1. TIÊU CHẢY Ở TRẺ EM
CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

2. MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
Phân tích 2 cơ chế bệnh sinh của bệnh tiêu chảy
 Trình bày phác đồ điều trị tiêu chảy
 Trình bày cách đánh giá mức độ mất nƣớc


3. ĐẠI CƢƠNG
Theo tổ chức y tế thế giới (TCYTTG),
 >1000 triệu lƣợt trẻ em bị tiêu chảy
 > 5 triệu trẻ chết,
 > 80% trƣờng hợp gặp ở trẻ dƣới 2 tuổi
 Hậu quả nặng nề
 TCYTTG: chƣơng trình phòng chống tiêu chảy
trên toàn thế giới, chăm sóc lồng ghép trẻ bệnh
IMCI.


4. ĐẠI CƢƠNG

5. ĐẠI CƢƠNG

Lây lan của mầm bệnh
 Đƣờng phân-miệng: thức ăn, nƣớc uống
 Tập quán chƣa phù hợp:
nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ
Tập cai sữa sớm
Cho trẻ bú bình
Không rửa tay trƣớc khi ăn và sau khi đi cầu
Không xử lý phân an toàn nhất là phân trẻ em...
Không
 Môi
trƣờng sống tập trung, không vệ sinh.

6. ĐẠI CƢƠNG

Cơ địa thuận lợi
 Bệnh suy dinh dƣỡng
 Bệnh sởi và tình trạng suy giảm miễn dịch sau
sởi
 Bệnh lý bẩm sinh
 Đang mắc các bệnh khác.

7. ĐẠI CƢƠNG
Tuổi: 6-11 tháng
 Mùa
 Đối với miền bắc

siêu vi gặp chủ yếu vào mùa đông,
do vi trùng gặp chủ yếu vào mùa hè
do
 Đối
với miền nam
siêu vi gặp vào mùa khô, lạnh
do vi trùng gặp vào mùa mƣa, nóng.
do

8. CƠ CHẾ BỆNH SINH

Nguyên nhân
 Nhiễm khuẩn:
Vi
trùng
Virus
Ký sinh trùng: Giardias, amibe …
 Nguyên
Bệnh
nhân khác:
lý đƣờng tiêu hóa thiếu men tiêu hóa, phẫu
thuật tiêu hóa,
Bệnh toàn thân nặng suy kiệt
Do đồ ăn
Do thuốc...

9. CƠ CHẾ BỆNH SINH

Cơ chế bệnh sinh: Do kém hấp thu
 Tiêu chảy thẩm thấu.
 Chức năng hấp thu giảm => hấp thu kém hiệu
quả => nƣớc tồn trong phân => tình trạng tiêu
chảy.
 Nguyên nhân:
niêm mạc ruột do tác nhân nhiễm trùng
Không dung nạp thức ăn,
Thiếu men tiêu hóa
Tăng áp lực thẩm thấu (chủ yếu do thuốc)
Viêm

10. CƠ CHẾ BỆNH SINH

Cơ chế bệnh sinh: do xuất tiết
 Vi trùng tấn công, tiết độc tố
 Tổn thƣơng hấp thu + tăng xuất tiết
 Bị mất nƣớc và điện giải nhanh chóng +>sụt
cân, yếu liệt cơ, phân rất nhiều, liên tục.
 Tác nhân chính
Vibrio
choléra
Eschirichia coli

11. ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY

Đánh giá tình trạng mất nƣớc
TC lâm sàng
A
1. Tổng trạng
+ Tỉnh táo
2. Mắt trũng
3. Nƣớc mắt
4. Miệng lƣỡi.
5.
Khát(háo
nƣớc).
6. Đàn hồi da.
+Không trũng
+Có nƣớc mắt
+Ƣớt bóng
+ Không khát
+ Nhanh
B
+ Kích thích, bức
rức, quấy khóc.
+ Trũng nhẹ
+ Ít nƣớc mắt
+ Khô
+ Rất khát
+ Chậm 2”
C
+ Lừ đừ li bì
(bán mê).
+ Rất trũng
+ Khó đ. giá
+ Rất khô
+Khó đ. giá
+ Chậm >2”

12. ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY

Điều trị theo phác đồ A
 Uống sớm và đủ: sử dụng các hình thức sau để
bù nƣớc
 Tiếp tục cho trẻ ăn
 Hƣớng dẫn bà mẹ theo dõi tại nhà
Khát
nƣớc nhiều
Trong phân có máu
Phân nhiều nƣớc , tiêu nhiều lần
Ói liên tục.
Ăn bú kém
Sốt cao

13. ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY

Điều trị theo phác đồ B
 Mất nƣớc trung bình, sụt cân từ 4 – 5 %, =>
trạm xá có cán bộ y tế theo dõi .
 Bù nƣớc và điện giải đã mất: uống ORS
 Cho trẻ uống nƣớc bằng muỗng cà phê
 Sau 4 giờ đánh giá lại tình trạng mất nƣớc

14. ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY

Điều trị theo phác đồ C
 Bù nƣớc bằng truyền dịch tĩnh mạch
 Liều dịch truyền: Tổng liều 100ml / kg
 Vẫn cho trẻ uống nƣớc bổ sung

15. ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY

Cách thức dùng thuốc
 Hạ sốt nếu có sốt cao.
 Kháng sinh: nếu phân có máu, nghi ngờ do tả
 Xử trí kháng sinh theo nấc thang:
Bactrim
480mg,không dùng trẻ < 2 tháng
Negram (Acide Nalidicic) 500mg,
Gentamycine 80mg
Metronidazol 0,250 g.
 Truyền
dịch, lƣu ý triệu chứng dƣ nƣớc.

16. ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY

Các thuốc không đƣợc dùng
 Thuốc cầm tiêu chảy
 Thuốc giảm nhu động ruột, giảm co thắt
 Thuốc hấp thu nƣớc
 Thuốc chống ói
 Nhóm trợ tim
 Không dùng kháng sinh khi không có chỉ định

17. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Mục tiêu chƣơng trình
 Giảm tỷ lệ mắc bệnh
 Giảm tỷ lệ tử vong

18. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Nội dung chƣơng trình
 Đối với cán bộ y tế :
Biết
phân độ mất nƣớc
Biết điều trị tiêu chảy theo đúng phác đồ
Biết cho nhập viện đúng lúc và khi cần điều trị theo
phác đồ C
Không lạm dụng thuốc cầm tiêu chảy
Không lạm dụng thuốc kháng sinh
Biết chọn kháng sinh thích hợp, mỗi khi phân có
đàm máu hoặc trẻ bị tả.

19. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Nội dung chƣơng trình
 Đối với bệnh viện :
Biết
cấp cứu tiêu chảy mất nƣớc
Biết kết hợp chế độ ăn phòng SDD và phục hồi
SDD sau tiêu chảy .
Biết điều trị biến chứng của tiêu chảy, mất nƣớc
Biết điều trị các thể lâm sàng khác của tiêu chảy
nhƣ hội chứng lỵ, tiêu chảy kéo dài, tiêu chảy
mãn…

20. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Biện pháp dự phòng:
 Phòng ngừa cấp 0 :
Không
cho xuất hiện nguy cơ
Sử dụng nƣớc sạch.
Rửa tay trƣớc khi ăn, chế biến thức ăn và sau khi đi
tiêu.
Sử dụng nhà vệ sinh và xử lý phân trẻ nhỏ an toàn.

21. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Biện pháp dự phòng:
 Phòng ngừa cấp 1 :
Nuôi
trẻ bằng sữa mẹ
Hƣớng dẫn cho ăn dặm cho trẻ.
Chủng ngừa đầy đủ theo lịch.
Vệ sinh cá nhân, vệ sinh thực phẩm và những dụng
cụ dùng cho trẻ.
Thức ăn nấu chín và luộc kỹ.
Xử lý phân hợp vệ sinh .

22. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Biện pháp dự phòng:
 Phòng ngừa cấp 2 :
hiện sớm và điều trị sớm bệnh tiêu chảy
Tránh diễn tiến bệnh nặng
Hƣớng dẫn bà mẹ biết xử trí
Hƣớng dẫn bỏ những tập quán sai lầm
Phát

23. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Biện pháp dự phòng:
 Phòng ngừa cấp 3 :
Tăng
cƣờng biện pháp phục hồi: thuốc+dinh dƣỡng
Bồi bổ dinh dƣỡng
Ăn thêm

24. CHƢƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY