SlideShare a Scribd company logo
NIRUKTI OF ASTHI NIRUKTI OF MAJJA NIRUKTI OF SHUKRA
ABHYANTARGATAI
SARAIRYATHATISHTH
ANTI BHURUHA/
ASTHISARAISTHA
DEHADRIYANTE
DEHINAM DHRUVAM
MAJJATI ASTHISHVATI/
SHABDAKALPADRUM/
/
SAPTADHATUNAM
CHARMO DHATU
SHUKRA/
TEJA RETA BIJAM
VIRYAM INDRIYAM
ITYATE SHUKRASYA
PARYAYA
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 2
Uttarottar poshan va dhatu kram
1.Rasat raktam tato mansam mansat-med-stato asthi-
cha/
Asthno-majja tataha shukram shukrat-garbhaha
prajayate//
Cha. Chi.15/16
2.Pushyanti tu aaharasyat ras-rudhir-mansa-medo-sthi-
majja
Shukraujansi panchendriya dravyani dhatuprasad
sandyakani
Sharir sandhibandh pichadayashyavayavaa//
Cha.Su.28/4
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 3
Asthi Dhatu
Updhatu(d
anta)
Mala(kesh,
loma)
Majja
dhatu
poshkansh
Asthi Dhatwagni+kayagni+bhutagni
Dhatuposhan
nyaya
Asthivaha
Vata-
vyan,samana
Prakruti
Kala-
niyag/avasthik
Dhatu poshan
1 Asthi dhatu poshkansh+ Ahar-rasa
Majja dhatu
Updhatu(k
esha)
Mala(sneh
oakshivitt
wacham)
Shukra
dhatu
poshkansh
Majja
dhatwagni+kayagni+bhutagni
Dhatuposhan
nyaya
MAJJAVAHA
VATA : VYANA,
SAMANA,
PRAKRUTI,
KALA : NITYA
& AVASTHIK,
Dhatuposhan
2
Majja dhatu poshkansh+Ahar-
rasa
Shukra dhatu
Updhatu(oaja)
Mala(na tu mala
kinchit)
Shukradhatwagni+kayagni+bhutagni
dhatuposhan
nyaya
shukravaha
Vata-
saman+vyan
Kal-
nityag/avasthik
prakruti
Dhatu poshan
3
Shukra dhatu poshkansh+Ahar-
rasa
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 4
‘MULASTHAN OF
ASTHI
‘MULASTHAN OF
MAJJA
‘MULASTHAN’ OF
SHUKRA
ASTHIVAHANAM
STROTASAM
MEDOMULAM
JAGHANAM CHA/
CHA.CHI. 15/12
STHANAM-
MAJJAVAHANAM
STROTASAM ASTHINI
MULAM
SANDHASHCHA/
CHA. VI. 5/12
STHANAM-
SHUKRAVAHANAM
STROTASAM
VRUSHANAU
MULAM
SHAIFASHCHA/
CHA.VI.5/17
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 5
ASTHI DHATU GUN`A S MAJJA DHATU GUN`A S SHUKRA DHATU GUN`A
S
PARINATI SWARUPAM
CHA-KHARATWAM
JAYATE ASTHI TATO
NRUNAM//CHA.CHI.15/31
SNIGDHAM GHANAM
PICHILAM CHA
MADHURAM
CHAVIDAHI CHA/
RET SHUDHAM
VIJANIYAT SHWETAM
SFATIKASANNIBHAM//
CHA. CHI. 30/145
SFATIKABHAM DRAVAM
SNIGDHAM MADURAM
MADHUGANDHI CHA/
SHUKRAMICHANTI
KICHITU
TAILKSHAUDRAM
NIBHAM TATHA//
SU.SHA. 2/11
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 6
ASTHI DHATU
‘PANCHBHAUTI
KATVA’
MAJJAA DHATU
‘PANCHBHAUTI
KATVA’
SHUKRADHATU
‘PANCHBHAUTI
KATVA’
PRUTHVI+
VAYU+TEJ
PANCHBHAUTIKATVA
PREDOMINANTLY JALA
&
PRITHVITEJA
MAHABHOOTA
Aahaara Rasa on reaching
Asthi Dhaatu is
taken up by Jala, Prithvee
and Agni
Mahabhoootaagni_s and
converted to
Majjaa Dhaatu. The space
required for this
conversion is available in
the Nalakaasthi’s
while in the
Kapaalaasthi’s it is
Sarakta Meda.
6
AAP MAHABHUT
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 7
ROLE OF ASTHI
DHAATU 1
ROLE OF MAJJAA
DHAATU 1
ROLE OF SHUKRA
DHAATU 1
ASTHI KARMA-
ASTHINI DEH
DHARANAM
MAJJADNA PUSHTIM
CHA.
SU.SU.15/3
MAJJAKARM- MAJJA
SNEHAM BALAM
SHUKRAPUSHTIM
PURANAM ASTHAM
CHA KATOTI //
SU.SU.15/5
SHUKRAM
DHAIRYAM
CHAVANAM PRITIM
DEHBALAM
HARSHAM BIJARTHA
CHA.
SU.SU.15/5
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 8
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 9
ASTHI ‘UPADHATU’ MAJJA ‘UPADHATU’ SHUKRA‘UPADHATU’
DANTASTATHA
KESHASTTHAIVA.
SHA. PU.5
KESHA (Sharangadhara
)
OJAS
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 10
ASTHI‘MALA’ MAJJA ‘MALA’ SHUKRA ‘MALA’
KESHLOMNASTHA
MALA/ CHA. CHI.15/30
NAKHAROM CHA/
SU.SU. 46/529
MAJJADNYA SNE HO
MALA/ SNEHA
KESHAM
SAMBANDHI//
NETRAYOSTWACHO
VITA PURISHASYA
CHA// A.H.SHA. 3/64
MALA SNEHO
AKSHIVITTWACHAM/
CHA.CHI.15
SHUKRATTU
NIRMALTAYA
PRASADAN EVA
GARBHO BHAVATI ,
NATU MALJANYA
KINCHIT/
KECHITTU
SHUKRAMALTAYA
SHMSHRUNI
VADANTI,TANNA,
TANTRE
ANABHIDHANAT//
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 11
ASTHI DHATU & ‘KALA’ MAJJA DHATU & ‘KALA’ SHUKRA DHATU &
‘KALA’
PURISHDHARA KALA
SA EVA ASTHIDHARA
KALA//.
1.ASTHIDHARA KALA (
PURISHADHARA KALA)
EVAM YAIVA
PITTADHARA SA EVA
MAJJADHARA KALA
KALA FROM THE
PERSPECTIVE OF
‘DALHANA’:
1. PITTADHARA KALA (
MAJJADHARA )
12
SAPTAMI
SHUKRADHARA NAM
YA SARVA PRANINAM
SARVA SHARIR
VYAPINI//
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 12
ANGULI- PRAMAN
ASTHI MAJJA SHUKRA
ASTHI SANKYA PARIMANAM EKO ANJALI
MAJJAYA/
MASTISHKASHYA ARDHA
ANJALI//
CHA.SHA.7/14
ARDHA-ANJALI
SHUKRASYA//
CHA.SHA.7/14
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 13
MOOLSTHANA MEANING
 According to the Apte’s Sanskrit English dictionary:
 1. An aperture,
 2. The canal of nutriment in the body,
 3. A wave,
 4. Stream / torrent
MOOLA MEANING1
 1. Root,
 2. Origin,
 3. Controlling factor,
 4. Primary Receptacle / Abode,
 5. Basis,
 6. Beginning,
 7. Tail,
 8. End
 23/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 14
SROTOMOOLA
1. Bandhan-binding,
 connecting, joining, uniting,
2. Rohane-growing,
 germinating, developing,
