2. Προέλευση
Ο Βουδισμός προέκυψε πρώτη φορά στην
Ινδία, με βάση τη διδασκαλία του Σιντάρτα
Γκαουτάμα (566 – 486 π.Χ.), του Βούδα.
Γεννήθηκε ως πρίγκιπας, εγκατέλειψε τη
βασιλική ζωή και ξεκίνησε μια δια βίου
θρησκευτική αναζήτηση. Μετά από μια
περίοδο έντονου διαλογισμού, έφτασε στις
βασικές πεποιθήσεις και πρακτικές του
Βουδισμού και δημιούργησε μια κοινότητα από
οπαδούς και μαθητές, συμπεριλαμβανομένων
προ-ινδουιστές μοναχούς καθώς και λαϊκούς.
Ο Βούδας ποτέ δεν αντιμετώπισε τον εαυτό του
σαν θεό. Δρούσε σαν άνθρωπος του οποίου
η αποστολή ήταν να δείξει έναν νέο δρόμο
στους ανθρώπους. Μετά το θάνατό του όμως
κάποιοι από τους μαθητές του τον θεοποιούν Σιντάρτα Γκαουτάμα
3. Οι τέσσερεις ευγενείς αλήθειες
Στην βάση της διδασκαλίας του στέκουν «τέσσερις ευγενείς
αλήθειες»:
Η ζωή είναι βάσανο
Τα βάσανα προκαλούνται από την επιθυμία και την
εξάρτηση
Ο άνθρωπος μπορεί να απαλλαγεί από τα βάσανα αν
δαμάσει τις επιθυμίες του
Η απαλλαγή είναι δυνατόν αν ακολουθηθεί ένας
συγκεκριμένος δρόμος – μια μέθοδος οχτώ σταδίων.
4. Οι τέσσερεις ευγενείς αλήθειες
Οι τέσσερεις ευγενείς αλήθειες (ή οι τέσσερεις αλήθειες των
ευγενών) (catvāri āryasatyāni, 'phags pa'i bden pa bzhi, ή cattāri
ariyasaccāni) είναι μία από τις θεμελιωδέστερες βουδιστικές
διδασκαλίες. Υπό την ευρεία έννοια αυτές οι τέσσερεις αλήθειες
σχετίζονται με τη φύση, την προέλευση την απελευθέρωση και την
ατραπό που οδηγεί στην απελευθέρωση από την οδύνη.
Ταξινομούνται ανάμεσα στις αλήθειες που κατανόησε ο Γκοτάμα
Βούδας κατά τη διάρκεια της εμπειρίας της φώτισης.
Οι τέσσερεις ευγενείς αλήθειες εμφανίζονται συχνά στα
Χειρόγραφα Πάλι τα αρχαιότερα βουδιστικά κείμενα. Οι πρώιμες
διδασκαλίες και η παραδοσιακή κατανόηση στην Τεραβάντα είναι
ότι οι τέσσερεις αλήθειες είναι προχωρημένη διδασκαλία για
εκείνους είναι έτοιμοι να τις κατανοήσουν. Ο Βουδισμός
Μαχαγιάνα, αντίθετα, τις θεωρεί πρωταρχικές διδασκαλίες για
ανθρώπους που δεν είναι έτοιμοι για τις διδασκαλίες του[3] They
are little known in the Far East.
