AKSARAY TEKNİK BİLİMLER MYOBilgisayar Programcılığı İ.Ö Yasin BELLIKLI

1. 1
AKSARAY TEKNİK BİLİMLER MYO
Bilgisayar Programcılığı
Anakartlar
24.03.2016

2. 1) ANAKART NEDİR?
2) ANAKART TARİHÇESİ
3) ANAKARTLARIN YAPISI
4) ANAKARTIN ÇALIŞMASI
5) ANAKARTLARIN BİLEŞENLERİ
6) ANAKART – Portlar ve Konnektörler
7) ANAKART TÜRLERİ
8) ANAKART ÜRETİCİLERİ
2

3. 3

4.  Bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik sistemin,
tüm iç ve dış donanım birimlerinin üzerindeki
bağlantı portlarına bağlandığı en temel
parçadır.
 Güç kaynağından gelen gücü sisteme dağıtır.
 Bütün donanımların bağlantısı anakart ile
sağlanır.
 Diğer donanım elemanlarının özellikleri
anakarta göre seçilir.
4

5.  Anakart, yıllar önce kullanılmaya başlanmış olan
bir devre kartı olup, farklı bileşenlerin de
eklenmesiyle yaptıkları işler ve kullandıkları
sistem özellikleri değişmiştir.
 İlk anakart 1982 yılında IBM tarafından
geliştirilmiştir.
 Üzerinde Intel 8088 işlemci, bellek (RAM) ve
çeşitli kartların takılabileceği yuvalar
bulunmaktaydı.
5

6.  1980’li yılların sonunda diğer sürücüler, girişler
ve giriş-çıkış yongaları içermeye başladı.
 1990’lı yılların sonlarından itibaren ise,
ses,video, depolama gibi fonksiyonları
destekledi. Sadece ekran kartı ayrı bir bileşen
olarak kalmaya devam etmektedir.
6

7.  IBM tarafından üretilen ilk anakart(1982)
Kaynak -- http://www.dijitaller.com/wp-content/uploads/2015/10/5150_early_motherboard_2048x1489-1024-x-744-1024x744.jpg 7

8.  Anakartlar, Fiberglastan’dan yapılmış, üzerinde
bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yeşil
bir levhadır.
 Bu levha, Baskılı Devre Kartı (PCB)
plakalarından oluşur. Buradaki her bir yola iz
(traces) denir.
 Elektronik bileşen ve bağlantıların yanında,
soket, slot ve başlıklar gibi yapıları da içerir.
8

9.  Temel görevi bileşenler ve birimler arasında veri
akışını sağlamaktır.
 Tüm bileşenler yonga seti(chipset) adı verilen
entegre devrelere bağlıdır. Yonga setleri
anakartın beyni olarak da tanımlanabilir.
 Bunlar tüm sistemin uyum içinde çalışmasını
sağlar.
9

10.  Yonga Seti : Anakartın beynidir.
 Bir dizi işlem denetçiliği yapan entegre devre.
 Veri akışını denetler.
 Bilgisayarın kalitesi, hızı ve özellikleri üzerinde
önemli bir etkiye sahiptir.
 Kuzey Köprüsü : İşlemciden, bellekten, AGP
veya PCI ekspres veri yollarının kontrolünü
yapar.
 Güney Köprüsü : Giriş-çıkış birimlerinden, güç
yönetiminden, PCI veriyolundan, USB ve
anakarta entegre özelliklerden(ses ve ethernet
gibi) sorumludur. 10

11.  Anakart üzerindeki birimlerin bilgi alışverişini
sağlayan bağlantı yollarıdır.
 Bant genişliği : Birim zamanda aktarılabilecek
veri miktarı.
 ISA
 PCI
 AGP
 PCI-X
 PCI-Expres
11

12.  1984 yılında geliştirilmiştir.
 8-16 bit veriyoluna sahiptir.
 Bant genişliği çok düşüktür.
 Adres yolu 24 bittir.
 Hızı 8.33 Mega Hertz’dir.
 Tak ve çalıştır özelliği yoktur.
12

13.  Intel tarafından 1993 yılında geliştirilmiştir.
 64 bitlik kapasiteye sahiptir.
 Bu slotlara TV kartı, ethernet kartı, ses kartı, ağ
kartı gibi harici donanımlar takılır.
 Tümleşik teknolojinin kullanımının artmasıyla
PCI slotlarına takılacak donanım kartları
azalmıştır.
 Tak-çalıştır desteklidir.
13

