1. Tic.Meslek
serhat
Gören
10/d
BTT
• Anakartlar
• İşlemciler
• Belekler

2. ANAKART ( MAIN BOARD )

3. ANAKART NEDİR ?
Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini
sağlayan elektronik devredir. Fiberglastan (sert bir plastik türevi) yapılmış, üzerinde
bakır yolların bulunduğu; genellikle koyu yeşil bir levhadır. Ana kart üzerinde, mikro
işlemci yuvası , bellek, genişleme yuvaları, BIOS , diğer kartlar için genişletme yuvaları
ve diğer yardımcı devreler (sistem saati, kontrol devreleri gibi) yer almaktadır.

4. Bir PC'nin hangi özelliklere sahip
olabileceğini belirleyen en önemli
bileşendir. Çünkü ana kart üzerindeki
elektronik bileşenler; bu PC'ye hangi tür
işlemciler takılabileceğini, maksimum
bellek kapasitesinin ne kadar olabileceğini,
bazı bileşenlerin hangi hızlara
çıkabileceğini, hangi yeni donanım
teknolojilerini destekleyebileceğini
belirliyor.

5. ANAKART ÇEŞİTLERİ
XT Anakartlar AT Anakartlar ATX Anakartlar

6. XT ANAKART
İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan ana kartlardır. 8086 veya 8088
mikroişlemcileri üzerinde sabit olarak taşıyan bu ana kartın ek donanım birimi
sadece 8 bit olmalıdır.

7. AT ANAKART
XT anakartlardan sonra günümüzde kullanılan ATX anakartlara benzeyen ama
sadece 5 ve 12 volt güç alan anakartlardır.PS/2 desteği yoktur.ISA, PCI ve
AGP veri yolları ile değiştirilebilir işlemci desteği sunar.
Anakart üreticileri yıllarca IBM uyumlu anakartlar ürettiler.Bu standartların
başında gelen AT modeli 1982’den itibaren kullanılmaktadır.

8. Günümüzde kullanımını ATX anakartlara bırakmış eski nesil anakart
çeşitlerindendir.
AT anakartlar çeşitli boyutlarda olabilmektedir. AT anakartların büyüklükleri
eski nesil Pentium işlemcilerle uyumlu olarak 1/3 AT veya ¾ AT olarak
isimlendirilmekteydi.AT anakartlar Pentium3 serisine kadar yenilenerek
geldiler. AT anakart alırken dikkat edilmesi gereken iki unsur vardır.bunlar
klavye sirişi günümüzde yaygın olarak kullanılanlardan farklı
olmasıdır.Klavye girişi günümüzde artık kullanılmayan geniş uçlu klavye
girişidir.fakat normal PS/2 klavyenin ucuna dönüştürücü kullanılarak bu
problem çözülmektedir.Kasa seçimine dikat edilmesi gereken nokta ise, güç
kaynağının ana karta takıldığı konektörün uygunluğudur.Bu sorunu göz
önünde tutan bazı anakart üreticileri, AT anakartlar üzerinde yaygın olarak
kullanılan her iki güç konnektörüde kullanılmıştır.fakat her ana kartta iki çeşit
konektör bulunmayabilir

9. ATX ANAKART
Kendinden önceki ana kart standartlarına göre daha fazla giriş/çıkış birimi
sunar. Bellek yuvaları orta kısımda yer alır ve erişimi kolaydır.ATX ana
kartları kullanmak için ATX kasalar gerekir. İşletim sisteminin özelliklerine
göre güç yönetimi düzenlenebilir. Örneğin Windows işletim sistemi
kapatıldığında bilgisayarın otomatik olarak kapatılması sağlanabilir.

10. ANAKARTIN YAPISI
A AD1885 ses kodlayıcısı M IDE konnektörleri
B Intel 82562ET PLC aygıtı (opsiyonell) N Yardımcı güç konnektörü (opsiyonel)
O SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsü (SMSC LPC47M132 I/O kontrolcüsü
C AGP konnektör (AGP Pro50 konnektör(opsiyonel))
(opsiyonel))
D Arka panel konnektörleri P Ön panel konnektörü
E +12 V güç konnektörü (ATX12V) Q Batarya
F Intel 82850 MCH (Kuzey Köprüsü) R Hoparlör
G mPGA478 işlemci soketi S Intel 82802AB 4 Mbit FWH
H Donanım monitörü T Intel 82801BA ICH2 (Güney Köprüsü)
I RAMBUS Bankası 0 (RIMM1 ve RIMM2) U NEC mPD720100 USB 2.0 ana kontrolcüsü (opsiyonel)
J RAMBUS Bankası 1 (RIMM3 ve RIMM4) V PCI bus'a kartlar eklemek için slotlar
K Güç konnektörü W CNR konnektörü (opsiyonel)
L Disket sürücüsü konnektörü

