹t ®éng
qu¶n lÝ chi kh«ng víi môc ®Ých gi¶m kho¶n chi nµy mét çch lín nhÊt
cã thÓ mµ qu¶n lÝ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng chi sai chÕ ®é hoÆc chi
kh«ng ®óng ®èi tîng võa tr¸nh l·ng phÝ l¹i ®¶m b¶o c«ng b»ng cho
çc ®èi tîng tham gia BHXH. Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o chi tr¶ trî cÊp
®óng chÕ ®é, ®óng ®èi tîng, kÞp thêi cÇn cã ph¬ng thøc chi hîp lÝ,
tæ chøc thùc hiÖn chi tr¶ cho çc chÕ ®é thuËn lîi, dÔ dµng. Còng
nh qu¶n lÝ ho¹t ®éng thu tríc tiªn chóng ta ph¶i qu¶n lÝ nh÷ng ®èi t-
îng ®îc hëng çc chÕ ®é BHXH. §èi tîng cã thÓ hëng çc chÕ ®é
chÝnh lµ b¶n th©n ngêi lao ®éng hoÆc ngêi th©n trong gia ®×nh hä.
§èi tîng ®îc hëng çc chÕ ®é trî cÊp lµ nh÷ng ngêi lao ®éng tham gia
®ãng phÝ BHXH vµ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro lµm mÊt hoÆc gi¶m kh¶

nghiÖp
n¨ng lao ®éng dÉn ®Õn mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp cña hä. Çc ®iÒu
kiÖn hëng ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong çc v¨n b¶n, thêng th× møc trî
cÊp, lo¹i trî cÊp vµ thêi gian trî cÊp th× phô thuéc vµo møc ®ãng gãp,
thêi gian ®ãng gãp, møc ®é hay tØ lÖ th¬ng tËt,...vµ chÝnh biÕn cè
mµ ngêi lao ®éng gÆp ph¶i. BHXH ViÖt Nam muèn qu¶n lÝ tèt cÇn
cã nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh râ rµng vµ hîp lÝ vÒ çc ®iÒu kiÖn hëng
cña çc lo¹i chÕ ®é, dùa trªn c¬ së ®ã ®Ó xö lÝ çc trêng hîp cho
c«ng b»ng. §èi tîng hëng cÇn ®îc xem xÐt vµ kiÓm tra nh»m tr¸nh
t×nh tr¹ng chi sai hoÆc chi kh«ng hîp lÝ. Qu¶n lÝ chi cho çc chÕ ®é
còng cÇn ®îc ph©n lo¹i vµ ph©n cÊp qu¶n lÝ ®Ó dÔ qu¶n lÝ vµ thùc
hiÖn chi tr¶ cho thuËn tiÖn.
Qu¶n lÝ chi ho¹t ®éng bé m¸y: Sau chi cho çc chÕ ®é th× ®©y
lµ kho¶n chi lín thø hai cÇn ®îc qu¶n lÝ. Chi qu¶n lÝ cã thÓ hiÓu
®¬n gi¶n lµ kho¶n chi cho bé m¸y tøc lµ tr¶ l¬ng cho çn bé, chi cho
®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, chi mua s¾m thiÕt bÞ vµ nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh nh»m duy tr× ho¹t ®éng cña tæ chøc BHXH. Møc chi nµy cã
thÓ ®îc quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ BHXH hoÆc còng cã thÓ ®îc lËp
trong NSNN. Kho¶n chi nµy cÇn ®îc qu¶n lÝ tr¸nh nh÷ng l·ng phÝ
kh«ng cÇn thiÕt. Mét sè níc kho¶n chi nµy ®îc NSNN chi tr¶, mét sè
níc l¹i do quü BHXH ®¶m b¶o. Song nh×n chung th× chi phÝ qu¶n lÝ
lµ ph¶i phï hîp tr¸nh nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt, song chi phÝ
qu¶n lÝ còng ph¶i ®ñ lín ®Ó ®¶m b¶o c¬ së cho ho¹t ®éng qu¶n lÝ
cña BHXH ®îc thùc hiÖn dÔ d¹ng. H¬n n÷a l¬ng cho çn bé nh©n
viªn cña ngµnh BHXH ph¶i c©n b»ng víi çc ngµnh kh¸c.
2.3. Qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t nh»m b¶o toµn vµ t¨ng trëng quü.
Quü BHXH t¹i mét thêi ®iÓm thêng cã sè tiÒn kÕt d rÊt lín,
®©y lµ c¬ së cña nh÷ng yªu cÇu cÇn b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quü. Nh
chóng ta ®· biÕt th× quü thu tríc, chi sau, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn
nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi nh÷ng c¬ héi còng nh nh÷ng rñi ro cã thÓ
x¶y ra bÊt cø lóc nµo nªn viÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quü l¹i trë thµnh
nhu cÇu bøc thiÕt. NÕu quü kh«ng chó träng ®Õn vÊn ®Ò ®Çu t cã
thÓ sÏ ®øng tríc t×nh tr¹ng béi chi hay nãi çch kh¸c lµ chi vît qu¸ thu.

nghiÖp
NÕu ®Çu t t¨ng trëng quü cã hiÖu qu¶ th× ®©y lµ mét nguån thu bæ
sung rÊt lín cho quü ®Ó ®¶m b¶o c©n ®èi thu chi tõ ®ã gi¶m g¸nh
nÆng cho NSNN. §Ó ho¹t ®éng ®Çu t thùc hiÖn ®óng vai trß cña nã
th× ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c nh an toµn, tr¸nh rñi ro, cã l·i vµ
trªn hÕt lµ thùc hiÖn ®îc lîi Ých x· héi.
2.4. Qu¶n lÝ ho¹t ®éng c©n ®èi quü.
BHXH lµ chÝnh s¸ch x· héi nªn kh¸c víi çc lo¹i h×nh b¶o hiÓm
th¬ng m¹i, BHXH ho¹t ®éng kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn mµ môc
®Ých lín nhÊt lµ æn ®Þnh cuéc sèng cña ngêi lao ®éng. Do vËy c©n
b»ng thu chi lµ tr¹ng th¸i mong muèn cña mçi níc khi triÓn khai thùc
hiÖn BHXH. §Ó c©n ®èi thu chi trªn thùc tÕ thêng ph¶i cã sù hç trî
cña NSNN, ®ång thêi th× quü ph¶i t×m cho m×nh nh÷ng nguån thu
kh¸c ®Ó ®¶m b¶o c©n b»ng quü. Trong ®ã çc kho¶n chi vµ nguån
thu ®· ®îc tr×nh bµy ë trªn. Qu¶n lÝ c©n ®èi quü lµ viÖc lµm hÕt søc
quan träng nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng thay ®æi dÉn ®Õn mÊt c©n ®èi
®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi.
3. Çc nh©n tè ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH.
§èi víi ngµnh qu¶n trÞ nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh
BHXH nãi riªng th× viÖc xem xÐt çc yÕu tè t¸c ®éng cña m«i trêng
tíi ho¹t ®éng cña ®èi tîng qu¶n lÝ lµ rÊt cÇn thiÕt. Çc t¸c ®éng cña
m«i trêng cã thÓ mang ®Õn nh÷ng th¸ch thøc còng nh nh÷ng c¬ héi
cho chÝnh b¶n th©n çc ho¹t ®éng tµi chÝnh cña BHXH. Muèn qu¶n
lÝ tèt, nhµ qu¶n trÞ cÇn n¾m râ nh÷ng yÕu tè nµy ®Ó ®a ra nh÷ng
quyÕt ®Þnh hîp lÝ vµ cã lîi nhÊt cho ®èi tîng qu¶n lÝ. Çc t¸c ®éng
cña m«i trêng thêng ®îc chia lµm hai lo¹i lµ t¸c ®éng cña m«i trêng
ngoµi hÖ thèng vµ t¸c ®éng tõ m«i trêng trong hÖ thèng.
T¸c ®éng tõ m«i trêng ngoµi hÖ thèng bao gåm çc ¶nh hëng tõ
m«i trêng kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi cña mçi quèc gia. Nh×n réng ra
th× cã thÓ lµ c¶ nh÷ng ¶nh hëng cña m«i trêng thÕ giíi. Khi chóng ta
xem xÐt çc yÕu tè cña BHXH díi gi¸c ®é cña çc c«ng íc quèc tÕ mµ
Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ ( ILO) ®· quy ®Þnh. Nhng çc nh©n tè

nghiÖp
m«i trêng trong níc lµ quan träng h¬n. BHXH kh«ng chØ lµ thÓ hiÖn
tÝnh u viÖt cña mçi Nhµ níc mµ chÝnh Nhµ níc còng lµ chñ sö dông
lao ®éng lín nhÊt trong x· héi. Çc chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh cña Nhµ
níc t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng qu¶n lÝ. M«i trêng kinh tÕ nh
GDP, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi, gi¸ c¶, t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ
t¨ng trëng hay khñng ho¶ng, møc sèng tèi thiÓu, çc dÞch vô c«ng
céng... . §©y lµ çc yÕu tè t¸c ®éng tíi thu chi, c©n ®èi quü BHXH
sao cho phï hîp ®¶m b¶o æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng.
Bªn c¹ch ®ã cßn cã çc yÕu tè nh v¨n ho¸, lèi sèng, truyÒn thèng,
tr×nh ®é nhËn thøc,... nã t¸c ®éng ®Õn møc ®é chÊp nhËn, sù
®ång t×nh thùc hiÖn cña mçi ç nh©n trong x· h«i. Ch¼ng h¹n nh ë n-
íc ta cã truyÒn thèng “l¸ lµnh ®ïm lµ r¸ch, l¸ r¸ch Ýt ®ïm l¸ r¸ch nhiÒu”
rÊt phï hîp víi môc ®Ých triÓn khai BHXH nªn ®îc mäi ngêi ®ång
t×nh thùc hiÖn. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè kÓ trªn t¸c ®éng tíi néi dung cña
nh÷ng quy ®Þnh trong çc quy chÕ qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH ViÖt
Nam.
Nh÷ng t¸c ®éng cña b¶n th©n çc yÕu tè bªn trong hÖ thèng
nh ý thøc tù gi¸c cña çc ®èi tîng tham gia lµ ngêi lao ®éng vµ ®Æc
biÖt lµ chñ sö dông lao ®éng. YÕu tè tr×nh ®é cña çc çn bé trong
ngµnh BHXH, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, trang thiÕt bÞ phôc vô c«ng
t¸c,....còng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH.
Tr×nh ®é çn bé cµng cao, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cang ®Çy ®ñ vµ
hiÖn ®¹i th× c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH cµng thuËn lîi, thùc
hiÖn cµng cã hiÖu qu¶.
III. Kinh nghiÖm cña mét sè níc vÒ qu¶n lÝ tµi chÝnh
BHXH.
TÝnh ®Õn n¨m 1993, trªn thÕ giíi ®· cã 163 níc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch BHXH, trong ®ã sè çc níc thùc hiÖn chÕ ®é hu trÝ, tai
n¹n lao ®éng, èm ®au, thai s¶n lµ nhiÒu nhÊt lªn tíi 155 níc, chiÕm
kho¶ng 95%, Ýt nhÊt lµ chÕ ®é thÊt nghiÖp lµ cã kho¶ng 63 níc,