14.  32 bit genişliğindedir.
 66 MHz hızında çalışır. Bant genişliği 266 MB/s
 Özel bir sinyalleşme metoduyla 2,4,8 kat daha
hızlı veri akışı (2xAGP,4xAGP,8xAGP)
 2xAGP de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır.
 Sadece ekran kartları takılabilir.
14

15.  Server platformlarında kullanılır.
 Amacı, daha fazla bant genişliği sağlayıp
«Gigabit Ethernet» gibi server platformlarında
gerekli bant genişliğini sağlamaktır.
15

16.  Sistem belleğini daha ekonomik kullanır.
 Ekran kartı ve diğer donanım maliyetlerini
kısma imkanı verir. PCI ve AGP’nin yerine
geçecek yeni veri yoludur.
 Ekran kartı ve diğer donanım kartları takılabilir.
 PCI 1.1 250 MB/sn
 PCI 2.0500 MB/sn
 PCI 3.0500 MB/sn üstünde
 PCI 4.0Henüz bilinmiyor.
16

17. Kaynak -- http://www.hakkindakisabilgi.net/wp-content/uploads/2015/02/veriyollari-hiz-grafigi.png
17

18.  PS/2 Portu : Klavye, fare girişi
 USB 3.0 ve 2.0 Port : USB aygıtlar bağlanır.
 S/PDIF : Dijital ses çıkışını sağlar.
 Firewire Port : Video cihazlar, kameralar, harici
diskler
 e-SATA Port : Harici diskler
 LAN (RJ-45) Portu : Yerel ağa ve internete
bağlanmak için kullanılır.
18

19. Kaynak -- http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/054003/Anakartlar%20Ve%20Kasalar.pdf
19

20.  Ses Girişi ve Çıkışı: Kulaklık, 5+1, 7+1 gibi
 Ses Girişi : Açık mavi
 Ses Çıkışı : Açık yeşil
 Mikrofon Girişi : Pembe
 Paralel Port
 Seri Port
 VGA Port
 DVI Port
20

21.  Floppy Bağlantısı : Disket sürücü
 IDE bağlantısı : Harddisk, CD, DVD
 Bir ide portuna birden fazla cihaz
bağlanacaksa MASTER ve SLAVE cihazlar
jumper ayarları ile belirlenmelidir.
 e-SATA Konnektörleri : Saniyede 150 MB veri
akışı sağlar.
 Fan Konnektörleri
 Dijital Ses Konnektörü
21

22.  USB Konnektörler : Çeşitli çevre birimleri (yazıcı,
video kamera vb.)
 İşlemci Soketi
 Bellek Yuvaları
 BIOS Pili
22

23.  Intel Yonga Setleri
 Z87: Hız aşırma(overclock), 6 sata 6GB/s portu, 6 USB
3.0 port, 4 Ram
 H87:6 sata 6GB/s portu, 6 USB 3.0 port, 4 Ram
 H81:2 sata 6GB/s,4 Sata 3GB/s port, 4 USB 3.0 port, 2
Ram
23

24.  AMD Yonga Seti : Kendi işlemcilerine uygun
yonga seti üretirler.
 AMD 990FX, SB950 vb.
 Son çıkan yonga seti : 990FX
 SATA 6.0 Gbps desteği,
 PCI 2.0 desteği
24

25.  VIA Yonga Seti : Artık üretilemeyen bir yonga
seti çeşididir. Son iki yonga seti K8T900 ve VIA
PT890.
 SIS Yonga Seti : Hem intel hem de AMD için
yonga seti üretir. Intel için Sis662 64 bit
teknolojisini, çift çekirdekli işlemcileri ve PCI-e
veriyolunu tam olarak destekler. AMD için
üretilen SiS761GX de bu özellikleri
desteklemektedir.
25

26.  Anakartlar belirli standartlar çerçevesinde
üretilmektedir.
 Anakartlar hızlı gelişen teknoloji ile birlikte
sürekli değişim içerisindedirler.
26

27.  XT Anakartlar:
 İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan anakarttır.
 8086 ve 8088 mikroişlemcileri için üretilmiş olup
işlemci değişmesi durumunda anakartın da
değişmesi gerekiyordu.
27