11. CHİPSET (Yonga Seti)

12. Yonga seti (chipset) ana kartın "beynini" oluşturan
entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarın trafik polisleri
diyebiliriz: işlemci, önbellek, sistem veri yolları, çevre
birimleri; kısacası PC içindeki her şey arasındaki veri
akışını denetlerler. Veri akışı, PC'nin pek çok parçasının
işlemesi ve performansı açısından çok önemli
olduğundan, yonga seti de PC'nizin kalitesi, özellikleri
ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç
bileşenden biridir Eski sistemlerde PC' nin farklı
bileşen ve işlevlerini, çok sayıda yonga denetlerdi. Yeni
sistemlerde hem maliyeti düşürmek hem tasarımı
basitleştirmek hem de daha iyi uyumluluk sağlamak
için bu yongalar, tek bir yonga seti olarak düzenlendi.
Günümüzde en yaygın yonga seti Intel ve AMD
tarafından üretilmektedir.Bu firmalar sadece kendi
mikroişlemcilerine uygun yonga seti üretmektedirler.
Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc. (ALI),
VIA gibi üretici firmaların da geliştirdiği popüler yonga
setleri vardır. Chipset'lerdeki gelişmeler
işlemcilerdeki gelişmelere paralel olarak
ilerlemektedir. Yeni bir RAM ya da veri yolu
teknolojisi geliştirildiği zaman bunu işlemciye
aktaracak olan Chipsetler de geliştirilir.

13. AGP veri yolunu sadece ekran kartları kullanmaktadır. Bu nedenle veri
yolunun tüm bant genişliği ekran kartları için çalışmış olmaktadır. Tüm bant
genişliği sadece ekran kartı için kullanıldığından, bu yolu kullanan ekran
kartlarının performansı pci veri yolunu kullanan ekran kartlarına nazaran
oldukça yüksek olmaktadır.
AGP veri yolu, standart olarak 66MHz bir saat frekansı ile çalışır. Bu çalışma
hızı, saat frekansının inen ve çıkan kenarları beraber kullanılarak AGP 2X
şeklinde geliştirilmiştir. Aynı anda birbiri ile çakışmayan birden fazla saat
frekansı kullanılarak da AGP 4X ve AGP 8X veri yoları kullanılmıştır.

14. PCI Express
PCI Express PCI veri yolunda kullanılan paralel veri iletimi mimarisinin yerine seri çalışan ve noktadan
noktaya iletişim mimarisini kullanan bir teknoloji getiriyor. İki PCIe aygıtı bir linkle bağlanıyor ve her bir
link, bir ve birden fazla yollar meydana getiriyor. Meydana gelen her yol da iki adet düşük-voltaj değerine
sahip oluyor. Bu voltaj diferansiyeli de karşıt yönlerde saniyede 2.5Gb veri taşıyabilen bir sinyal çiftini
oluşturuyor. Çiftlerden biri gönderme (transmitting) işini yaparken, diğeri de alma (receiving) işini yapıyor.
Bant genişliğini daha da artırmak içinse, oluşturulan yolların birden fazlası paralel bir şekilde (x1, x2, x4,
x8, x12, x16 veya x32 yol) iki PCIe aygıtı arasına yerleştirilip her bir yolun ayrı ayrı sahip olduğu bant
genişliğinin birleştirilmesi yoluna gidiliyor. İşte örneğin grafik kartları için kullanılan PCI Express x16 veri
yolunun anlamı, "16 adet paralel yolun birleştirilerek" bu yolun sağlanması demek. Tahmin edebileceğiniz
gibi sistemde en fazla bant genişliğine ihtiyaç duyan veri yolu, grafik kartlarının kullanmak zorunda
oldukları veri yolları. Bu önceden AGP iken, şimdi PCI Express x16 hâline gelmiş. Bu da her yönde
saniyede 4Gb'lik bir veri akışı demek. Yakın bir gelecekte linklerin sahip olduğu sinyal oranının artırılarak
ya da yan yana daha fazla yol konarak daha fazla bant genişliğinin elde edilmesi düşünülüyor.

15. IDE-ATA Portu:
Bu port ise bilgisayarımıza CDRom, CRrewriter, DVDRom, IDE Destekli
Harddiskleri bağlamak için kullanılmaktadır. Integrated Drive Elektronics -
Dahili Sürücü Elektroniği terimlerinin kısaltması ile elde edilmiş olan bu
arabirimin üst versiyonları 100MHZ hıza ve 48 bit ile 144PB depolama
kapasitesine sahiptir. Paralel ATA olarak adlandırılan bu arabirimde veriler 40
gözlü kablolar ile iletilmekte ve aynı kablo üstüne birden fazla IDE destekli
parça takılabilmektedir.

16. Sata ve Sata 2 Portları:
Bu portlar ise ATA arabiriminin paralel moddan seri moda ve bazı geliştirilmeler
yapılmasıyla elde edilmiştir. Veri transfer hızları çok büyük ölçüde artmakla
birlikte yeni sürümde sata 2.0 ile 3.0Gb/saniye veya 300MB/saniye veri transferi
sağlayabilmektedir. Kullanılan kablo teknolojisi ile kasa içinde daha ergonomik
bir kullanım sağlanmaktadır. 4 Pin ile harddisk anakart arasında veri iletişimi
sağlanmaktadır. Yakın zamanda sata 3.0 ın çıkması ile birlikte veri transfer hızı
6.0Gb/Saniye düzeyine çıkacaktır. Bu portlar anakart işlemcilerine direk
bağlantılı değildir. Kablolardan gelen veriler öncelikle bu iletişim protokolü için
özel olarak üretilen sata kontrolcü entegreleri tarafından işlenip chipsete
aktarılmaktadır.

17. Bios ve Bios Pili
Bios'da ana kartta sistem açılışında gerekli olan bilgiler ve sistemin neleri
desteklediği ile ilgili bilgiler mevcuttur. Bios Pili ise ana kart üzerinde elektrik akımı
olmadığı durumlarda bazı önemli bilgilerin tutulması amacıyla kullanılan çok küçük
bir güce sahip pildir.

18. Portlar
Ana kartın dış birimlerle bağlantı kurduğu özel yapılardır. Bağlantı kurulacak
birim ile iletişim kurmaya uygun fiziksel yapıdadır. Portların bir kısmı kasanın
içindedir ve bu portlara hard disk gibi kasa içine monte edilen birimler
bağlanır.Bazı portlarda kasa yüzeyinde ana karta monteli şekilde bulunur. Bu
portlara kasa dışından ulaşılır ve mikrofon gibi kasa dışında bulunması gereken
cihazlar bağlanır.Bazı portların ana kartın yüzeninde olmasına rağmen istenirse
bir uzatma kablosu ile kasa üzerinde ayrılmış özel bölümlere taşınabilir.Örneğin
ek USB portları özel USB uzatma kabloları ile kasa yüzenine taşınabilir.

19. 1. PS/2 Fare Portu: Yeşil renkte olan bu port, PS/2 fareler içindir.
2. Paralel Port: 25-pin'li port konnektörlere yazıcı, scanner ve diğer aygıtların takılabilir.
3. LAN (RJ-45) Port: Yerel alan ağlarında ağa bağlanmak için kullanılır.
4. Ses Girişi: Açık mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD çalar ya da diğer ses
kaynakları bağlanabilir.
5. Ses Çıkışı: Açık yeşil renkte olan bu porta kulaklık, hoparlör takılabilir.
6. Mikrofon Girişi: Pembe renkte olan bu porta mikrofon takılabilir.
7-8. USB Port: USB cihazlar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB portlara neredeyse her tür
harici cihaz bağlanabilir. Özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve
USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uç uca çok sayıda cihazın
zincirleme bağlanabilme sidir.
9.VGA Port: 15-pin'li VGA porta monitör bağlanır.
10. Seri Port:Bu 9-pin'li COM porta seri aygıtlar bağlanabilir.
11. PS/2 Klavye Portu: Mor renkte olan bu porta klavye bağlanır.
Ana kart üzerinde kasa içinden ulaşılabilen portlar da bulunur. Bunlar genel
olarak iki adet IDE portu, bir disket sürücü portu, ana kart ile bütünleşikse SCSI
portudur. Bu portlara takılan yassı kablolar aracılığı ile ana kartımıza sabit disk, CD
sürücü, CD yazıcı, disket sürücü gibi dahili cihazları bağlarız. Bir IDE portuna bağlı
kabloya, üzerindeki iki konnektör aracılığıyla iki cihaz bağlanabilir.

