Н.Цэдэвсүрэн /Ph.D/ дэд профессор

1. Боловсролын агуулга,
стандарт
Лекц№8
Газарчин дээд сургууль
Цахим зайны онлайн сургалт
Н.Цэдэвсүрэн /Ph.D, Дэд профессор/
2017 он

2. Боловсролын агуулга нь тухайн шатны
боловсролын зорилгыг хэрэгжүүлэхийн
тулд суралцагчдад:
 Шинжлэх ухааны мэдлэг эзэмшүүлэх
 Бүтээлч сэтгэлгээг хөгжүүлэх
 Ёс зүй гоо сайхны хүмүүжил олгох
 Зөв үнэлэмж төлөвшүүлэх
 Хүмүүстэй зөв харьцаж сургах
 Хамтран аж төрөх
 Амьдрах арга ухаанд сургахад чиглэнэ.

3. Боловсролын агуулга нь:
 Суралцагчдын нас сэтгэхүйн онцлог
 Авъяас сонирхол
 Хувийн болон нийгмийн хэрэгцээ
 Шинжлэх ухаан технологийн хөгжлийн
хандлагад нийцэж байж боловсролын
зорилгыг хэрэгжүүлнэ.
Боловсролын агуулгын үндсэн элемент нь:
 Мэдлэгийн тогтолцоо
 Мэдлэгээ хэрэглэх чадвар дадал буюу
туршлага

4.  Бүтээлч үйл ажиллагааны арга барил
 Үнэлэмж хандлагын тогтолцоо болно
Боловсролын агуулгыг түвшингээр нь СӨБ, бага,
дунд, дээд гэж ангилна.
Боловсролын агуулгыг стандарчилж тогтооно.
Стандарт нь:
 Зайлшгүй эзэмшсэн байх агуулга
 Үнэлгээ
 Багшийн мэргэжлийн түвшин
 Сургалтын байгууллагад тавигдах шаардлага
эдгээрийг тодорхойлсон баримт бичиг мөн.

5. Боловсролын стандарт нь тухайн шатны
боловсролын агуулгыг боловсруулах
үндэс болдог. Боловсролын стандартыг
хамгийн наад захын минимум
шаардлагад тулгуурлан боловсруулдаг.
Иймд боловсролын стандарт бусдаасаа
ялгаатай. Түүний чанар нь дараах
үзүүлэлтээр хэмжигдэнэ. Үүнд:
 Хичээлийн ш/у багтаамж
 Эзэмшүүлэх чадвар дадлын элемент
 Мэдлэгийн хэрэглэгээний хүрээ

6.  Хичээл, сэдэв хоорондын холбоо
 Сурагчдыг үнэлэх үнэлгээний шалгуур
Арга хэлбэр зэргийг хэрхэн тусгасан
байдал. Боловсролын агуулгыг
боловсруулахдаа ихэвчлэн
 Тухайн хичээлийн зорилго ба зориулалт
 Зорилго хэрэгжүүлэх агуулга
 Сурагчдын мэдлэг чадварыг үнэлж
дүгнэх тогтолцоо гэсэн бүтэцтэйгээр
боловсруулж болно.

7. Энэ нь бие хүний бүтээлч үйл
ажиллагааны анхны туршлага олж
авахын тулд эзэмшвэл зохих мэдлэг
чадвар дадлын зохистой ххязгаар хүрээг
тодорхойлж байдаг. Үүнийг зөв тогтоох
нь дидактикийн ээдрээтэй төвөгтэй
асуудлын нэг. Иймд дор дурьдсан
шаардлагыг харгалзаж үздэг.
а/ Хүмүүнлэг хүүхэд төвтэй байх
б/ Хичээл бүрийн агуулгын онол
практикийн харьцааг зохистой
хослуулах

8. /Интеграцчилах, төрөлжүүлэх/
в/Агуулгад дэлхий дахины болон үндэсний
соёлын үнэт зүйлсийг тусгах
г/Хичээл хоорондын болон сэдэв хоорондын
залгамж холбоог хангах
д/ Өөрийн улс орны нийгмийн өнөөгийн ба
хэтийн хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан үзэх
Сургалтын агуулгыг сонгон тогтооход
баримтлах дээрхи шаардлагуудыг иш үндэс
болгон дунд сургуулийн сургалтын агуулга,
арга зүйг боловсронгуй болгох ажил
хийгдэж байна.