5. Οι τέσσερεις ευγενείς αλήθειες
Ορισμένοι θεωρούν τον όρο αλήθειες ως λανθασμένη
μετάφραση, κάποιος μάλιστα προτείνει τον όρο
πραγματικότερες ως καλύτερη επιλογή από την άποψη της
αρχικής γραμματικής. Ωστόσο, οι πρώτοι θιβετανοί Λοτσάβα
(Σανσκρ.: locchāwa, Θιβετ.: lo ts'a ba), που μελέτησαν
προσεκτικά τη σανσκριτική γραμματική, μετέφρασαν τον όρο
από τα Σανσκριτικά στη θιβετιανή γλώσσα ως «bden pa» που
σημαίνει «αλήθεια»
6. H οκταπλή ατραπός
H οκταπλή ατραπός (ή Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι)
αποτελεί την τέταρτη από τις Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες
του Βούδα. Αν ανατρέξουμε στην Πρώτη Ομιλία του
Βούδα, - την Ομιλία για το Γύρισμα του Τροχού του
Ντάρμα, που πραγματοποιήθηκε στο Άλσος των
Ελαφιών του Σαρνάθ λίγο μετά την επίτευξη της
Ανώτερης Φώτισης- θα βρούμε ότι το πιο σημαντικό
μέρος του, διαμέσου του οποίου ο Βούδδας αποκάλυψε
τη μεγάλη πνευματική του ανακάλυψη στην
ανθρωπότητα, ήταν αυτό που αναφερόταν στις
Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες: την οδύνη, την αιτία της
οδύνης, την εξάλειψη της οδύνης, και την οδό που οδηγεί
στην εξάλειψη της οδύνης. Η τελευταία εξ αυτών δεν είναι
τίποτα άλλο παρά το Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι.
7. Ωωωμ…
Το Ωμ (ή Ομ) ή Άουμ ή Πρανάβα είναι
μυστικιστική / ιερή συλλαβή στις ινδικές
θρησκείες (Ινδουισμός, Βουδισμός, Τζαϊνισμός
και Σιχισμός). Συνήθως προφέρεται σαν μια
μακρά συλλαβή (Ωωωμ). Αποτελείται από
τρεις ήχους, το «α», το «ου» και το «μ» (στα
Σανσκριτικά τα φωνήεντα «α» και «ου»
συγχωνεύονται και προφέρονται «ο») που
συμβολίζουν τις τρεις Βέδες ή τα τρία στάδια
της ζωής (γέννηση, ζωή και θάνατος).
Αναφέρεται πριν από την ανάγνωση πολλών
ινδουιστικών κειμένων καθώς και στο τέλος
τους, αλλά και πριν από προσευχές ή μάντρα.
8. Χριστιανισμός και Βουδισμός
Βασικές αρχές χριστιανισμού και Βουδισμού
Χριστιανισμός Βουδισμός
Διδασκαλία Χιναγυάνα Μαχαγυάνα
Θεός Το προσωπικό Όν
Δημιουργός-Λυτρωτής
Κανένας Θεός Όντα υψηλότερης ποιότητας
αλλά κοσμικού χαρακτήρα
που βοηθούν τους
ανθρώπους να λυτρωθούν
Υπεβατικότητα Η περιοχή του Θεού Καμία υπερβατικότητα. Η
Νιρβάνα δε σημαίνει είσοδο
στην περιοχή του Θείου
Νιρβάνα- Η υπέρβαση της
Σαμσάρας
Αποκάλυψη Η γνωστοποίηση της
σωτηρίας που δίνει ο Θεός
στον άνθρωπο
Καμία Αποκάλυψη και
αποκαλυμμένη Γραφή.
Εσωτερικός φωτισμός
Ιδρυτής Ο Ιησούς Χριστός Βούδδας
Κείμενα Αγία Γραφή- Ιερά Παράδοση Κανών Πάλι Κανών Πάλι και Σούτρας
Λατρεία Διάφορες μορφές Λατρεία θεών, σαν λατρεία
προς όντα που έχουν ανάγκη
λύτρωσης
9. Κανόνες Συμπεριφοράς
Η βουδιστική ηθική -σίλα- βασίζεται σε δέκα
κανόνες, οι πέντε πρώτοι αφορούν σε όλο το
λαό: σεβασμός απέναντι στη ζωή, την
περιουσία, απαγόρευση της άστατης
σεξουαλικής ζωής, σεβασμός στην αλήθεια
και αποχή από το αλκοόλ. Οι άλλες πέντε
αφορούν ειδικά στους μοναχούς. Σε σχέση με
το μοντέλο του Μποντισάτβα, η παράδοση
Μαχαγιάνα αναφέρει δέκα τελειοποιήσεις -
παραμίτα : ελεημοσύνη, ηθική, υπομονή,
ενέργεια, διαλογισμός και σωφροσύνη, στις
οποίες προστίθενται: η μέθοδος -οι ευχές-, η
αποφασιστικότητα - η γνώση όλων των
ντάρμα.