nghiÖp
chiÕm 38,6%. ViÖc thùc hiÖn çc chÕ ®é lµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn
t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña mçi níc. Tuy nhiªn xu híng
chung hiÖn nay lµ ®ang dÇn thùc hiÖn ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n çc
chÕ ®é. §èi víi lÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh BHXH trªn thÕ giíi th×
BHXH ViÖt Nam cßn rÊt míi, nh vËy chóng ta cÇn häc hái kinh
nghiÖm cña çc níc ®i tríc.
1. Qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH ciña Céng hoµ Liªn bang §øc.
So víi çc níc trªn thÕ giíi, Céng hoµ Liªn bang §øc lµ níc cã
lÞch sö ph¸t triÓn ®îc coi nh sím nhÊt. §iÒu luËt BHXH ®Çu tiªn ®· ra
®êi vµ thùc hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1850. Cho ®Õn nay, chÝnh s¸ch
BHXH ë §øc bao gåm 6 chÕ ®é sau:
+ B¶o hiÓm thÊt nghiÖp.
+ B¶o hiÓm y tÕ.
+ B¶o hiÓm ch¨m sãc søc khoÎ cho ngêi giµ vµ ngêi tµn tËt.
+ B¶o hiÓm èm ®au.
+ B¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng.
+ B¶o hiÓm hu trÝ.
Ho¹t ®éng BHXH cña Céng hoµ Liªn bang §øc thùc hiÖn theo
ba trô cét chÝnh lµ:
- HÖ thèng BHXH b¾t buéc.
- HÖ thèng BHXH t nh©n.
- HÖ thèng BHXH ë çc xÝ nghiÖp.
Trong ®ã hÖ thèng BHXH b¾t buéc ®îc tæ chøc theo m« h×nh
tù qu¶n, b¶o ®¶m tµi chÝnh theo ph¬ng ph¸p lÊy thu bï chi. HÖ thèng
BHXH t nh©n vµ hÖ thèng BHXH ë çc xÝ nghiÖp ho¹t ®éng theo Bé
luËt Lao ®éng cña Liªn bang. Tù chÞu lµ h×nh thøc qu¶n lÝ t¬ng ®èi
®éc lËp víi sù chØ ®¹o cña c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ níc cao nhÊt. Cã
thÓ hiÓu râ th«ng qua c¬ chÕ qu¶n lÝ chung cña Quü hu trÝ sau. C¬
quan qu¶n lÝ cao nhÊt lµ mét Héi ®ång, héi ®éng nµy bæ nhiÖm

nghiÖp
Ban ®iÒu hµnh, tõ Ban ®iÒu hµnh sÏ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña
tæ chøc. Ho¹t ®éng tµi chÝnh trong n¨m cña Quü hu trÝ viªn chøc
Liªn bang diÔn ra nh sau:
Vµo mïa hÌ hµng n¨m, çc chuyªn gia cña ChÝnh phñ Liªn bang,
tæ chøc BHXH, Tæng côc Thèng kª sÏ dù kiÕn nhu cÇu tµi chÝnh
cña n¨m tíi theo ph¬ng ph¸p íc tÝnh. Tõ ®ã ®a ra dù kiÕn sè thu, dù
kiÕn sè chi, trªn c¬ së nµy x¸c ®Þnh tØ lÖ thu cho n¨m tíi vµ tiÕn
hµnh ®a ra b»ng mét v¨n b¶n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Quü thu thêng lµ
®ñ dïng chi tr¶ cho çc ®èi tîng hëng chÕ ®é, chi ho¹t ®éng cña bé
m¸y qu¶n lÝ vµ cßn mét kho¶n ®Ó dù tr÷ gäi lµ kho¶n dù tr÷ trÇn. Do
sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ mµ kho¶n dù tr÷ nµy thêng chØ ë møc
®ñ chi cho çc ®èi tîng do quü ®¶m b¶o trong mét th¸ng, tõ n¨m 2001
®· rót xuèng kho¶n 0,8 th¸ng. Çch nµy cã nh÷ng u ®iÓm nh: h¹n chÕ
®îc nh÷ng t¸c ®éng cña m«i trêng kinh tÕ, dÔ dµng c©n ®èi quü,
gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng béi chi, kh«ng hÒ g©y g¸nh nÆng cho NSNN,...
.
Céng hoµ Liªn bang §øc kh«ng cã çc tæ chøc BHXH thùc hiÖn
cïng mét lóc nhiÒu chÕ ®é, mµ th«ng thêng mçi tæ chøc chØ chÞu
tr¸ch nhiÖm thu, chi cho mét lo¹i chÕ ®é nhÊt ®Þnh. §iÓm ®¸ng lu ý
ë níc nµy lµ nh÷ng c«ng chøc Nhµ níc ( nh÷ng ngêi ®îc ®Ò cö vµo
bé m¸y qu¶n lÝ Nhµ níc) kh«ng ph¶i ®ãng BHXH, nhng hä ®îc nhËn
l¬ng hu khi hÕt tuæi lao ®éng. Kho¶n chi nµy ®îc lÊy tõ nguån thu
thuÕ ®Ó tr¶. Cã nhiÒu tæ chøc cïng tham gia thùc hiÖn çc chÕ ®é
BHXH, ®Æc biÖt lµ sù cã mÆt cña çc tæ chøc BHXH t nh©n, cã
thÓ mang l¹i sù c¹nh tranh gióp cho ho¹t ®éng ngµy cµng hiÖu qu¶.
2. Qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH cña Trung Quèc.
Ngay sau khi thµnh lËp níc, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· tiÕn
hµnh x©y dùng mét hÖ thèng an toµn x· héi, chñ yÕu bao gåm
BHXH, cøu trî x· héi, phóc lîi x· héi, trî gióp x· héi. Trong çc chÕ ®é
®ã BHXH gi÷ vai trß quan träng nhÊt. §Õn n¨m 1994, Uû ban Thêng
vô Quèc héi ®· th«ng qua LuËt Lao ®éng, trong ®ã ch¬ng IX cã
nh÷ng quy ®Þnh c¶i çch hÖ thèng BHXH. Çc chÕ ®é BHXH chØ

nghiÖp
®îc ¸p dông ë çc khu vùc thµnh thÞ vµ trong çc doanh nghiÖp. T¹i
çc ®Þa ph¬ng ë Trung Quèc ®· cô thÓ ho¸ çc chÕ ®é, trong ®ã hai
chÕ ®é lµ hu trÝ vµ thÊt nghiÖp ®· ®îc x©y dùng thµnh §iÒu lÖ, çc
chÕ ®é kh¸c vÒ c¬ b¶n cßn lµ quy ®Þnh t¹m thêi song cã hiÖu lùc
kh¸ cao.
VÒ nguyªn t¾c mçi chÕ ®é cã mét quü riªng. Nguån quü gåm
hai kho¶n: Mét kho¶n do chñ sö dông lao ®éng nép vµ mét kho¶n do
ngêi lao ®éng ®ãng. Riªng quü b¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng th× chØ
do chñ sö dông lao ®éng ®ãng. NSNN sÏ hç trî khi mÊt c©n ®èi thu
chi do çc nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng, cßn çc trêng hîp kh¸c tù ngêi
lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng b¶o ®¶m. Çc quü nh×n chung
®îc chia lµm hai phÇn: PhÇn thø nhÊt ®îc ®a vµo tµi kho¶n ç nh©n
gåm toµn bé sè tiÒn do ngêi lao ®éng ®ãng vµ mét phÇn do chñ sö
dông lao ®éng ®ãng; PhÇn thø hai ®îc ®a vµo quü chi chung trong
trêng hîp cÇn thiÕt lµ phÇn ®ãng gãp cßn l¹i cña chñ sö dông lao
®éng. Qua ®©y chóng ta nhËn thÊy hiÖn nay cã kh¸ nhiÒu níc qu¶n
lÝ quü theo tõng chÕ ®é, ®©y lµ ph¬ng ph¸p qu¶n lÝ mang tÝnh më
dÔ thÝch nghi víi nhiÒu ®iÒu kiÖn cña tõng khu vùc, tõng tÇng líp
lao ®éng. §Æc biÖt viÖc h×nh thµnh tµi kho¶n ç nh©n, b¶n th©n ng-
êi lao ®éng cã thÓ n¾m b¾t ®îc sè d còng nh hä ®îc hëng hoµn
toµn nªn cã nh÷ng sù ®iÒu chØnh tr¸nh t×nh tr¹ng mÊt c«ng b»ng.
Çch qu¶n lÝ quü nh vËy ®· ph©n ®Þnh ®îc râ tr¸ch nhiÖm cña mçi
bªn do vËy tr¸nh t×nh tr¹ng lÉn lén gi÷a çc quü, sö dông sai môc
®Ých hay thÊt tho¸t.

nghiÖp
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lÝ
tµi chÝnh BHXH t¹i ViÖt Nam
I. Giíi thiÖu chung vÒ BHXH ViÖt Nam.
1. Kh¸i qu¸t vÒ sù h×nh thµnh vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
BHXH ViÖt Nam
1.1. BHXH ViÖt Nam giai ®o¹n tríc 1995.
Ngay tõ ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn, mÆc dï cßn rÊt nhiÒu khã
kh¨n vµ ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng viÖc hÖ träng cña ®Êt níc nhng
Nhµ níc ta vÉn lu«n dµnh sù quan t©m tíi viÖc tæ chøc thùc hiÖn
BHXH. Tríc tiªn ChÝnh phñ c¸ch m¹ng ®· ¸p dông chÕ ®é hu trÝ cò
cña Ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt quyÒn lîi cho mét sè c«ng chøc ®· lµm viÖc
díi thêi Ph¸p, sau ®ã ®i theo kh¸ng chiÕn nay ®· giµ yÕu. Sau c¸ch
m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng do cßn khã kh¨n vÒ nhiÒu mÆt nªn chÕ
®é chØ ®îc thùc hiÖn ®Õn n¨m 1949.

nghiÖp
N¨m 1950, Hå Chñ TÞch kÝ S¾c lÖnh sè 76/SL ngµy
20/5/1950 ban hµnh quy chÕ c«ng chøc vµ S¾c lÖnh sè 77/SL ngµy
22/5/1950 ban hµnh quy chÕ c«ng nh©n. Theo çc S¾c lÖnh trªn,
c«ng chøc vµ c«ng nh©n ®· cã nh÷ng quyÒn lîi vÒ chÕ ®é hu trÝ.
Nh×n lai chÝnh s¸ch BHXH giai ®o¹n nµy chóng ta cã thÓ nhËn thÊy
çc chÝnh s¸ch ®îc x©y dùng vµ thùc hiÖn ngay sau khi dµnh ®îc
®éc lËp tuy hoµn c¶nh ®Êt níc cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c
çc chÝnh s¸ch triÓn khai thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ, chØ míi thùc
hiÖn ®îc mét sè chÕ ®é c¬ b¶n víi møc trî cÊp thÊp nh»m ®¶m b¶o
cuéc sèng tèi thiÓu cho bé phËn c«ng nh©n, viªn chøc Nhµ níc.
Nguåc chi 100% lÊy tõ NSNN, cha hÒ cã sù ®ãng gãp cña çc bªn.
§Õn ngµy 27/12/1961, ChÝnh phñ ban hµnh §iÒu lÖ BHXH t¹m
thêi vÒ çc chÕ ®é BHXH cho çn bé, c«ng nh©n viªn kÌm theo NghÞ
®Þnh 218/ CP. TiÕp theo ®ã lµ NghÞ ®Þnh 161/CP ngµy
30/10/1964 ban hµnh §iªu lÖ BHXH t¹m thêi ®èi víi qu©n nh©n. Nh
vËy ®èi tîng ®îc tham gia BHXH ®· më réng, vµ ¸p dông cho 6 lo¹i
chÕ ®é gåm: hu trÝ, mÊt søc lao ®éng, tö tuÊt, èm ®au, thai s¶n, tai
n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Nh vËy lµ çc chÕ ®é cña
BHXH ViÖt Nam ®îc triÓn khai kh¸ ®Çy ®ñ tõ rÊt sím. H¬n n÷a tµi
chÝnh thêi k× nµy b¾t ®Çu quy ®Þnh cã sù ®ãng gãp mét phÇn cña
çc xÝ nghiÖp, phÇn cßn lai vÉn do NSNN cÊp. §Õn n¨m 1985 cïng
víi c¶i çch tiÒn l¬ng, Héi ®ång Bé trëng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh
236/H§BT cã nh÷ng söa ®æi bæ xung quan träng nh t¨ng tØ lÖ ®ãng
gãp cña çc ®¬n vÞ s¶n suÊt kinh doanh. Tuy vËy, thêi k× nµy do
nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n,
lµm ¨n thua lç céng víi c¬ chÕ qu¶n lÝ bao cÊp kh«ng hiÖu qu¶ nªn
BHXH hÇu nh kh«ng cã thu vµ NSNN vÉn ph¶i bï cÊp lµ chÝnh. §©y
còng lµ giai ®o¹n tæ chøc qu¶n lÝ BHXH kh«ng æn ®Þnh, ro nhiÒu
Bé ngµnh kh¸c nhau ®¶m nhiÖm ( Bé néi vô, Bé Lao ®éng Th¬ng
binh vµ X· h«i, Bé tµi chÝnh, Bé Y tÕ vµ Tæng Liªn ®oµn lao ®éng
ViÖt Nam). Song chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lÝ chÝnh lµ Bé Lao ®éng
Th¬ng binh vµ X· h«i vµ Tæng Liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam.