20. İŞLEMCİLER

21. ÖN BİLGİLER
• 2 lik Taban ve 10 luk taban
• 10 luk taban dan 2 lik tabana geçme
• 2 lik tabandan 10 luk tabana geçme
• 16 lık taban ve 10 luk taban
• 10 luk taban dan 16 lık tabana geçme
• 16 lık tabandan 10 luk tabana geçme
• Bellek Birimleri (Bit .. TB)
• Hız birimleri (Hz … GHz)

22. İşlemci Nedir ?
● Bilgisayarın beyni olarak
kabul edilen
● bilgisayardaki tüm
işlemleri yapan
● ve diğer birimleri yöneten
bir parçadır

23. İşlemcilerin Görevleri
• Bilgiyi alma
• Bilgiyi işleme
• Bilgiyi saklama
• Bilgiyi gönderme

24. İSİMLENDİRME
İşlemci = Mikroişlemci = MİB = CPU = µP
İşlemci sadece bilgisayarlarda bulunmaz

25. Bilgisayarın Genel Yapısı
MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ
ÇIKIŞ GİRİŞ
BİRİMİ BİRİMİ
RAM
DEPOLAMA BİRİMİ

26. KONTROL BİRİMİ
• İşlemciye gelen komutları
çözümler
• İşlemci içindeki veri akışını
kontrol eder

27. İşlemci Neden Yapılmıştır ?
Mikroişlemci
Mikroçip
Transistör
Slikon
Silisyum
Kum

28. İŞLEMCİNİN HIZI
• İşlemci Hızı : İşlemcinin
birim zamanda yapabildiği
iş miktarı,
• İşlemci HIZI = FSB X Saat
Çarpanı

29. İŞLEMCİNİN HIZI
• FSB (Front Side Bus): Ana kart üzerinde bulunan
sistem saatinin 1 sn içinde yaptığı “tik” hareketi FSB
hızını belirler.
• Sistem saati tüm sistemin birlikte uyum içinde
çalışması için gerekli olan ritmi verir
• Saatin her tikinde tüm bilgisayar aygıtlarında bilgi
ve komutlar akar.
• İşlemci Çarpanı (Clock Ratio / CPU Multiplier):
İşlemcinin sistem FSB hızının maksimum kaç katı
hızda çalışacağını belirleyen çarpana verilen addır.

30. OVERCLOCK (HIZ AŞIMI)
• İşlemcinin iki hızı
vardır:
–Normal değer,
–Sınır değeri
Overclock, işlemci hızını normal değerlerden sınır değerlere
doğru artırmaktır.

31. OVERCLOCK (HIZ AŞIMI)
• FSB hızı değiştirilerek işlemcinin hızı artırılabilir
• Anakart üzerindeki jumper (köprü) ya da bios
ayarları kullanılarak yapılır

32. OVERCLOCK (HIZ AŞIMI)
• İşlemcinin ömrü azalır
• Aşırı derecede ısınır. Yeterli soğutulmazsa
kilitlenmeler ve hatta yanmalar meydana
gelebilir.

33. İşlemci Şekilleri

34. İşlemcilerin Fiziksel Yapıları
•SOKET İŞLEMCİ
– Üzerinde marka ve modeli
– Altında ana kart ile bağlantıyı sağlayan pinler (iğne) bulunur
– Üzerine soğutucu takılır

35. İşlemcilerin Fiziksel Yapıları
SLOT İŞLEMCİ
● Kartın üzerine diklemesine takılır
● Soğutucu fan yan tarafındadır

36. İŞLEMCİ BİLGİLERİNE ULAŞMA
Bilgisayarımızda bulunan işlmcinin özelliklerini
görmek için:
1. Denetim Masası / Sistem
2. Programlar / Donatılar / Sistem Araçları / Sistem
Bilgisi
3. İşlemcinin üzerindeki yazıları okuma
Yöntemlerinden birisi uygulanır.

37. Uygun İşlemciyi Seçme
● Bilgisayarı hangi amaçla kullanacağım ?
● Ekonomik durumum nedir ?
● Kullanacağım programlar hangi işlemciyi
istiyor ?
● Almayı düşündüğüm işlemci ile uyumlu ana
kart hangisi ?

38. İŞLEMCİLERİN SOĞUTULMASI

39. İŞLEMCİLERİN SOĞUTULMASI
● Her elektronik devre çalışırken ısınır
● İşlemciler ise çok çalıştıklarından
daha fazla ısınırlar. Belli bir
sıcaklıktan sonra ısı işlemciye zarar
verebilir
● Bu sebeple işlemcinin soğutulması
gerekir

40. İŞLEMCİLERİN SOĞUTULMASI
Soğutma işlemi 2 aşamada gerçekleşir
1.İşlemcinin üzerindeki ısıyı
emerek ısıyı azaltma
2.Emilen ısıyı dağıtarak
işlemciden uzaklaştırma

41. BELLEKLER

42. Bellek Nedir
• İşlemcinin istediği bilgileri en
hızlı şekilde işlemciye ulaştıran ve
bilgileri geçici olarak saklayan
depolama birimidir

43. Belleğin Görevi
• İşlemcinin işleyeceği bilgileri
geçici olarak saklamaktır.
• Eğer işlemci, bellek yerine sabit
diski kullansaydı …
… bilgisayarlarımızın
hızları çok düşerdi

44. BELLEĞİN ÇALIŞMASI
• Bilgisayarı açtınız
• M.İ.B. bilgisayardaki bütün aygıtların doğru çalışıp çalışmadığını
kontrol eder.
• Bu aşamada bellek denetleyicisi de belleğin düzgün çalışıp
çalışmadığını anlamak için test yapar.
• BIOS yüklenir.
• BIOS, depolama aygıtları, açılış sırası, sistem bilgileri gibi en temel
bilgileri işlemciye sunar
• İşletim sistemi sabit diskten belleğe yüklenir
• Başlatılan programlar öncelikle belleğe yüklenir
• Yapılan değişiklikler kaydedilip program kapatıldığında bilgiler,
bellekten depolama birimine gönderilir ve bellekten silinir.

45. RAM
Random Access Memory
Rasgele Erişimli Bellek
• İşletim sisteminin, çalışan
programların veya kullanılan bilginin
geçici olarak depolandığı yerdir.
• RAM, ön bellekten sonraki en hızlı
bellektir
• Bilgisayar kapandığında RAM deki
bilgiler silinir

46. RAM
Random Access Memory
Rasgele Erişimli Bellek
• RAM ler birbirinden tamamen
bağımsız hücrelerden oluşur.
• Her hücrenin kendine ait farklı bir
adresi vardır.
• Her hücrenin çift yönlü bir çıkışı vardır.

47. ROM
Read Only Memory
Sadece Okunabilir Bellek
• Bilgileri kalıcı olarak saklayabilir
• İçine bilgi bir kere yazılır, daha sonra
değiştirilemez, silinemez.
• İlk yazma işlemini üretici yapar
•3 çeşit ROM bellek bulunmaktadır

48. ROM ÇEŞİTLERİ
ROM
PROM EPROM EEPROM

49. PROM
Programmable ROM
Programlanabilir ROM
• Standart ROM dan farkı
programlanabilir olmasıdır
• Boş olarak alınıp bir kereye
mahsus olmak üzere içine bilgi
yerleştirilebilir.

50. EPROM
Erasable Programmable ROM
Silinebilir Programlanabilir ROM
• RAM lerin elektrik kesildiğinde silinmesi,
ROM ların ise sadece bir kere
programlanabilmesi sorununu ortadan
kaldırmak için üretilmiştir.
• İstenildiği kadar yazılıp silinebilir kalıcı
hafızadır.
• Üzerindeki pencereye kızılötesi ışık
gönderilerek silinir.

51. EEPROM
Electrically Erasable Programmable ROM
Elektrikle Silinebilir Programlanabilir ROM
• Bilgileri silmek için kızıl ötesine ihtiyaç
yoktur.
• Elektrikle silinebilir. Silinme işlemi daha
kolay olduğu için daha çok tercih edilir.
• Bilgisayarımızda bulunan BIOS EEPROM
dur.

52. FLASH ROM
• EEPROM ile aynı ailedendir.
• EEPROM aynı anda 1 byte lık bilgi
üzerinde işlem yapabilirken, FLASH Rom
512 byte üzerinde işlem yapabilir.
• Bu sebeple daha hızlıdır.

53. BELLEK