2. 2
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Το Γυμνάσιο Λογάδων άρχισε να λειτουργεί από το Σχ. Έτος 1983-84
και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής κοινωνίας.
Δρα και συστεγάζεται με το Νηπιαγωγείο και με το Δημοτικό
Σχολείο, το οποίο έχει τις ρίζες του πολύ πίσω στο χρόνο, στο Σχ. Έτος
1916-17.
Ιστορία ενός αιώνα μέχρι σήμερα.
Είμαστε σίγουροι ότι η πορεία και η δράση του είναι παλαιότερη
γιατί η Αδρομίστα ήταν ανέκαθεν ένα μεγάλο χωριό με μαθητικό
δυναμικό το όποιο το 1916 αριθμούσε 65 μαθητές.
Ως κομμάτι της τοπικής κοινωνίας, με το πόνημά μας αυτό, θέλουμε
να συμβάλουμε με τις μικρές μας δυνάμεις στα τοπικά δρώμενα.
Μέσα από το μάθημα των Βιωματικών Δράσεων ασχοληθήκαμε με
την πορεία του χωριού στον χρόνο.
Αρχικά καταγράψαμε γεωγραφικά στοιχεία και στοιχεία εξέλιξης του
πληθυσμού από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα.
Στη συνέχεια οι μαθητές μας, με τις οδηγίες της φιλόλογου κ. Λαδιά
Δροσούλας και πληροφορίες κατοίκων του χωριού, κατέγραψαν
τοπωνύμια και ιστορίες γύρω από αυτά, καθώς και περιγραφή αλλά και
ιστορικά στοιχεία των εκκλησιών του χωριού.
Τέλος καταγράψαμε την ιστορία του Δημοτικού Σχολείου όπως
ακριβώς προκύπτει από τα Μητρώα και τους Ελέγχους.
Ελπίζουμε να μας κρίνετε με επιείκεια και επιπλέον να διορθώσετε τα
λάθη, όχι τόσο τα ορθογραφικά όσο τα «ιστορικά» που ενδεχομένως
να υπάρχουν.
Είμαστε σίγουροι ότι το μικρό αυτό πόνημα θα αποτελέσει τη βάση
για να γραφεί ένα καλύτερο και πιο καλά τεκμηριωμένο, όχι μόνο για
το Δημοτικό Σχολείο αλλά γενικότερα για την ιστορία της Αδρομίστας –
Λογγάδων.
Βαγγέλης Καραμπίνας
Διευθυντής Γυμνασίου Λογγάδων
4. 4
ΑΔΡΟΜΙΣΤΑ –ΛΟΓΓΑΔΕΣ
Γενικές πληροφορίες για τους Λογγάδες
Μεγάλη Γεωγρ. Ενότητα:ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Αποκεντρωμένη Διοίκηση:Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας
Περιφέρεια: Ηπείρου
Περιφερειακή Ενότητα:ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Δήμος: ΙΩΑΝΝΙΤΩΝ
Δημοτική Ενότητα:ΠΑΜΒΩΤΙΔΟΣ
Επίσημη Ονομασία: Λογγάδες
Τοπ. ή Δημ. Κοινότητα:Τοπική Κοινότητα Λογγάδων
Υψόμετρο: 502
Έδρα Δήμου: Ιωάννινα
Κωδικός Οικισμού:1801051001
Γεωγραφικό Μήκος:20.9372777011
Γεωγραφικό Πλάτος : 39.6567448543
Γεωγ. Διαμέρισμα: Ήπειρος
Νομός: ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Πρώην Δήμος ή Κοινότητα:ΠΑΜΒΩΤΙΔΟΣ
Παλ. Όνομα Τοπ. Διαμερίσματος:Αδρομίστα
5. 5
Λογγάδες Ιωαννίνων
Από τη Βικιπαίδεια,την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.
Οι Λογγάδες είναι μικρό χωριό του νομού Ιωαννίνων,σε μικρότερη
απόσταση από 500 μ. από τη λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων, στην
ανατολική πλευράτης.
Ο πληθυσμός με απογραφή του 2011 ήταν 859 άτομα. Η απόσταση από
το κέντροτων Λογγάδων μέχρι το κέντρο των Ιωαννίνων είναι 13 χλμ.
Τα γειτονικά χωριά είναι η Βασιλική, η Αμφιθέα, η Μάζια, το
Δροσοχώρι, το Πέραμα, η Κατσικά.
Το προηγούμενο όνοματων Λογγάδων ήταν Αρδομίστα ή Αδρομίστα.
Η κεντρική εκκλησία είναι ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Οι Λογγάδες έχουν και μία τοπική ομάδα με όνομα Τιτάν Λογγάδων, ενώ
παλαιότερα ονομαζότανΆφοβος.
Αυτή η ομάδα έχει αναδείξει πολλούς ποδοσφαιριστέςπου μέχρι και
σήμερα παίζουν μέχρι και στην α΄ κατηγορία Ελλάδος. Αυτη η ομάδα
έχει φτάσει μέχρι το α΄ ερασιτεχνικό πρωτάθλημα της Ηπείρου.
Οι Λογγάδες είναι ένα χωριό με πολλές εκκλησίες. Μερικές είναι ο Άγιος
Μηνάς, η Αγία Φανερωμένηκ.α. Όμως ο κεντρικός ναόςτης κοινότητας
είναι ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Πριν από 40 χρόνια, οι
Λογγαδιώτες, βλέποντας ότι η Παλαιά Εκκλησία δεν εξυπηρετούσε τις
ανάγκες τους, όσον αφορά την άσκηση των Θρησκευτικών καθηκόντων
τους, αποφάσισαννα χτίσουν τον Ιερό Ναό, προς τιμήν της Παναγίας.
Πρωτοστάτηςο Χρίστος Μάστορας, με όλους τους συγχωριανούςδίπλα
του, με εράνουςκαι αιτήματα βοήθειας κατάφεραννα θεμελιώσουν τον
ναό. Μετά από δέκα χρόνια από την θεμελίωσή του, ο ναός
εγκαινιάστηκε από τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων.
6. 6
Με το βασιλικό Διάταγμα στις 19 Αυγούστου 1919 Αρ. φύλλου 184
αναγνωρίζεται κοινότητα:
και με το βασιλικό Διάταγμα στις 10 Οκτωβρίου 1955 Αρ. φύλλου 287
μετονομάζεται :
7. 7
Από την απογραφή του πληθυσμούη όποια έγινε το 1913 ακριβώς
μετά την απελευθέρωση με τον τίτλο «ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΙΣ ΤΩΝ
ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΠΑΡΧΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣΤΟΥ
ΕΤΟΥΣ 1913» μέχρι σήμερα οι κάτοικοι των Λογγάδων φαίνονται
στον παρακάτωπινάκα:
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΑ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΩΝ ΛΟΓΓΑΔΩΝ
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙ
Α
ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ
ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΑΡΡΕΝΕΣ ΘΗΛΕΣ ΣΥΝΟΛΟ
1913 ΑΔΡΟΜΙΣΤΑΣ 166 158 324
19/12/1920 ΑΔΡΟΜΙΣΤΑΣ 178 154 332
Μ. ΔΟΥΡΑΧΑΝΗΣ 9 1 10 342
15-16/5/1928 ΑΔΡΟΜΙΤΣΑΣ 265 213 478
Μ. ΔΟΥΡΑΧΑΝΗΣ 15 2 17 486
16/10/1940 ΑΔΡΟΜΙΣΤΗΣ 318 284 602 602
7/4/1951 ΑΔΡΟΜΙΣΤΗΣ 666
19/3/1961 ΛΟΓΓΑΔΩΝ 758
14/3/1971 ΛΟΓΓΑΔΩΝ 805
5/4/1981 ΛΟΓΓΑΔΩΝ 988
17/3/1991 ΛΟΓΓΑΔΩΝ 1045
18/3/2001 ΛΟΓΓΑΔΩΝ 874
24/52011 ΛΟΓΓΑΔΩΝ 859
Τα παραπάνωστοιχεία είναι από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία.
10. 10
Περιοχές και η ιστορία τους
Βοϊδολίβαδο:Είναι μια τεράστια έκταση που πήρε το όνομά της από τα
κοπάδια βοδιών που τα πήγαινε εκεί ο βοσκός τους για να βοσκήσουν.