nghiÖp
§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn th VI ( th¸ng 12/1986) ®Ò ra ®êng
lèi ®æi míi toµn diÖn, xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp,
x©y dùng c¬ chÕ míi phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ. Cïng víi sù ®æi míi chung cña ®Êt níc, chÝnh
s¸ch BHXH còng cã nh÷ng chuyÓn biÕn. Néi dung c¶i çch lÇn nµy
tËp trung vµo c¶i çch c¬ chÕ bao cÊp trong qu¶n lÝ, më ra lo¹i h×nh
BHXH b¾t buéc vµ BHXH tù nguyÖn. §Õn ngµy 22/6/1993 ChÝnh
phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 43/CP vÒ nh÷ng quy ®Þnh t¹m thêi chÕ
®é BHXH. Trong ®ã cã quy ®Þnh t¨ng møc ®ãng BHXH vµ ®Æc
biÖt ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng BHXH. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña BHXH
®îc quy ®Þnh trong ch¬ng XII cña Bé LuËt lao ®éng do Quèc héi
kho¸ IX th«ng qua ngµy 23/6/1994, sau ®ã ®îc cô thÓ ho¸ trong §iÒu
lÖ BHXH vµ hai NghÞ ®Þnh 12/CP vµ 45/CP ban hµnh n¨m 1995. Tõ
®©y ngµnh BHXH ViÖt Nam chuyÓn sang trang míi trong lÞch sö
ph¸t triÓn cña m×nh.
1.2. BHXH ViÖt Nam giai ®o¹n sau 1995.
§©y lµ giai ®o¹n chÝnh s¸ch vµ qu¶n lÝ ho¹t ®éng BHXH cã
nh÷ng ®æi míi thùc sù tõ c¬ chÕ tËp chung, bao cÊp kh«ng ®ãng
BHXH vÉn ®îc hëng BHXH sang ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c cã ®ãng
cã hëng, cã chia sÎ rñi ro. VÒ qu¶n lÝ ho¹t ®éng BHXH tõ chç ph©n
t¸n do nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau ®¶m nhËn, nay tËp chung thèng
nhÊt vÒ mét ®Çu mèi lµ BHXH ViÖt Nam. Trªn c¬ së quy ®Þnh
®ãng BHXH, chÝnh s¸ch thêi k× nµy x¸c lËp râ c¬ chÕ h×nh thµnh vµ
sö dông quü BHXH. Theo ®ã quü BHXH ViÖt Nam do BHXH ViÖt
Nam qu¶n lÝ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi lao ®éng tõ n¨m
1995 trë ®i, cßn NSNN ®¶m b¶o chi tr¶ cho nh÷ng ®èi tîng nghØ lµm
viÖc tríc n¨m 1995.
BHXH ViÖt Nam më réng ®èi tîng tham gia, bao gåm thªm çc
doanh nghiÖp kinh tÕ cã sö dông 10 lao ®éng trë lªn ( hiÖn nay lµ
b¾t buéc ®èi víi mäi doanh nghiÖp cã sö dông lao ®éng); çn bé x·
phêng, thÞ trÊn; çc lao ®éng lµm viÖc trong çc c¬ së Y tÕ, Gi¸o
dôc, V¨n ho¸ vµ ThÓ thao ngoµi c«ng lËp. BHXH còng quy ®Þnh l¹i

nghiÖp
hiÖn nay chØ cßn 5 chÕ ®é trî cÊp : èm ®au; tai n¹n lao ®éng vµ
bÖnh nghÒ nghiÖp; thai s¶n; hu trÝ vµ tö tuÊt (bá chÕ ®é nghØ mÊt
søc lao ®éng). §iÒu lÖ BHXH vµ hai NghÞ ®Þnh 12/CP vµ 45/CP lµ
nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lÝ ®îc thùc hiÖn ®Õn nay vµ chØ cã nh÷ng
söa ®æi nhá.
Víi môc ®Ých:
+Thùc hiÖn c¶i çch tæ chøc bé m¸y cña ChÝnh phñ trong t×nh
h×nh míi trong ch¬ng tr×nh tæng thÓ c¶i çch hµnh chÝnh Nhµ níc
giai ®o¹n 2001- 2010.
+Phôc vô vµ ®¸p øng yªu cÇu tèt h¬n cho ngêi tham gia BHXH,
BHYT vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc
sñ dông ngêi lao ®éng ®ãng b¶o hiÓm theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
+Ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån lùc cña c¶
hÖ thèng BHXH vµ BHYT.
Ngµy 24/1/2002 Thñ tíng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè
20/2002/ Q§- TTg vÒ viÖc chuyÓn BHYT sang BHXH ViÖt Nam.
Ngµy 16/12/2002 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 100/CP
quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm cô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña
BHXH ViÖt Nam. Trong ®ã kh¼ng ®Þnh BHXH ViÖt Nam lµ c¬ quan
sù nghiÖp thuéc ChÝnh phñ, cã chøc n¨ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch,
chÕ ®é BHXH, BHYT (gäi chung lµ BHXH) vµ qu¶n lÝ Quü BHXH
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §Õn th¸ng 1/2003 Thñ tíng ChÝnh phñ
tiÕp tôc ra QuyÕt ®Þnh sè 02/2003/Q§- TTg ban hµnh vÒ quy chÕ
qu¶n lÝ tµi chÝnh ®èi víi BHXH ViÖt Nam. KÌm theo ®ã lµ Quy chÕ
qu¶n lÝ tµi chÝnh ®èi víi BHXH ViÖt Nam bao gåm nh÷ng quy ®Þnh
chung ¸p dông trong qu¶n lÝ tµi chÝnh.
2. ChÝnh s¸ch BHXH ViÖt Nam tõ n¨m 1995 ®Õn nay.
NghÞ ®Þnh sè 12/CP ban hµnh ngµy 26/1/1995 cña chÝnh phñ
ban hµnh §iÒu lÖ BHXH ¸p dông ®èi víi çn bé, c«ng nh©n, viªn chøc
Nhµ níc vµ mäi ngêi lao ®éng theo lo¹i h×nh BHXH b¾t buéc ®Ó

nghiÖp
thùc hiÖn thèng nhÊt trong c¶ níc. Çc chÕ ®é BHXH trong §iÒu lÖ
nµy gåm cã: chÕ ®é trî cÊp èm ®au, chÕ ®é trî cÊp thai s¶n, chÕ
®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp, chÕ ®é trî cÊp hu
trÝ, chÕ ®é trî cÊp tö tuÊt. Nh÷ng ngêi lµm viÖc ë nh÷ng ®¬n vÞ, tæ
chøc sau ®©y lµ nh÷ng ®èi tîng ph¶i tham gia BHXH b¾t buéc: çc
doanh nghiÖp Nhµ níc, çc doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ
ngoµi quèc doanh cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn, ngêi ViÖt Nam
lµm viÖc trong çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, çc tæ chøc
níc ngoµi, tæ chøc quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, çc tæ chøc kinh doanh
dÞch vô, doanh nghiÖp thuéc çc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp,
®¶ng ®oµn thÓ, lùc lîng vò trang, çc ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp,
®¶ng, ®oµn thÓ, tæ chøc chÝnh trÞ, chÝnh trÞ- x· héi.
Ngµy 15/7/1995 ChÝnh phñ tiÕp tôc ban hµnh NghÞ ®Þnh
45/CP vÒ §iÒu lÖ BHXH ®èi víi sÜ quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp,
h¹ sÜ quan, binh sÜ qu©n ®éi nh©n d©n, c«ng an nh©n d©n. Çc
chÕ ®é BHXH nµy gåm cã: chÕ ®é trî cÊp èm ®au, chÕ ®é trî cÊp
thai s¶n, chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp, chÕ
®é hu trÝ, chÕ ®é tö tuÊt.
NghÞ ®Þnh sè 09/ 1998/N§- CP ngµy 23/1/1998 cña ChÝnh
phñ söa ®æi, bæ xung mét sè ®iÒu cñ NghÞ ®Þnh 50/CP ngµy
26/7/2995 cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é sinh ho¹t phÝ ®èi cíi çn bé x·,
phêng, thÞ trÊn. Çn bé cÊp x· tham gia ®ãng BHXH vµ hëng chÕ
®é hu trÝ vµ mai t¸ng lµ nh÷ng çn bé lµm c«ng t¸c §¶ng, chÝnh
quyÒn vµ trëng çc ®oµn thÓ: Chñ tÞch MÆt trËn, Héi trëng héi phô
n÷, Héi trëng héi n«ng d©n, Héi trëng Héi Cùu chiÕn binh, BÝ th
®oµn THCS Hå ChÝ Minh vµ çc çn bé chc danh chuyªn m«n lµ V¨n
phßng Uû ban nh©n d©n x·, ®Þa chÝnh, t ph¸p, tµi chÝnh- kÕ to¸n.
ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ ®èi víi çc ho¹t ®éng
trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao ®îc quy ®Þnh trong
NghÞ ®Þnh sè 73/ 1999/ N§- CP ngµy 19/8/1999. NghÞ ®Þnh nµy
cho phÐp thµnh lËp çc c¬ së ngoµi c«ng lËp díi çc h×nh thøc nh b¸n
c«ng, d©n lËp, t nh©n ho¹t ®éng trong çc lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ,

nghiÖp
v¨n ho¸, thÓ thao nhng ph¶i phï hîp víi quy ho¹ch cña Nhµ níc, kh«ng
theo môc ®Ých th¬ng m¹i vµ ®óng theo quy ®Þnh cña cña ph¸p luËt.
Ngêi lao ®éng lµm viÖc trong çc c¬ së ngoµi c«ng lËp ®îc tham gia
vµ hëng mäi quyÒn lîi vÒ BHXH nh ngêi lao ®éng trong çc ®¬i vÞ
c«ng lËp.
§èi víi ngêi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã
thêi h¹n ë níc ngoµi ph¶i tham gia BHXH b¾t buéc vµ ®îc hëng çc
chÕ ®é BHXH hu trÝ vµ tö tuÊt. §iÒu nµy ®îc quy ®Þnh trong NghÞ
®Þnh sè 52/1999/ N§- CP ban hµnh ngµy 20/9/1999.
Ngµy 15/12/2000 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè
77/2000/N§- CP vÒ viÖc ®iÒu chØnh møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu, møc
trî cÊp, vµ sinh ho¹t phÝ ®èi víi çc çc ®èi tîng hëng l¬ng, phô cÊp,
trî cÊp vµ sinh ho¹t phÝ. Trong ®ã cã quy ®Þnh t¨ng møc tiÒn l¬ng
tèi thiÓu tõ 180 000 ®ång lªn 210 000 ®ång/ th¸ng. Cïng n¨m ®ã
ChÝnh phñ còng ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 71/2000/ N§-CP quy
®Þnh viÖc kÐo dµi thêi gian c«ng t¸c cña çn bé c«ng chøc ®Õn ®é
tuæi nghØ hu. Tøc lµ çn bé c«ng chøc ®Õn tuæi nghØ hu ®îc xem
xÐt kÐo dµi thªm thêi gian c«ng t¸c ®èi víi çc ®èi tîng lµm c«ng t¸c
nghiªn cøu, nh÷ng ngêi cã häc vÞ tiÕn sÜ, chøc danh Gi¸o s, Phã
gi¸o s, nh÷ng ngêi cã tµi n¨ng. Thêi gian kÐo dµi cã thÓ tõ 1 ®Õn 5
n¨m víi ®iÒu kiÖn c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ sö dông cã nhu cÇu vµ
çn bé, c«ng chøc ®ã tù nguyÖn vµ cã ®ñ søc khoÎ ®Ó lµm viÖc.
N¨m 2001 ChÝnh phñ tiÕp tôc ra hai NghÞ ®Þnh 04/2001/N§-
CP vµ 61/2001/N§-CP. NghÞ ®Þnh 04 quy ®Þnh chi tiÕt vÒ mét sè
®iÒu cña LuËt SÜ quan Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam n¨m 1999 vÒ
chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi sÜ quan th«i phôc vô t¹i ngò, sÜ quan
chuyÓn sang qu©n nh©n chuyªn nghiÖp hoÆc c«ng chøc quèc
phßng. NghÞ ®Þnh 61 quy ®Þnh vÒ tuæi nghØ hu cña ngêi lao
®éng khai th¸c hÇm lß. Tuæi nghØ hu lµ 50, ®ñ 20 n¨m ®ãng BHXH
vµ cã Ýt nhÊt 15 n¨m lµm c«ng viÖc nªu trªn. Tuæi nghØ hu cã thÓ
t¨ng lªn nhng kh«ng qu¸ 55 khi ngêi lao ®éng kh«ng ®ñ sè n¨m ®ãng
BHXH.