3. Pratishtha-resting,
 remaining, habitating,
4. Prabhava-origin,
 operative source, source,
5. Utpattisthana-site
 Of formation/generation,
6. Sangrahasthana-site
 Of collection/confluence,
7. Agati-arrival,
 coming, final destination
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 15
FORMATION OF STROTAS
1. Timeformed
 during intrauterine growth
 primarily in the first trimester,
2. Formed by the cohesive interaction between
 primarily Akash Mahabhoot & other 4
 Mahabhootas under the primary leadership of
 Vata dosha & other 2 doshas,
3. Formed in the substratum of ‘Mamsadhara kala ‘ ie. the
connective tissue fascia Meaning : the channel of the dhatu
‘Majja’ akin to the bone marrow or nervous tissue
 Modern anatomical equivalent : the nervous system
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 16
ASTHIVAHA SROTAS
MOOLA
MAJJAVAHA SROTAS
MOOLA
SHUKRAVAHA
SROTAS MOOLA
1.MEDOMOOLA-
MEDODHATU
2.JAGHANAM-
JANGHA(GROIN
REGION) CHA.VI.5/12
1. ASTHI – THE BONE
2.SANDHI-THE
JOINTS
CHA.VI.5/12
1.VRUSHANAM
2.SHEPHA CHA.VI.5/17
1.STAN
2.VRUSHAN
SU.SHA.7/12
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 17
CAUSES OF
SROTODUSHTI OF
ASTHIVAHA SROTAS
CAUSES OF
SROTODUSHTI OF
MAJJAVAHA SROTAS
CAUSES OF
SROTODUSHTI OF
SHUKRAVAHA
SROTAS
1.VYAYAMAT
2.ATISANKSHOBHAT
3.ASTHYANAM ATI-
VIGHATANAT
4.VATLANAM CHA
SEVNAT.
CHA.VI 5/17
1.UTPESHA’
2. ‘ATIBHISHYANDA’
3.ABHIGHATA
4. PRAPEEDANA’
5. VIRUDDHA ANNA
SEVAN
27
1.AKALYONIGAMNAT
2.NIGRAHAT
3.ATIMAITHUNAT
4.SHASHTRA
,KSHAR, AGNI/
CHA.VI. 5/14
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 18
SPECIFIC SIGNS &
SYMPTOMS OF
VITIATION OF
ASTHIVAHA SROTAS1
SPECIFIC SIGNS &
SYMPTOMS OF
VITIATION OF
MAJJAVAHA SROTAS1
SPECIFIC SIGNS &
SYMPTOMS OF
VITIATION OF
SHUKRAVAHA
SROTAS1
1.ADHIASTHI
2.ADIDANT
3.DANTBHED
4.ASTHIBHED
5.ASTHI-DANT SHOOL
6.ASTHI-DANT
VIVARNATA
7.KESH-LOMA-NAKH-
SMASHRU DOSHA
1. JOINT PAIN
2. GIDDINESS
3. FAINTING
4.LOSS OFF
CONSCIOUSNESS
5. SKIN DISORDERS
LOCATED ON OR NEAR
SMALL
JOINTS ESPECIALLY
THE PHALANGES,
1.KLAIBYAM
2.AHARSHANAM
3.ALPAYU
4VIRUPA
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 19
ASTHI
‘PARIKSHANA’
STHANA:1
MAJJA
‘PARIKSHANA’
STHANA:1
SHUKRA
‘PARIKSHANA’
STHANA:1
PARIKSHANA
PRIMARY
1.ASTHI
2.DANT
3.NAKH
4.KESH
PARIKSHANA
PRIMARY
1. PARVA,
2. NETRA,
3. PURISHA
( VITSNEHA),
( as inferredfrom
Saratva & Dushti
lakshanas)
PARIKSHANA
PRIMARY
1.MEDHRA
2.STAN
3.DANT-PANKTI
4.LOCHAN
5SHIKHAR
DASHANA
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 20
ASTHI
PARIKSHANA
STHANA
MAJJA
‘PARIKSHANA’
STHANA:2
SHUKRA
PARIKSHANA
STHANA
PARIKSHANA
SECONDARY
1.AKRUTI
2.ANGULI PRAMAN
3.MAJJA BALA
PARIKSHANA
SECONDARY
1. AKRUTI,
2. ANGAMARDAVA
( as inferred from
Saratva & Dushti
lakshanas )
32
PARIKSHANA
SECONDARY
1.HARSHAM
2.PREETI
3.CHAVAN
4.DHAIRYA
5.SNIGDHA-SWAR
6.
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 21
ASTHI PARIKSHA
BHAVA
MAJJA ‘PARIKSHYA’
BHAVA
SHUKRA PARIKSHA
BHAVA
1.PARSHNI-STHULA
2.GULF-STHULA
3.JANU-STHULA
4.ARATNI-STHULA
5.JATRU-STHULA
6.CHIBUK-STHULA
7.SHIR-STHULA
1.SVARA,
2. BALA,
3. VITTA,
4. VIDNYANA ETC….
1.KSHIRPURNA
LOCHAN
2.SNIGDH-VRUTTA-
SAR-SAM-SANHAT-
SHIKHAR DASHANA
3.MAHA SPHIKA
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 22
ASTHI KSHAYA MAJJAKSHAYA SHUKRAKSHAYA
1.KESH-LOMA-
NAKH-SHMASHRU-
PRAPATAN
2.KESH-LOMA-
NAKH-SHMASHRU-
DVIJA
3.SHRAM
4.SANDHI-
SHAITHILYA
5.ASTHI RAUKSHYA
1.ALPASHUKRA
2.PARVA-BHED
3.ASTHI-NISTHOD
4.ASTHI-SHUNYATA
5.BHRAM
6.TIMIR-
DARSHANAM
1.DAURBALYAM
2.MUKHSHOSH
3.PANDUTWAM
4.KLAIBYAM
5.KSHINSHUKRA
6.SHUKRA VISARGA
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 23
ASTHI VRUDHI MAJJAVRUDHI SHUKRAVRUDHI
1.ADI-ASTHI
2.ADI-DANTA
3.KESH VRUDDHI
4.NAKH-VRUDHI
1.NETRA GAURAV
2.SARVANG GAURAV
1.SHUKRASHMARI
2.SHUKRA ATI
PRADURBHAV
3.ATI STRI-KAMATA
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 24
Pathological examinations
Asthi dhatu Majja dhatu Shukra dhatu
1.sr. calcium
2.vit.D3
3.vit.D4
4.Bone density
1.Cerebro-spinal fluid
2.Bone-marrow
1.Semen analysis
2.Ovulatory study
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 25
Chikitsa
Asthi Majja+ Shukra
Asthishrayanam vyadhinam
panchakarmani bheshajam/
Bastaya kshirsarpishi
tiktakopahitani cha//
Cha. Su.28/27
Majja shukra samutthanam
aushadham swadu tiktakam/
Annam vyavaya vyayamau shudhi
kale cha matraya//
Cha.su.28/28
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 26
CLASSICAL REFERENCES
1.CHARAKA SUTRA CHAPTER 13,17,28
2. CHARAKA VIMANA CHAPTER 5 , 8,15
3.CHARAKA SHARIR CHAPTER 7
4. CHARAKA CHIKITSA CHAPTER 8,15 & 28,30
5. SUSHRUTA SOOTRA CHAPTER 1,15, 24 &35,46
6. SUSHRUTA SHARIRA CHAPTER 2,3,4,5,7
7. ASHTANGA HRIDAYA SOOTRA 11
8. ASHTANGA SAMGRAH SHARIRA 3,6, 7
9.SHARANGDHAR PURVA 1
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 27
THANK YOU
3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 28

