2. • Matapos matalakay ang mga salik ng sa naging paglakas ng
Europa, bibigyang-diin sa araling ito ang paglawak ng Europa.
Nais mo bang malaman kung paano ito nangyari? Gayundin
paano nakatulong ang paglawak ng kapangyarihan ng Europa
sa traspormasyon ng daigdig tungo sa pandaigdigang
kamalayan?
3. • Gawin Natin
• Panuto:
• Suriin ang sitwasyon sa ibabapagkatapos ay isulat ang iyong sagot sa mga
katanungan sa ibaba. Iulat sa klase ang iyong mga sagot.
• Pamprosesong mga tanong:
• 1. Ano ang pabuyang possible mong matanggap kung sasama ka sa
paglalayag?
• 2. Ano-anong panganib ang naghihintay sa iyo sakaling sumama ka sa
paglalayag?
• 3. Paano nabago ng paglalayag at pagtuklas ng bagong lupain ang
pamumuhayat lipunan ng Europa?
4.
5. • Nagsimula noong ika-15 siglo ang
dakilang panahon ng eksplorasyon o
paghahanap ng mga lugar na hindi pa
nararating ng mga Europeo. Ang
eksplorasyon ay nabibigay-daan sa
kolonyalismo o ang pagsakop ng isang
makapangyarihang bansa sa isang
mahinang bansa.
Unang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin
6. • Ang ika-15 hanggang ika-17 siglo ang
unang yugto ng Imperyalismong
Kanluranin. Ang Imperyalismo ay ang
panghihimasok pag-impluwensya o
pagkontrol ng isang makapangyarihang
bansa sa isang mahinang bansa.
Maaari ito tuwiran o di-tuwirang
pananakop.
7. • Hindi sana maisasakatuparan ang paglalakbay ng mga
Europeo sa malawak na karagatan noong ika-15 siglo kung
hindi dahil sa ilang salik tulad ng pagiging mausisa na dulot
ng Renaissance, pagsuporta ng mga monarkiya sa mga
manlalakbay, at pagkatuklas at pagpapaunlad sa mga
instrumentong pang nabigasyon at sasakyang pandagat.
8. • Sa kanilang paglalakbay, maraming pagsubok
ang kanilang kinakaharap. Gayunpaman, ang
nasabing eksplorasyon ay nagkaroon ng
matinding epekto sa naging takbo ng
kasaysayan ng daigdig. Sa kabuuan, ang
panahon ng eksplorasyon ay naging dahilan
upang ang mga karagatan ay maging daan
tungo sa pagpapalawak ng mga imperyong
Europeo.
9. • Sumasang-ayon ang panahon sa mga manlalakbay,
dahil sa pagkatuklas ng compass ng mga Tsino, at
astrolabe na naimbento ng mga Muslim. Kapwa
malaki ang tulong ng dalawang instrumentong ito
sa mga manlalayag. Ang compass ang nagbibigay
ng tamang direksyon, habang naglalakbay,
samantalang ang astrolabe naman ay ginagamit
upang masukat ang taas ng bituin.
10. • Dalawang bansa sa Europa ang nagpasimula ng paglalayag at
pagtuklas ng mga bagong lupain; ang Portugal at Espanya.
Nangunguna ang Portugal sa mga bansang Europeo dahil kay Prince
Henry the navigator na naging inspirasyon ng mga manlalayag sa
kanyang panahon.
11. • Siya ang nag-anyaya sa mga dalubhasang
mandaragat na magturo ng tamang paraan
ng paglalayag sa mga tao. Sukdulan ang
kanyang pangarap, ang makatuklas ng mga
bagong lupain para sa karangalan ng Diyos
at ng Portugal.
12. • Limitado lamang sa Espanya at Portugal ang paglalayag ng mga
Europeo noong ika-16 na siglo. Ito ang panahon kung saan
naitatag ang unang pinakamalaking emperyo ng mga Europeo.
Ang mga emperyong ito ang nagpasimula ng mga dakilang
pagtuklas ng mga lupain. Sa panig ng mga Espanyol, nagsimula
ito noong 1469, nang magpakasal si Reyna Isabela ng Castile
kay King Ferdinand ng Aragon.
13. • Sila ang sumusuporta sa
pagpapanatili ng kapangyarihan ng
mga dugong bughaw sa Castile. Sa
kanilang paghahari nasupil ang mga
Muslim sa Grenada at nagwakas ang
reconquista (reconquest) o muling
pagsakop.
14. • Noong ika-17 siglo naitatag ang mga
bagong emperyo sa Hilagang Europa: ang
Great Britain, France at Netherlands. Ang
mga ito ang nagbigay-lakas sa mga Europeo
upang palakihin ang pakikipagkalakalan at
pagpapalaganap ng mga produktong galing
sa Silangan.
15. • Mula noong ika-13 siglo ay naging
depende na ang Europa sa mga pampalasa
na matatagpuan sa Asya lalong-lalo na sa
India. Ang ilang sa mga pampalasa na may
malaking demand para sa mga Europeo ay
ang paminta, cinnamon at nutmeg.
Paghahanap ng mga Pampalasa
16. • Dahil sa kanilang pagkakahalintulad na kultural, ang mga mamamayan ay
isang nagkakaisang lahi. Bukod sa pagiging nasyon, isa rin silang estado
sapagkat naninirahan sila sa isang tiyak na teritoryo at may pamahalaan
silang may soberanida o kasarinlan. Isa silang nagkakaisang lahi na may
katapatan sa kanilang bansa.
• Mahalagang katangian ng nation-state sa panahong ito ang pagkakaroon ng
sentralisadong pamahalaan sa ilalim ng isang pambansang monarkiya na may
kakayahan at kapangyarihan na magpatupad ng batas sa buong nasasakupan.
17. • Ang kalakalan sa mga pampalasa sa Europa at Asya ay
kontrolado ng mga Muslim at ng mga taga Venice. Ang mga
mangangalakal na Tsino at Indian ay bumibili ng mga
pampalasa sa mga mangangalakal na Arabe (Arab) na siyang
nagdadala ng mga panindang ito sa mga mangangalakal na
taga Venice.
18. • Malaking kita ang inaakyat sa
ganitong uri ng kalakalan sa mga
mangangalakal na Arabe at
Venecian.
19. • Dahil sa pagmomonopolyo sa kalakalang ito, naghahangad ang mga
Europeong mangangalakal na direktang magkaroon ng kalakalan sa
Asya ng mga pampalasa na kailangan nila.
• Ang panlupang kalakalan ay hindi na garantisadong protektado dahil
sa pananambang na ginagawa ng mga Mongul, kaya mas minabuti
ng mga Europeo na gamitin ang katubigan.
20. • Ang mga pampalasa ay ginagamit nila bilang pampalasa
sa kanilang mga pagkain at upang mapreserba ang mga
karne. Ginagamit din nila ito para sa kanilang mga
pabango, cosmetics at medisina.
21. • Pinangungunahan ng Portugal ang
panggagalugad. Ang Portugal ang
kauna-unahang bansang Europeo na
nagkaroon ng interes sa
panggagalugad sa Karagatang ng
Atlantic upang makahanap ng mga
pampalasa at ginto.
22. • Sa pagitan ng mga taong 1420-1528 ay nakapglayag
ang mga mandaragat na Portuguese hanggang sa
Kanlurang bahagi ng Aprika upang hanapin ang
rutang katubigan patungo sa Asya.
23. • Noong Agosto 1488 natagpuan ni
Bartolomew Dias ang pinaka-timog na
bahagi ng Aprika na naging kilala na
Cape of Good Hope. Ang paglalakbay ni
Dias ang nagpakilala na maaaring
makarating sa Silangang Asya sa
pamamagitan ng pag-ikot sa Aprika.
24. • Samantalang noong 1497 ay apat na
sasakyang pandagat ang naglakbay na
pinamumunuan ni Vasco da Gama mul a
Portugal hanggang sa India.
