Anakartlar MotherBoards

1. ~ Anakartlar ~
~Motherboards ~
~ Mainboards ~
152120111048 – Emre ÖZTÜRK
152120111022 – Selim CİHAN
152120111050 – Mustafa SARAÇ
152120111051 – Aydın SARICAN

2. Anakartlar
▫ Bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik sistemin,
tüm iç ve dış donanım birimlerinin üzerindeki
bağlantı portlarına bağlandığı en temel parçadır.
▫ Güç kaynağından gelen gücü sisteme dağıtır.
▫ Tüm donanımların bağlantısı anakart ile sağlanır.
▫ Diğer donanım elemanlarının özellikleri anakarta
göre seçilir.

3. Anakartlar
▫ İlk anakart 1982 yılında IBM tarafından
geliştirilmiştir. Üzerinde Intel 8088 işlemci, bellek
(RAM) ve çeşitli kartların takılabileceği yuvalar
bulunmaktaydı.
▫ 1980’li yılların sonunda diğer sürücüler, girişler ve
giriş-çıkış yongaları içermeye başladı.
▫ 1990’lı yılların sonlarından itibaren ise, ses,video,
depolama gibi fonksiyonları destekledi. Sadece
ekran kartı ayrı bir bileşen olarak kalmaya devam
etmektedir.

4. Anakartlar
▫ IBM tarafından üretilen ilk anakart(1982)
Kaynak -- http://www.dijitaller.com/wp-content/uploads/2015/10/5150_early_motherboard_2048x1489-1024-x-744-1024x744.jpg

5. Anakartların Yapısı
▫ Anakartlar, Fiberglastan’dan yapılmış, üzerinde
bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yeşil bir
levhadır.Bu levha, Baskılı Devre Kartı (PCB)
plakalarından oluşur. Buradaki her bir yola iz
(traces) denir.
▫ Elektronik bileşen ve bağlantıların yanında, soket,
slot ve başlıklar gibi yapıları da içerir.

6. Anakartlarların Çalışması
▫ Temel görevi bileşenler ve birimler arasında veri
akışını sağlamaktır.
▫ Tüm bileşenler yonga seti(chipset) adı verilen
entegre devrelere bağlıdır. Yonga setleri anakartın
beyni olarak da tanımlanabilir. Bunlar tüm sistemin
uyum içinde çalışmasını sağlar.

7. Anakartlar Bileşenleri
▫ Yonga Seti : Anakartın beynidir.
▫ Bir dizi işlem denetçiliği yapan entegre devre.
▫ Veri akışını denetler.
▫ Bilgisayarın kalitesi, hızı ve özellikleri üzerinde önemli
bir etkiye sahiptir.
▫ Kuzey Köprüsü : İşlemciden, bellekten, AGP veya PCI
ekspres veri yollarının kontrolünü yapar.
▫ Güney Köprüsü : Giriş-çıkış birimlerinden, güç
yönetiminden, PCI veriyolundan, USB ve anakarta
entegre özelliklerden(ses ve ethernet gibi) sorumludur.

8. Anakartlarda Veri Yolları (BUS)
▫ Veri yolları anakart üzerindeki birimlerin bilgi
alışverişini sağlayan bağlantı yollarıdır.
▫ ISA
▫ PCI
▫ AGP
▫ PCI-X
▫ PCI-Expres

9. ISA (Industry Standard Architecture)
▫ 1984 yılında geliştirilmiştir.
▫ 8-16 bit veriyoluna sahiptir.
▫ Bant genişliği çok düşüktür.
▫ Adres yolu 24 bittir.
▫ Hızı 8.33 Mega Hertz’dir.
▫ Tak ve çalıştır özelliği yoktur.

10. PCI (Çevre Birimleri Bağlantı Kartı)
▫ Intel tarafından 1993 yılında geliştirilmiştir.
▫ 64 bitlik kapasiteye sahiptir.
▫ Slotlara TV kartı, ethernet kartı, ses kartı, ağ kartı
gibi harici donanımlar takılır.
▫ Tümleşik teknolojinin kullanımının artmasıyla PCI
slotlarına takılacak donanım kartları azalmıştır.
▫ Tak-çalıştır desteklidir.

11. AGP (Hızlandırılmış Grafik Portu)
▫ 32 bit genişliğindedir.
▫ 66 MHz hızında çalışır. Bant genişliği 266 MB/s
▫ Özel bir sinyalleşme metoduyla 2,4,8 kat daha hızlı
veri akışı (2xAGP,4xAGP,8xAGP)
▫ 2xAGP de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır.
▫ Sadece ekran kartları takılabilir.

12. PCI-X (Genişletilmiş Çevre Birimleri
Bağlantı Kartları)
• Server platformlarında kullanılır.
• Amacı, daha fazla bant genişliği sağlayıp
«Gigabit Ethernet» gibi server platformlarında
gerekli bant genişliğini sağlamaktır.