More Related Content

What's hot

Asthi Sharira.pptx
Asthi Sharira.pptxAsthi Sharira.pptx
Asthi Sharira.pptx
Dr. Priyanka Poonia
 
Asthi Sharir
Asthi SharirAsthi Sharir
Asthi Sharir
Gaurav Soni
 
Mansa dhatu -By Prof.Dr.Deshpande
Mansa dhatu -By Prof.Dr.DeshpandeMansa dhatu -By Prof.Dr.Deshpande
Mansa dhatu -By Prof.Dr.Deshpande
rajendra deshpande
 
Trimarma
Trimarma Trimarma
Trimarma
nishi jain
 
Introduction of dhatu
Introduction of dhatuIntroduction of dhatu
Introduction of dhatu
Arun Chhajer
 
Pitta Prakriti Purusha Lakshana
Pitta Prakriti Purusha LakshanaPitta Prakriti Purusha Lakshana
Pitta Prakriti Purusha Lakshana
Aditi Gandhi
 
Srotas sharir
Srotas sharirSrotas sharir
Srotas sharir
MANOJ JAGTAP
 
Concept of Rasa Dhatu in Ayurved
Concept of Rasa Dhatu in AyurvedConcept of Rasa Dhatu in Ayurved
Concept of Rasa Dhatu in Ayurved
Sayali Firke
 
Pramana Sharira.pptx
Pramana Sharira.pptxPramana Sharira.pptx
Pramana Sharira.pptx
Dr. Priyanka Poonia
 
Paribhasa sharir
Paribhasa sharirParibhasa sharir
Paribhasa sharir
Gaurav Soni
 
TRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptx
TRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptxTRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptx
TRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptx
Akshay Shetty
 
Dhatu sarata examination Practical
Dhatu sarata examination PracticalDhatu sarata examination Practical
Dhatu sarata examination Practical
rajendra deshpande
 
Ayurvedic Dhatu Concept introduction
Ayurvedic Dhatu Concept  introductionAyurvedic Dhatu Concept  introduction
Ayurvedic Dhatu Concept introduction
rajendra deshpande
 
Sandhi sharir.pptx
Sandhi sharir.pptxSandhi sharir.pptx
Sandhi sharir.pptx
Ritika Gautam
 
Srothas
SrothasSrothas
Tantra Dosha
Tantra DoshaTantra Dosha
Tantra Dosha
Umapati Baragi
 
Darshana
DarshanaDarshana
Concept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to Skin
Concept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to SkinConcept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to Skin
Concept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to Skin
ijtsrd
 
