1. Dokumen tersebut membahas beberapa jenis sistem pendawaian yang umum digunakan di Malaysia, termasuk sistem pendawaian permukaan, pembuluh, tersembunyi, dan sesalur. 2. Faktor-faktor yang mempengaruhi pemilihan jenis sistem pendawaian antara lain jenis bangunan, voltan, dan risiko kerosakan mekanik. 3. Setiap jenis sistem memiliki kelebihan dan kekurangan tertentu seperti perlindungan

1. 1
S I S T E M
PENDAWAIAN

2. 2
Struktur Pendawaian
Struktur Pendawaian
Domestik Industri
Sesalur
(Casing)
Permukaan
(Surface)
PVC Metal
(Besi galvani)
Pembuluh
(Conduit)
Metal PVC
Sesalur
(Trunking)

3. 3
Pengenalan:
Sistem Pendawaian ialah satu sistem
pemasangan litar-litar elektrik yang
merangkumi - pengalir, penebat dan
perlindungan mekanik untuk kabel
yang digunakan.

4. 4
Jenis-jenis Sistem Pendawaian
Terdapat pelbagai jenis sistem pendawaian yang
biasa digunakan, di antaranya ialah:
• 1. Sistem Pendawaian Permukaan.
• 2. Sistem Pendawaian Tersembunyi.
• 3. Sistem Pendawaian Pembuluh (kondiut).
• 4. Sistem Pendawaian Sesalur ( trungking).
• 5. Sistem Pendawaian Kabel Bawah Tanah.
• * Jenis sistem pendawaian yang digunakan di Malaysia dan yang akan
dibincangkan dalam tajuk ini.

5. 5
Jenis-jenis Sistem Pendawaian ( sambungan )
• Lain-lain jenis Sistem Pendawaian:
• 6. Sistem Pendawaian Katenari.
• 7. Sistem Pendawaian Ampaian Grid.
• 8. Sistem Pendawaian Tetupai.
• 9. Sistem Pendawaian Bumi Sepusat.
• 10. Sistem Pendawaian yang bertebatkan
bahan galian.

6. 6
Faktor- faktor Pemilihan jenis
Sistem Pendawaian
• 1. Jenis beban yang hendak dipasang.
- arus besar / kecil, pegun /mudahalih.
• 2. Keadaan tempat pemasangan.
- Jenis bangunan lama/baru, kayu/ simen
• 3. Jenis voltan bekalan.
- 1 fasa atau 3 fasa.

7. 7
Faktor Pemilihan Sistem Pendawaian
(sambungan )
• 4. Masa menyiapkan.
- merugikan jika disiapkan lewat.
• 5. Kekemasan & kecantikan.
- kehendak pengguna.
• 6. Keadaan sekeliling.
- keadaan khusus, lembab /berminyak
dll.

8. 8
Faktor Pemilihan Sistem Pendawaian
(sambungan )
• 7. Perubahan & Penambahan litar
- akan datang kekal / sementara.
• 8. Tempoh ketahanan pemasangan
- tempoh lama & kekal /sementara.
• 9. Kos perbelanjaan
- kemudahan dapatkan pekerja / alat-alat
ganti.

9. 9
1. Sistem Pendawaian Permukaan
• Sistem pendawaian permukaan boleh dipasang secara
terus ke dinding dan siling kayu atau di atas lapik kayu
bagi dinding konkrit
• Kabel yang digunakan mestilah dari jenis yang
mempunyai tebatan berlapis (PVK, PVK / PVK).

10. 10
Sistem Pendawaian Permukaan ( sambungan )
• Sistem pendawaian ini
sesuai di tempat yang mana
suhu di sekelilingnya tidak
melebihi 65ºC.
• Pemasangan kabel
dilakukan dengan sokongan
oleh klip ke permukaan
dinding / siling. Sama ada
menggunakan klip kuprum,
aluminium ataupun
plumbum - pastikan bukan
permukaan logam

11. 11
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian
Permukaan
• Kebaikan:
1. Kemas & elok
dipandang.
2. Sesuai untuk
pemasangan kecil
(rumah kediaman )
3. Pemasangan mudah
dan cepat disiapkan.
4. Kerja menyelenggara /
tambahan mudah
dilakukan dan tidak
menjejaskan
pendawaian sedia ada.
5. Kos pendawaian yang
paling murah.

12. 12
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian
Permukaan
• Kelemahan:
1. Terdedah kepada
kerosakkan mekanikal
(terdedah).
2. Tidak Tahan suhu panas
dan lembab.
3. Sesuai hanya di tempat
tertentu sahaja.
4. Tempoh ketahanan tidak
lama.