Παλιότερα υπήρχε και η τοποθεσία «Αγελαδοκαρτέρι» στην οποία
βρισκόταντα ζώα κλεισμένα και νωρίς το πρωί τα έπαιρνε ο βοσκός και
τα πήγαινε στο βοϊδολίβαδονα τα βοσκήσει. Το βράδυτα επέστρεφε στο
«Αγελαδοκαρτέρι» όπου τα περίμεναν οι ιδιοκτήτες τους να τα
παραλάβουν.Λένε ότι οι βοσκοί εναλλάσσονταν και έτσι κάθε εβδομάδα
πήγαινε και διαφορετικός βοσκός.
Κόκκινο λιθάρι: Πριν χτιστεί η μονή Δουραχάνηςακριβώς σε εκείνο το
βουνό υπήρχε μια τεράστια πέτρα-λιθάρι. Χωρίς να έχουμε γι’ αυτό
πολλές πληροφορίες ονομάστηκε κόκκινο λιθάρι και εκεί πήγαιναν οι
κάτοικοι και μάζευαν ξύλα. Η ονομασία πιθανώς να προήλθε από το
γεγονός ότι εφόσον εκεί υπήρχαν πολλά ξύλα οι χωριανοί παλιά άναβαν
φωτιές για να ζεσταθούν στα βουνά επί τουρκοκρατίας ή κατοχής. Έτσι
επειδή κυριαρχούσε το κόκκινο χρώμα της φωτιάς, προφανώςέδωσαν σε
αυτήν την περιοχή το συγκεκριμένο όνομα.
Σκαριά: Ίσως το όνομά της να προέρχεται από το ρήμα σκαρώνω που
σημαίνει σκαρφίζομαι, μαγειρεύω, ασχολούμαι, δημιουργώ. Περιοχή
κοντά στην λίμνη με μεγάλη έκταση. Εκεί κατά τη διάρκεια του 20ου
αιώνα οι Λογγαδιώτες πήγαιναν και καλλιεργούσαν τα χωράφια τους.
Ζάρκο: Παλιότερα, η λίμνη ήταν πολύ καθαρή και σε ένα
συγκεκριμένοσημείο της ονόματι ''Ζάρκο'' ( ονομάστηκε έτσι γιατί δεν
είχε καλαμώνες ) έκαναν μπάνιο οι κάτοικοι του χωριού και
ηλιοθεραπεία γιατί η περιοχή ήταν γεμάτη άμμο. Η λίμνη ήταν τόσο
καθαρή που έπιναν και νερό. Πλέον η μικρή παραλία της λίμνης είναι
γεμάτη βούρκο και καλαμώνες.
Τα Τρία λιθάρια: Υπάρχει μία παράδοση η οποία δικαιολογεί την
ονομασία της περιοχής «Τρία λιθάρια». Μέσα λοιπόν σε ένα ρέμα
υπάρχουν τρία μεγάλα λιθάρια και όπως λέγεται υπάρχει κάτω από το
καθένα και κάτι για το οποίο οι Λογγαδιώτες φοβούνται. Στο ένα λιθάρι
υπήρχε από κάτω χρυσός, στο άλλο φίδια και στο άλλο νερό. Αν κάποιος
σήκωνε έστω ένα από αυτά και τύχαινε τα φίδια ή το νερό θα έπνιγαν
ολόκληρο το χωριό μαζί με τους κατοίκους του. Λένε ότι ακόμη και
σήμερα οι κάτοικοι του χωριού τα βλέπουν αλλά ποτέ κανείς δεν τα
αγγίζει.
11. 11
Παναγιά: Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (έτος 1643) ο
Δουραχάν Πασάς με τουρκικά στρατεύματα κατέβηκεαπό τα βουνά των
Λογγάδων και πήρε τον δρόμο για τα Γιάννενα. Εκείνη την εποχή το
χιόνι και ο πάγος κάλυπταν κάθε διαδρομή που υπήρχε, το ίδιο και τη
λίμνη. Οι Τούρκοι μη γνωρίζοντας πού ακριβώς είναι η λίμνη πήραν
έναν δρόμο γεμάτο πάγο για να φτάσουν συντομότερα στην πόλη. Όμως
το μονοπάτι αυτό δεν ήταν άλλο από την παγωμένη λίμνη. Όταν το
στράτευμα έφτασε στον προορισμό του, κάποιος ντόπιος τους ρώτησε
ποιο δρόμοπήραν και έφτασαν εκεί. Ο Δουραχάν Πασάς τους εξήγησε
και τότε ο άνθρωποςδεν πίστευε στ’ αυτιά του, διότι εκεί βρισκόταν η
λίμνη. Ο Τούρκος Πασάς κατάλαβε πως πρόκειται για θαύμα, ότι
κάποιος τους βοήθησε να περάσουν με ασφάλεια χωρίς να πνιγούν, και
για τον λόγο αυτό έχτισε το εκκλησάκι της μονής Δουραχάνης στην
τοποθεσία που βρίσκεται και σήμερα. Αργότερα μετά την απελευθέρωση
των Ιωαννίνων καλόγεροι από τα γύρω χωριά εγκαταστάθηκαν εκεί,
επέκτειναν την μονή κάνοντάς την μεγαλύτερη και ομορφότερη. Μέχρι
και σήμερα αποτελεί στολίδι της περιοχής και κάθε χρόνο τελούνται όλα
τα μυστήρια της θρησκείας μας στο ωραιότερο τοπίο των Ιωαννίνων.
Σκάλωμα : «Σκάλωμα» ονομάζεται η περιοχή που άραζαν οι βάρκες οι
οποίες εκτελούσαν δρομολόγιο Λογγάδες – Ιωάννινα και μετέφεραν
προϊόντα και κόσμο στην αγορά των Ιωαννίνων. Ξεκινούσαν από εκεί
βάρκες γεμάτες εμπορεύματαή επιβάτες για να κατεβούνστην πόλη των
Ιωαννίνων και από εκεί να πουλήσουν τα προϊόντα τους ή να
τακτοποιήσουν κάποια σημαντική δουλειά τους. Η ονομασία του
λιμανιού, Σκάλωμα, πήρε το όνομα από μια κουβέντα ενόςβαρκάρη, που
είπε σε έναν επιβάτη «Σκάλωσε την βάρκα εδώ»,δηλαδή πιάσε το σχοινί
της βάρκας και σκάλωσέ το ( δέσε το ) και από αυτή την φράση δόθηκε η
ονομασία.
Λαγκάδι: Πιθανώς η ονομασία προέρχεται από την λέξη λαγκάς - άδος
που σημαίνει κοιλάδα. Η περιοχή βρίσκεται στη νότια πλευρά του
χωριού, στο παλιό γήπεδο και είναι γεμάτη με πολλά πλατάνια. Τα δε
νερά της περιοχής συγκεντρώνονται από αρκετά ρυάκια από το Δρίσκο
και δημιουργούν ένα αρκετά μεγάλο ρέμα. Παλιότερα είχε σχεδόν σε
μόνιμη βάση τρεχούμενο νερό. Εκεί παλιά πήγαιναν οι γυναίκες του
χωριού να πλύνουντις φλοκάτες τους,τα υφαντά και τα ρούχα τους. Η δε
«πλύστρα» αποτελούνταναπό μια μεγάλη πέτρινη πλάκα που είχε κλίση
σαν σκάφη και τα υφαντά και τα ρούχα τα χτυπούσαν με ένα ειδικά
κατασκευασμένο ξύλο, τον «κόπανο», για να τα καθαρίσουν.
12. 12
Το Χάνι του Ζαντέ
Ας ανατρέξουμε λοιπόνστο παρελθόν να δούμε τι υπήρχε στη θέση
των πολυτελέστατων ξενοδοχείων, που έχουμε εμείς σήμερα, τα οποία
φιλοξενούν τους εκάστοτε ταξιδιώτες.
Υπήρχαν τα λεγόμενα «Χάνια» .Η λέξη αυτή προέρχεται από την
τούρκικη λέξη «han» και σημαίνει το πανδοχείο για την κατάλυση των
οδοιπόρων.