nghiÖp
NghÞ ®Þnh 100/ 2002/ N§- CP ngµy 06/12/2002 cña ChÝnh
phñ quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ
chøc cña BHXH ViÖt Nam. Trong ®ã nªu râ çc vÞ trÝ, chøc n¨ng, cã
19 ®iÓm quy ®Þnh quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô cña BHXH ViÖt Nam.
Ngµy 9/9/2003 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè
01/2003/N§- CP ®· söa ®æi, bæ xung mét sè ®iÒu cña §iÒu lÖ
BHXH ViÖt Nam.
3. C¬ cÊu tæ chøc, qu¶n lÝ cña BHXH ViÖt Nam.
Bé Lao ®éng- Th¬ng binh vµ X· héi lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ
thùc hiÖn viÖc qu¶n lÝ Nhµ níc vÒ BHXH: x©y dùng vµ tr×nh ban
hµnh ph¸p luËt vÒ BHXH; ban hµnh çc v¨n b¶n ph¸p quy vÒ BHXH
thuéc thÈm quyÒn; híng dÉn, kiÓm tra, thanh tra viÖc thùc hiÖn
BHXH. ChÝnh phñ thµnh lËp hÖ thèng tæ chøc BHXH thèng nhÊt
®Ó qu¶n lÝ quü vµ thùc hiÖn çc chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ BHXH theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Theo ®iÒu 3, NghÞ ®Þnh sè 100/2002/ N§- CP cã quy ®Þnh:
BHXH ViÖt Nam ®îc tæ chøc, qu¶n lÝ theo hÖ thèng däc, tËp trung,
thèng nhÊt tõ Trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng, gåm cã ba cÊp:
1. CÊp Trung ¬ng lµ BHXH ViÖt Nam.
2. CÊp tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng lµ BHXH tØnh,
thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng ( gäi chung lµ BHXH tØnh)
trùc thuéc BHXH ViÖt Nam.
3. CÊp huyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè trùc thuéc tØnh lµ
BHXH huyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè trùc thuéc tØnh ( gäi
chung lµ BHXH huyÖn) trùc thuéc BHXH tØnh.
BHXH ViÖt Nam ®îc tæ chøc thµnh hÖ thèng ngµnh däc tõ
Trung ¬ng xuèng ®Þa ph¬ng. C¬ quan qu¶n lÝ lµ Héi ®ång qu¶n lÝ
BHXH ViÖt Nam, chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp tríc Thñ tíng ChÝnh phñ
vÒ çc ho¹t ®éng chØ ®¹o, ®iÒu hµnh vµ qu¶n lÝ cña m×nh. Tæng
gi¸m ®èc lµ ®¹i diÖn ph¸p nh©n cña BHXH ViÖt Nam, do Thñ tíng
ChÝnh phñ bæ nhiÖm theo ®Ò nghÞ cña Héi ®ång qu¶n lÝ. Tæng

nghiÖp
gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Thñ tíng ChÝnh phñ vµ Héi ®ång
qu¶n lÝ vÒ thùc hiÖn chÝnh s¸ch, chÕ ®é BHXH vµ qu¶n lÝ quü
BHXH theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Gióp viÖc cho tæng gi¸m ®èc lµ çc Phã tæng gi¸m ®èc vµ çc
phßng ban nghiÖp vô chuyªn m«n. Bé m¸y qu¶n lÝ gióp viÖc cho
Tæng gi¸m ®èc t¹i BHXH ViÖt Nam hiÖn nay gåm cã:
1. Ban ChÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH.
2. Ban KÕ ho¹ch- Tµi chÝnh.
3. Ban thu BHXH.
4. Ban chi BHXH.
5. Ban BHXH tù nguyÖn.
6. Ban gi¸m ®Þnh Y tÕ.
7. Ban tuyªn truyÒn BHXH.
8. Ban Hîp t¸c quèc tÕ.
9. Ban Tæ chøc çn bé.
10. Ban kiÓm tra.
11. V¨n phßng.
12. Trung t©m Nghiªn cøu khoa häc BHXH.
13. Trung t©m C«ng nghÖ th«ng tin.
14. Trung t©m ®µo t¹o vµ båi dìng nghiÖp vô
BHXH.
15. Trung t©m lu tr÷.
16. B¸o BHXH.
17. T¹p chÝ BHXH.
Theo ®iÒu 9 NghÞ ®Þnh 100/2002/N§- CP, tæ chøc BHXH
tØnh vµ BHXH huyÖn ®îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña

nghiÖp
Tæng gi¸m ®èc. BHXH tØnh, BHXH huyÖn còng cã t çch ph¸p
nh©n, cã dÊu, cã tµi kho¶n vµ trô së riªng.
S¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lÝ BHXH ViÖt Nam
(Theo NghÞ ®Þnh sè 100/2002/CP- N§ ngµy 6/12/2002 cña ChÝnh
Phñ)
ChÝnh phñ Héi ®ång qu¶n lý Tæng gi¸m®èc
Çc Phã tæng
gi¸m®èc
- Ban chÕ ®é, chÝnh s¸ch BHXH
- Ban KÕ ho¹ch - Tµi chÝnh
- Ban Thu BHXH
- Ban Chi BHXH
- Ban BHXHtù nguyÖn
- Ban Gi¸m ®Þnh y tÕ
- Ban Tuyªn truyÒn BHXH
- Ban Hîp t¸c quèc tÕ
- Ban Tæ chøc - Çn bé
- Ban KiÓm tra
- V¨n phßng
- Trung t©m Nghiªn cøu khoa häc BHXH
- Trung t©m CNTT
- Trung t©m§µot¹ovµbåidìng NVBHXH
- Trung t©m lu tr÷
- B¸o BHXH
- T¹p chÝ BHXH
- §¹i diÖn BHXHVN t¹i TP. HCM
Gi¸m®èc
Çc Phã
gi¸m®èc
- Phßng ChÕ ®é, chÝnh s¸ch
- Phßng KÕ ho¹ch - Tµi chÝnh
- Phßng Thu
- Phßng Gi¸m ®Þnh chi
- Phßng B¶o hiÓm tù nguyÖn
- Phßng CNTT
- Phßng KiÓm tra
- Phßng Tæ chøc - Hµnh chÝnh
Gi¸m®èc
Çc Phã gi¸m
®èc
Çc c«ng chøc - viªn chøc
B¶o hiÓmx· héi
ViÖt Nam
B¶o hiÓmx· héi
cÊp tØnh
B¶o hiÓmx· héi
cÊp huyÖn

nghiÖp
II. Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi chÝnh BHXH ViÖt
Nam.
1. C«ng t¸c qu¶n lÝ thu.
Qu¶n lÝ thu BHXH ViÖt Nam bao gåm: qu¶n lÝ ®èi tîng tham
gia, qu¶n lÝ quü l¬ng cña çc ®¬n vÞ, qu¶n lÝ tiÒn thu BHXH.
1.1.Qu¶n lÝ ®èi tîng tham gia.
§èi tîng tham gia lµ nh÷ng ç nh©n, tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm
®ãng gãp ®Ó t¹o lËp quü BHXH. HiÖn nay BHXH hiÖn chia çc ®èi
tîng nµy thµnh hai lo¹i lµ: ®èi tîng tham gia BHXH tù nguyÖn vµ ®èi t-
îng tham gia BHXH b¾t buéc.
§èi tîng tham gia BHXH b¾t buéc: lµ nh÷ng ngêi lao ®éng vµ ng-
êi sö dông lao ®éng b¾t buéc ph¶i tham gia ®ãng gãp BHXH theo
ph¸p luËt BHXH. HiÖn nay ®èi tîng ¸p dông BHXH b¾t buéc gåm:
- Ngêi lao ®éng lµm viÖc theo hîp ®éng lao ®éng cã thêi h¹n ®ñ ba
th¸ng trë lªn vµ hîp ®ång lao ®éng kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n trong
çc doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc sau:
+ Doanh nghiÖp thµnh lËp, ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp
Nhµ níc.

nghiÖp
+ Doanh nghiÖp thµnh lËp, ho¹t ®éng thÑo LuËt Doanh nghiÖp.
+ Doanh nghiÖp thµnh lËp, ho¹t ®éng theo LuËt §Çu t níc ngoµi
t¹i ViÖt Nam.
+ Doanh nghiÖp cña tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ- x·
héi.
+ Hé s¶n xuÊt, kinh doanh ç thÓ, tæ hîp t¸c.
+ Çc c¬ quan hµnh chÝnh, sù nghiÖp, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ
chøc chÝnh trÞ- x· héi, tæ chøc chÝnh trÞ- x· héi nghÒ nghiÖp, tæ
chøc x· héi nghÒ nghiÖp, tæ chøc x· héi kh¸c, lùc lîng vò trang.
+ C¬ së b¸n c«ng, d©n lËp, t nh©n thuéc çc ngµnh v¨n ho¸, y
tÕ, gi¸o dôc, ®µo t¹o, khoa häc, thÓ dôc, thÓ thao vµ çc ngµnh sù
nghiÖp kh¸c.
+ Tr¹m y tÕ x·, phêng, thÞ trÊn.
+C¬ quan tæ chøc níc ngoµi hoÆc tæ chøc quèc tÕ t¹i ViÖt
Nam, trõ trêng hîp §iÒu íc quèc tÕ mµ níc ta kÝ kÕt hoÆc tham gia
cã quy ®Þnh kh¸c.
+ Çc tæ chøc kh¸c cã sö dông lao ®éng.
- Çn bé, c«ng chc, viªn chøc theo Ph¸p lÖnh Çn bé, c«ng chøc.
- Ngêi lao ®éng, x· viªn lµm viÖc vµ hëng tiÒn c«ng theo hîp ®ång
lao ®éng tõ ®ñ ba th¸ng trë lªn trong çc hîp t¸c x· thµnh lËp, ho¹t
®éng theo LuËt Hîp t¸c x·.
- Ngêi lao ®éng lµm viÖc t¹i çc doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc
theo çc hîp ®ång cã thêi h¹n díi ba th¸ng khi hÕt hîp ®ång lao
®éng mµ ngêi lao ®éng tiÕp tôc lµm viÖc hoÆc giao kÕt hîp
®ång míi ®èi víi doanh nghiÖp, tæ chøc, c¬ quan ®ã th× ph¶i
tham gia BHXH b¾t buéc.
- Ngêi lao ®éng ë trªn ®i thùc t©p, häc, c«ng t¸c, ®iÒu dìng trong vµ
ngoµi níc mµ vÉn hëng tiÒn l¬ng hoÆc tiÒn c«ng th× còng thuéc
®èi tîng thùc hiÖn BHXH b¾t buéc.