Rakta dhatu
Rakta dhatuRakta dhatu
Rakta dhatu
Arun Chhajer
 
PARAMANUVADA
PARAMANUVADA PARAMANUVADA
PARAMANUVADA
CHANDU B K
 

What's hot (20)

Asthi Sharira.pptx
Asthi Sharira.pptxAsthi Sharira.pptx
Asthi Sharira.pptx
 
Asthi Sharir
Asthi SharirAsthi Sharir
Asthi Sharir
 
Mansa dhatu -By Prof.Dr.Deshpande
Mansa dhatu -By Prof.Dr.DeshpandeMansa dhatu -By Prof.Dr.Deshpande
Mansa dhatu -By Prof.Dr.Deshpande
 
Trimarma
Trimarma Trimarma
Trimarma
 
Introduction of dhatu
Introduction of dhatuIntroduction of dhatu
Introduction of dhatu
 
Pitta Prakriti Purusha Lakshana
Pitta Prakriti Purusha LakshanaPitta Prakriti Purusha Lakshana
Pitta Prakriti Purusha Lakshana
 
Srotas sharir
Srotas sharirSrotas sharir
Srotas sharir
 
Concept of Rasa Dhatu in Ayurved
Concept of Rasa Dhatu in AyurvedConcept of Rasa Dhatu in Ayurved
Concept of Rasa Dhatu in Ayurved
 
Pramana Sharira.pptx
Pramana Sharira.pptxPramana Sharira.pptx
Pramana Sharira.pptx
 
Paribhasa sharir
Paribhasa sharirParibhasa sharir
Paribhasa sharir
 
TRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptx
TRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptxTRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptx
TRIVIDHA KARMA IN SHODHANA.pptx
 
Dhatu sarata examination Practical
Dhatu sarata examination PracticalDhatu sarata examination Practical
Dhatu sarata examination Practical
 
Ayurvedic Dhatu Concept introduction
Ayurvedic Dhatu Concept  introductionAyurvedic Dhatu Concept  introduction
Ayurvedic Dhatu Concept introduction
 
Sandhi sharir.pptx
Sandhi sharir.pptxSandhi sharir.pptx
Sandhi sharir.pptx
 
Srothas
SrothasSrothas
Srothas
 
Tantra Dosha
Tantra DoshaTantra Dosha
Tantra Dosha
 
Darshana
DarshanaDarshana
Darshana
 
Concept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to Skin
Concept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to SkinConcept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to Skin
Concept of Ayurvedic Twak Sharir W.S.R. to Skin
 
Rakta dhatu
Rakta dhatuRakta dhatu
Rakta dhatu
 
PARAMANUVADA
PARAMANUVADA PARAMANUVADA
PARAMANUVADA
 

Similar to Asthi Majja Shukra -dr. Taranoom M. Patel

APPLIED ASPECT OF STROTASA
APPLIED ASPECT OF STROTASAAPPLIED ASPECT OF STROTASA
APPLIED ASPECT OF STROTASA
Dr. Aniket Shilwant
 
Taila kalpana and avarti of taila
Taila kalpana and avarti of taila Taila kalpana and avarti of taila
Taila kalpana and avarti of taila
Dr.Prajeesh Nath E N
 
HRIDROGA.pptx
HRIDROGA.pptxHRIDROGA.pptx
Srotodusti In Swasa
Srotodusti In SwasaSrotodusti In Swasa
Srotodusti In Swasa
Ayurmitra Dr.KSR Prasad
 
Roga nidan history sheet for long and short case
Roga nidan history sheet for long and short caseRoga nidan history sheet for long and short case
Roga nidan history sheet for long and short case
DR.ARVINDER KAUR
 
1.chitraka yogas 27 1-16
1.chitraka yogas 27 1-161.chitraka yogas 27 1-16
1.chitraka yogas 27 1-16
Saranya Sasi
 
A COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANI
A COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANIA COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANI
A COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANI
AyurvedaSamhithaandS
 
Ritucharya
RitucharyaRitucharya
Ritucharya
drmukesh37
 
Pradhana karma niruha basti
Pradhana karma niruha bastiPradhana karma niruha basti
Pradhana karma niruha basti
Akshay Shetty
 
shiro roga
shiro roga shiro roga
shiro roga
Udaya Shankar
 
Introduction to Snehana.pptx
Introduction to Snehana.pptxIntroduction to Snehana.pptx
Introduction to Snehana.pptx
Akshay Shetty
 
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
AyurvedaSamhithaandS
 
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Priyanka Buragohain
 
Nidana panchaka by Dr.Swatika
Nidana panchaka  by Dr.SwatikaNidana panchaka  by Dr.Swatika
Nidana panchaka by Dr.Swatika
Dr.Swatika Sharma
 
Shilaputraka Nyaya
Shilaputraka Nyaya Shilaputraka Nyaya
Shilaputraka Nyaya
AyurvedaSamhithaandS
 
Leena dosa kitibha kusta
Leena dosa kitibha kustaLeena dosa kitibha kusta
Leena dosa kitibha kusta
SDM AYURVEDA COLLEGE HASSAN
 
Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...
Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...
Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...
Dr Arpitha R Sachin
 

Similar to Asthi Majja Shukra -dr. Taranoom M. Patel (20)

APPLIED ASPECT OF STROTASA
APPLIED ASPECT OF STROTASAAPPLIED ASPECT OF STROTASA
APPLIED ASPECT OF STROTASA
 
Taila kalpana and avarti of taila
Taila kalpana and avarti of taila Taila kalpana and avarti of taila
Taila kalpana and avarti of taila
 
HRIDROGA.pptx
HRIDROGA.pptxHRIDROGA.pptx
HRIDROGA.pptx
 
Srotodusti In Swasa
Srotodusti In SwasaSrotodusti In Swasa
Srotodusti In Swasa
 
Antahparimarjana
AntahparimarjanaAntahparimarjana
Antahparimarjana
 
Roga nidan history sheet for long and short case
Roga nidan history sheet for long and short caseRoga nidan history sheet for long and short case
Roga nidan history sheet for long and short case
 