Φανταστείτε ένα μεγάλο χώρο με δωμάτια για να ξεκουράζονται οι
ταξιδιώτες, τζάκια για να ζεσταίνονται καθώς και κουζίνα για να τρώνε.
Επιπλέον υπήρχαν και στάβλοι όπου άφηναν τα ζώα τους για να τα
ταΐσουν, να τα περιποιηθούνε για να είναι έτοιμοι να συνεχίσουν το
ταξίδι τους. Από την μια πλευρά του οικοπέδου μπορούσε να δει κανείς
το κτίριο του πανδοχείου και από την άλλη μια ιδιωτική περιουσία
καλλιεργημένη με λαχανικά και άλλα κηπευτικά είδη.
Κάθε περιοχή είχε το δικό της ξενοδοχείο. Στη δική μας, το όνομά
του ήταν «Χάνι του Ζαντέ» ή αλλιώς «Χάνι του Πόρου» και φτιάχτηκε
το 1949-50. Ο Ζαντέ το δημιούργησε επιδιώκοντας να γίνει ακόμα πιο
πλούσιος από ότι ήταν, αλλά και για να εξυπηρετήσει τον κόσμο.Σκοπός
του λοιπόν ήταν να βρίσκει κάποιοςπου ερχόταν από τα μακρινά χωριά
και πήγαινε στα Ιωάννινα ένα κατάλυμα. Να βρίσκει έναν τόπο για να
μπορεί να περάσει την νύχτα ο ίδιος αλλά και το ζώο του. Την επόμενη
μέρα πήγαιναν στην πόλη, δηλαδή στα Ιωάννινα, με καϊκάκια που
χρησιμοποιούσανοι βαρκάρηδες και τους γύριζαν πάλι στο χωριό όταν
εκείνοι τελείωναν τις δουλειές τους.
Χάνια υπήρχαν εκτός από τους Λογγάδες και σε άλλα χωριά και
λειτουργούσαν όπως ακριβώς και το «Χάνι του Ζαντέ». Ένα από αυτά
είναι το γνωστό «Χάνι της Λεύκας» πουβρισκόταν στο χωριό Βασιλική.
13. 13
Η λίμνη Παμβώτιδα
Η λίμνη Παμβώτιδα ανέκαθεν ήταν και εξακολουθεί να είναι το
στολίδι των Ιωαννίνων καθώς και των γύρω χωριών. Είναι και ήταν
πολύ σημαντική τόσο για τον τόπο μας όσο και για τους κατοίκους που
ζουν εδώ. Από αυτήν τρέφονται και τρέφονταν πολλές οικογένειες.
Το χωριό Λογγάδες είναι χτισμένο στους πρόποδες τουΔρίσκου και ο
κάμπος του απλώνεται μέχρι την λίμνη. Γι’ αυτό τον λόγο από παλιά οι
κάτοικοι ζούσαν από αυτή , γιατί πότιζαν τα κηπευτικά τους τα οποία
πουλούσαν στη λαϊκή αγορά και έτρωγαν ψάρια , χέλια κλπ.
Τα παλιά χρόνια η λίμνη ήταν πολύ καθαρή. Οι κάτοικοι του νησιού
αλλά και του χωριού χρησιμοποιούσαν το πολύ καθαρό νερό της για να
πλένουν τα πιάτα τους, τα ρούχα τους, ακόμη και για να το πιούνε.
Στο εσωτερικό της βρίσκονται πολλών ειδών ψάρια. Τα πιο νόστιμα
και τα πιο ωραία είναι το κυπρίνι , το γλύνι , η τσίμα , αλλά τα πιο
γευστικά είναι τα χέλια. Επίσης, έχει καραβίδες και τα νόστιμα βατράχια
που τρώγονται από πολλούς ανθρώπους, ιδίως του νησιού. Όμως
υπάρχουν και πολλά είδη πουλιών ( φαλαρίδες , πάπιες , αυτά είναι
αποδημητικά πουλιά τα οποία έρχονταν τον χειμώνα στη λίμνη ).
Επιπρόσθετα, περιέχει βδέλλες , νεροχελώνες , νερόφιδα κλπ. Τις
βδέλλες τις μαζεύανε σε ένα μπουκάλι και τις χρησιμοποιούσαν στο
σώμα τους για τους τοπικούς πόνουςσαν φάρμακο, διότι τις έβαζαν πάνω
τους και αυτές τραβούσανε το αίμα , κάτι που τους ανακούφιζε.
Επιπλέον την άνοιξη που άρχιζε και έβγαινε το καλάμι , όσο ήταν
μικρό ακόμη , βοσκοί πήγαιναν τα ζώα τους σε κοντινά χωράφια και στη
συνέχεια εκείνα πήγαιναν στη λίμνη και έτρωγαν τα μικρά καλάμια.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι και το καλάμι ήταν πολύ σημαντικό για
τα ζώα αλλά και για τους ανθρώπους επειδή το χρησιμοποιούσαν και
στα κηπευτικά τους και όχι μόνο. Επίσης έπαιρναν από την λίμνη το
λεγόμενο « πλατσπάθι » με το οποίο πλέκανε ψάθες και το
χρησιμοποιούσαν για ύπνο. Και τη «ρεζίνα» ( πολύ λεπτό φυτό) το
οποίο χρησιμοποιούσαν πολύ παλιά για να φτιάχνουν σκεπές σε
στάβλους και όπου αλλού χρειαζότανε . Όλα αυτά βρίσκοντανστην άκρη
της λίμνης που λέγεται «Βάλτος» και εκεί μαζεύονταν τα ψάρια για να
γεννήσουν τα αυγά τους , εκτός όμως από τα χέλια, τα οποία έφευγαν
από την λίμνη για να γεννήσουν τα δικά τους και μετά γύριζαν ξανά
πίσω.
14. 14
Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στον τρόπο με τον οποίο
μετακινούνταν οι κάτοικοι του χωριού μας μέσω της λίμνης στα
Ιωάννινα.
Ο μόνος δρόμος που είχαν ήταν τα νερά της. Υπήρχαν λοιπόν
κάποιοι επαγγελματίες που μετέφεραν τουςκατοίκους και τα προϊόντα
τους στην πόλη για να τα πουλήσουν.
Ξεκινούσαν από το «Σκάλωμα» ( σαν λιμάνι ) και εκεί υπήρχε
συγκεκριμένο ωράριο συγκοινωνίας . Οι άνθρωποι λοιπόν, έφερναν τα
προϊόντα τους φορτωμένα στα άλογα για να τα τοποθετήσουν στις
βάρκες και να περάσουναπέναντι στην λαϊκή. Υπήρχαν όμως και ντόπιοι
που είχαν δικές τους βαρκούλες και μετακινούσαν μόνοι τους τα
πράγματά τους στην λαϊκή.
H παράδοση θέλει κάποιον που πνίγεται στη λίμνη, να μην τον
κρατάει μέσα της αλλά να αγριεύει και να τον βγάζει έξω. Επίσης πολύ
παλιά οι κάτοικοι πίστευαν πως ο Αλή Πασάς είχε ένα υπόγειο τούνελ
κάτω από τα νερά της λίμνης μέσω του οποίου μετακινούνταν και έτσι
δεν μπορούσαν να τον πιάσουν εύκολα.
Έτσι, λοιπόν για όλους τουςπροαναφερθέντες λόγους ορθά θα έλεγε
κάποιος ότι ο ρόλος της ήταν καθοριστικός για την επιβίωση των
κατοίκων του χωριού μας.
15. 15
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού που χτίστηκε το 1895. Ο περίγυρός της
ήταν φτιαγμένος από μαύρη πλάκα όπως και η ίδια η εκκλησία. Στη μέση είναι η
αυλή της στρωμένη από το ίδιο υλικό. Εκεί υπήρχε ένας τοίχος ύψους περίπου 50
εκατοστών όπου καθόταν οι χωριανοί μετά τη λειτουργία. Στην άκρη της εκκλησίας
είναι χτισμένο το πανέμορφο καμπαναριό από όπου κρέμεται μια μεγάλη αλυσίδα
που χρησιμοποιούσαν για να χτυπούν την καμπάνα.