13. 13
• a). Bangunan dibuat daripada - kayu / batu.
• b). Voltan rendah – fasa tunggal.
• c). Bilangan litar akhir – sedikit
• d). Kabel yang dipasang – tidak begitu banyak.
• e). Kurang risiko berlakunya kerosakkan
mekanikal.
• f). Kerja pemasangan – dibuat cepat.
• g). Beban kuasa yang digunakan – kecil.
• h). Kos pemasangan – ekonomi / murah.
Ciri-ciri pemilihan - Pendawaian Permukaan

14. 14
2. Sistem Pendawaian Pembuluh (Konduit).
• Sistem pendawaian yang menggunakan
pembuluh yang di dalamnya akan disalurkan
kabel.
• Dipasang di tempat yang terdapat bahaya
kerosakan mekanik, terdedah kepada
tindakan kimia, cecair dan di luar bangunan.
(Kilang-kilang perusahaan, makmal, bengkel
dan sebagainya ).

15. 15
2. Sistem Pendawaian Pembuluh (Konduit).
• Sistem pendawaian ini boleh dipasang
sama ada secara permukaan atau
tersembunyi.
• Dawai pancing ( fish tape ) digunakan untuk
menarik kabel ke dalam pembuluh.
• Bilangan kabel yang dipasang dalam
sesuatu pembuluh hendaklah mengikut
faktor ruang iaitu tidak melebihi 40%.

16. 16
• Pembuluh yang digunakan dalam sistem
pendawaian ini boleh dibahagikan kepada
beberapa jenis, iaitu:
(a). Pembuluh Logam
(b). Pembuluh bukan logam (PVK).
(c). Pembuluh mudah Lentur
( Logam & PVK).
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )

17. 17
Ciri-ciri pemilihan Pendawaian Pembuluh:
• a). Beban / kuasa yang digunakan – besar.
• b). Memerlukan voltan bekalan – 1 fasa & 3
Fasa.
• c). Bangunan kilang, bengkel, bangunan
komersial dan gerai-gerai.
• d). Sistem pendawaian terdedah kepada
bahaya kerosakkan mekanikal.
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )

18. 18
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )
• (a). Pembuluh Logam
• Di antara pembuluh
logam yang digunakan
ialah keluli tolok ringan
(galvani ).
• Pemasangan pembuluh
jenis ini memerlukan
peralatan khas seperti,
alat pembengkok untuk -
membuat bengkokkan
atau ofset, Alat pasung
dan acuan – bagi
membuat bebenang.

19. 19
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )
• Semua serpihan reja-reja
pembuluh perlu
dibersihkan terlebih
dahulu untuk
mengelakkan kabel
tercedera.
• Standard saiz pembuluh
boleh didapati seperti
19mm/20mm, 25mm,
32mm, 40mm dan 50mm.

20. 20
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian Pembuluh Logam:
• Kebaikan:
1. Mempunyai perlindungan
mekanik yang lebih baik
2. Tahan cuaca dan keadaan
panas.
3. Tahan lama dan tahan lasak.
4. Boleh dijadikan pengalir
keselanjaran bumi
tambahan.
5. Boleh ditanam terus ke
dalam tanah.
• Kelemahan:
1. Bentuk tidak kemas (tidak
cantik ).
2. Memerlukan pekerja mahir
3. Perlukan peralatan khas –
mesin pembengkok.
4. Kos mahal / tinggi.
5. Tempoh menyiapkan lebih
lama.

21. 21
Video
PEMBENGKOK KONDIUT (CONDUIT
BENDER)
Pembengkok Konduit ( Conduit Bender )

22. 22
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )
• (b). Pembuluh Bukan Logam
• Terdapat pembuluh bukan
logam yang biasanya
diperbuat dari bahan plastik
( PVK ) yang tahan dan
sesuai digunakan pada suhu
60º C.
• Pembuluh PVK ini tahan dari
kakisan (karat) dan dapat
mengelakkan sebarang
kebocoran aliran arus jika
menyentuh bahagian-
bahagian yang boleh menjadi
pengalir.

23. 23
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )
• Pembuluh PVk juga boleh
didapati dalam dua jenis,
iaitu pembuluh tegar dan
pembuluh boleh lentur.
• Bagi tujuan membuat ofset
atau bengkokan, pembuluh
boleh dipanaskan terlebih
dahulu atau menggunakan
pegas ( spring ) yang
khas.

24. 24
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian Pembuluh
Bukan Logam (PVK)
• Kebaikan:
1. Tahan kakisan (karat ).
2. Selamat dari kejutan
elektrik (PVK-penebat)
3. Kos – murah.
• Kelemahan:
1. Tidak memberikan
perlindungan mekanik.
2. Mudah rosak jika sering
terkena matahari / hujan

25. 25
Sistem Pendawaian Pembuluh ( sambungan )
• (c). Pembuluh Boleh Lentur
( Logam / PVK ).
• Pembuluh ini sangat berguna
untuk menyambung
pemasangan ke punca-punca
beban yang bergetar,
bergerak, selalu diubahsuai
dan pada kedudukan yang
sempit dan tidak rata.
• Tidak sesuai untuk
memberikan perlindungan
mekanik yang baik.

26. 26
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian
Pembuluh Boleh Lentur
• Kebaikan:
1. Pemasangan cepat –
tidak perlu benang.
2. Mudah digayakan
mengikut bentuk yang
dikehendaki (tiada alat
khas).
3. Dapat elakkan
merebaknya
kebakaran – putus.

27. 27
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian
Pembuluh Boleh Lentur ( sambungan )
• Kelemahan:
1.Mudah terlucut /
tercabut
2.Tidak boleh dipasang
pada jarak jauh.
3.Mudah patah.
4.Bukan pengalir
keselanjaran bumi
tambahan (PVK).

28. 28
Peraturan IEE – Pemasangan Pembuluh :
1. Semua pemasangan pembuluh hendaklah
disiapkan terlebih dahulu sebelum kerja-kerja
menarik kabel dilakukan.
2. Faktor Ruang mestilah tidak melebihi 40%
dari luas muka keratan pembuluh.
3. Satu pemasangan pembuluh mestilah
mempunyai tidak lebih daripada 2 – sesiku
pejal, atau 2 selekoh bengkokkan 90º .

29. 29
4. Jejari dalam selekoh bengkokan pembuluh
mestilah tidak kurang dari 2.5 kali ganda dari
ukuran garis pusat luar pembuluh itu.
5. Sambungan kabel mestilah dilakukan dalam
kotak sambungan atau kotak-kotak alatambah.
6. Semua pemasangan pembuluh mestilah
dielakkan dari terkena air atau dipasang di
tempat-tempat yang terdedah kepada air.
7. Kabel-kabel litar Kuasa dan litar lampu perlu
diletakkan di dalam pembuluh yang
berasingan.
Peraturan IEE – Pemasangan Pembuluh :

30. 30
5. Jika pemasangan pembuluh terpaksa melalui /
menembusi lantai / dinding – lubang khas
perlu diadakan.
9. Semua kesan-kesan kelembapan di dalam
pemasangan pembuluh mestilah dibersihkan
terlebih dahulu sebelum kerja-kerja menarik
kabel dilakukan.
10. Penarikan kabel-kabel ke dalam pemasangan
pembuluh yang panjang – dimulakan dari
tengah-tengah sistem tersebut.
Peraturan IEE – Pemasangan Pembuluh :

31. 31
3. Sistem Pendawaian Tersembunyi.
• Sistem pendawaian
ini dipasang di dalam
dinding / siling konkrit
dan tidak kelihatan
langsung kecuali
pada penghujung
kabel yang digunakan
untuk sambungan ke
terminal aksesori
pendawaian.

32. 32
Sistem Pendawaian Tersembunyi
(sambungan)
• Pada kebiasaanya
pendawaian ini dibuat
ketika peringkat
pembinaan bangunan.
(sebelum kerja-kerja
menurap simen
dilakukan )
• Sistem pendawaian ini
hanya dibenarkan
membawa voltan
rendah sahaja.

33. 33
Sistem Pendawaian Tersembunyi
(sambungan)
• Sistem pendawaian
tersembunyi ini boleh
dibahagikan kepada
dua jenis, iaitu:
1. Sistem pendawaian
tersembunyi –
kabel bertebat.
2. Sistem pendawaian
tersembunyi–
pembuluh.

34. 34
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian Tersembunyi.
• Kebaikan:
1. Kemas & cantik.-
pejabat.
2. Selamat – tidak
terdedah kepada
kerosakkan mekanikal
dan perubahan cuaca.
3. Tidak memerlukan
alat-alat tambahan
khas.
4. Tahan lama.

35. 35
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian Tersembunyi.
• Kelemahan:
1. Kerja-kerja tambahan –
susah dilakukan.
2. Sukar menentukan
punca kerosakan.
3. Bahaya terkena paku
atau ketukan daripada
pemasangan lain.
4. Pemasangan perlu
dilakukan semasa
bangunan dibina.

36. 36
4. Sistem Pendawaian Sesalur (Trunking).
• Sistem pendawaian sesalur
menggunakan sesalur logam
atau bahan penebat (PVK)
pada kebiasaannya bersegi
empat dan dipasang secara
menegak atau mendatar di
permukaan dinding.
• Sistem ini dapat menampung
kabel yang banyak di sesuatu
pemasangan yang besar. Di
samping dapat memberikan
perlindungan mekanik yang
tambahan baik.