Μποντισάτβα
10. Λατρευτικό τυπικό
Οι πιστοί προσέρχονται στο ναό, για να
προσκυνήσουν και να φέρουν τις προσφορές τους
στον Βούδα, που αναπαριστάται με ένα άγαλμα,
συνήθως περιστοιχισμένο από άλλες δευτερεύουσες
θεότητες. Στη Μαχαγιάννα, καθένας καλείται να γίνει
Βούδας, μέσα από την αποποίηση κάθε πάθους και
τον διαλογισμό που οδηγεί στη σωστή αντίληψη της
πραγματικότητας. Ορισμένες σχολές όπως το Ζεν,
επιμένουν στην απαραίτητη προσπάθεια (καθιστή
στάση, διανοητικά παράδοξα, πειθαρχία, σχέση με το
δάσκαλο, επικέντρωση της όρασης), άλλοι όπως η
Άμωμη Χώρα, ανοίγουν διάπλατες τις πόρτες στον
παράδεισο. Οι μοναχοί, και σε μικρότερο βαθμό οι
μοναχές, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο μέσα από το
παράδειγμά τους και τη διδασκαλία που διαιωνίζουν.
Σύμβολα του Ζεν
11. Διατροφή
Κατά κανόνα οι βουδιστές απέχουν από το
αλκοόλ. Πολλοί, και κυρίως οι μοναχοί,
είναι χορτοφάγοι.
12. Κυριότερες γιορτές
Η πανσέληνος του κάθε μήνα αποτελεί
εορταστική αφορμή. Στη Βεσάκ, η
παράδοση Θεραβάντα γιορτάζει σύσσωμη
τη γέννηση, τη φώτιση -μπόντι- και την
κοίμηση -παρανιρβάνα- του Γκαουτάμα
Βούδα, που ο Μαχαγιάνα βουδισμός
γιορτάζει ανεξάρτητα. Η Ασάλα γιορτάζει
το πρώτο κήρυγμα στο Μπενάρες και η
Κατίνα οριοθετεί το τέλος της απομόνωσης
των μοναχών και την περίοδο των
μουσώνων. Με τη Μαχαγιάνα γιορτάζονται
και οι δάσκαλοι όλων των άλλων σχολών.
Ο τροχός της Ατραπού, ο οποίος συμβολίζει
την πράξη της διδασκαλίας και το οκταπλό
μονοπάτι
Νταρματσάκρα στην Ορίσα της Ινδίας
14. Θιβέτ
Το Θιβέτ εκτείνεται ανάμεσα σε δύο χώρες με
μεγάλο πολιτισμό, την Ινδία και την Κίνα. Το
όνομά του προέρχεται από σανσκριτική λέξη και
σημαίνει «ουρανός». Βρίσκεται σε υψόμετρο
5.000 μέτρων (μεγαλύτερη σε ύψος περιοχή της
γης) και συχνά αποκαλείται «η πύλη του
κόσμου». Σύμφωνα με τον μύθο, οι Θιβετιανοί -
στην πλειοψηφία τους Βουδιστές- κατάγονται
από την ένωση ενός πιθήκου, που αποτελεί
ενσάρκωση του Βούδα, και μιας δράκαινας.