25. • Ang nasabing ekspedisyon ay umikot sa Cape of
Good Hope, tumigil sa ilang ng trade posts sa
Aprika upang makipagkalakalan at nakarating
makalipas ng sampung buwan sa Calicut, India.
• Dito natagpuan ni Vasco da Gama ang mga
Hindu at Muslim na nakipagkalakalan ng
magandang klase na seda, porcelana, at
pampalasa na pangunahing kailangan ng mga
Portuguese sa kanilang bansa.
26. • Hinimok niya ang mga Asyanong
mangangalakal na magkartoon ng direktang
pakikipagkalakalan sa kanila ngunit hindi siya
nagtagumpay. Sa bansang Portugal siya ay
nakilala bilang isang bayani, dahil din sa
kanya kaya nalaman ng mga Portuguese ang
yaman meron sa Silangan at gayon din ang
maunlad na kalakalan.
27. • Si Prince Henry ay anak ni haring Juan ng
Portugal ang naging pangunahing
tagapagtaguyod ng mga paglalayag sa
pamamagitan ng pag-anyaya ng mga
mandaragat. Siya ay tagagawa ng mapa,
mathematician, astrologo, at mag-aaral ng
siyensya ng nabigasyon (science of
navigation) sa bansa.
28. • Si Prince Henry ang naging patron ng mga
manlalakbay kung kaya siya ay binansagang the
navigator. Dahil sa kanyang mga itinaguyod na
paglalakbay ay nakarating siya sa Azores, isla ng
Madera at ang mga isla ng Cape Verde.
29. • Ang pagpapakasal nina King Ferdinand V ng Aragon
at Reyna Isabela I ng Castile noong 1469 ang naging
daan upang ang Espanya ay naghangad din ng mga
kayamanan sa Silangan. Ang piangsanib na lakas ng
kanilang kaharian ang naging daan sa pagpapadala
ng mga ekspedisyon sa Silangan na ang una ay
pinamumunuan ni Christopher Columbus, isang
Italyanong manlalayag.
Ang Paghahangad ng Espanya ng Kayamanan mula sa Silangan
30. • Noong 1492 ay tinulungan si Chirstopher Columbus na ilunsad
ang kanyang unang ekspedisyon patungong India na dumaan
pakanluran ng Atlantiko. Ang kanyang ekspedisyon ay
nakaranas ng maraming paghihirap tulad ng walang
kasigaraduhan na mararating nila ang Silangan, pagod at
gutom sa kanilang paglalakbay, at haba ng panahon na
kanilang inilagi sa katubigan.
31. • Naabot ni Columbus ang Isla ng Bahamas na sa
kanyanng pag-akala ay ang India, dahil sa kulay ng mga
taong naninirahan ay kasing kulay ng mga Hindu kaya
tinawag niya ang mga ito na Indians.
32. • Tatlong buwan ang inilagi ng kanilang paglalakbay ng
marating nila ang Hispañola (kasalukuyang bansa ng Haiti,
Dominican Republic at Cuba). Marami siyang natagpuang
ginto na makakasapat na sa pangangailangan ng Espanya.
Ngunit hindi pa rin narating ni Columbus ang mga kilalang
sibilisasyon sa Asya.
33. • Pagbalik ni Columbus sa Espanya ay pinagbunyi ang
resulta ng kanyang ekspedisyon at binigyan siya ng
titulong Admiral of the Ocean Sea, viceroy at gobernador
ng mga islang kanyang natagpuan sa Indies.
34. • Tatlong ekspedisyon pa ang kanyang pinamumunuan bago
pumanaw si Christopher Columbus noong 1506. Narating
niya ang mga isla sa Caribbean at South America ngunit
hindi siya nagtagumpay sa paghahanap ng bagong ruta
patungo sa Silangan.
35. • Noong 1507 isang Italyanong manlalakbay na si
Amerigo Vespucci ang nagpaliwanag na si
Columbus ay nakatagpo ng bagong mundo. Ang
lugar na tinutukoy ni Vespucci ay sinunod sa
pangalan ni Amerigo Vsepucci kaya ito ay
nakilala ito bilang America. Ito ay naitala sa
mapa ng Europa kasama ang iba pang bagong
tuklas na mga lupain.