1.chitraka yogas 27 1-16
1.chitraka yogas 27 1-161.chitraka yogas 27 1-16
1.chitraka yogas 27 1-16
 
A COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANI
A COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANIA COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANI
A COMPARATIVE STUDY ON SAMPRAPTI OF GRAHANI
 
Ritucharya
RitucharyaRitucharya
Ritucharya
 
Pradhana karma niruha basti
Pradhana karma niruha bastiPradhana karma niruha basti
Pradhana karma niruha basti
 
shiro roga
shiro roga shiro roga
shiro roga
 
Introduction to Snehana.pptx
Introduction to Snehana.pptxIntroduction to Snehana.pptx
Introduction to Snehana.pptx
 
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
 
NewRahulPresentation-1.pdf
NewRahulPresentation-1.pdfNewRahulPresentation-1.pdf
NewRahulPresentation-1.pdf
 
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
 
Trisutra Ayurveda
Trisutra AyurvedaTrisutra Ayurveda
Trisutra Ayurveda
 
Nidana panchaka by Dr.Swatika
Nidana panchaka  by Dr.SwatikaNidana panchaka  by Dr.Swatika
Nidana panchaka by Dr.Swatika
 
Shilaputraka Nyaya
Shilaputraka Nyaya Shilaputraka Nyaya
Shilaputraka Nyaya
 
Leena dosa kitibha kusta
Leena dosa kitibha kustaLeena dosa kitibha kusta
Leena dosa kitibha kusta
 
Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...
Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...
Rationality behind nitya sevaniya ahara dravya w.s.r to mudga in present era ...
 

Recently uploaded

Charaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 Upakalpaniyaadhyaya
Charaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 UpakalpaniyaadhyayaCharaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 Upakalpaniyaadhyaya
Charaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 Upakalpaniyaadhyaya
Dr KHALID B.M
 
Physiology of Special Chemical Sensation of Taste
Physiology of Special Chemical Sensation of TastePhysiology of Special Chemical Sensation of Taste
Physiology of Special Chemical Sensation of Taste
MedicoseAcademics
 
Cervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptx
Cervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptxCervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptx
Cervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptx
Dr. Rabia Inam Gandapore
 
Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...
Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...
Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...
Sujoy Dasgupta
 
POST OPERATIVE OLIGURIA and its management
POST OPERATIVE OLIGURIA and its managementPOST OPERATIVE OLIGURIA and its management
POST OPERATIVE OLIGURIA and its management
touseefaziz1
 
Ophthalmology Clinical Tests for OSCE exam
Ophthalmology Clinical Tests for OSCE examOphthalmology Clinical Tests for OSCE exam
Ophthalmology Clinical Tests for OSCE exam
KafrELShiekh University
 
24 Upakrama.pptx class ppt useful in all
24 Upakrama.pptx class ppt useful in all24 Upakrama.pptx class ppt useful in all
24 Upakrama.pptx class ppt useful in all
DrSathishMS1
 
Surat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model Safe
Surat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model SafeSurat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model Safe
Surat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model Safe
Savita Shen $i11
 
Evaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animals
Evaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animalsEvaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animals
Evaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animals
Shweta
 
ARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTS
ARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTSARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTS
ARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTS
Dr. Vinay Pareek
 
Non-respiratory Functions of the Lungs.pdf
Non-respiratory Functions of the Lungs.pdfNon-respiratory Functions of the Lungs.pdf
Non-respiratory Functions of the Lungs.pdf
MedicoseAcademics
 
263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,
263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,
263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,
sisternakatoto
 
Ocular injury ppt Upendra pal optometrist upums saifai etawah
Ocular injury  ppt  Upendra pal  optometrist upums saifai etawahOcular injury  ppt  Upendra pal  optometrist upums saifai etawah
Ocular injury ppt Upendra pal optometrist upums saifai etawah
pal078100
 
Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...
Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...
Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...
VarunMahajani
 
basicmodesofventilation2022-220313203758.pdf
basicmodesofventilation2022-220313203758.pdfbasicmodesofventilation2022-220313203758.pdf
basicmodesofventilation2022-220313203758.pdf
aljamhori teaching hospital
 
Novas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidade
Novas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidadeNovas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidade
Novas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidade
Prof. Marcus Renato de Carvalho
 
ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN HEALTHCARE.pdf
ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN  HEALTHCARE.pdfARTIFICIAL INTELLIGENCE IN  HEALTHCARE.pdf
ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN HEALTHCARE.pdf
Anujkumaranit
 
Flu Vaccine Alert in Bangalore Karnataka
Flu Vaccine Alert in Bangalore KarnatakaFlu Vaccine Alert in Bangalore Karnataka
Flu Vaccine Alert in Bangalore Karnataka
addon Scans
 
Superficial & Deep Fascia of the NECK.pptx
Superficial & Deep Fascia of the NECK.pptxSuperficial & Deep Fascia of the NECK.pptx
Superficial & Deep Fascia of the NECK.pptx
Dr. Rabia Inam Gandapore
 
heat stroke and heat exhaustion in children
heat stroke and heat exhaustion in childrenheat stroke and heat exhaustion in children
heat stroke and heat exhaustion in children
SumeraAhmad5
 

Recently uploaded (20)

Charaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 Upakalpaniyaadhyaya
Charaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 UpakalpaniyaadhyayaCharaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 Upakalpaniyaadhyaya
Charaka Samhita Sutra sthana Chapter 15 Upakalpaniyaadhyaya
 
Physiology of Special Chemical Sensation of Taste
Physiology of Special Chemical Sensation of TastePhysiology of Special Chemical Sensation of Taste
Physiology of Special Chemical Sensation of Taste
 
Cervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptx
Cervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptxCervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptx
Cervical & Brachial Plexus By Dr. RIG.pptx
 
Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...
Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...
Couples presenting to the infertility clinic- Do they really have infertility...
 