Μπαίνοντας στο εσωτερικό του ναού υπάρχει ένας χώρος με πολλά εικονίσματα
και μανουάλια. Εκεί άντρες και γυναίκες έκαναν την προσευχή τους ανάβοντας ένα
κερί. Αμέσως μετά εισέρχεται κανείς στον κυρίως ναό και εκεί γίνεται η Θεία
Λειτουργία. Οι παλιές εικόνες είναι σε πολύ καλή κατάσταση και πολλές αγιογραφίες
δεσπόζουν στο χώρο.
Πριν από μερικά χρόνια η σκεπή της εκκλησίας άρχισε να καταρρέει. Τότε οι
χωριανοί βάλανε μαστόρους και κατεβάσανε την παλαιά σκεπή, έκαναν
υποστυλώματα και την ξανασκέπασαν με την ίδια μαυρόπλακα. Με τις καινούργιες
εργασίες που έγιναν, η εκκλησία έγινε λίγο πιο χαμηλή από ότι ήταν. Στο πίσω μέρος
της ήταν κάποτε το νεκροταφείο του χωριού μας, ενώ σήμερα βρίσκονται εκεί πολλά
φυτεμένα δέντρα και πολύ πράσινο.
Τέλος, η πανέμορφη παλιά μας εκκλησία λειτουργεί δύο-τρεις φορές το χρόνο,
κάθε Πάσχα και στις 15 Αυγούστου.
16. 16
Η Αγία Αναστασία
Στο κέντρο του χωριού Λογγάδες βρίσκεται ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην
Αγία Αναστασία. Χτισμένο με πέτρα, περιβάλλεται από έναν προαύλιο χώρο με
καταπράσινα κυπαρίσσια. Η στέγη του είναι από μαυρόπλακα και η μικρή ξύλινη
πόρτα του σε οδηγεί κατευθείαν στον κυρίως Ναό. Το εκκλησάκι είναι πολύ μικρό.
Χτίστηκε τον 19ο αιώνα από τους κατοίκους του χωριού και λειτούργησε ως πρώτη
εκκλησία του.
Στους τοίχους υπάρχουν τοιχογραφίες, αλλά με την πάροδο του χρόνου το
μεγαλύτερο μέρος τους καταστράφηκε. Η εικόνα της Αγίας Αναστασίας ίσως είναι
και το μόνο στολίδι που έχει απομείνει. Παλιότερα λειτουργούσε κάθε Κυριακή όμως
με την δημιουργία της κεντρικής εκκλησίας του χωριού, το εκκλησάκι αυτό δέχεται
τους πιστούς μόνο την 3η μέρα του Πάσχα.
Τα παλαιότερα χρόνια μετά την Θεία Λειτουργία, οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν
στο προαύλιο και στήναν ένα μικρό γλέντι. Σήμερα, γίνεται έντονη προσπάθεια από
τους κατοίκους να διατηρηθεί το εκκλησάκι. Είχε μάλιστα δημιουργηθεί μια μικρή
παιδική χαρά όπου μαζεύονταν τα παιδιά.
Είναι ένα από τα πλέον γραφικά εκκλησάκια του τόπου μας, το οποίο αν και
δέχεται τους πιστούς μια φορά τον χρόνο, η ανταπόκριση του κόσμου είναι μεγάλη.
17. 17
O Αϊ - Θανάσης
Η εκκλησία του Αϊ - Θανάση βρίσκεται στην άκρη του βουνού πάνω από το
παλιό γήπεδο. Χτίστηκε τον 20ο αιώνα περίπου από τους ανθρώπους του χωριού.
Είναι ένα μικρό εκκλησάκι που έχει έναν μικρό χώρο, με ένα παρεκκλήσι. Μέσα ο
χώρος περιέχει διάφορες εικόνες, το ιερό και έχει λίγες καρέκλες και λίγα στασίδια. Η
εκκλησία ανοίγει κάθε 18 Ιανουαρίου που γιορτάζει ο Άγιος Αθανάσιος αλλά και την
Κυριακή του Θωμά στη μνήμη του φτωχού κοριτσιού για το οποίο θα μιλήσουμε στη
συνέχεια.
Μία ιστορία σχετικά με τον Αϊ - Θανάση.
Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα η εκκλησία είχε ήδη κατασκευαστεί και
λειτουργούσε κανονικά. Σύμφωνα, όμως, με μαρτυρίες υπάρχει μια ιστορία γι’ αυτήν
. Λένε ότι ένα κοριτσάκι 3 ετών είχε ταφεί στις ρίζες ενός δέντρου πίσω από την
εκκλησία. Ζούσε κάποτε με την οικογένειά της σε ένα πολύ φτωχό σπίτι και οι γονείς
της δούλευαν από το πρωί ως το βράδυ. Εκείνη επειδή ήθελε να βοηθήσει τους
δικούς της πήγαινε μαζί τους για δουλειά. Όμως, μέσα στο βαρύ χειμώνα το
κοριτσάκι αρρώστησε. Οι γονείς της δεν είχανε τα χρήματα να της παρέχουν ιατρική
περίθαλψη και την απαραίτητη φροντίδα που εκείνη χρειαζόταν. Έτσι λοιπόν το
κοριτσάκι πέθανε. Οι κάτοικοι του χωριού συμφώνησαν να το θάψουν κοντά στην
εκκλησία του Αϊ- Θανάση, κάτω από τις ρίζες ενός μεγάλου δέντρου, ως ένδειξη
σεβασμού.
18. 18
Η Μονή Προφήτη Ηλία
Η μονή που δεν έχει άμεση επαφή με τη λίμνη είναι του Προφήτη
Ηλία, στην κορυφή του χαμηλού λόφου, στα νότια του οικισμού. Τα
ιστορικά στοιχεία για τη μονή είναι ελάχιστα. Το αρχικό κτίσμα του
καθολικού, που πιθανώς αναγόταν ακόμα και στην υστεροβυζαντινή
περίοδο, καταστράφηκε από τα σουλτανικά στρατεύματα, στο 1821-22.
Ο ναός ξαναχτίστηκε λίγα χρόνια αργότερα, πιθανώς με τη συμβολή της
συντεχνίας των γουναράδων, η οποία είχε την επιμέλεια της μονής, κατά
το β’ μισό του 19ου αιώνα. Το νέο κτίσμα ενσωμάτωσε τα λείψανα του
παλαιότερου ναού, όπως είναι φανερό στο κατώτερο τμήμα της
τοιχοποιίας της νότιας πλευράς, όπου παρεμβάλλονται πλίνθοι στους
οριζόντιους και κάθετους αρμούς.
Σήμερα το καθολικό είναι ένας μονόχωρος ξυλόστεγος ναός, με
ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά. Στα δυτικά υπάρχει νάρθηκας, μέσω
του οπίου γίνεται η επικοινωνία με μικρό παρεκκλήσι, στα βόρεια του
ναού. Στα νότια του νάρθηκα υπάρχει μικρό κελί. Εσωτερικά, ο ναός
έχει τοιχογραφίες διαφόρων φάσεων. Αυτές στο ανατολικό τμήμα έγιναν
στα 1883 από τους Γιαννιώτες ζωγράφους Θεοδόσιο και το γιο του
Κωνσταντίνο και σήμερα υπάρχουν μερικώς επιζωγραφισμένες. Οι
19. 19
τοιχογραφίες του κυρίως ναού έγιναν στα 1918 και έχουν αποδοθεί στο
ζωγράφο Πολύκαρπο Αναστασίου, από τους Χιονιάδες Κόνιτσας.
Η Παναγία Φανερωμένη
Η εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένηςχτίστηκε κατά τα τέλη του
19ου αιώνα, κοντά στην τοποθεσία Δρίσκο. Είναι ένα μικρό εκκλησάκι
με μεγάλη ιστορία. Πριν από πολλά χρόνια στην παλιά εκκλησία του
χωριού των Λογγάδων βρισκόταν μια πολύ παλιά εικόνα της Παναγίας.
Μια μέρα όμως, κάποιοι χωριανοί την έκλεψαν και κατέφυγαν στα βουνά
χωρίς να αφήσουν πίσω τα ίχνη τους.