15. Θιβετιανός Βουδισμός
Ο θιβετιανός βουδισμός είναι μία αίρεση του
κινεζικού βουδισμού και αποτελεί μια μίξη Βουδισμού
και Γιόγκα. Τον 7ο αιώνα μ.Χ. ο βουδισμός ήρθε στο
Θιβέτ από την Κίνα και το Νεπάλ. Πρώτα έγινε
αποδεκτός από τους ευγενείς και αργότερα τον
ασπάστηκε όλη η κοινωνία. Η μεταστροφή του Θιβέτ
θεωρείται ότι έγινε σε δύο στάδια, την πρώτη φάση
διάδοσης από τον 7ο μέχρι τον 9ο αιώνα και, μετά
από ένα διάλειμμα, τη δεύτερη φάση διάδοσης, που
κράτησε από το τον 10ο αιώνα μέχρι τα μέσα του
20ου . Μια τοπική θρησκεία, η Μπον, επηρέασε την
εξέλιξη της συγκεκριμένης μορφής του Βουδισμού
που συναντάμε σήμερα στο Θιβέτ.
Γιόγκι
16. Διαφορές του Θιβετιανού βουδισμού
Ο θιβετιανός βουδισμός ή λαμαϊσμός έχει τις δικές
του ξεχωριστές ιδιότητες και πρακτικές. Ένα πολύ
γνωστό παράδειγμα είναι η παραδοχή της
μετενσάρκωσης του Ζωντανού Βούδα, που είναι
ξένη προς τον κινεζικό βουδισμό. Πολλές
διαφορετικές σέκτες έχουν σχηματιστεί στη
διάρκεια των αιώνων, όλες όμως με τον ίδιο
στόχο. Μπορούμε να αναφέρουμε τις σέκτες
Nyingma, Sagya, Gagyu και Gelug. Οι τελευταίοι,
που συχνά αναφέρονται ως «Κίτρινα Καπέλα»,
ονομασία που προέρχεται από το κάλυμμα που
φοράνε στο κεφάλι τους, είναι η σημαντικότερη
σέκτα από τότε που δημιουργήθηκε, στις αρχές
του 15ου αιώνα. Αργότερα η σέκτα κέρδισε την
αναγνώριση του Δαλάι Λάμα ως μετενσάρκωση
του Ζωντανού Βούδα.
17. Δαλάι Λάμα
Οι πιστοί του τον αποκαλούν Κυρίαρχο Αρχάγγελο,
Ωκεανό της Σοφίας και πιστεύουν ότι είναι η 14η
μετενσάρκωση του Βούδα. Οι Δαλάι Λάμα είναι οι
πολιτικοί αρχηγοί του Θιβέτ που από τον 17ο αιώνα ως
το 1950 είχαν την πνευματική δικαιοδοσία μέχρι τη
Μογγολία, σ’ ένα μέρος της Κίνας, το Μπουτάν, και το
Σικκίμ. Από το 1959 οι Κινέζοι κατέλαβαν το Θιβέτ και ο
14ος στη σειρά Δαλάι Λάμα κατέφυγε με 100.000
Θιβετιανούς στην Ινδία σχηματίζοντας εξόριστη
κυβέρνηση.
Ο 14ος και ο 1ος Δαλάι Λάμα
18. Διαδοχή των Δαλάι Λάμα
Σχετικά με την διαδοχή τους, ισχύει η
«παράδοση» ότι άμα πεθάνει ο εκάστοτε
Δαλάι Λάμα, εκλέγεται ως διάδοχός του
όποιο παιδί γεννηθεί την ώρα του θανάτου
του, που αναγνωρίζεται από διάφορα
σημάδια τα οποία καθορίζουν ότι το παιδί
είναι η ενσάρκωση του Βούδα.
19. Σημασία τους στην κοινωνία
Οι Δαλάι Λάμα υπήρξαν οι κύριοι πνευματικοί
οδηγοί της Κεντρικής Ασίας, καθώς και
διοικητές αλλά και πνευματικοί δάσκαλοι των
Μογγόλων Χαν, διαφόρων Κινέζων
αυτοκρατόρων και πολυπληθών λαών της
Κεντρικής Ασίας. Σήμερα, ο 14ος Δαλάι Λάμα
αγωνίζεται για την ανεξαρτησία του Θιβέτ.