nghiÖp
- Çc ®èi tîng lao ®éng t¹i çc doanh nghiÖp n«ng nghiÖp, ng
nghiÖp, l©m nghiÖp, diªm nghiÖp ®îc hëng tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng
theo hîp ®ång lao ®éng tõ ®ñ ba th¸ng trë lªn.( §èi víi çc lao ®éng
lµm viÖc t¹i çc doanh nghiÖp n«ng nghiÖp, ng nghiÖp, l©m
nghiÖp, diªm nghiÖp ®· thùc hiÖn giao kho¸n ®Êt cã quy ®Þnh
riªng).
§èi tîng tham gia BHXH tù nguyÖn: lµ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö
dông lao ®éng kh«ng thuéc ®èi tîng quy ®Þnh b¾t buéc nhng tù
nguyÖn tham gia BHXH cho chÝnh hä vµ ngêi lao ®éng cña hä. Hä
cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
+ Nh÷ng ngêi nµy thêng thuéc khu vùc lao ®éng phi chÝnh
thøc.
+ C«ng viÖc cña hä phÇn lín lµ thÊt thêng vµ rÊt lu ®éng. Thu
nhËp nh×n chung lµ thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh.
+ V× kh«ng cã ngêi sö dông lao ®éng nªn viÖc tham gia BHXH
cña nh÷ng ®èi tîng nµy hoµn toµn kh«ng cã sù ®ãng gãp cña ai kh¸c
ngoµi chÝnh b¶n th©n hä.
V× vËy nh÷ng ®èi tîng nµy thêng khã qu¶n lÝ vµ khã thùc hiÖn
çc c«ng t¸c thu nép còng nh chi tr¶ cho çc ®èi tîng. ViÖc triÓn khai
thùc hiÖn BHXH ®èi víi çc ®èi tîng nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n,
song víi môc tiªu tiÕn ®Õn thùc hiÖn BHXH toµn d©n, BHXH ViÖt
Nam ®ang nghiªn cøu trÓn khai vµ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p h÷u
hiÖu ®èi víi lo¹i ®èi tîng nµy.
BHXH ViÖt Nam cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lÝ çc ®èi tîng tham
gia th«ng qua viÖc cÊp sæ BHXH. §©y kh«ng chØ lµ çch qu¶n lÝ
vÒ sè lîng mµ cßn qu¶n lÝ c¶ thêi gian c«ng t¸c, ngµnh nghÒ c«ng
t¸c, møc ®ãng, tõ ®ã lµm c¨n cø ®Ó chi tr¶ cho çc ®èi tîng. ViÖc
qu¶n lÝ cÊp sæ ®îc thùc hiÖn thèng nhÊt trªn ph¹m vi c¶ níc, çc
th«ng tin trong sæ mang tÝnh chÝnh x¸c. Qu¶n lÝ viÖc cÊp sæ lµ
tr¸ch nhiÖm cña c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH. VÒ
phÝa ngêi sö dông lao ®éng lµ viÖc qu¶n lÝ danh s¸ch ngêi lao ®éng

nghiÖp
®îc cÊp sæ cïng víi møc l¬ng lµm c¨n cø x¸c ®Þnh møc ®ãng BHXH
vµ thùc hiÖn b¸o ço ®Þnh k× vÒ sù biÕn ®éng sè lîng lao ®éng. VÒ
phÝa c¬ quan BHXH lµ theo dâi viÖc cÊp ph¸t sæ BHXH theo ph©n
cÊp vµ thùc hiÖn b¸o ço ®Þnh k× lªn c¬ quan BHXH cÊp trªn vÒ
t×nh h×nh cÊp sæ. Theo quy ®Þnh cña ViÖt Nam hiÖn nay quy
tr×nh cÊp sæ do c¬ quan BHXH cÊp tØnh thùc hiÖn gåm s¸u bíc,
®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong toµn quèc, tr¸nh nh÷ng hiÖn tîng khai
man, trêng hîp gi¶ giÊy tê ®Ó trôc lîi tõ BHXH. Cô thÓ:
Bíc 1: LËp vµ kiÓm tra danh s¸ch ngêi lao ®éng vµ ngêi sö
dông lao ®éng ph¶i tham gia theo luËt ®Þnh.
Bíc 2: ChuÈn bÞ sæ c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng, ®ãng dÊu gi¸p lai
vµ ghi sæ BHXH.
Bíc 3: C¬ quan BHXH chÞu tr¸ch nhiÖm phæ biÕn cho ngêi lao
®éng linh ho¹t kª khai mét çch thèng nhÊt.
Bíc 4: XÐt duyÖt vµ ghi sæ ban ®Çu.
Bíc 5: KÝ nhËn cña ngêi lao ®éng.
Bíc 6: KÝ x¸c nhËn cña ngêi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan
BHXH.
Chóng ta cã thÓ t×m hiÓu c«ng t¸c qu¶n lÝ ®èi tîng tham gia
th«ng qua b¶ng sè liÖu 1:
B¶ng 1: T×nh h×nh tham gia BHXH ViÖt Nam giai ®o¹n 1995- 2004.
N¨m Tæng sè ngêi
tham gia BHXH
( ngêi)
Tèc ®é t¨ng
tuyÖt ®èi sè ng-
êi tham gia ( ng-
êi)
Tèc ®é t¨ng t-
¬ng ®èi sè ngêi
tham gia (%)
1995 2.275.998 --- ---
1996 2.821.444 545.446 23,97
1997 3.162.352 340.908 12,08

nghiÖp
1998 3.392.224 229.872 7,27
1999 3.579.397 187.173 5,52
2000 3.771.390 191.993 5,36
2001 4.075.925 340.535 8,07
2002 4.564.400 488.475 11,98
2003 5.070.433 506.033 11,09
2004 6.344.508 1.274.075 25,13
( Nguån BHXH ViÖt Nam)
Qua b¶ng 1 ta thÊy sè ngêi tham gia BHXH ngµy cµng t¨ng
®©y còng lµ mét kÕt qu¶ tèt cña BHXH ViÖt Nam. N¨m 1995 míi chØ
cã 2.275.998 ngêi tham gia ®Õn nay BHXH ViÖt Nam ®· cã
6.344.508 ngêi tham gia (ngµy 31/12/2004), nh vËy lµ chØ trong 10
n¨m sè ngêi tham gia ®· t¨ng lªn gÊp gÇn 3 lÇn. §Æc biÖt lµ n¨m
2004 sè ngêi tham gia t¨ng 25,13% so víi n¨m 2003, qua b¶ng trªn ta
cã thÓ nhËn thÊy sè ngêi tham gia BHXH ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng.
Trong ®ã sè lao ®éng tham gia BHXH b¾t buéc ®¹t 5,7 triÖu ngêi;
t¨ng 406.000 ngêi (t¨ng 8%) so víi n¨m 2003. Trong ®ã cã 122.000
ngêi lµm viÖc trong çc doanh nghiÖp quèc doanh ( t¨ng 23%),
115.000 ngêi lµm viÖc trong çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc
ngoµI (t¨ng 16%) vµ 3.723 ngêi lµm viÖc trong çc hîp t¸c x· ( t¨ng
40%). Sè ngêi tham gia BHYT tù nguyÖn ®¹t 6,2 triÖu, t¨ng 28% so
víi n¨m 2003, trong ®ã cã 5,9 triÖu häc sinh, sinh viªn vµ 300 ngµn
ngêi lµ thµnh viªn hé gia ®×nh, çc héi ®oµn thÓ. Nh vËy lµ viÖc
qu¶n lÝ ®èi tîng tham gia cã hiÖu qu¶, sau ®æi míi ngêi lao ®éng ý
thøc ®îc tÇm quan träng còng nh nh÷ng lîi Ých mµ hä nhËn ®îc. Tuy
sè ngêi tham gia t¨ng nhanh song nh×n chung t¹i çc ®Þa ph¬ng th×
c«ng t¸c më réng ®èi tîng tham gia lµ cßn nhiÒu h¹n chÕ. §Æc biÖt
lµ çc ®èi tîng lao ®éng trong tæ hîp t¸c, hé s¶n xuÊt kinh doanh ç
thÓ thuéc ®èi tîng tham gia BHXH b¾t buéc. Nhng theo thèng kª,
hiÖn nay chØ cã kho¶ng 300.000 ®¬n vÞ tæ hîp t¸c nhá ( chØ sö
dông b×nh qu©n kho¶ng 3 lao ®éng) trong sè 405.562 ®¬n vÞ kinh

nghiÖp
tÕ ngoµi quèc doanh, do vËy qu¶n lÝ ®èi tîng tham gia nµy gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n.
1.2. Qu¶n lÝ quü l¬ng cña doanh nghiÖp.
Víi hai lo¹i ®èi tîng tham gia BHXH ë níc ta hiÖn nay, ph¬ng
thøc thu nép ®îc chia thµnh hai lo¹i:
Thø nhÊt lµ thu trùc tiÕp: Theo ph¬ngthc nµy çn bé chuyªn
tr¸ch thu cña c¬ quan BHXH sÏ trùc tiÕp thu nh÷ng ®ãng gãp cña
nh÷ng ngêi tham gia BHXH. H×nh thøc nµy hay ®îc ¸p dông cho ®èi
tîng tham gia BHXH tù nguyÖn, kh«ng cã chñ sö dông lao ®éng.
Thø hai lµ thu gi¸n tiÕp qua ®¹i lÝ thu: §©y lµ ph¬ng thøc thu
chñ yÕu cña BHXH ViÖt Nam. §¹i lÝ thu cña BHXH chñ yÕu lµ çc
chñ sö dông lao ®éng. Tríc tiªn chñ sö dông lao ®éng thu cña ngêi
lao ®éng sau ®ã chuyÓn toµn bé ®ãng gãp cña c¶ ngêi lao ®éng vµ
ngêi sö dông lao ®éng cho c¬ quan BHXH. Thùc hiÖn nh vËy lµ rÊt
thuËn tiÖn cho c¬ quan BHXH, v× chÝnh chñ sö dông lao ®éng qu¶n
lÝ trùc tiÕp lao ®éng cña m×nh, th«ng qua quü l¬ng cña doanh
nghiÖp ngêi sö dông lao ®éng khÊu trõ lu«n phÇn phÝ ®ãng BHXH
cña ngêi lao ®éng theo % møc tiÒn l¬ng cña hä. §¹i lÝ còng cã thÓ
lµ c¬ quan, tæ chøc, hiÖp héi, ®oµn thÓ cã liªn quan nh bu ®iÖn,
ng©n hµng, ... song çc ®¹i lÝ thu nµy kh«ng phæ biÕn.
Nh vËy qu¶n lÝ quü l¬ng cña doanh nghiÖp võa qu¶n lÝ ®îc
®èi tîng tham gia võa qu¶n lÝ ®îc sè thu cña BHXH ViÖt Nam. TiÒn
thu sÏ ®îc trÝch theo % tæng quü l¬ng cña doanh nghiÖp, sau ®ã
trùc tiÕp chuyÓn kho¶n lªn tµi kho¶n cña c¬ quan BHXH. §©y còng
lµ ph¬ng thøc nép phæ biÕn nhÊt hiÖn nay. Quy ®Þnh hiÖn nay sau
khi chÝnh thøc chuyÓn BHYT vÒ BHXH, tæng møc phÝ thu hiÖn
nay lµ 23% tæng quü l¬ng cña doanh nghiÖp. Trong ®ã, ®ãng BHXH
lµ ngêi lao ®éng 5%, ngêi sö dông lao ®éng 15%; ®ãng BHYT b¾t
buéc lµ ngêi lao ®éng 1%, ngêi sö dông lao ®éng 2%.
1.3. Qu¶n lÝ tiÒn thu BHXH.