Ύστερα από καιρό, κάποιος βοσκός βρέθηκε εκεί κοντά για να
βοσκήσει το κοπάδι του. Βρήκε την εικόνα και έτσι οι χωριανοί
αποφάσισαν να χτιστεί σε εκείνο το σημείο μια μικρή εκκλησία προς
τιμή της Παναγίας. Ονομάστηκε Παναγία Φανερωμένη, επειδή εκεί
φανερώθηκε η εικόνα. Από τότε λοιπόν κάθε χρόνο τη 2η μέρα του
Πάσχα , οι κάτοικοι των Λογγάδων μεταφέρουν την εικόνα από την
παλιά εκκλησία του χωριού στο ξωκλήσι. Μπροστά είναι ο παπάς με την
εικόνα και ακολουθούν τα εξαπτέρυγα και πίσω οι πιστοί ψέλνοντας το
«Χριστός Ανέστη». Αφού φτάσουν στην εκκλησία, τοποθετούν την
εικόνα σε μία συγκεκριμένη θέση και τελείται η Θεία Λειτουργία. Στη
συνέχεια ,βγαίνουν στον προαύλιο χώρο και στήνουν χορό. Έπειτα,
μερικοί κάτοικοι επιστρέφουν στο χωριό, ενώ άλλοι μένουν στην
εκκλησία για να προσέχουν την εικόνα κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Την τρίτη μέρα του Πάσχα το πρωί γίνεται πάλι λειτουργία στην
εκκλησία και αμέσως μετά χορεύουν ένα παραδοσιακό εκκλησιαστικό
τραγούδι. Επιπλέον, εκείνη τη μέρα οι γυναίκες μοιράζουν γλυκά και
κουλούρια σε όσους έχουν έρθει είτε από τα γύρω χωριά είτε από τους
Λογγάδες. Τέλος, επιστρέφουν μαζί με την εικόνα στο χωριό όπου και
20. 20
τοποθετείται στην αρχική της θέση μέσα στον ιερό ναό. Σε όλη τη
διάρκεια της επιστροφής στη χωριό η εικόνα περνά από χέρι σε χέρι για
να πάρουν όλοι οι πιστοί την ευλογία της.
.
Γ ΜΕΡΟΣ
21. 21
To Σχολείο μας
Το πρώτο σχολείο που λειτούργησε στο χωριό χρονολογείται στο
1850. Ήταν ένα πέτρινοκτίριο κοντά στην παλιά εκκλησία, που ήταν και
ιδιοκτησία της. Ο δάσκαλος, εκείνη την εποχή ήταν ο εκάστοτε παπάς
του χωριού και πληρώνονταν από το μοναστήρι της Δουραχάνης. Τα
πρώτα στοιχεία που έχουμε για το Δημοτικό Σχολείο του χωριού
ανάγονται στο 1916.
Το 1920, δηλαδή εφτά χρόνια μετά την απελευθέρωση,
λειτούργησε Δημοτικό σχολείο με πρώτη δασκάλα την κ. Λευκοθέα.
Μετά το 1922, δίδαξε κάποιος πρόσφυγας από την Προύσα και
στη συνέχεια ο κ. Γαρούφης και η κ. Σκόδρα.
Το 1931-32 διορίστηκε ο κ. Φατούρος ο οποίος έμεινε μέχρι το
1943-44.
Για τη χρονιά 1942-43 δεν έχουμε στοιχεία που να αποδεικνύουν
τη λειτουργία του σχολείου. Προφανώς λόγω της κατοχής εκείνη τη
χρονιά το σχολείο δεν άνοιξε και λειτούργησε ξανά την επόμενη χρονιά.
Μετά την κατοχή οι κάτοικοι του χωριού με πολύ ζήλο και με
μπόλικη προσωπική εργασία έχτισαν ένα καινούριο κτίριο, το σημερινό
παιδικό σταθμό. Εκεί στεγάζονταν το Δημοτικό σχολείο για πολλά
χρόνια.
Οι Λογγαδιώτεςλοιπόν,αποφασισμένοι καθώς ήταν, οικειοθελώς
κουβαλούσανπέτρεςαπό τα ρέματα με τα κάρα και τα άλογά τους και με
τη βοήθεια των μαστόρων κατάφεραν να χτίσουν το σχολείο τους.
Δυο ήταν οι αίθουσες διδασκαλίας και οι υπόλοιποι χώροι ήταν για
τη διαμονή του εκπαιδευτικούζεύγουςπου έμεναν μαζί με τα παιδιά τους
εκεί, διότι δεν υπήρχε συγκοινωνία, πράγμα που δυσκόλευε τη
μετακίνηση. Ζούσαν αρκετά χρόνιαστο χωριό και συνήθως έφευγαν για
κομματικούς-πολιτικούς λόγους.
22. 22
Στη μια αίθουσα στεγάζονταν οι τρεις πρώτες τάξεις (Α’,Β’,Γ’)
ενώ στην άλλη οι μεγαλύτερες (Δ’,Ε’,ΣΤ’). Συνήθως τις μικρότερες τις
αναλάμβανε η δασκάλα ενώ τις άλλες τρεις τις είχε ο σύζυγός της και οι
δυο τους συνεργάζονταν κάθε φορά που το θεωρούσαν απαραίτητο.
Ο πίνακας της τάξης δεν ήταν καρφωμένος όπως σήμερα στον
τοίχο, αλλά στηριζόταν πάνω σε ένα ξύλο. Όσο για τη θέρμανση, δεν
υπήρχε το καλοριφέρ που έχουν τα σημερινά σχολεία, αλλά σόμπες που
λειτουργούσαν με ξύλα.
Σε μια άκρη της αυλής ήταν χτισμένες οι τουαλέτες, έξω από το
σχολικό κτίριο, ήταν εξωτερικές.
Οι μαθητές αντί για τετράδια –τα πρώτα χρόνια-είχαν μια πλάκα
και το κοντύλι, που έπαιζε το ρόλο του μολυβιού.Με αυτόν τον τρόπο
κρατούσαν τις σημειώσεις τους στα μαθήματα. Η πλάκα όμως ήταν πολύ
εύθραυστη και ήθελε πολύ προσοχή, γιατί εύκολα μπορούσε να σπάσει.
Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να προσθέσουμε ότι τακτικά -εκείνη
την εποχή - την τάξη επισκέπτονταν ένας υπάλληλος του Υπουργείου
Παιδείας, γνωστός ως «Επιθεωρητής». Σκοπός του ήταν να ελέγχει τον
εκπαιδευτικό και να επιβλέπει το έργο του. Συχνά έκανε ερωτήσειςστους
μαθητές και παρακολουθούσε το μάθημα.
Σύμφωνα με μαρτυρίεςανθρώπων τουχωριού, οι εκδηλώσεις που
γινόταν στο σχολείο και οι γιορτές ήταν εξαιρετικές. Απαραίτητη βέβαια
ήταν η συμμετοχή όλων των μαθητών,είτε σε παραστάσεις θεατρικές με
παραδοσιακές στολές, είτε με ποιήματα και διάφορα τραγούδια.
Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχε
Παιδικός Σταθμός, ούτε Νηπιαγωγείο. Τα παιδιά πήγαιναν για πρώτη
φορά στο σχολείο σε ηλικία έξι ετών, δηλαδή στην Α’ Δημοτικού.
Το ωράριο λειτουργίας του σχολείου ήταν 8.00-12.00 π.μ με μια
παύση το μεσημέρι 5-6 ωρών και ξανά το απόγευμα 18.00-19.00μ.μ. Η
προσέλευση των μαθητών στο σχολείο γινόταν καθημερινά με το
κάλεσμα της καμπάνας της κεντρικής εκκλησίας του χωριού. Όταν
κάποιος για οποιονδήποτε λόγο καθυστερούσε, έβρισκε την πόρτα του
σχολείου κλειστή και στη συνέχεια ακολουθούσαν τιμωρίες.
23. 23
Τις μεσημεριανές ώρες που τα παιδιά δεν είχαν μάθημα
βοηθούσαν τους γονείς τους στα χωράφια ή πήγαιναν στα ζώα.