36. • Dahil sa lumalalang paligsahan ng mga ekspedisyon ng
Portugal at Espanya, humihingi ang mga bansang ito ng
tulong ng Papa sa Roma upang mamagitan sa kanilang
paglalabanan.
• Noong 1493 gumuhit ng demarcation line ang Papa, isang
hindi nakikitang linya (imaginary line) mula sa gitna ng
Alantiko tungo sa hilagang Polo hanggang sa katimugang Polo.
Paghahati nhg Mundo
37. • Pinapaliwanag nito na ang lahat na matatagpuang kalupaan
at katubigan sa kanlurang bahagi ng linya ay para sa
Espanya, at sa Silangang bahagi ng linya ay para sa Portugal.
Si Pope Alexander VI ang naglabas ng Papal Bull na
naghahati sa lupain na maaaring tuklasin ng Portugal at
Espanya.
38.
39. • Nagduda ng mga Portuguese sa kinalabasan ng kanilang
pagtatanong kaya nagpetisyon sila na baguhin ang unang
linya na dapat mapunta sa kanila at sa Espanaya. Nakikita
nila na baka lumawak ang panggagalugad ng Espanya sa
Kanluran at maaaring maaapektuhan ang kanilang mga
kalakalan sa Silangan.
40. • Sa pamamagitan ng Kasunduan ng Tordisillas noong 1494,
nagkasundo sila na ang demarcation line ay baguhin at ilayo
pakanluran. Ipinakikita dito na noong panahong iyon
pinaghatian ng lubusan ng Portugal at Espanya ang bahagi
ng mundo na hindi pa nararating ng mga taga Europa.
41. • Taong 1519 nang magsimula ang ekspedisyon ni
Ferdinand Magellan, isang Portuguese na ang paglalakbay
ay pinunduhan ng Espanya. Nilakbay ng kanyang
ekspedisyon ang rutang pakanluran tungong Silangan.
Ang Paglalakbay ni Ferdinand Magellan
42. • Natagpuan nila ang Silangang baybayin ng
South America o bansang Brazil sa
kasalukuyan. Nilakbay din nila ang isang
makitid na daan ng tubig ang Strait of
Magellan ngayon. Pinasok ang malawak na
karagatang Pasipiko hanggang marating ang
Pilipinas.
43. • Isinilang si Ferdinand Magellan noong 1480 sa Sabrosa
Portugal, si Rodrigo Rui de Magalhães at Alda de Mesquita.
Sa haba ng paglalakbay, nakaranas sila ng pag-aalsa ng
mga kasamahan at pagkagutom. Ngunit nalagpasan nila
ang lahat ng ito at nakatagpo ng malaking kayamanan
ginto at pampalasa.
44. • Naging matagumpay din sila na madala sa Katolisismo
ang mga katutubo. Sa pangkalahatan nagpatunay ang
mga ekspedisyon na maaaring ikutin ang mundo at muling
makakabalik sa pinanggalingan.
45. • Pinatunayan nito ng barkong Victoria na nakabalik sa
Espanya, kahit nasawi si Magellan sa laban sa Mactan, ito ang
kauna-unahang circum-navigation o pag-ikot sa mundo.
• Itinama nito ang lumang kaalaman ng mga Europeo na ang
mundo ay patag.
• Naitala sa mapa ang iba pang kalupaan sa Silangan kaya’t lalo
pang nakilala ang mga yaman nito.
46. • Sa pagpasok ng ika-17 siglo napalitan ng mga
Dutch ang mga Portuguese bilang pangunahing
bansang kolonyal sa Asya.
• Inagaw nila ang Moluccas mula sa Portugal at
nagtatag ng bagong sistemang plantasyon kung
saan ang mga lupain ay tinataniman ng mga
halamang mabili sa pamilihan.
• Ang naging epekto nito ay ang sapilitang paggawa
na naging patakaran ng mga Espanyol sa Pilipinas.