37. 37
Sistem Pendawaian Sesalur ( sambungan ).
• Sistem ini biasanya
digunakan pada
pemasangan dalam
bangunan-bangunan yang
besar seperti kilang,
sekolah, bengkel, pejabat
dan tempat yang
melibatkan banyak kabel
litar dan bahaya mekanik.
• Faktor ruang sistem
pendawaian sesalur ialah
45%.

38. 38
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian Sesalur:
• Kebaikan:
1. Perlindungan
mekaniknya baik.
2. Dapat menampung
kabel yang banyak.
3. Kerja pemasangan
cepat.
4. Tidak mudah
dirosakkan oleh
perubahan suhu dan
cuaca.
Selongsong
PVK

39. 39
Kebaikan dan kelemahan Pendawaian Sesalur:
• Kelemahan:
1. Mudah dimasuki
habuk & kekotoran.
2. Memerlukan pekerja
mahir.
3. Kelihatan tidak kemas
(Sesalur tertonjol
keluar macam beroti ).
4. Kos mahal / tinggi.

40. 40
Kabel Bawah Tanah
• Kabel bawah tanah ialah kabel yang ditanam
terus dalam tanah atau dimasukkan ke dalam
paip atau salur terlebih dahulu sebelum di tanam.
• Kabel yang lazimnya digunakan untuk
pemasangan dalam tanah ialah kabel berpenebat
PVK, kabel berpenebat kertas dan bahan mineral.
• Kabel ini ditanam 750mm ke dalam tanah bagi
kabel voltan rendah dan 1000mm bagi kabel
voltan tinggi.

41. 41
Pemasangan Kabel Bawah Tanah
Dijalankan Apabila :
1. Kawasan tidak Cukup Untuk Menjalankan
Pemasangan Talian Atas – Kawasan Bandar.
2. Terdapat Bahaya Voltan Tinggi Di
Pemasangan Talian Atas – bangunan tinggi
3. Kawasan Dari Tiang Dan Talian Bersimpang
Siur- banyak bangunan / tanaman.

42. 42
Pemasangan Kabel Bawah Tanah (sambungan)
• Bahagian Utama Sistem Bawah Tanah:
1. Saluran 4. Kabel
2. Paip/Salur 5. Sambat Kabel
3. Lubang Utama 6. Lurang

43. 43
Kabel Bawah Tanah ( sambungan )
Contoh Pemasangan Kabel bawah tanah:
• (a). Dari papan suis utama ke papan suis sub-
utama
• (b). Dari pencawang ke tiang penghantar talian
atas
• (c). Dari litar akhir di rumah ke lampu pagar.
• (d). Bekalan untuk lampu-lampu jalan.

44. 44
Kabel Bawah Tanah (sambungan)
• Kebaikan Pemasangan Kabel Bawah Tanah:
• (a). Tidak menggunakan tiang.
• (b). Selamat dari bahaya – dilanggar, tiang patah.
• (c). Kerja pemasangan – cepat.
• (d). Kawasan sekeliling tidak tercemar.
• (e). Kos jangka panjang – murah.
• (f). Tahan lama – 50 tahun.

45. 45
Kabel Bawah Tanah ( sambungan )
• Kelemahan Pemasangan Kabel Bawah Tanah:
• (a). Sukar membuat kerja penyelenggaraan
- korek tanah.
• (b). Guna kabel khas sahaja – Berpenebat
bahan mineral.
• (c). Sukar Kesan kerosakkan – guna alat khas.
• (d). Kos permulaan mahal.

46. 46
Peraturan IEE – Kabel Bawah Tanah:
• 1. Kerja pemasangan kabel bawah tanah
mestilah dijalankan oleh kontraktor
berdaftar sahaja.
• 2. Kabel yang ditanam di dalam tanah
mestilah dilapik dengan batu
atau sebarang tanda yang dapat
memberikan amaran tentang kewujudan
kabel tersebut.

47. 47
Peraturan IEE – Kabel Bawah Tanah:
• 3. Kabel-kabel yang dipasang mestilah
disokong bagi mengelakkan daripada
melendut. ( lendutan – tambah tekanan
kepada kabel ).
• 4. Jika pemasangan membabitkan harta
benda awam atau pihak berkuasa
kebenaran perlu diperolehi terlebih dahulu
– JKR, Telekom, JBA dll.
• 5. Seberapa yang boleh lubang yang dibuat
biarlah selurus yang boleh dan
cukup ruang untuk pekerja berdiri
di sisi kabel itu nanti.