nghiÖp
T¹i ViÖt Nam hiÖn nay h×nh thøc thu nép chñ yÕu lµ chuyÓn
kho¶n th«ng qua ng©n hµng. BHXH ViÖt Nam h×nh thµnh çc “tµi
kho¶n chuyªn thu”, çc tµi kho¶n nµy ®îc më t¹i çc NHNN hoÆc t¹i
Kho b¹c. Tuú theo thùc tÕ cña tõng ®Þa ph¬ng mµ c¬ quan BHXH sÏ
më tµi kho¶n cã thÓ lµ ë cÊp tØnh hoÆc c¶ cÊp huyÖn. VÒ c¬ b¶n
BHXH sÏ kh«ng thu nép b»ng tiÒn mÆt, ng©n phiÕu hay hiÖn vËt,
trong trêng hîp ®Æc biÖt ngêi sö dông lao ®éng nép b»ng tiÒn mÆt
hoÆc ng©n phiÕu th× c¬ quan BHXH ph¶i cã híng dÉn cô thÓ ®Ó
ngêi sö dông lao ®éng nép trùc tiÕp vµo tµi kho¶n chuyªn thu BHXH.
§Þnh k× hµng th¸ng ngêi sö dông lao ®éng sau khi tr¶ l¬ng cho ngêi
lao ®éng sÏ nép tiÒn BHXH b»ng çch chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña
hä ë mét ng©n hµng hay kho b¹c sang tµi kho¶n chuyªn thu BHXH.
Sau ®ã c¬ quan BHXH cÊp huyÖn vµ cÊp tØnh sÏ ph¶i chuyÓn sè
thu nµy lªn c¬ quan BHXH cÊp trªn mµ kh«ng ®îc sö dông tiÒn thu
®Ó chi bÊt cø viÖc g×. BHXH huyÖn sÏ chuyÓn kho¶n vµo ngµy 10
vµ 25 hµng th¸ng, ngµy lµm viÖc cuèi cïng cña n¨m ph¶i chuyÓn toµn
bé sè thu lªn BHXH tØnh. BHXH tØnh ®Þnh k× chuyÓn sè thu lªn
BHXH ViÖt Nam vµo ngµy 10, 20 vµ ngµy cuèi cïng cña th¸ng. BHXH
ViÖt Nam ®Þnh k× chuyÓn toµn bé sè thu vµo quü BHXH më t¹i kho
b¹c Nhµ níc.
Theo ®iÒu 11, ch¬ng hai cña Quy chÕ qu¶n lÝ tµi chÝnh
BHXH ViÖt Nam cã quy ®Þnh: “ Quü BHXH ®îc qu¶n lÝ thèng nhÊt
trong hÖ thèng BHXH ViÖt Nam, ®îc h¹ch to¸n riªng vµ c©n ®èi thu
chi theo tõng quü thµnh phÇn (quü hu trÝ vµ trî cÊp, quü kh¸m ch÷a
bÖnh tù nguyªn, quü kh¸m ch÷a bÖnh b¾t buéc).” Sè d trªn tµi kho¶n
tiÒn göi cña quü BHXH t¹i ng©n hµng hay kho b¹c Nhµ níc ®îc hëng
l·i suÊt theo quy ®Þnh cña ng©n hµng vµ kho b¹c Nhµ níc.
§Ó ®¶m b¶o thu ®óng thêi h¹n BHXH ViÖt Nam cã quy ®Þnh
kÓ tõ ngµy h¹n nép trong vßng 30 ngµy ngêi tham gia BHXH ph¶i nép
BHXH. Kho¶ng thêi gian 30 ngµy nµy lµ kho¶ng thêi gian ©n h¹n,
nÕu qu¸ thêi gian ©n h¹n mµ cha chuyÓn tiÒn th× ®îc coi lµ vi ph¹m
ph¸p luËt BHXH vµ sÏ bÞ sö ph¹t. HiÖn nay cã nh÷ng trêng hîp vi
ph¹m sau ®©y:

nghiÖp
- Nî ( ChËm ®ãng BHXH): §©y lµ trêng hîp vi ph¹m mµ ngêi tham
gia BHXH tÝnh ®Õn thêi ®iÓm quy ®Þnh vÉn cha ®ãng BHXH. Nî
®îc chia lµm ba lo¹i:
+ Nî gèi ®Çu: lµ trêng hîp nî mµ sè tiÒn nî nhá h¬n sè tiÒn
®ãng BHXH b×nh qu©n mét th¸ng.
+ Nî chËm ®ãng: lµ trêng hîp mµ sè tiÒn nî lín h¬n sè tiÒn
®ãng BHXH b×nh qu©n mét th¸ng vµ nhá h¬n sè tiÒn ®ãng BHXH
b×nh qu©n ba th¸ng.
+ Nî ®äng: lµ trêng hîp mµ sè tiÒn nî lín h¬n sè tiÒn ®ãng
BHXH b×nh qu©n ba th¸ng.
HiÖn nay cã mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn nh»m kiÓm so¸t, ®«n
®èc ngêi tham gia BHXH thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh nh sau:
• C¬ quan BHXH ph¶i t¨ng cêng xuèng tËn ®¬n vÞ sö dông
lao ®éng ®Ó nh¾c nhë.
• Nh¾c nhë b»ng v¨n b¶n.
• NÕu sau mét thêi gian ngêi tham gia BHXH cã biÓu hiÖn
chËm nép thêng xuyªn hoÆc khi cã nî tån ®äng ph¸t sinh c¬
quan BHXH sÏ cã biÖn ph¸p sö lÝ nghiªm kh¾c h¬n vµ
quyÕt ®Þnh sö ph¹t theo luËt ®Þnh.
- Trèn ®ãng BHXH: ®©y lµ trêng hîp t¬ng ®èi phæ biÕn thêng
xuÊt hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh: khai gi¶m sè lîng lao
®éng, khai gi¶m thu nhËp cña ngêi lao ®éng.
Truy thu vµ sö ph¹t lµ hai h×nh thøc ®îc c¬ quan BHXH ¸p dông
nhiÒu nhÊt hiÖn nay. Truy thu ®¶m b¶o cho ph¸p luËt BHXH ®îc
tu©n thñ, cô thÓ lµ c¬ quan BHXH ®îc phÐp yªu cÇu kho b¹c hoÆc
ng©n hµng trÝch chuyÓn tõ tµi kho¶n cña ngêi sö dông lao ®éng
sang tµi kho¶n chuyªn thu cña BHXH bao gåm c¶ tiÒn l·i mµ kh«ng
cÇn sù chÊp thuËn thanh to¸n cña ngêi sö dông lao ®éng. Xö ph¹t ®-
îc BHXH thùc hiÖn vµ x¸c ®Þnh theo tØ lÖ % so víi tiÒn ®ãng BHXH
hµng th¸ng dùa trªn c¬ së tÝch luü. Nh×n chung c¸c chÕ tµi sö ph¹t

nghiÖp
cña ViÖt Nam hiÖn nay cha thùc sù nghiªm kh¾c, míi chØ mang
tÝnh hµnh chÝnh cha ®ñ ®Ó ng¨n chÆn hµnh vi vi ph¹m trªn. KÕt
qu¶ thu BHXH qua mêi n¨m tõ n¨m 1995- 2004 ®îc thùc hiÖn ë b¶ng
2.
B¶ng 2: T×nh h×nh thu BHXH ViÖt Nam giai ®o¹n 1995- 2004.
N¨m Sè thu BHXH
( triÖu ®ång)
Tèc ®é t¨ng
tuyÖt ®èi (triÖu
®ång)
Tèc ®é t¨ng
thu t¬ng ®èi
(%)
1995 788.486 --- ---
1996 2.569.733 1.781.247 225,90
1997 3.514.226 944.493 36,75
1998 3.875.956 361.730 10,29
1999 4.186.055 310.009 8,00
2000 5.198.222 1.012.167 24,18
2001 6.334.650 1.136.428 21,86
2002 6.790.795 456.145 7,20
2003 11.654.660 4.863.865 71,62
2004 13.168.500 1.513.840 12,99
Nh vËy sè thu cña BHXH nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt
qu¶ ®¸ng kÓ, sè thu n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tríc. Cã thÓ thÊy,
ngay sau khi ®æi míi BHXH ViÖt Nam ®· ®i vµo ho¹t ®éng æn ®Þnh
vµ cã hiÖu qu¶. Nh trong b¶ng 2 th× sè thu cã tØ lÖ t¨ng hÇu hÕt
trong c¸c n¨m lµ hai con sè, ®Æc biÖt lµ n¨m 2003 cã sè thu t¨ng rÊt
cao do BHYT chÝnh thøc s¸t nhËp vµo BHXH. Vµ BHXH thùc hiÖn
thu c¶ phÝ BHYT cña c¸c lao ®éng tham gia BHXH nh vËy thùc sù
thuËn tiÖn cho c¶ bªn thu lÉn bªn nép. BHXH ViÖt Nam sau ®æi míi
®· chuyÓn tõ ®¬n vÞ kh«ng cã thu (thu kh«ng ®¸ng kÓ) chuyÓn
sang ®¬n vÞ cã thu. Trong mêi n¨m thùc hiÖn, sè thu n¨m 2004 lµ
13.168.500 triÖu ®ång so víi 788.486 triÖu ®ång cña n¨m 1995. Nh

nghiÖp
vËy chØ trong mêi n¨m mµ sè thu ®· t¨ng lªn gÇn 20 lÇn, ®©y lµ con
sè qu¶ kh«ng nhá ®Æc biÖt lµ so víi sè t¨ng gÇn 3 lÇn cña sè ngêi
tham gia. ViÖc tèc ®é t¨ng thu BHXH lín h¬n tèc ®é t¨ng cña ngêi
tham gia cho chóng ta thÊy phÇn lín viÖc t¨ng quü lµ do t¨ng møc
®ãng gãp trªn ®Çu ngêi. VÊn ®Ò t¨ng thu lµm t¨ng quü, tõ ®ã gi¶m
g¸nh nÆng cña NSNN, t¨ng nguån quü nhµn rçi ®Ó t¨ng ®Çu t cung
cÊp cho thÞ trêng vèn th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng trëng quü.
ViÖc nµy kh«ng nh÷ng gãp phÇn ph¸t triÓn quü mµ cßn ®ãng gãp
vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi.
Bªn c¹nh ®ã t×nh tr¹ng trèn ®ãng cña BHXH ViÖt Nam kh«ng
ph¶i lµ Ýt. §Æc biÖt lµ khèi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, çc
®¬n vÞ kinh tÕ nhá lÎ sö dông Ýt lao ®éng thêng xuyªn trèn ®ãng.
T×nh tr¹ng nî ®äng kÐo d¹i ë mét sè ®Þa ph¬ng, mét sè ®¬n vÞ sö
dông lao déng vÉn cßn. Theo b¸o ço, tÝnh ®Õn ngµy 3/9/1999,
tæng sè nî ®äng trªn c¶ níc lªn tíi 418.144 triÖu ®ång (b×nh qu©n sè
nî nµy t¬ng ®¬ng víi viÖc çc ®¬n vÞ sö dông lao ®éng trong toµn
quèc ®ãng chËm BHXH 1,6 th¸ng). Nh vËy t×nh h×nh nî ®äng hiÖn
nay lµ rÊt lín. §Õn nh÷ng n¨m gÇn ®©y t×nh tr¹ng nî ®äng BHXH
trong c«ng t¸c thu ®îc phÇn nµo c¶i thiÖn t×nh h×nh. Hµng n¨m sè
®¬n vÞ lao ®éng tiÕp tôc tham gia BHXH t¹i çc ®Þa ph¬ng ngµy
cµng gia t¨ng. N¨m 2003 trªn toµn quèc cã 17.437 ®¬n vÞ vµ 474.887
ngêi tham gia. §Æc biÖt trong n¨m 2003, sè nî cña BHXH cña çc
®¬n vÞ ®· gi¶m râ rÖt. NÕu so víi sè thu nh thêi k× tríc th× sè nî
chËm ®ãng chØ b»ng 0,49 th¸ng b×nh qu©n tiÒn thu BHXH ( t¬ng
®¬ng víi sè thu b×nh qu©n trong 15 ngµy). Trong ®ã sè nî chËm
®ãng cña n¨m 2002 t¬ng ®¬ng víi 0,78 th¸ng b×nh qu©n tiÒn thu
BHXH. Theo çc b¸o ço th× sè nî chËm ®ãng cña n¨m 2003 chñ yÕu
lµ cña çc doanh nghiÖp ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi, s¾p xÕp l¹i
hoÆc doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n hay gi¶i thÓ.
2. Qu¶n lÝ chi BHXH.
2.1. Chi çc chÕ ®é BHXH.