Ang Mga Dutch
47. • Nagkaroon ng kolonya ang mga Dutch
sa North America. Pinangunahan ito ng
English na manlalayag na si Henry
Hudson, nanaglalakbay para sa mga
mangangalakal na Dutch. Napasok niya
ang New York Bay noong 1609 at
pinangalanan itong New Netherland.
48. • Noong 1624 isang trade outpost o himpilang pangkalakalan na
itinatag sa rehiyon na New Amsterdam, ito ay kilala sa
kasalukuyan na New York City.
• Kung ihahambing ang pananakop ng mga Dutch sa Amerika, mas
nagtagal ang kanilang kapangyarihan sa Asya dahil sa
pagkakatatag ng Dutch East India Company noong 1602.
• Ang mga daungan nito ang nagbigay ng proteksyon sa monopoly
ng Dutch sa paminta at iba pang pampalasa.
49. • Kay Henry Hudson ipinangalan ang Ilog ng Hudson (Hudson
River) sa Manhattan USA. Nagtatag din ng pamayanan sa
Aprika ang mga Dutch sa pamamagitan ng Boers, mga
magsasakang naninirahan sa Cape of Good Hope.
• Ngunit noong ika-17 siglo humina ang kapangyarihang pang
komersyo ng mga Dutch at ito ay pinalitan ng England bilang
pinakamalakas na emperyong pagkatubigan ng Europa.
50. • Nagbunga ng mga pagbabago ng mga ruta sa kalakalan ang
pagtuklas at paglalayag noong ika-15 at ika-16 na siglo.
• Nawala sa dating kinalalagyan ang Italy sa kalakalan na
kanyang pinamumunuan sa panahong Medieval.
• Naging sentro ng kalakalan ang mga pantalan sa baybay-
dagat ng Atlantic mula sa Espanya, Portugal, France, Planders,
Netherlands at England.
Kahalagahan ng mga Paglalayag at Pagtuklas ng mga Lupain
51. • Sa pagkakatuklas ng mga lupain higit na dumagsa ang mga
kalakal katulad ng mga pampalasa (spices) na nagmula sa
Asya. Sa North America- kape, ginto at pilak; South America-
asukal, at molasses; Kanluran Indies- Indigo (dye).
52. • Ang mga produktong ito ang nagpalawak sa paglaganap ng
mga salaping ginto at pilak na galing sa Mexico (Mejico), Peru
at Chile. Ito ang nagpasimula ng pagtatatag ng mga banko.
Sa dami ng mga salapi ng mga mangangalakal, kinailangan
nilang may paglagyan ng kanilang salaping barya (coins), kaya
ang salaping papel ang kanilang ginamit at ipinakilala sa mga
mangangalakal.
53. • Ang salapi ring ito ang nagbigay-daan sa pagkatatag ng
kapitalismo- ang sistema kung saan namumuhunan ng
kanyang salapi ang isang tao upang magkaroon ng tubo o
interest.
54. • Noong medieval period hindi alam ng mga tao ang pag-iipon
ng salapi, nasisiyahan na sila kung sapat na ang kanilang kita
para sa kanilang pangangailangan. Ngunit sa pag-unlad ng
kalakalan dumami ang salaping kanilang naipon, hindi nila ito
itinago, bagkus ginamit nila itong puhunan para higit na
lumago.
55. •A. Sagutan ang unang kahon: Ang Aking Alam, ang
ikalawang kahon; Nais Malaman, ikatlong kahon; Mga
natutuhan at pang-apat na kahon; Halaga ng natutuhan
sa kasalukuyan.
Pagtataya
56.
57. B. Panuto: Mula sa naging pagtalakay, sagutin ang
tanong sa loob ng kahon.
C. Sagutin at ipaliwanag
Ano ang kahalagahan ng mga paglalayag at pagtuklas
ng mga lupain?
58. Dahilan Pangyayari Epekto
Unang Yugto ng
Imperyalismo
Paghahanap ng mga
Pampalasa
Ang Paghahangad ng
Espanya ng Kayamanan
Ang Paglalakbay ni
Ferdinand Magellan
Pagpasok ng mga Dutch
B.