9. /Интеграцчилах, төрөлжүүлэх/
в/Агуулгад дэлхий дахины болон үндэсний
соёлын үнэт зүйлсийг тусгах
г/Хичээл хоорондын болон сэдэв хоорондын
залгамж холбоог хангах
д/ Өөрийн улс орны нийгмийн өнөөгийн ба
хэтийн хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан үзэх
Сургалтын агуулгыг сонгон тогтооход баримтлах
дээрхи шаардлагуудыг иш үндэс болгон дунд
сургуулийн сургалтын агуулга, арга зүйг
боловсронгуй болгох ажил хийгдэж байна.
 ,

10.  Аж ахуй эрхлэн хөтлөх уламжлалт арга
 Суралцагчдын ирээдүйн ажил
мэргэжлийн чиг баримжаа хандлагатай
уялдуулан өргөжүүлэн гүнзгийрүүлэх
шаардлагатай
 Онолын мэдлэгийн хэрэглэгээний
чиглэлийг нэмэгдүүлэх
Сургалтын агуулгын тогтолцоо дараах
элементүүдтэй.
1-рт: Мэдлэг бол сургалтын агуулгын гол
элемент

11. Хичээлийн хөтөлбөрт дор дурдсан
мэдлэгийн элементүүдийг оруулна.
 Үндсэн ойлголт ухагдахуун нэр томъёо
 Тодорхойлолт дүрэм баримт сэлт
 Янз бүрийн бодит үзэгдлийн хооронддын
холбоо хамаарлыг нээн гаргаж өгөх
шинжлэх ухааны хуулиуд
 Хуулиудын холбоо хамаарлын тогтолцоо
онол
 Ш/У-ны түүхтэй холбоотой мэдлэг

12. Үнэлгээ харилцааны хэм хэмжээ эдгээрийг
цогц байдлаар нь судлах боломжийг
бүрдүүлнэ.
2-рт: 2-дахь гол элемент бол суралцагчид
мэдлэг зэмших аргын тогтолцоо юм.
Суралцагчдын сурах аргыг оюуны
үйлийн арга, практик үйлийн арга гэж
ангилдаг. Оюуны үйлийн арга нь
хийсвэрлэх сэтгэх, жиших харьцуулах,
нэгтгэх, ерөнхийлөн дүгнэх, дүрслэн
бодох, санаандаа төсөөлөх, ангилан
сэтгэх гэх мэт.

13.  Практик үйлийн арга нь унших, бичих,
бодох, зурах, төлөвлөгөө зохиох ном сурах
бичигтэй ажиллах
3 дахь элемент нь бүтээлч үйл ажиллагааны
туршлага юм. Сэтгэхүйг бүтээлч ба
хуулбарлах гэж 2 ангилна. Сургалтын
агуулгад бүтээлч сэтгэхүйг хөгжүүлэх
элементийг заавал оруулах шаардлагатай.
Үүнд:
 Мэдлэг чадвараа шинэ нөхцөлд шилжүүлэн
хэрэглэх
 Танил зүйлийн дотроос шинэ асуудлыг олж
харах

14.  Гол ба гол биш шинжийг ялгах
 Асуудлыг шийдвэрлэх аргыг олж харах
Ж: өгүүлбэрийн бүтцийг өөрчлөх, дүрэмд
тулгуурлан бодлого зохиох
4-рт: агуулгын 4-дэх элемент нь
суралцагчдын бодит ертөнцөд харьцах
харьцаа, өөрөөр хэлбэл бие хүний
төлөвшилтэй холбоотой асуудал,
сурагчдад үнэмлэмж өгөх мэдрэмж
төлөвшүүлэх

15. Дээрхи элементүүд ялгаатай боловч өөр
хоорондоо харилцан уялдаа холбоотой.