Το Σάββατο το σχολείο ήταν ανοιχτό, ενώ την Κυριακή ήταν
υποχρεωμένοι όλοι οι μαθητές με συνοδεία δασκάλου να παραβρεθούν
στη Θεία Λειτουργία. Σε περίπτωση απουσίας κάποιου μαθητή
επιβάλλονταντιμωρία. Στη εκκλησία, λοιπόνοι μικρότερεςτάξεις έλεγαν
το «Πάτερ ημων..», ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά των τελευταίων τάξεων
έλεγαν το «Πιστεύω..»
Οι εκπαιδευτικοί ήταν πολύ αυταρχικοί και πολύ σκληροί. Η
λεγόμενη «βέργα» ήταν η βοηθός τους στο εκπαιδευτικό τους έργο.
Κάθε δάσκαλος είχε από μια, φτιαγμένη από ξύλο κρανιάς, που
προκαλούσε φοβερό πόνο στις παλάμες και στα πόδια των παιδιών.
Αυτή η μέθοδος είχε σαν αποτέλεσμα οι μαθητές τους να τους
φοβούνται , να τους σέβονται και να πειθαρχούν.Εκτός από τη «βέργα»,
άλλη τιμωρία που επιβάλλονταν στα παιδιά εκείνης της εποχής ήταν «το
υπόγειο» που υπήρχε στο σχολικό κτίριο. Ένα υπόγειο γεμάτο με
νεκροκεφαλές. Εκεί, λοιπόν κατέβαζαν τουςμαθητές τουςοι δάσκαλοι με
σκοπό να πειθαρχήσουν και να υπακούσουν. Πολύ συχνή τιμωρία ήταν
και το «κουτσό». Έβαζαν τον μαθητή για 1-2 ώρες όρθιο, κοιτάζοντας
τον πίνακα να παρακολουθήσει το μάθημα και έχοντας σηκωμένοτο ένα
του πόδι. Εννοείται βέβαια ότι όλα αυτά γινόταν με τη σύμφωνη γνώμη
των γονιών. Οι ίδιοι οι γονείς ενθάρρυναν τους εκπαιδευτικούς να
προχωρήσουν σε αυτές τις μεθόδουςκαι πάντα έπαιρναν το μέρος τους.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να αναφέρουμε τέσσερις μικρές ιστορίες
που μας διηγήθηκαν άνθρωποι του χωριού, οι οποίες αποδεικνύουν την
αυστηρότητα του τότε εκπαιδευτικού συστήματος και υπογραμμίζουν
την έννοια «τιμωρία».
Ένας κύριος μας εκμυστηρεύτηκε την τιμωρία που του επιβλήθηκε
από τη δασκάλα του, επειδή ο ίδιος έκανε αταξίες και την ενοχλούσε
κατά την παράδοση του μαθήματος.Η εκπαιδευτικόςτον χτυπούσε με τη
βέργα στο κεφάλι και συγχρόνως του τραβούσε το αυτί. Έτσι πίστευαν
ότι ήταν ο σωστός τρόπος για να παραδειγματιστούν και οι υπόλοιποι
μαθητές από τον τιμωρημένο και ότι ο ίδιος θα πειθαρχούσε, θα
συμμορφωνόταν και δεν θα επαναλάμβανε το παράπτωμά του.
24. 24
Κάποιος άλλος κύριος, μας είπε την προσωπική του εμπειρία
σχετικά με το θέμα των τιμωριών. Μια μέρα που δεν είχαν σχολείο, μια
ομάδα παιδιών οδήγησε τα δυο ανίδεα παιδιά του δασκάλου σε κάτι
θάμνους με σφήκες. Λογικό ήταν εκείνες να επιτεθούν με αποτέλεσμα να
τσιμπήσουν τα παιδιά. Μόλις ο δάσκαλος πληροφορήθηκε το γεγονός
τιμώρησε την ομάδα πολύ αυστηρά, χτυπώντας τα.
Ο ίδιος κύριος συνεχίζοντας και χαριτολογώντας, μας
εκμυστηρεύτηκε και άλλο ένα περιστατικό. Μια μέρα ένας συμμαθητής
του οδήγησε το παιδί του δασκάλουστο πηγάδι του χωριού. Εκεί λοιπόν,
το έπιασε από το κεφάλι και το έβαλε μες το πηγάδι. Τη συνέπεια αυτής
της πράξης του μπορείτε να τη φανταστείτε. Εννοείται πως ο δάσκαλος
μόλις αντιλήφθηκε το γεγονός χτύπησε το παιδί και του επέβαλε οχτώ
μέρες αποβολή από το σχολείο.
Τέλος, μια κυρία μας αφηγήθηκε ένα αστείο περιστατικό που
συνέβη στην ίδια. Όταν ήταν στην Δ’ Δημοτικού, επειδή όλη η τάξη
εκείνη την ημέρα έκανε φασαρία, ο εκπαιδευτικός θέλησε να την
τιμωρήσει. Η τιμωρία τους θα ήταν να μην φύγουν για το σπίτι τους το
μεσημέρι και να κάνουν μάθημα. Εκείνος όμως πήγε για λίγο στο
διπλανό δωμάτιο, όπου και έμενε. Ξεχάστηκε και τον πήρε ο ύπνος. Τα
παιδιά περιμένοντας τον δάσκαλο 1-2 ώρες και αφού κατάλαβαν τι είχε
συμβεί, μάλλον τα είχε ξεχάσει, εκείνα έφυγαν χωρίς την άδειά του για
τα σπίτια τους.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι οι τιμωρίες πριν κάποια χρόνια
ήταν αναπόσπαστοκομμάτι του σχολείου και του εκπαιδευτικού έργου
του δασκάλου.
Στις μέρες μας, κάτι τέτοιο δεν ισχύει και πλέον οι εκπαιδευτικοί
και οι διευθυντέςχειρίζονται με διαφορετικό τρόποτα όποια προβλήματα
παρουσιάζονται στο σχολείο.
25. 25
Η Ιστορία του Δημοτικού Σχολείου Λογγάδων
μέσα από τα αρχεία του.
1916-2016 100 χρόνια
Από τα αρχεία του ΔημοτικούΣχολείου καταγράφουμε στοιχεία για τους
μαθητές και δασκάλους μέχρι το 1950.
«Εναρχή» το Σχολικό Έτος 1916-1917 και είναι το εξώφυλλο του
πρώτουΜαθητολογίου στο οποίο είναι εγγεγραμμένοι μαθητές για το
Σχολικό Έτος 1916-17.
«Πλήρες Μονοτάξιον Δημ. Σχολείον Αρρένων Αδρομίστης»
Με «αύξωναριθμό 1» γράφεται στην Ε΄ Δημοτικού ο Κάκκαβος
Ν. Βασίλειος σε ηλικία 12 ετών .
Τόπος γεννήσεως Μάζια και τόπος διαμονής Αδρομίστα.
Άρα γεννημένος κοντά στο 1904.
26. 26
α/α 2 Ζαραβέλλας Αν. Νικόλαος από την Αρδομίστα
α/α 3 Ζαραβέλλας Πα΄ ΣπύρουΒασίλειος από την Αρδομίστα
α/α 4 Σιαφάκα Ν. Μαρία από την Κράψη με την παρατήρηση ότι
«απεσύρθη αρχάς Ν/βριου 1916».
α/α 5 Παπαπέτρος Αν. Παναγ στην Δ΄ τάξη, από την Αρδομίστα
27. 27
Συνολικά 65 αγόρια και κορίτσια, με την Β΄ τάξη να έχει 30 μαθητές.
Σ΄ αυτό το Σχολικό Έτος δεν υπήρχε η ΣΤ΄ Δημοτικού.
Από τα επαγγέλματα των γονέων όπωςκαταγράφονται στο
Μαθητολόγιο προκύπτει ότι :
«Ιερεύς» ήταν ο Ζαραβέλλας Σπυρίδων πατέραςτου Ζαραβέλα
Βασιλείου 12 ετών και της Ζαραβέλλα Ευαγγελίας 8 ετών.
«Αγροφύλαξ» ο Αξιούργος Νικόλαος πατέραςτου Αξιουργου
Απόστολου
«Δεκατιστής» ο Σιαφάκας Ν. πατέρας της Σιαφάκα Μαρίας από
Κράψη.