13. PCI Express (PCI-e)
▫ Sistem belleğini daha ekonomik kullanır.
▫ Ekran kartı ve diğer donanım maliyetlerini kısma
imkanı verir. PCI ve AGP’nin yerine geçecek yeni
veri yoludur.
▫ Ekran kartı ve diğer donanım kartları takılabilir.
▫ PCI 1.1 250 MB/sn
▫ PCI 2.0500 MB/sn
▫ PCI 3.0500 MB/sn üstünde
▫ PCI 4.0Henüz bilinmiyor.

14. Veriyolları Hız Grafiği
Kaynak -- http://www.hakkindakisabilgi.net/wp-content/uploads/2015/02/veriyollari-hiz-grafigi.png

15. Portlar ve Konnektörler
▫ PS/2 Portu : Klavye, fare girişi
▫ USB 3.0 ve 2.0 Port : USB aygıtlar bağlanır.
▫ S/PDIF : Dijital ses çıkışını sağlar.
▫ Firewire Port : Video cihazlar, kameralar, harici
diskler
▫ e-SATA Port : Harici diskler
▫ LAN (RJ-45) Portu : Yerel ağa ve internete
bağlanmak için kullanılır.

16. Veri Hız Karşılaştırmaları
Kaynak -- http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/054003/Anakartlar%20Ve%20Kasalar.pdf

17. Portlar ve Konnektörler
▫ Ses Girişi ve Çıkışı: Kulaklık, 5+1, 7+1 gibi
▫ Ses Girişi : Açık mavi
▫ Ses Çıkışı : Açık yeşil
▫ Mikrofon Girişi : Pembe
▫ Paralel Port
▫ Seri Port
▫ VGA Port
▫ DVI Port

18. Portlar
▫ Floppy Bağlantısı : Disket sürücü
▫ IDE bağlantısı : Harddisk, CD, DVD
 Bir ide portuna birden fazla cihaz bağlanacaksa
MASTER ve SLAVE cihazlar jumper ayarları ile
belirlenmelidir.
▫ e-SATA Konnektörleri : Saniyede 150 MB veri akışı
sağlar.
▫ Fan Konnektörleri
▫ Dijital Ses Konnektörü

19. Portlar
▫ USB Konnektörler : Çeşitli çevre birimleri (yazıcı,
video kamera vb.)
▫ İşlemci Soketi
▫ Bellek Yuvaları
▫ BIOS Pili

20. Yonga Setleri (Chipsets)
▫ Intel Yonga Setleri
 Z87: Hız aşırma(overclock), 6 sata 6GB/s portu, 6 USB
3.0 port, 4 Ram
 H87:6 sata 6GB/s portu, 6 USB 3.0 port, 4 Ram
 H81:2 sata 6GB/s,4 Sata 3GB/s port, 4 USB 3.0 port, 2
Ram

21. Yonga Setleri (Chipsets)
▫ AMD Yonga Seti : Kendi işlemcilerine uygun yonga
seti üretirler.
 AMD 990FX, SB950 vb.
 Son çıkan yonga seti : 990FX
 SATA 6.0 Gbps desteği,
 PCI 2.0 desteği

22. Yonga Setleri (Chipsets)
▫ VIA Yonga Seti : Artık üretilemeyen bir yonga seti
çeşididir. Son iki yonga seti K8T900 ve VIA PT890.
▫ SIS Yonga Seti : Hem intel hem de AMD için yonga
seti üretir. Intel için Sis662 64 bit teknolojisini, çift
çekirdekli işlemcileri ve PCI-e veriyolunu tam
olarak destekler. AMD için üretilen SiS761GX de bu
özellikleri desteklemektedir.

23. Anakart Çeşitleri
▫ Anakartlar belirli standartlar çerçevesinde
üretilmektedir.
▫ Anakartlar hızlı gelişen teknoloji ile birlikte sürekli
değişim içerisindedirler.

24. Anakart Çeşitleri
▫ XT Anakartlar:
 İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan anakarttır.
 8086 ve 8088 mikroişlemcileri için üretilmiş olup
işlemci değişmesi durumunda anakartın da
değişmesi gerekiyordu.

25. Anakart Çeşitleri
▫ XT Anakart

26. Anakart Çeşitleri
▫ AT Anakartlar (AT:Advanced Technology)
 Bilgisayar ilk icat edildiğinde, ortalama bir bilgisayara
takılan cihazlar bir ekran ve bir klavyeydi.
 AT, bunu idare etmek için tasarlanmıştı.
 ISA, PCI ve AGP gibi veriyolarını desteklemesine rağmen
PS/2 desteği yoktur.
 AT anakartları, XT anakartlarından farklı olarak
işlemcinin değiştirilmesine de olanaklık sağlamaktadır.