nghiÖp
Chi tr¶ trî cÊp cho çc chÕ ®é BHXH hiÖn nay ®îc ph©n lo¹i
theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau, tuy vµo çc gãc ®é mµ ngêi ta cã thÓ
xem xÐt çc vÊn ®Ò díi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Cã bèn çch ph©n
lo¹i chi trî cÊp BHXH nh sau:
- Chi trî cÊp ®Þnh k× thêng xuyªn vµ trî cÊp mét lÇn.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n trî cÊp b»ng tiÒn hay hiÖn vËt.
- Nguån chi tõ NSNN hay tõ quü BHXH.
- Chi theo trî cÊp ng¾n h¹n hay dµi h¹n.
HiÖn nay BHXH ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chi cho çc chÕ ®é
sau:
+ Trî cÊp èm ®au.
+ Trî cÊp thai s¶n.
+ Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp.
+ Trî cÊp hu trÝ.
+ Trî cÊp tö tuÊt.
+ Chi dìng søc phôc håi søc khoÎ.
§Ó qu¶n lÝ chi trî cÊp cho çc chÕ ®é cña BHXH ViÖt Nam
cÇn chó ý ®Õn nh÷ng néi dung sau ®©y:
2.1.1. Ph©n cÊp chi tr¶.
Còng nh qu¶n lÝ thu, qu¶n lÝ chi còng theo ph©n cÊp theo ®ã
c¬ quan BHXh cÊp tØnh, huyÖn cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn kÞp thêi
®Çy ®ñ cho çc ®èi tîng hëng BHXH kÞp thêi, ®Çy ®ñ, ®óng ®èi t-
îng vµ ®óng chÕ ®é chÝnh s¸ch. Theo quy ®Þnh c¬ quan BHXH cÊp
tØnh chØ chÞu tr¸ch nhiÖm chi tr¶ trî cÊp èm ®au, thai s¶n vµ trî cÊp
mét lÇn cho çc ®èi tîng hëng mµ ®¬n vÞ sö dông mµ c¬ quan
BHXH cÊp tØnh ®· thu ®ãng gãp. C¬ quan BHXH cÊp huyÖn chi tr¶
trî cÊp èm ®au, thai s¶n vµ çc trî cÊp mét lÇn cho çc ®¬n vÞ sö
dông lao ®éng mµ c¬ quan BHXH cÊp huyÖn ®· thu ®ãng gãp.
BHXH huyÖn còng chi trî cÊp ®Þnh k× liªn quan ®Õn çc chÕ ®é tai

nghiÖp
n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, hu tuæi giµ, tö tuÊt cho çc ®èi
tîng trªn ®Þa bµn qu¶n lÝ vµ chi tr¶ trî cÊp cho çn bé x· phêng thÞ
trÊn ®· tham gia BHXH. Nh vËy lµ ®· cã sù ph©n cÊp cô thÓ cho
tõng cÊp qu¶n lÝ, ngoµi ra ®Ó thùc hiÖn qu¶n lÝ viÖc chi tr¶ trî cÊp
c¬ quan BHXH çc cÊp cßn ph¶i lËp çc b¸o ço vµ tæng hîp çc
kho¶n chi trî cÊp ®Ó nép lªn c¬ quan BHXH cÊp trªn theo ®Þnh k×.
Dùa vµo çc b¸o ço nµy mµ c¬ quan BHXH cÊp trªn sÏ thùc hiÖn
thÈm ®Þnh, xÐt duyÖt chi trî cÊp BHXH theo ®óng quy ®Þnh hiÖn
hµnh.
2.1.2. Ph¬ng thøc chi tr¶.
Nh chóng ta ®· biÕt viÖc chi tr¶ trî cÊp hiÖn nay cã hai ph¬ng
thøc chÝnh ®Ó chi tr¶, mçi ph¬ng thøc ®Òu cã nh÷ng u ®iÓm vµ nh-
îc ®iÓm riªng, tuú thuéc vµo hoµn c¶nh mµ chóng ta nªn lùa chän
cho phñ hîp. T¹i ViÖt Nam hiÖn nay ph¬ng thøc chi tr¶ gi¸n tiÕp
th«ng qua hÖ thènh ®¹i lÝ chi tr¶ lµ phæ biÕn nhÊt. HÖ thèng ®¹i lÝ
chi tr¶ hÇu hÕt lµ quan hÖ dùa trªn hîp ®ång lao ®éng vµ thêng lµ
chÝnh ngêi sö dông lao ®éng, çn bé x· phêng, bu ®iÖn hoÆc ng©n
hµng. Thêng çc ®¹i lÝ chi tr¶ lµ ngêi sö dông lao ®éng ®îc BHXH
ViÖt Nam sö dông cho viÖc chi tr¶ cho çc trî cÊp ng¾n h¹n nh èm
®au, tai n¹n, bÖnh nghÒ nghiÖp... rÊt tiÖn lîi. Çc ®¹i lÝ cßn l¹i phï
hîp h¬n víi çc chÕ ®é dµi h¹n. Víi ®iÒu kiÖn nh hiÖn nay cña ViÖt
Nam th× ph¬ng thøc chi tr¶ nh vËy lµ hîp lÝ, chi phÝ thÊp, tiÖn lîi ®èi
víi ngêi ®îc hëng trî cÊp.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña níc ta nh hiÖn nay BHXH còng cÇn
nghiªn cøu vµ xem xÐt tíi çc ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nh chi tr¶
gi¸n tiÕp qua hÖ thèng tµi kho¶n ng©n hµng. Víi sù ph¸t triÓn cña hÖ
thèng ng©n hµng nh hiÖn nay th× t¹i çc thµnh phè cã thÓ nghiªn cøu
vµ øng dông chã ph¬ng ph¸p chi tr¶ hiÖn ®¹i nµy. ¦u ®iÓm lín nhÊt
cña ph¬ng thøc nµy lµ nhanh chãng vµ tiÕt kiÖm chi phÝ.
2.1.3. Qu¶n lÝ ®èi tîng ®îc hëng vµ sè tiÒn chi tr¶.
Qu¶n lÝ chi tr¶ trî cÊp BHXH yªu cÇu c¬ quan BHXH qu¶n lÝ
®èi tîng ®îc hëng theo tõng lo¹i chÕ ®é, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng

nghiÖp
gi¶m vµ kiÓm tra x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng hëng, qu¶n lÝ sè tiÒn chi
tr¶ theo tõng k× thanh to¸n vµ ®¶m b¶o an toµn nguån tiÒn mÆt
trong suèt qu¸ tr×nh chi tr¶.
- Qu¶n lÝ ngêi phô thuéc: ngay tõ khi thùc hiÖn viÖc ®¨ng kÝ
tham gia BHXH vµ ghi hå s¬, ph¶i cËp nhËt çc th«ng tin chÝnh x¸c
vÒ ®èi tîng phô thuéc ®ñ ®iÒu kiÖn hëng trî cÊp.
- LËp b¸o ço thèng kª ®Þnh k× vÒ ®èi täng hëng BHXH riªng cho
tõng lo¹i trî cÊp ®Þnh k× hay mét lÇn, chi tiÕt theo tõng lo¹i chÕ ®é
vµ t¸ch riªng theo tõng ®èi tîng hëng tõ NSNN hay tõ quü BHXH.
- ThiÕt kÕ, c¶i tiÕn vµ söa ®æi thñ tôc xÐt hëng trî cÊp ®¶m b¶o
®¬n gi¶m, khoa häc nhng vÉn nhanh chãng vµ chÝnh x¸c. KiÓm tra
kÜ çc ®iÒu kiÖn hëng BHXH dùa vµo çc quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn
hëng çn bé sÏ xem xÐt t çch ®îc hëng cña ®èi tîng vµ nhanh chãng
ra quyÕt ®Þnh tõ chèi hay chÊp nhËn trî cÊp. §Ó ®¶m b¶o c«ng
viÖc trªn ®îc thùc hiÖn nhanh chãng vµ chÝnh x¸c yªu cÇu çn bé
xÐt hëng ph¶i cã tr×nh ®é vµ ®¹o ®øc tèt vµ nhËn thøc râ ®îc tÇm
quan träng cña c«ng viÖc.
- Thu håi sè tiÒn chi sai nÕu cã c¨n cø chÝnh x¸c, x¸c ®Þnh viÖc
gi¶ m¹o hå s¬ giÊy tê ®Ó ®îc hëng trî cÊp BHXH. Khi ®ã c¬ quan
BHXH ph¶i ngõng ngay viÖc thùc hiÖn chi trî cÊp vµ nhanh chãnh
thu håi sè tiÒn ®· chi sai vÒ ®ång thêi nhanh chãng cã biÖn ph¸p xö
lÝ thÝch ®¸ng.
KÕt qu¶ chi BHXH ViÖt Nam thùc hiÖn sau ®æi míi 1995 ®îc
thÓ hiÖn ë b¶ng sè liÖu 3.
B¶ng 3: T×nh h×nh chi çc chÕ ®é BHXH tõ 1995- 2004.
N¨m Tæng chi
BHXH
( triÖu ®ång)
TØ träng
tõ NSNN
(%)
TØ träng tõ
quü BHXH
(%)
Chi
BHYT
(%)
1995 1.153.984 96 4 -
1996 4.711.054 92 8 -

nghiÖp
1997 5.756.618 90 10 -
1998 5.885.055 87 13 -
1999 5.955.971 84 16 -
2000 7.574.775 82 18 -
2001 9.215.061 79 21 -
2002 9.480.875 74 26 -
2003 15.934.778 62 31 7
2004 16.832.957 60 29 11
Qua b¶ng 3 ta cã thÓ nhËn thÊy BHXH ViÖt Nam sè chi ngµy
cµng t¨ng ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 2003 khi chi BHYT ®îc tÝnh vµo chi
BHXH. T×nh h×nh chi cña BHXH ViÖt Nam cã nhiÒu phøc t¹p v×
nh÷ng ngêi vÒ hu tríc n¨m 1995 cßn hëng çc chÕ ®é do NSNN cÊp,
quü BHXH chØ chi trî cÊp cho çc lao ®éng vÒ hu sau 1995. §Æc
biÖt n¨m 2002 BHYT chÝnh thøc chuyÓn sang BHXH nªn chi cßn
bao gåm c¶ m¶ng BHYT. TØ träng chi tõ nguån ng©n s¸ch gi¶m, chi
tõ quü BHXH t¨ng ®Òu, ®iÒu nµy còng phï hîp víi thùc tiÔn ®èi tîng
chi tr¶ cña NSNN theo thêi gian gi¶m dÇn, çc ®èi tîng chi tr¶ cña
quü BHXH ngµy cµng t¨ng. Theo t×nh h×nh nh hiÖn nay th× chi tõ
NSNN sÏ gi¶m vµ theo dù tÝnh 2050 th× çc ®èi tîng nµy sÏ gi¶m hÕt
vµ chi tõ quü BHXH sÏ chiÕm 100%, lóc ®ã NSNN chØ ®ãng vµi trß
hç trî trong trêng hîp cÇn thiÕt.
N¨m 2004, toµn ngµnh gi¶i quyÕt cho 93.289 ngêi hëng trî cÊp
®Þnh k×, trong ®ã cã 70.000 ngêi hëng chÕ ®é hu trÝ vµ gi¶i quyÕt
cho 159.989 lît ngêi hëng trî cÊp mét lÇn t¨ng 20.7% so víi n¨m
2003. Khã kh¨n trong c«ng t¸c nµy lµ sau khi nghØ lao ®éng nhiÒu
ngêi ®· chuyÓn ®Õn n¬i kh¸c vËy nªn viÖc gi¶i quyÕt çc trî cÊp mét
lÇn lµ cßn nhiÒu tån ®äng.
2.2. Chi qu¶n lÝ ho¹t ®éng bé m¸y.