5 Υπάλληλοι, 1 Ράπτης
6 ορφανά γιατί έτσι καταγράφεται το επάγγελμα του γονέα.
Οι υπόλοιποι λεμβούχοι,γεωργοί και ποιμένες.
17 μαθητές διέκοψαν το Σχολείο αλλά μπορεί και να απεβίωσαν.
Στο μαθητολόγιο καταγράφονται με την παρατήρηση π.χ. «απεσύρθη
τέλη Δεκεμβρίου 1916»
Σε κάθε τάξη είναι γραμμένοι μαθητές διαφόρωνηλικιών.
Στη Β΄ τάξη είναι από 8 έως 11 και στην Δ΄ έως 13 ετών.
Τα Μαθητολόγια και τα μητρώα είναι όλα γραμμένα σε γλώσσα
καθαρεύουσα,με μεγάλο μεράκι και φυσικά με την πένα της εποχής.
Δεν προκύπτει ποιός ήταν ο πρώτος δάσκαλος και Διευθυντής του
Σχολείου.
Επίσης δεν υπάρχουν στοιχεία και υπογραφές δασκάλων μέχρι το Σχ.
Έτος 1921-22 και για αυτά τα σχολικά έτη δεν υπάρχει και το βιβλίο του
«Γενικού Ελέγχου».
28. 28
Όμως το πρώτο μαθητολόγιοείναι θεωρημένο από επιθεωρητή:
1917-1918
Νέος Δάσκαλος .
Αυτό φαίνεται από το ότι είναι διαφορετικός ο γραφικός χαρακτήρας με
καλύτερα γράμματα από τον προηγούμενο.
«Πάρεδρος» ο Αξιούργος Νικόλαος, πατέραςτου Απόστολου
Αξιούργου και «Κλητήρ» ο Καναράς Π. , πατέρας τουΒασιλείου και
της Μαρίας Καναρά.
1918-1919
Ο ίδιος δάσκαλος
Καταγράφονται και νέα επαγγέλματα όπως έμποροςκαι κτηματίας..
Στην επικεφαλίδα «Σχολείον εξού προέρχεται» γράφονται οι εξής
χαρακτηρισμοί:
«Νέηλυς» o Νεοεισερχόμενος
«Στάσιμος»
«Προήχθη»
«Πλήρες Αδρομίστης»
«Εξ ιδιαιτέρας κατ΄οίκον διδασκαλίας»
29. 29
Άσχημη χρονιά η παραπάνω. 14 παιδιά απεβίωσαν και ένα σε
Ορφανοτροφείο
1919-1920
Νέος Δάσκαλος, γιατί και εδώ είναι διαφορετικόςο γραφικός
χαρακτήραςκαι υπάρχει ο χαρακτηρισμός «εξετασθείς προήχθη» και
«Τάξις εν η ενεγράφη»
Πρόκειται για δυο μαθητές. Έναν από την Α΄ στην Β΄ τάξη και έναν από
την Δ΄ στην Ε΄.
1920-21
Και εδώ άλλος Δάσκαλος, γιατί είναι διαφορετικόςο γραφικός
χαρακτήρας
1921-22
13 μαθητές δεν φοίτησαν στο Σχολείο εκείνη την σχολική χρονιά.
1922-23
Δημοδιδάσκαλος έτσι υπογράφει ο Δ. Αποστολίδης.
Από αυτό το σχολικό έτος αρχίζει και εμφανίζεται ο ΓΕΝΙΚΟΣ
ΕΛΕΓΧΟΣ, δηλαδήοι βαθμοί κάθε μαθητή.
30. 30
Τα μαθήματα ήταν 13.
Θρησκευτικά,Ελληνικά, Αριθμητική, Γεωμετρία, Ιστορία,
Γεωγραφία, Φυσική Ιστορία, Φυσική Πειραματική, Γυμναστική,
Καλλιγραφία, Ιχνογραφία, Ωδική,Εργόχειρα.
Τρεις περίοδοι σε κάθε τάξη δηλαδή τρία τρίμηνα .
Οι απουσίες σημειώνονταν σε ειδική στήλη κατά περίοδο.
Ο αριθμός των απουσιώνκυμαινόταν από 2έως 44.
Προφανώς δεν ήταν ωριαίεςαλλά ημερήσιες.
Η διαγωγή ήταν με τρεις χαρακτηρισμούς « Άριστη , Κοσμία και
Χρηστή »
Όλα τα επαγγέλματα των γονέων καταγράφονται σαν γεωργοί
Υπάρχει η παρατήρηση ότι πολλοί μαθητές δεν είχαν ενδεικτικά και
κατατάχτηκανσε διάφορες τάξεις.
1923-24
Εδώ εμφανίζεται για πρώτη φορά η στρογγυλή σφραγίδα με τις λέξεις:
«ΜΟΝΟΤ.ΔΗΜ.ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΑΔΡΟΜΙΣΤΗΣ» Μονοτάξιο και
προφανώς εννοούσε ΜονοθέσιοΔημ. Σχολειό.
Διευθυντής ο κ. Γαρούφης;
Ο ίδιος δάσκαλοςσυνεχίζει μέχρι το σχολικό έτος 1930-31
1924-25
Ιερεύς είναι ο Παπαχρήστος Ν. , πατέρας του Παπαχρήστου Κων/νου.
Τότε το μαθητολόγιο κλείνεται «15 Μαΐου 1925»
1925-26
Όμως στο τέλος της χρονιάς « Εν Αδρομίστη τη 18 Ιουνίου 1926»
υπογράφει η Διδασκάλισσα κ. Σκόδρα και μάλλον το Σχολείο
λειτουργεί σαν 2/θεσιο.
Τη χρονιά αυτή έμειναν στάσιμοι 6 μαθητές
31. 31
Στη Δ΄ Δημοτικούείναι εγγεγραμμένος ο Νικ. Γ. Ζέρβας με επάγγελμα
πατρός «Μυλωθρός»δηλαδή Μυλωνάς.
Επίσης, Ιερεύς ο π. Παπανικολάου πατέρας του/τηςΑνασ.
Παπανικολάου.
1926-27
Διευθυντήςο κ. Γαρούφης.
Ο ίδιος δάσκαλοςγια οικονομία στο Μαθητολόγιο συνεχίζει στην ίδια
σελίδα.
Χαρακτηρισμό διαγωγήςτων μαθητών«Άριστη και Καλή».
1927-28
Ο χαρακτηρισμόςτης διαγωγής αλλάζει και είναι «Κοσμιοτάτη, Κοσμία
, Καλή» και ο χαρακτηρισμός της φοίτησης «Άριστος -καλώς , λίαν
καλώς, μετρίως, μετριότατα».
1928-29, 1929-30 Δεν προκύπτουν σημαντικές παρατηρήσεις.
Όμως αντί για στάσιμος γράφεται από τον δάσκαλο «έμεινε εις την αυτή
τάξη».
32. 32
1930-1931
Έχουμε δυο Μαθητολόγια. Στο ένα είναι 52 μαθητές εγγεγραμμένοι
και στο άλλο 76.
1931-32
Έρχεται Δάσκαλος ο Αναστάσιος Φατούρος ο οποίοςκατάγεται από
την Λευκάδα και το σχολείο ονομάζεται «ΜικτόνΔημ. Σχολ.
Αδρομίστης»
34. 34
1933-34
Ιερεύς π. Βασ. Ζαραβέλλας πατέραςτου Σπυρίδωνα Ζαραβέλλα.
1934-35
Εγγράφεται στην Α Δημοτικού η Ρούλα Βράσκου του Παύλου.
Ο Βράσκος Παύλος ήταν τηλεγραφητής.
Ήρθε από την Κοσμηρά με καταγωγή από τους Φιλιάτες.
Να σημειώσουμε ότι η Βράσκου Ρούλα, εμφανίζεται στα μητρώα μέχρι
το Σχ. Έτος 1937-38 δηλαδή Δ’ Δημοτικού, όλες τις χρονιές σε όλα τα
μαθήματα είχε βαθμολογία 10.