28.  XT Anakart
28

29.  AT Anakartlar (AT:Advanced Technology)
 Bilgisayar ilk icat edildiğinde, ortalama bir
bilgisayara takılan cihazlar bir ekran ve bir
klavyeydi.
 AT, bunu idare etmek için tasarlanmıştı.
 ISA, PCI ve AGP gibi veriyolarını desteklemesine
rağmen PS/2 desteği yoktur.
 AT anakartları, XT anakartlarından farklı olarak
işlemcinin değiştirilmesine de olanaklık
sağlamaktadır.
29

30.  AT Anakartlar
30

31.  PLX ve NLX Anakartlar
 NLX ve LPX anakartları yuvalara fare, yazıcı,
hoparlörlerin eklenmesi ile AT kartlarının ince yapılı
şekil faktörü olarak söyleyebiliriz.
 Esnek olmaması NLX ve LPX anakartlar en büyük
dezavantajı
31

32.  ATX Anakartlar
 1995 yılından itibaren ATX anakartları kullanılmaya
başlanmış olup günümüzde mikro-ATX ile birlikte en
çok kullanılan anakarttır.
 ATX anakartları, güç kaynağının yeri daha iyi bir
hava dolaşımına müsaade eder.
 ATX kartlarında işlemci ve bellek, erişimi daha kolay
bir yere yerleştirilmiştir.
32

33.  ATX Anakartlar
33

34.  Mikro-ATX ve Flex-ATX Anakartları (Intel)
 ATX kartları, özel kullanımlar için iki yeni alt türün
ortaya çıkmasına imkan verdi.
 Boyut olarak küçük olan bu kartlar yine ATX kartları
işlevlerini görmektedirler.
 Mikro-ATX en çok kullaılan ekran kartlarındandır.
34

35.  Mikro-ATX ve Flex-ATX Anakartları
35

36.  BTX Anakartlar
 Hızlı işlemciler ve güçlü ekran kartlarının yarattığı
olağandışı boyutlardaki ısı, BTX, yani geliştirilmiş
dengelenmiş teknoloji (Balanced Technology
eXtended) adıyla anılan, en “serin” yeni şekil ana kartı
faktörünü yaratmasına sebep oldu.
 BTX anakartlarının aşama kaydetmesi için zaman
gerekmektedir.
36

37.  E-ATX Anakartlar
 E-ATX anakartı, genelikle sunucu sistemlerinde ve
profesyonel çalışma istiyacı olan çalışma alanlarında
kullanılmaktadır.
 E-ATX anakartları çift veya daha fazla çalışma
ihtiyacına göre üretilmiş olup, işlemci ve diğer
bileşenlerin çalışması da ona göre tasarlanmıştır.
37

38.  E-ATX Anakartlar
38

39.  ATX Serisi Anakartlar
39

40.  Gömülü Sistem Anakartları
 Mini-ITX, Micro-ITX, ATX ve PC/104 anakartlarıdır.
40

41.  Gömülü Sistem Anakartları
41

42.  PC-104
 Gömülü bilgisayar sistemleri oluşturmak için
birbirine bağlanmış bilgisayar uyumlu parçacıklar
(modül) için bi
 Bu tip sistemler genelde fabrikalarda,
laboratuvarlarda ve karmaşık bir sisteme
programlanabilir kontroller sağlayan mekanizmalarda
rastlanır.
 "PC/104" ismi özel birleştirilmiş 104 pinlik veri
yolundan üretilmiştir.
42

43.  PC-104 Anakartları
43

44.  PC-104 Anakartları
 PC/104 kartları 4 inç x 4 inç ebatlarında olmasına
rağmen bu boyutlara göre güçlüdürler.
 PC/104 ürünleri düşük enerji tüketmesine, az alan
kaplamasına ve modüler olmasına dikkat edilerek
tasarlanır.
44

45.  PC-104 Anakartları
 PC / 104 sistemleri dünya genelinde ve uzayda
sayısız uygulamalarda dağıtılır.
 Ekipman arızası bir seçenek olmadığı nedeniyle
engebeli tasarımı, PC / 104 sistemleri ideal aşırı
ortamlarda uygundur.
45

46.  PC-104 Anakartlarının kullanıldıkları alanları
46

47.  Mini-ITX ve Mikro-ITX Anakartları
 Genellikle küçük form faktörü bilgisayar sistemlerinde
kullanılır.
 Bu anakartların en bütük özellikleri küçük boyutlu
olması ve olabildiğince az ses çıkarmalarıdır.
47

48.  Mini-ITX ve Mikro-ITX Anakartları
 Digital serisi tabelalarda
 POS makinelerinde
 ATM sistemlerinde
 Güvenlik (kamera) sistemlerinde
48

49. 49