POST OPERATIVE OLIGURIA and its management
POST OPERATIVE OLIGURIA and its managementPOST OPERATIVE OLIGURIA and its management
POST OPERATIVE OLIGURIA and its management
 
Ophthalmology Clinical Tests for OSCE exam
Ophthalmology Clinical Tests for OSCE examOphthalmology Clinical Tests for OSCE exam
Ophthalmology Clinical Tests for OSCE exam
 
24 Upakrama.pptx class ppt useful in all
24 Upakrama.pptx class ppt useful in all24 Upakrama.pptx class ppt useful in all
24 Upakrama.pptx class ppt useful in all
 
Surat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model Safe
Surat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model SafeSurat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model Safe
Surat @ℂall @Girls ꧁❤8527049040❤꧂@ℂall @Girls Service Vip Top Model Safe
 
Evaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animals
Evaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animalsEvaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animals
Evaluation of antidepressant activity of clitoris ternatea in animals
 
ARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTS
ARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTSARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTS
ARTHROLOGY PPT NCISM SYLLABUS AYURVEDA STUDENTS
 
Non-respiratory Functions of the Lungs.pdf
Non-respiratory Functions of the Lungs.pdfNon-respiratory Functions of the Lungs.pdf
Non-respiratory Functions of the Lungs.pdf
 
263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,
263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,
263778731218 Abortion Clinic /Pills In Harare ,
 
Ocular injury ppt Upendra pal optometrist upums saifai etawah
Ocular injury  ppt  Upendra pal  optometrist upums saifai etawahOcular injury  ppt  Upendra pal  optometrist upums saifai etawah
Ocular injury ppt Upendra pal optometrist upums saifai etawah
 
Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...
Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...
Pulmonary Thromboembolism - etilogy, types, medical- Surgical and nursing man...
 
basicmodesofventilation2022-220313203758.pdf
basicmodesofventilation2022-220313203758.pdfbasicmodesofventilation2022-220313203758.pdf
basicmodesofventilation2022-220313203758.pdf
 
Novas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidade
Novas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidadeNovas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidade
Novas diretrizes da OMS para os cuidados perinatais de mais qualidade
 
ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN HEALTHCARE.pdf
ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN  HEALTHCARE.pdfARTIFICIAL INTELLIGENCE IN  HEALTHCARE.pdf
ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN HEALTHCARE.pdf
 
Flu Vaccine Alert in Bangalore Karnataka
Flu Vaccine Alert in Bangalore KarnatakaFlu Vaccine Alert in Bangalore Karnataka
Flu Vaccine Alert in Bangalore Karnataka
 
Superficial & Deep Fascia of the NECK.pptx
Superficial & Deep Fascia of the NECK.pptxSuperficial & Deep Fascia of the NECK.pptx
Superficial & Deep Fascia of the NECK.pptx
 
heat stroke and heat exhaustion in children
heat stroke and heat exhaustion in childrenheat stroke and heat exhaustion in children
heat stroke and heat exhaustion in children
 

Asthi Majja Shukra -dr. Taranoom M. Patel

  • 1. NIRUKTI OF ASTHI NIRUKTI OF MAJJA NIRUKTI OF SHUKRA ABHYANTARGATAI SARAIRYATHATISHTH ANTI BHURUHA/ ASTHISARAISTHA DEHADRIYANTE DEHINAM DHRUVAM MAJJATI ASTHISHVATI/ SHABDAKALPADRUM/ / SAPTADHATUNAM CHARMO DHATU SHUKRA/ TEJA RETA BIJAM VIRYAM INDRIYAM ITYATE SHUKRASYA PARYAYA 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 2
  • 2. Uttarottar poshan va dhatu kram 1.Rasat raktam tato mansam mansat-med-stato asthi- cha/ Asthno-majja tataha shukram shukrat-garbhaha prajayate// Cha. Chi.15/16 2.Pushyanti tu aaharasyat ras-rudhir-mansa-medo-sthi- majja Shukraujansi panchendriya dravyani dhatuprasad sandyakani Sharir sandhibandh pichadayashyavayavaa// Cha.Su.28/4 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 3
  • 3. Asthi Dhatu Updhatu(d anta) Mala(kesh, loma) Majja dhatu poshkansh Asthi Dhatwagni+kayagni+bhutagni Dhatuposhan nyaya Asthivaha Vata- vyan,samana Prakruti Kala- niyag/avasthik Dhatu poshan 1 Asthi dhatu poshkansh+ Ahar-rasa Majja dhatu Updhatu(k esha) Mala(sneh oakshivitt wacham) Shukra dhatu poshkansh Majja dhatwagni+kayagni+bhutagni Dhatuposhan nyaya MAJJAVAHA VATA : VYANA, SAMANA, PRAKRUTI, KALA : NITYA & AVASTHIK, Dhatuposhan 2 Majja dhatu poshkansh+Ahar- rasa Shukra dhatu Updhatu(oaja) Mala(na tu mala kinchit) Shukradhatwagni+kayagni+bhutagni dhatuposhan nyaya shukravaha Vata- saman+vyan Kal- nityag/avasthik prakruti Dhatu poshan 3 Shukra dhatu poshkansh+Ahar- rasa 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 4
  • 4. ‘MULASTHAN OF ASTHI ‘MULASTHAN OF MAJJA ‘MULASTHAN’ OF SHUKRA ASTHIVAHANAM STROTASAM MEDOMULAM JAGHANAM CHA/ CHA.CHI. 15/12 STHANAM- MAJJAVAHANAM STROTASAM ASTHINI MULAM SANDHASHCHA/ CHA. VI. 5/12 STHANAM- SHUKRAVAHANAM STROTASAM VRUSHANAU MULAM SHAIFASHCHA/ CHA.VI.5/17 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 5
  • 5. ASTHI DHATU GUN`A S MAJJA DHATU GUN`A S SHUKRA DHATU GUN`A S PARINATI SWARUPAM CHA-KHARATWAM JAYATE ASTHI TATO NRUNAM//CHA.CHI.15/31 SNIGDHAM GHANAM PICHILAM CHA MADHURAM CHAVIDAHI CHA/ RET SHUDHAM VIJANIYAT SHWETAM SFATIKASANNIBHAM// CHA. CHI. 30/145 SFATIKABHAM DRAVAM SNIGDHAM MADURAM MADHUGANDHI CHA/ SHUKRAMICHANTI KICHITU TAILKSHAUDRAM NIBHAM TATHA// SU.SHA. 2/11 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 6
  • 6. ASTHI DHATU ‘PANCHBHAUTI KATVA’ MAJJAA DHATU ‘PANCHBHAUTI KATVA’ SHUKRADHATU ‘PANCHBHAUTI KATVA’ PRUTHVI+ VAYU+TEJ PANCHBHAUTIKATVA PREDOMINANTLY JALA & PRITHVITEJA MAHABHOOTA Aahaara Rasa on reaching Asthi Dhaatu is taken up by Jala, Prithvee and Agni Mahabhoootaagni_s and converted to Majjaa Dhaatu. The space required for this conversion is available in the Nalakaasthi’s while in the Kapaalaasthi’s it is Sarakta Meda. 6 AAP MAHABHUT 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 7
  • 7. ROLE OF ASTHI DHAATU 1 ROLE OF MAJJAA DHAATU 1 ROLE OF SHUKRA DHAATU 1 ASTHI KARMA- ASTHINI DEH DHARANAM MAJJADNA PUSHTIM CHA. SU.SU.15/3 MAJJAKARM- MAJJA SNEHAM BALAM SHUKRAPUSHTIM PURANAM ASTHAM CHA KATOTI // SU.SU.15/5 SHUKRAM DHAIRYAM CHAVANAM PRITIM DEHBALAM HARSHAM BIJARTHA CHA. SU.SU.15/5 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 8
  • 9. ASTHI ‘UPADHATU’ MAJJA ‘UPADHATU’ SHUKRA‘UPADHATU’ DANTASTATHA KESHASTTHAIVA. SHA. PU.5 KESHA (Sharangadhara ) OJAS 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 10
  • 10. ASTHI‘MALA’ MAJJA ‘MALA’ SHUKRA ‘MALA’ KESHLOMNASTHA MALA/ CHA. CHI.15/30 NAKHAROM CHA/ SU.SU. 46/529 MAJJADNYA SNE HO MALA/ SNEHA KESHAM SAMBANDHI// NETRAYOSTWACHO VITA PURISHASYA CHA// A.H.SHA. 3/64 MALA SNEHO AKSHIVITTWACHAM/ CHA.CHI.15 SHUKRATTU NIRMALTAYA PRASADAN EVA GARBHO BHAVATI , NATU MALJANYA KINCHIT/ KECHITTU SHUKRAMALTAYA SHMSHRUNI VADANTI,TANNA, TANTRE ANABHIDHANAT// 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 11
  • 11. ASTHI DHATU & ‘KALA’ MAJJA DHATU & ‘KALA’ SHUKRA DHATU & ‘KALA’ PURISHDHARA KALA SA EVA ASTHIDHARA KALA//. 1.ASTHIDHARA KALA ( PURISHADHARA KALA) EVAM YAIVA PITTADHARA SA EVA MAJJADHARA KALA KALA FROM THE PERSPECTIVE OF ‘DALHANA’: 1. PITTADHARA KALA ( MAJJADHARA ) 12 SAPTAMI SHUKRADHARA NAM YA SARVA PRANINAM SARVA SHARIR VYAPINI// 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 12
  • 12. ANGULI- PRAMAN ASTHI MAJJA SHUKRA ASTHI SANKYA PARIMANAM EKO ANJALI MAJJAYA/ MASTISHKASHYA ARDHA ANJALI// CHA.SHA.7/14 ARDHA-ANJALI SHUKRASYA// CHA.SHA.7/14 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 13
  • 13. MOOLSTHANA MEANING  According to the Apte’s Sanskrit English dictionary:  1. An aperture,  2. The canal of nutriment in the body,  3. A wave,  4. Stream / torrent MOOLA MEANING1  1. Root,  2. Origin,  3. Controlling factor,  4. Primary Receptacle / Abode,  5. Basis,  6. Beginning,  7. Tail,  8. End  23/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 14
  • 14. SROTOMOOLA 1. Bandhan-binding,  connecting, joining, uniting, 2. Rohane-growing,  germinating, developing, 3. Pratishtha-resting,  remaining, habitating, 4. Prabhava-origin,  operative source, source, 5. Utpattisthana-site  Of formation/generation, 6. Sangrahasthana-site  Of collection/confluence, 7. Agati-arrival,  coming, final destination 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 15
  • 15. FORMATION OF STROTAS 1. Timeformed  during intrauterine growth  primarily in the first trimester, 2. Formed by the cohesive interaction between  primarily Akash Mahabhoot & other 4  Mahabhootas under the primary leadership of  Vata dosha & other 2 doshas, 3. Formed in the substratum of ‘Mamsadhara kala ‘ ie. the connective tissue fascia Meaning : the channel of the dhatu ‘Majja’ akin to the bone marrow or nervous tissue  Modern anatomical equivalent : the nervous system 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 16
  • 16. ASTHIVAHA SROTAS MOOLA MAJJAVAHA SROTAS MOOLA SHUKRAVAHA SROTAS MOOLA 1.MEDOMOOLA- MEDODHATU 2.JAGHANAM- JANGHA(GROIN REGION) CHA.VI.5/12 1. ASTHI – THE BONE 2.SANDHI-THE JOINTS CHA.VI.5/12 1.VRUSHANAM 2.SHEPHA CHA.VI.5/17 1.STAN 2.VRUSHAN SU.SHA.7/12 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 17
  • 17. CAUSES OF SROTODUSHTI OF ASTHIVAHA SROTAS CAUSES OF SROTODUSHTI OF MAJJAVAHA SROTAS CAUSES OF SROTODUSHTI OF SHUKRAVAHA SROTAS 1.VYAYAMAT 2.ATISANKSHOBHAT 3.ASTHYANAM ATI- VIGHATANAT 4.VATLANAM CHA SEVNAT. CHA.VI 5/17 1.UTPESHA’ 2. ‘ATIBHISHYANDA’ 3.ABHIGHATA 4. PRAPEEDANA’ 5. VIRUDDHA ANNA SEVAN 27 1.AKALYONIGAMNAT 2.NIGRAHAT 3.ATIMAITHUNAT 4.SHASHTRA ,KSHAR, AGNI/ CHA.VI. 5/14 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 18
  • 18. SPECIFIC SIGNS & SYMPTOMS OF VITIATION OF ASTHIVAHA SROTAS1 SPECIFIC SIGNS & SYMPTOMS OF VITIATION OF MAJJAVAHA SROTAS1 SPECIFIC SIGNS & SYMPTOMS OF VITIATION OF SHUKRAVAHA SROTAS1 1.ADHIASTHI 2.ADIDANT 3.DANTBHED 4.ASTHIBHED 5.ASTHI-DANT SHOOL 6.ASTHI-DANT VIVARNATA 7.KESH-LOMA-NAKH- SMASHRU DOSHA 1. JOINT PAIN 2. GIDDINESS 3. FAINTING 4.LOSS OFF CONSCIOUSNESS 5. SKIN DISORDERS LOCATED ON OR NEAR SMALL JOINTS ESPECIALLY THE PHALANGES, 1.KLAIBYAM 2.AHARSHANAM 3.ALPAYU 4VIRUPA 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 19
  • 19. ASTHI ‘PARIKSHANA’ STHANA:1 MAJJA ‘PARIKSHANA’ STHANA:1 SHUKRA ‘PARIKSHANA’ STHANA:1 PARIKSHANA PRIMARY 1.ASTHI 2.DANT 3.NAKH 4.KESH PARIKSHANA PRIMARY 1. PARVA, 2. NETRA, 3. PURISHA ( VITSNEHA), ( as inferredfrom Saratva & Dushti lakshanas) PARIKSHANA PRIMARY 1.MEDHRA 2.STAN 3.DANT-PANKTI 4.LOCHAN 5SHIKHAR DASHANA 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 20
  • 20. ASTHI PARIKSHANA STHANA MAJJA ‘PARIKSHANA’ STHANA:2 SHUKRA PARIKSHANA STHANA PARIKSHANA SECONDARY 1.AKRUTI 2.ANGULI PRAMAN 3.MAJJA BALA PARIKSHANA SECONDARY 1. AKRUTI, 2. ANGAMARDAVA ( as inferred from Saratva & Dushti lakshanas ) 32 PARIKSHANA SECONDARY 1.HARSHAM 2.PREETI 3.CHAVAN 4.DHAIRYA 5.SNIGDHA-SWAR 6. 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 21
  • 21. ASTHI PARIKSHA BHAVA MAJJA ‘PARIKSHYA’ BHAVA SHUKRA PARIKSHA BHAVA 1.PARSHNI-STHULA 2.GULF-STHULA 3.JANU-STHULA 4.ARATNI-STHULA 5.JATRU-STHULA 6.CHIBUK-STHULA 7.SHIR-STHULA 1.SVARA, 2. BALA, 3. VITTA, 4. VIDNYANA ETC…. 1.KSHIRPURNA LOCHAN 2.SNIGDH-VRUTTA- SAR-SAM-SANHAT- SHIKHAR DASHANA 3.MAHA SPHIKA 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 22
  • 22. ASTHI KSHAYA MAJJAKSHAYA SHUKRAKSHAYA 1.KESH-LOMA- NAKH-SHMASHRU- PRAPATAN 2.KESH-LOMA- NAKH-SHMASHRU- DVIJA 3.SHRAM 4.SANDHI- SHAITHILYA 5.ASTHI RAUKSHYA 1.ALPASHUKRA 2.PARVA-BHED 3.ASTHI-NISTHOD 4.ASTHI-SHUNYATA 5.BHRAM 6.TIMIR- DARSHANAM 1.DAURBALYAM 2.MUKHSHOSH 3.PANDUTWAM 4.KLAIBYAM 5.KSHINSHUKRA 6.SHUKRA VISARGA 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 23
  • 23. ASTHI VRUDHI MAJJAVRUDHI SHUKRAVRUDHI 1.ADI-ASTHI 2.ADI-DANTA 3.KESH VRUDDHI 4.NAKH-VRUDHI 1.NETRA GAURAV 2.SARVANG GAURAV 1.SHUKRASHMARI 2.SHUKRA ATI PRADURBHAV 3.ATI STRI-KAMATA 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 24
  • 24. Pathological examinations Asthi dhatu Majja dhatu Shukra dhatu 1.sr. calcium 2.vit.D3 3.vit.D4 4.Bone density 1.Cerebro-spinal fluid 2.Bone-marrow 1.Semen analysis 2.Ovulatory study 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 25
  • 25. Chikitsa Asthi Majja+ Shukra Asthishrayanam vyadhinam panchakarmani bheshajam/ Bastaya kshirsarpishi tiktakopahitani cha// Cha. Su.28/27 Majja shukra samutthanam aushadham swadu tiktakam/ Annam vyavaya vyayamau shudhi kale cha matraya// Cha.su.28/28 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 26
  • 26. CLASSICAL REFERENCES 1.CHARAKA SUTRA CHAPTER 13,17,28 2. CHARAKA VIMANA CHAPTER 5 , 8,15 3.CHARAKA SHARIR CHAPTER 7 4. CHARAKA CHIKITSA CHAPTER 8,15 & 28,30 5. SUSHRUTA SOOTRA CHAPTER 1,15, 24 &35,46 6. SUSHRUTA SHARIRA CHAPTER 2,3,4,5,7 7. ASHTANGA HRIDAYA SOOTRA 11 8. ASHTANGA SAMGRAH SHARIRA 3,6, 7 9.SHARANGDHAR PURVA 1 3/30/2020 Dr.Patel Taranoom M. 27

Editor's Notes

  1. Uttarottar poshan va dhatu kram
  2. THANK YOU