nghiÖp
Theo quy chÕ tµi chÝnh hiÖn nay cã quy ®Þnh chi qu¶n lÝ ho¹t
®éng cña hÖ thèng BHXH ViÖt Nam ®îc chia lµm hai phÇn chÝnh lµ
chi thêng xuyªn vµ kinh phÝ mua s¾m tµi s¶n cã ®Þnh, x©y dùng c¬
së vËt chÊt. Chi thêng xuyªn lµ kho¶n chi bao gåm c¶ chi phÝ nghiªn
cøu khoa häc, ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i. Kho¶n chi nµy ®îc trÝch tõ tiÒn
sinh lêi do thùc hiÖn çc biÖn ph¸p b¶o tån vµ t¨ng trëng quü, møc
trÝch b»ng 4% trªn sè thùc thu cña BHXH vµ BHYT ®îc ¸p dông ®Õn
n¨m 2005. Chi x©y dùng c¬ së vËt chÊt, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh lµ
kho¶n chi ®îc trÝch tõ tiÒn sinh lêi do thùc hiÖn çc biÖn ph¸p b¶o
tån vµ t¨ng trëng quü.
Chi phÝ qu¶n lÝ cña hÖ thèng BHXH ViÖt Nam do Héi ®ång
qu¶n lÝ quyÕt ®Þnh trªn c¬ së ®Þnh møc, tiªu chuÈn hiÖn hµnh cña
Nhµ níc ViÖt Nam vµ ho¹t ®éng ®Æc thu cña ngµn, ®¶m b¶o nguyªn
t¾c tiÕt kiÖm cã hiÖu qu¶. BHXH ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm ph©n
bæ chi phÝ qu¶n lÝ cho BHXH çc cÊp phï hîp víi nhiÖm vô ®îc giao,
®¶m b¶o kinh phÝ ph©n bæ cho BHXH çc cÊp kh«ng ®îc vît qu¸ so
víi tæng møc.
Néi dung qu¶n lÝ chi ho¹t ®éng thêng xuyªn tËp chung vµo çc
néi dung cô thÓ sau:
+ Qu¶n lÝ lao ®éng vµ quü l¬ng ®èi víi çc ®¬n vÞ, c¬ quan
BHXH.
+ Qu¶n lÝ chi cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ chÝnh s¸ch BHXH.
+ Qu¶n lÝ chi ho¹t ®éng nghiÖp vô: chi cho c«ng t¸c thu, chi
BHXH; chi tiÕp kh¸ch.
+ Qu¶n lÝ kinh phÝ cÊp cho ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i çn bé c«ng
nh©n viªn.
+ Qu¶n lÝ chi cho çc chuyÕn c«ng t¸c.
+ Ngoµi ra BHXH ViÖt Nam cßn thùc hiÖn qu¶n lÝ chi hç trî
®êi sèng cho çn bé, chi hái th¨m çc ®èi tîng ®îc hëng çc chÕ ®é.

nghiÖp
Chi ho¹t ®éng ®îc BHXH ViÖt Nam c©n ®èi gãp phÇn æn
®Þnh cuéc sèng cña ®éi ngò nh©n viªn trong ngµnh, c¶i thiÖn trang
thiÕt bÞ lµm viÖc gióp cho viÖc qu¶n lÝ çc ®èi tîng, lu tr÷ th«ng
tin, ... tèt h¬n. §Æc biÖt lµ viÖc n©ng cÊp hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng
cña BHXH nh trô së BHXH ViÖt Nam, trô së BHXH ë c¶ çc tØnh vµ
huyÖn ®· ®îc n©ng cÊp, x©y míi vµ ®ang dÇn hoµn thiÖn ®ång bé.
Çc kho¶n chi lµ ®óng víi quy ®Þnh cña Nhµ níc. Sau ®©y lµ nh÷ng
sè liÖu vÒ chi qu¶n lÝ trong mét vµi n¨m qua:
B¶ng 4: T×nh h×nh chi qu¶n lÝ BHXH ViÖt Nam giai ®o¹n
2001-2004.
N¨m 2001 2002 2003 2004
Tæng chi (triÖu
®ång)
238.092 279.240 572.359 512.000
Tèc ®é t¨ng chi
(%)
----- 17,28 104,97 - 10.70
(Nguån BHXH ViÖt Nam)
Qua b¶ng 4 ta cã thÓ nhËn thÊy sè chi qu¶n lÝ cña BHXH ViÖt
Nam ngµy cµng t¨ng ®Æc biÖt lµ sè chi cña n¨m 2003 t¨ng gÇn gÊp
®«i sè chi cña n¨m 2002. Song sè chi cña n¨m 2004 ®· gi¶m so víi
n¨m 2004, nh vËy lµ BHXH ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi tr¸nh
®îc t×nh tr¹ng béi chi qu¸ lín.
3. Qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng trëng quü.
HiÖn nay BHXH ViÖt Nam cã qu¶n lÝ quü dùa trªn çc tµi
kho¶n më t¹i ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt
Nam vµ t¹i Kho b¹c Nhµ níc. Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× sè d trong
quü BHXH ®îc dïng ®Ó ®Çu t t¨ng trëng nh»m môc ®Ých b¶o tån vµ
t¨ng trëng quü. §©y còng lµ mét ho¹t ®éng h÷u hiÖu ®Ó ®¶m b¶o chi
mµ kh«ng ph¶i t¨ng thu, h¬n n÷a ®©y còng lµ mét nguån thu rÊt lín
cña BHXH ViÖt Nam. §èi víi ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng trëng quü ph¶i
®¶m b¶o ®îc yªu cÇu an toµn, b¶o tån ®îc gi¸ trÞ vµ cã hiÖu qu¶ vÒ
kinh tÕ- x· héi. N¨m 1996 ho¹t ®éng ®Çu t míi chØ dõng l¹i ë viÖc

nghiÖp
nhËn l·i suÊt 0,3% theo quy ®Þnh hëng l·i suÊt kh«ng k× h¹n th×
®Õn n¨m 1997 çc biÖn ph¸p b¶o toµn vµ t¨ng trëng quü ®· ®îc më
réng, hiÖn nay ho¹t ®éng nµy gåm cã:
+ Mua tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu, k× phiÕu, c«ng tr¸i cña Kho b¹c
Nhµ níc vµ çc ng©n hµng th¬ng m¹i cña Nhµ níc.
+ Cho NSNN, Quü hç trî ®Çu t ph¸t triÓn, çc ng©n hµng th¬ng
m¹i cña Nhµ níc, ng©n hµng chÝnh s¸ch vay.
+ §Çu t vµo mét sè dù ¸n cã nhu cÇu vÒ vèn do Thñ tíng
ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh.
Nh×n chung c«ng t¸c ®Çu t t¨ng trëng quü ®· ®îc triÓn khai
thùc hiÖn ë BHXH ViÖt Nam, ®©y còng lµ m¶ng ho¹t ®éng quan
träng vµ bíc ®Çu ®· ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. T¹i BHXH
ViÖt Nam ho¹t ®éng nµy do Ban kÕ ho¹ch- tµi chÝnh thc hiÖn, theo
nh÷ng ®¸nh gi¸ chung th× sè tiÒn l·i ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ
vµo chi tiªu x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, trÝc lËp Quü khen th-
ëng, phóc lîi ... . Ho¹t ®éng ®Çu t ®îc tiÕn hµnh qu¶n lÝ ®Ó ®¶m
b¶o ®îc ho¹t ®éng theo ®óng danh môc, qu¶n lÝ qu¸ tr×nh x©y dùng
vµ thÈm ®Þnh ®Ó ®a ra nh÷ng ph¬ng ¸n kh¶ thi vµ cã hÖu qu¶
nhÊt. KÕt qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t quü BHXH ViÖt Nam qua nh÷ng n¨m
võa qua ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 5.
B¶ng 5: L·i ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng trëng quü BHXH ViÖt Nam.
N¨m L·i thu trong n¨m
(triÖu ®ång)
T¨ng trëng l·i
(triÖu ®ång)
TØ lÖ t¨ng tr-
ëng l·i (%)
1997 209.800 209.800
1998 472.579 262.779 78,84
1999 665.715 193.136 40,86
2000 824.164 158.449 23,80
2001 870.942 46.778 5,68
2002 1.300.100 360.100 41,35
2003 1.911.000 611.000 47,00

nghiÖp
2004 2.197.302 268.302 14,04
Tõ b¶ng trªn ta cã thÓ thÊy ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn cña c«ng
t¸c ®Çu t t¨ng trëng quü ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ. Tuy n¨m
2001lµ n¨m ho¹t ®éng cã sè l·i t¨ng lªn lµ nhá nhÊt nhng nh÷ng n¨m
gÇn ®©y sè l·i ®Çu t ®ang t¨ng dÇn, ®Æc biÖt lµ n¨m 2004 sè l·i
®Çu t ®· lªn tíi 2.197.302 triÖu ®ång. Nh vËy, ®Çu t chiÕm mét vÞ
trÝ quan träng trong tæng thu BHXH vµ ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m tíi
ch¾c ch¾n vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t cßn ph¶i lín h¬n n÷a. Ba n¨m
gÇn ®©y tØ lÖ t¨ng trëng l·i ®Çu t cña BHXH lµ t¬ng ®èi cao, æn
®Þnh ë møc tØ lÖ lµ sÊp sØ 40%. Riªng cã n¨m 2004 võa qua tØ lÖ
l·i ®Çu t cha cao v× t×nh h×nh gi¸ c¶ trong níc cã nhiÒu biÕn ®éng.
TØ lÖ l¹m ph¸t t¨ng kh¸ cao, thÞ trêng tµi chÝnh biÕn ®éng m¹nh.
Sang ®Çu n¨m 2005 Nhµ níc ta ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p ®èi víi th× tr-
êng tiÒn tÖ. HiÖn nay NHNN ®ang sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t
chÆt, n©ng l·i suÊt ®Çu t cña ViÖt Nam ®ång. Cã thÓ trong n¨m
2005 nµy sè thu l·i ®Çu t cña BHXH ViÖt Nam sÏ cao h¬n.
3. Qu¶n lÝ ho¹t ®éng c©n ®èi quü BHXH.
Sau NghÞ ®Þnh 12/CP ®îc thùc hiÖn, quü BHXH ViÖt Nam míi
chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng vµ ®îc qu¶n lÝ thèng nhÊt, h¹ch to¸n
®éc lËp víi NSNN. BHXH lµ mét chÝnh s¸ch x· héi, hÖ thèng BHXH
ho¹t ®éng kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn mµ ho¹t ®éng v× môc tiªu x·
héi, do vËy quü BHXH ho¹t ®éng vµ ®îc b»ng thu chi hîp lÝ (tthu bï
chi). §Ó qu¶n lÝ tèt viÖc c©n ®èi thu chi quü tríc hÕt ta ph¶i qu¶n lÝ
tèt çc ho¹t ®éng thu, chi BHXH vµ c¶ ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng trëng
quü. Trªn lÝ thuyÕt lµ nh vËy song qu¸ tr×nh thùc hiÖn qu¶ lµ khã
kh¨n bëi thø nhÊt lµ ®Æc trng cña ngµnh nµy lµ thu tríc chi sau, çc
kho¶n chi ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ngay khi triÓn khai ®Ó
x¸c ®Þnh møc thu cho hîp lÝ. H¬n n÷a ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi th×
lu«n lu«n vËn ®éng kh«ng ngõng, çc biÕn cè cã thÓ x¶y ra mµ
chóng ta kh«ng thÓ ®iÒu kiÓn ®îc.

Bh18

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Similar to Bh18

Similar to Bh18 (15)

More from pttong89

More from pttong89 (16)

Bh18