27. Anakart Çeşitleri
• AT Anakartlar

28. Anakart Çeşitleri
▫ PLX ve NLX Anakartlar
 NLX ve LPX anakartları yuvalara fare, yazıcı,
hoparlörlerin eklenmesi ile AT kartlarının ince yapılı
şekil faktörü olarak söyleyebiliriz.
 Esnek olmaması NLX ve LPX anakartlar en büyük
dezavantajı

29. Anakart Çeşitleri
▫ ATX Anakartlar
 1995 yılından itibaren ATX anakartları kullanılmaya
başlanmış olup günümüzde mikro-ATX ile birlikte en
çok kullanılan anakarttır.
 ATX anakartları, güç kaynağının yeri daha iyi bir
hava dolaşımına müsaade eder.
 ATX kartlarında işlemci ve bellek, erişimi daha kolay
bir yere yerleştirilmiştir.

30. Anakart Çeşitleri
▫ ATX Anakartlar

31. Anakart Çeşitleri
▫ Mikro-ATX ve Flex-ATX Anakartları (Intel)
 ATX kartları, özel kullanımlar için iki yeni alt türün
ortaya çıkmasına imkan verdi.
 Boyut olarak küçük olan kartlar yine ATX kartları
işlevlerini görmektedirler.
 Mikro-ATX en çok kullaılan ana kartlarındandır.

32. Anakart Çeşitleri
▫ Mikro-ATX ve Flex-ATX Anakartları

33. Anakart Çeşitleri
▫ BTX Anakartlar
 Hızlı işlemciler ve güçlü ekran kartlarının yarattığı
olağandışı boyutlardaki ısı, BTX, yani geliştirilmiş
dengelenmiş teknoloji (Balanced Technology
eXtended) adıyla anılan, en “serin” yeni şekil ana
kartı faktörünü yaratmasına sebep oldu.
 BTX anakartlarının aşama kaydetmesi için zaman
gerekmektedir.

34. Anakart Çeşitleri
• E-ATX Anakartlar
▫ E-ATX anakartı, genelikle sunucu sistemlerinde ve
profesyonel çalışma istiyacı olan çalışma
alanlarında kullanılmaktadır.
▫ E-ATX anakartları çift veya daha fazla çalışma
ihtiyacına göre üretilmiş olup, işlemci ve diğer
bileşenlerin çalışması da ona göre tasarlanmıştır.

35. Anakart Çeşitleri
▫ E-ATX Anakartlar

36. Anakart Çeşitleri
▫ ATX Serisi Anakartlar

37. Anakart Çeşitleri
▫ Gömülü Sistem Anakartları
 Mini-ITX, Micro-ITX, ATX ve PC/104 anakartlarıdır.

38. Anakart Çeşitleri
▫ PC-104
 Gömülü bilgisayar sistemleri oluşturmak için
birbirine bağlanmış bilgisayar uyumlu parçacıklar
(modül) için bi
 Bu tip sistemler genelde fabrikalarda,
laboratuvarlarda ve karmaşık bir sisteme
programlanabilir kontroller sağlayan
mekanizmalarda rastlanır.
 "PC/104" ismi özel birleştirilmiş 104 pinlik veri
yolundan üretilmiştir.

39. Anakart Çeşitleri
▫ PC-104 Anakartları

40. Anakart Çeşitleri
▫ PC-104 Anakartları
 PC/104 kartları 4 inç x 4 inç ebatlarında olmasına
rağmen bu boyutlara göre güçlüdürler.
 PC/104 ürünleri düşük enerji tüketmesine, az alan
kaplamasına ve modüler olmasına dikkat edilerek
tasarlanır.

41. Anakart Çeşitleri
▫ PC-104 Anakartları
 PC / 104 sistemleri dünya genelinde ve uzayda
sayısız uygulamalarda dağıtılır.
 Ekipman arızası bir seçenek olmadığı nedeniyle
engebeli tasarımı, PC / 104 sistemleri ideal aşırı
ortamlarda uygundur.

42. Anakart Çeşitleri
▫ PC-104 Anakartlarının kullanıldıkları alanları

43. Anakart Çeşitleri
▫ Mini-ITX ve Mikro-ITX Anakartları
 Genellikle küçük form faktörü bilgisayar
sistemlerinde kullanılır.
 Bu anakartların en bütük özellikleri küçük boyutlu
olması ve olabildiğince az ses çıkarmalarıdır.

44. Anakart Çeşitleri
▫ Mini-ITX ve Mikro-ITX Anakartları
 Digital serisi tabelaları
 POS makineleri
 ATM sistemleri
 Güvenlik (kamera) sistemleri kullanım
alanlarındandır.