Στην Α Δημοτικού γράφεται ο Χρήστος Βασ. Κάκαβος γεννημένοςτο
1928 του οποίουο πατέρας ήταν «δημοδιδάσκαλος»
37. 37
1938-39
Εγγράφεται στην Α΄ Δημοτικού η Γεωργία Ι Βρόσκου από Σχολείο
Κοσμηράς
Παρατήρηση από τον τότε επιθεωρητή.
38. 38
1939-40
Δάσκαλος ο ΦατούροςΑναστάσιος ο όποιος είχε και το γιο του
ΦατούροΓεώργιο γεννηθέντα το 1934
Ιερεύς ο Ζαραβέλλας Β. πατέρας του Ζαραβέλλα Γεωργίου.
70 έμειναν στην ιδία τάξη.
«Διετής» ήταν ο χαρακτηρισμός.
41. 41
1943-44
Γράφονται 87 μαθητές.
Πολλοί «Διετείς» και το βιβλίο κλείνεται στις 22 Ιουνίου 1944.
1944-45
Αποχωρεί ο Δ/ντης Φατούροςκαι αναλαμβάνει ο Βασίλειος Λογοθέτης
ο οποίος κατάγεται από το Καλέντζι και στο σχολείο φοιτά και η κόρη
του Ειρήνη, η οποία είναι γεννημένη το 1939 και αργότερα ο υιός του
Κωνσταντίνος και η μικρή του κόρη Γιολάντα.
1945-46
Τον Μάιο του 1946 γράφονται στην Γ΄ τάξη και στην Ε΄ τάξη οι μαθητές
Γεώργιος και Σπυρίδων Γούλιας του Β(Βασιλείου;) ο οποίοςήταν
υποδηματοποιός από τον ΤσαμαντάΦιλιατών Θεσπρωτίας.
Επίσης «Μυλωθρός» είναι και ο πατέρας του Σιούλα Γ. Ιωάννη
1946-47
«Αγροφύλαξ» ο πατέρας του Ιωάννη ΒΑγκά.
42. 42
1948-49
Εγγεγραμμένοι 150 Διετείς 27.
Επίσης εγγράφονται δεκαεπτά μαθητές και μαθήτριες από την «Μηλέα»
των οποίων οι γονείς είναι «υλοτόμοι».
1949-50
Εγγεγραμμένοι 120 Διετείς 30.
Στις παρατηρήσεις, εννέα μαθητές χαρακτηρίζονται σαν
«ανταρτόπληκτοι».
1950-51
Εκείνη την σχολική χρόνια αρχίζει το 4ο Μαθητολόγιο και εγγράφονται
μαθητές εκτός από τα χωριά Αδρομίστα, Μάζια, Γιάνιστα ,Κράψη και
από το Περιστέρι.
43. 43
ΝΥΚΤΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΟΓΓΑΔΩΝ
Τα σχολικά έτη 1954-55,1955-56 και 1956-57
λειτούργησε παράλληλα με το ημερήσιο Δημοτικό Σχολείο
και Νυκτερινό Δημοτικό Σχολείο ξεχωριστό με δική του
σφραγίδα.
Λειτούργησε σαν σχολείο δεύτερης ευκαιρίας για τα
παιδιά εκείνα το όποια δεν παρακολούθησαν το σχολείο την
δεκαετία του 40.
Διευθυντής και τα τρία αυτά σχολικά έτη ήταν ο κ.
Λογοθέτης.
Ήταν τα παιδιά του πολέμου τα οποία άλλα διέκοψαν και
άλλα δεν πήγαν καθόλου σχολείο.
Το 1954-55 στην Α τάξη γράφεται μαθητής ηλικίας 19
ετών γεννημένος το 1936 και στην ΣΤ τάξη μαθητής ηλικίας
22 ετών γεννημένος το 1933.
Άξιο παρατήρησης είναι ότι τα περισσότερα είναι κορίτσια.
1954-55 Σύνολο μαθητών 38 άρρεν 9 θήλυ 29
1955-56 Σύνολο μαθητών 22 άρρεν 6 θήλυ 16
1956-57 Σύνολο μαθητών 11 άρρεν 4 θήλυ 7
46. 46
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΟΓΓΑΔΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Με το Π.Δ. 282/26.7.1983 ΦΕΚ 104 ιδρύεται το Γυμνάσιο
Λογγάδων το οποίο άρχισε να λειτουργεί από το Σχολικό Έτος
1983-84
Μέχρι το Σχολικό Έτος 2015-16 έχουν εγγραφεί 420
μαθήτριες και μαθητές.
Διατελέσαντες Διευθυντές
1983-84 Κουλύρα Αικατερίνη Φιλόλογος και
Απειρανθίτου Στυλιανή Μαθηματικός
1984-1988 Μαραγκουδάκη Σταματία
1988-1992 Ράπτης Άγγελος Φιλόλογος
1992-1996 Σιόντης Βασίλειος Φιλόλογος
1996-2005 Δούβλη Ιφιγένεια Φιλόλογος
2005-2007 Αναγνώστου Ιωάννης Φιλόλογος
2007-2010 Μάλλιου Βασιλική Φιλόλογος
2010-2011 Καμμένος Λεωνίδας Θεολόγος
2011-2016 Καραμπίνας Ευάγγελος Φυσικός
Από τους παλαιότερους διδάσκοντες του Γυμνασίου Λογγάδων
είναι ο κ. Κουρλής Σωτήριος και η κ. Στολάκη Ελένη.
Με την πράξη 18/28.6.1991 ανέλαβε υπηρεσία ο κ. Κουρλής
Σωτήριος, Φυσικών.
Και με την πράξη 17/30.6.1993 ανέλαβε υπηρεσία η κ.
Στολακη Ελένη, Μαθηματικών .
47. 47
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Από το 1951 και μέχρι σήμερα δηλαδή για την νεότερη
ιστορία του Δημοτικού Σχολείου Λογγάδων φροντίσαμε να μην
ασχοληθούμε.
Είναι γεγονός ότι και στη διάρκεια αυτή θα υπάρχουν
σημαντικά ευρήματα.
Ίσως σε δεύτερη ευκαιρία σε συνεργασία και με κάποιον
από το χωριό καταγράψουμε όχι μόνο τι προκύπτει από τα
Μητρώα και τους Ελέγχους αλλά πραγματικά περιστατικά και
ιστορίες τα οποία είμαστε σίγουροι ότι θα συγκινήσουν
αρκετούς από την Τοπική Κοινότητα Λογγάδων
Ευχαριστούμε πάρα πολύ την κ. Λαδιά Δροσούλα, η
οποία με την προσπάθειά της, διαθέτοντας αρκετό κόπο και
χρόνο, συνέβαλε στο να δημιουργηθεί η παρούσα εργασία,
καθώς επίσης και τους μαθητές της Γ΄ τάξης του σχ. έτους
2015-16 οι οποίοι εργαστήκαν με πολύ ζήλο :
- Αγγέλη Βασιλική
- Αναγνώστου Αλεξάνδρα
- Δραγάτης Βασίλειος
- Δραγάτη Βάρβαρα
- Παπαδιάς Εμμανουήλ
48. 48
Πληροφορίες αντλήσαμε από:
-το διαδίκτυο.
- τα αρχεία του σχολείου.
Ευχαριστούμε πάρα πολύ :
-τον κ. ΠαπαπέτρουΧρήστο, πρόεδροτου χωριού.
Τους κατοίκους:
- την κ. Αγγέλη Βασιλική
- την κ. Σιουχλέρη Θεοδώρα
-τον κ. Σιουχλέρη Αλέξιο
-τον κ. Δραγάτη Αριστείδη
-τον κ. Γκόλια Αθανάσιο και
- τον κ. Γκόλια Κων/νο.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΟΓΓΑΔΩΝ
Τηλέφωνο: 2651052170
FAX: 2651052170
E- mail: mail@gym-longad.ioa.sch.gr
Σημ: Ορισμένα στοιχεία γραφτήκαν όπως ήταν στα Μητρώα
και στους Γενικούς Ελέγχους.
Δεν καταγραφθήκαν οι λέξεις με δασείες, ψιλές και
περισπωμένες. Ήταν θέμα προγράμματος.
ΛΟΓΓΑΔΕΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2016
Ο Διευθυντής του Γυμνασίου
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΠΙΝΑΣ
