Açık ve Uzaktan Öğretimde Öğrenen ve Öğreten Rolleri

1. HAZIRLAYAN: Gülşen Özge ÖZYILDIZ
BÖLÜM: Coğrafya Öğretmenliği
DANIŞMAN: Doç.Dr Ağah Tuğrul
KORUCU

2. Geçmişte sırasıyla mektup, radyo, televizyon,
basılı meteryaller, ses ve video konferans
sistemleri ile yapılan açık ve uzaktan öğretim
faaliyetlerinde, günümüzde internet tabanlı
bilişim teknolojilerinin baskınlığı
gözlemlenmektedir. Her bir açık ve uzaktan öğretim
aracı sahip olduğu farklı özelliklerle öğrenen ve
öğretenlere yeni roller yüklemektedir.

3.  Öğretenlerin ve öğrenenlerin açık ve uzaktan öğretim
ortamlarındaki rolleri kullanılan teknoloji ve açık ve
uzaktan öğretim şekline göre farklılık göstermektedir.
Eş zamanlı çevrimiçi ortamlar, eş zamansız çevrimiçi
ortamlar, telekonferans, basılı meteryaller üzerinden
eğitim gibi farklı açık ve uzaktan öğretim
uygulamalarında öğretenin ve öğrenenin rolü
değişmektedir.

4. Günümüzde en çok kullanılan açık ve uzaktan
öğretim şekli bilişim teknolojileri tabanlı açık ve
uzaktan öğretim olduğu için açık ve uzaktan
eğitim ortamındaki öğreten ve öğrenen rolleri
alan yazında bu bağlamda şekillenmeye
başlamıştır.

6.  1980 yılından itibaren açık ve uzaktan öğretim
ortamındaki öğreten rolleri şekillenmeye başlamış ve
gelişen teknolojilerle birlikte öğreten rollerine yenileri
eklenmiştir. Bu roller şu şekilde sıralanır.

7.  Geri Dönüt Verme: Öğreten öğrenenlere uygun ve
zamanlı geri dönüt verir.
 Teşhis Uzmanı ve Yönlendirici: Öğreten öğrenenlerle
birlikte çalışıp yön göstererek sanal ortamdaki
görevlerini yapmalarına yardımcı olur.
 Teknik Destek ve Yeterlilik: Öğrenenlere teknik
konularda yardımcı olur ve teknik olarak uzaktan
öğretim sistemini kullanır.

8.  Yönlendirici: Çevrimiçi tartışmalara öğrencilerin
katılımının sağlanması için cesaret ve
güdülenmelerin(motivasyonlarının) arttırılmasına
yardımcı olur.
 Sosyal Yardımcı: Öğrencilerin birbirleriyle etkileşim
kurmalarını sağlamak ve çevrimiçi öğrenme ortamının
bir parçası olmaları için yardımcı olur.

9.  Ortam Tasarımcısı: Bilişim teknolojileri tabanlı
uzaktan öğretim sisteminde öğrenme ortamı tasarlar.
 Ders Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamlarını
kontrol eder ve yönetir.
 Öğrenme Yöneticisi: Öğrenenlere öğrenmelerinde
yardımcı olur ve öğrenmeyi yönetir.

10.  Etkileşim Yöneticisi: Öğrenci ile öğretmen ve öğrenci
ile öğrenci arasındaki etkileşimin oluşmasında rol
üstlenir.
 Pedagojik Uzman: Uzaktan öğretim ortamlarına
yönelik ihtiyaç duyulan öğretim teknikleri geliştirir.
 Grafik Tasarımcısı: Çevrimiçi öğrenme ortamları için
çoklu medya öğeleri tasarlar.
 Değerlendirme Uzmanı: Uzaktan öğretimi ve öğrenci
performansını değerlendirir.

11. Berge (1995) Guasch,
Alvarez ve
Espasa (2010)
Abdulla (2004) Goodyear ve
ark. (2001)
1) Pedagojik
Roller
1) Tasarım ve
Planlayıcılık ile
İlgili Roller
1) Zihinsel
Roller
1) İçerik
Yöneticisi
2) Sosyal Roller 2) Sosyal Roller 2) Sosyal Roller 2) Teknoloji
Uzmanı
3) Yönetimsel
Roller
3) Öğretici-
Bilgi Verici
Roller
3) Yönetimsel
Roller
3) Tasarımcı
4) Teknik Roller 4) Teknolojik
Roller
4) Teknik Roller 4) Sistem
Yöneticisi
5) Yönetimsel
Roller
5) Süreç
Yöneticisi
6) Danışman
7) Geri bildirim
sağlayıcı
8) Araştırmacı

13. Zaman Yönetimi
•Ders planlaması yapabilmeli
•Ders etkinliklerini takvimsel olarak ayarlayabilmeli
•Ders içi etkinliklere ayrılacak süreyi belirleyebilmeli
•Değerlendirme zamanlamasını belirleyebilmeli
•Haftalık gerçekleştirilecek aktivitelerin zaman aralığını belirlemeli
Ders Yönetimi
•Derse katılan öğrencilere ders ile ilgili kuralları hatırlatmalı
•Ders içinde dersle ilgisiz ifade veya soruları önleyebilmeli
•Etik kuralları ders içerisinde uygulayabilmeli
Kurumsal
•Kurum misyonunu ve ilkelerini bilmeli
•Kurumsal istekler karşısında idari prosedürleri uygulamalı
•İhtiyaç halinde kurumsal destek mekanizmalarını uygulayabilmeli
•Öğrencileri kurumsal sorular karşısında ilgili birimlere yönlendirebilmeli
•Yasal, gizlilik ve etik konuları ve bunların etkileri konusunda bilgi sahibidir.

14.  İletişim
•Öğrencilerin demografik özelliklerine uygun iletişim kurmalı (ırk,cinsiyet vb. ayrımları desteklememeli )
•Öğrencilere ulaşabilmek için mümkün olan tüm iletişim kanallarını (e-posta, mesaj vb.) kullanmalı
•Eşzamanlı iletişim araçlarını da (Skype vs.) etkili kullanabilmeli
•Öğrencilere açık ve anlaşılır bir yol haritası sunabilmeli
Öğrenme-Öğretme Süreci
•Öğrenci merkezli yaklaşımı ders içinde yansıtmalı
•Öğrenci merkezli öğrenme etkinliklerini kullanabilmeli
•Öğrencilere özdenetim duygusu altında araştırma ortamı sunabilmeli
•Öğrenme türleriyle ilgili bilişsel süreçlerin farkında olmalı
•İşbirlikçi, aktif ve yansıtıcı öğrenmeyi desteklemeli
•Öğrencilerin bilgi ve becerileri nasıl kazandığını bilmeli
•Öğrencilerin yaşam becerileri kazanmalarına yardımcı olmalı
Kişisel
•Öğretimi eleştirel olarak analiz edebilmeli
•Kişisel inançlarının farkında olarak gerektiğinde değiştirebilmeli
•Çevrimiçi öğrenme ve öğretme işleminin bileşenlerini anlayabilmeli
•Konu alanı bilgisini güncel tutar. (Öğrenmeye açıklık)
•Kişisel ve mesleki gelişimini organize edebilmeli

15.  Sosyal Roller
•Ders içerisinde topluluk duygusu geliştirmeye yardımcı
olmalı
•Öğrenciler arası etkileşimi artırıcı etkinlikler (işbirliği,
grup çalışmaları vs.) düzenlemeli
•Kültürel farklılıkları minimize ederek ve ders içi insani
ilişkileri güçlendirmeli
•Oluşabilecek ders içi çatışmaları dostça çözebilmeli
•Öğrencileri destekleyici mesajlar gönderebilmeli

16.  Temel düzeyde teknik sorunları (ses, dosya vb.)
çözebilmeli
 Mikrofon, kamera, kulaklık vb. cihazların çalışır
durumda olduğunu ders öncesi kontrol etmeli

17.  Öğretim Yönetim Sistemi
•ÖYS platformunun yeterliliklerini ve sınırlarını bilmeli
•ÖYS’ ye gelişmiş dosya (grafik, ses, video vs.) yükleme
(upload) özelliğini kullanabilmeli, gerektiğinde
dosyaları güncelleyebilmeli
•ÖYS platformunda kullanılabilecek kaynakların
farkında olabilmeli
•Platformda bulunan ÖYS araçlarını (group, calendar,
forum, quiz, wiki, note) ders içi etkinliklerde
kullanabilmeli

18.  Bu rol öğretenin öğretme yeterlilikleri, konuya olan
hakimiyeti ve kritik düşünme becerileri ile ilişkilidir.
Anlattığı alan ile ilgili temel bilgi sahibi olan öğreten
açık ve uzaktan öğretim ortamı ve ortamda yer alan
teknolojik bileşenleri kullanarak içeriği sunar, öğretme
yöntemleri geliştirir ve işbirlikçi öğrenme ortamları
hazırlar.

19.  Tasarım ve planlama süreci açık ve uzaktan öğretim
ortamında öğrenme ve öğretme faaliyetlerinden önce
başlayan ve süreç içerisinde devam eden, öğrenme
öğretme süreci bittikten sonra tasarım ve planlamalar
için değerlendirmeler yapılan bir roldür.

20.  Açık ve uzaktan öğrenme ortamları öğretim şekli,
bilginin sunuluş şekli, topluluk yapısının farklılığı ve
kullanılan ve sürekli güncellenen teknolojiler
öğrenenlerin rollerini de değiştirmektedir. Açıktan ve
uzaktan öğrenme ortamlarında öğrenenlerin rolleri ve
durumu topluluğun bütünlüğü açısından oldukça
önemlidir. Öğrenenlerin topluluk içerisinde
aktiviteleri, işbirliği, etkileşimleri topluluğun bir
bütün olarak işlevini yerine getirmesi için
önemsenmesi gereken öğelerdir.

21.  Çevrimiçi öğretim ortamlarında öğrenenlerin yaşamış
oldukları en önemli problemlerden biri sosyal topluluk
hissi oluşturamamalarıdır.
 Bride ve Bears bu açıdan bakarak öğrenme grubu üyesi
ve kendi kendine öğrenen birey olmak üzere iki temel
öğrenen rolü tanımlamışlardır.

22.  Öğrenme Grubu Üyesi: Öğrenenler çevrimiçi
ortamlarda yer alan öğrenme faaliyetlerine katılmalı,
öğrenen ve öğretenlerle etkileşim halinde olmalı ve
tartışmalarda yer almalıdır.
 Kendi Kendine Öğrenen Birey: Öğrenenler eş zamanlı
öğrenme aktiviteleri dışında öğrenme ve araştırma
becerilerine sahip olmalı ve çevrimiçi eş zamansız
öğrenme araçlarını etkili bir şekilde kullanabilmelidir.

23.  & Güçlü bir akademik kişisel görüş
 & Çevrimiçi öğrenme teknolojilerini kullanmada
akıcılık
 & Kişilerarası iletişim ve iletişim kurma becerileri
göstermek
 & Etkileşim ve işbirlikçi öğrenmenin değerini anlamak
 & Uzaktan öğrenmeyi içsel olarak kontrol etmek
 & Bireysel öğrenme becerileri geliştirmek
 & Öğrenme ve topluluğun parçası olma ihtiyacı
sergilemek

24.  1) Öğrenim araçlarına erişen.
 2) Teknoloji Kullanabilen.
 3) Çalışma şekli ve alışkanlıkları edinebilen.
 4) Amaç ve hedefleri olan.
 5) Kendine özgü yaşam tarzı olan bireydir.

25.  Pegem yayınları açık ve uzaktan öğrenme ders kitabı
 https://ogem.atauni.edu.tr/2020/05/07/uzaktan-
ogreticinin-rolleri/
 Dergipark.org.tr