.

1.  Хүнсний аюулгүй байдлаа
хангах нь эрүүл, зөв
амьдрахын үндэс

2. АЮУЛ
1. Хүн ам, амьдралынхаа
туршид чанартай, шим
тэжээллэг, аюулгүй хүнсийг,
2. улсын эдийн засаг,
нийгмийн нөхцөл байдал
3. газар зүйн байрлалаас
үл хамааран
4. тогтвортой, хүртээмжтэй
сонгон хэрэглэх боломж
бүрдсэн байх
Хүнсний
аюулгүй байдал

3. Хүнсний байдал буюу АЮУЛ
Хүн амын хүнсний нийт хэрэглээний 50 хувийг
импортоор оруулж ирдэг улс орныг хүнсний
аюулгүй байдлын хувьд эрсдэлтэй гэж үздэг
юм байна. Гэтэл манай улс хүнсний
бүтээгдэхүүнийхээ 40-50, жимс жимсгэнийн 90
орчим хувийг урд хөршөөс импортолж байгаа
нь хүнс, тэжээлийн хувьд хараат буюу
эрсдэлтэй болсныг харуулж байна.

4. Хүнсний аюулгүй байдал-эмзэг байдал
Өрхийн хүнсний бодит хэрэглээ
Тогтвортой
байдал
Хүнсний
хангамж
Хүнсний хүртээмж
-Дотоодын
үйлдвэрлэл
-Орлогын түвшин
-Худалдаа -Үнэ
-Экспорт -Татаас
-Зоорь, агуулах -Зах зээлд ойр эсэх
Хүний эрүүл мэнд
Хүнсний бүтээгдэхүүний шимт чанар, аюулгүй байдал
Хүнсний шимт чанарын
талаарх мэдлэг
-Хүнсний эрүүл ахуйн
хяналт
-Стандарт, зохистой дадал
Хүнсийг зөв сонгож
хэрэглэх хэрэглэгчийн
чадвар
-Баталгаажуулалт,
тохирлын үнэлгээ
-Эрүүл хооллолтын талаарх
зөвлөлгөө, үйлчилгээ

5. Нөхцөл байдал
 Манай улс сүүлийн жилүүдэд хорт хавдраар дэлхийд дээгүүрт орж,
хүн амын дунд зүрх судасны болон хоол боловсруулах эрхтэн
систем, хорт хавдрын өвчлөл нэмэгдэж, нас баралтын голлох
шалтгаан идэж ууж буй ус, хүнс, амьсгалж байгаа агаартай шууд
холбоотой.
 Нөгөөтэйгүүр өдөр тутам хэрэглэж буй хүнсний бүтээгдэхүүний
чанар, аюулгүй байдал болон зүй зохисгүй, эрүүл бус хооллолттой
холбоотой болохыг судлаачид тогтоосон. Дэлхийн эрүүл мэндийн
байгууллагын судалгаагаар хүн амын өвчлөлийн 80 гаруй хувь нь
хоол хүнснээс үүдэлтэй болохыг нь нотолсон байдаг.

6. ЧИ ЮУ МЭДСЭН БАЙХ ВЭ
Сав, баглаа
боодол
Хүнсний орц, тэжээлэг
чанар
Генийн өөрчлөлтэй
бүтээгдэхүүн
ЧАДВАР (ЗӨВ
ХЭРЭГЛЭЭ)

7. ГЕНИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ (ХУВИРГАСАН АМЬД
ОРГАНИЗМ) АГУУЛСАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХҮНИЙ
ЭРҮҮЛ МЭНДЭД:
 Шилжмэл уургийн нөлөөгөөр дархлаа суларч, харшилийг өдөөнө.
 Хувиргасан ген агуулсан урьд нь хэрэглэж байгаагүй гений нөлөө тодорхой бус шилжмэл
генийн бүтээгдэхүүнийг хориглосон Шведид хүн амын 7% нь харшилтай байдаг бол хүнсний
бүтээгдэхүүнд байхыг зөвшөөрдөг АНУ-д хүн амынх нь 70.5% нь харшилын өвчлөлтэй.
 Шинээр гарсан уургууд нь өөрийн задралын явцад хорт нэгдлүүдийг илүүтэйгээр ялгаруулах
магадлалтай.
 Хүний гэдэсэнд антибиотикт тэсвэртэй хорт бичил бактерууд бий болно.
 Бие махбодид гербицид ихээр хуримтлагдсанаас үзүүлэх сөрөг нөлөө (ихэнхи генийн
өөрчлөлттэй ургамлууд нь хөдөө аж ахуйд хэрэглэж буй химиийн бодисуудад устахгүй
хуримтлуулдаг )
 Хүний бие махбодид шаардлагатай бодисуудын агууламж генийн өөрчлөлттэй ургамалд бага
байдаг.
 Хамгийн том эрсдэл нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлнө. Генийн өөрчлөлттэй ургамал
талбайд гаргаснаар гербицидэд тэсвэртэй хогийн ургамал олноор бий болох өндөр
магадлалтай. Энэхүү хогийн ургамалтай фермерүүд тэмцэхийн тулд илүү их химийн бодис
ашиглах бөгөөд энэ нь эргээд ургамалаар дамжин хүнд нөлөөлнө. Цаашлаад эко систем
өөрчлөгдөнө.

8. ”Greenpeace" олон улсын байгууллагаас 2012 онд
баталсан генийн өөрчлөлттэй бүтээгдэхүүний хар
жагсаалтыг хүргэе.
 Hershey's Cadbury
компанийн бүтээгдэхүүн
Fruit&Nut
 Mars болон M&M
 Snickers
 Twix
 Milky Way
 Cadbury (шоколад болон
какао)
 Ferrero (шоколад)
 Nestle (шоколад)
 Nesquik (какао)
 Соса-Соla, Sprite, Fanta
 "Кинли" болон "Фруктайм"
тоникууд
 Pepsi
 7-Up, Mountain Dew
 Kellogg's (өглөөний хоол)

9. Үргэлжлэл
 Campbell Soup компанийн
бүтээгдэхүүнүүд
 Uncle Bens Mars (цагаан
будаа)
 Knorr-ийн соусууд
 Lipton (цай)
 Parmalat (жигнэмэг)
 Hellman's (амтлагч, майонез,
соус)
 Heinz (амтлагчууд, майонез,
соус)
 Nestle (хүүхдийн өглөөний
хоол)
 Hipp компанийн хүүхдийн
бүтээгдэхүүнүүд
 Abbot Labs Similac (хүүхдийн
бүтээгдэхүүнүүд)
 Denon (тараг, сүү, бяслаг, хүүхдийн
бүтээгдэхүүн)
 McDonald's түргэн хоолны сүлжээ
ресторануудын бүтээгдэхүүн, хоол хүнс
 Kraft (шоколад, чипс, кофе болон
хүүхдийн бүтээгдэхүүн)
 Heinz Foods (кетчуп, махны соус)
 Unilever брэндийн Делмигийн (майонез,
тараг, маргарин)

10. Хүнсний үйлдвэрлэлд 2000 гаруй хүнсний нэмэлт
бодисыг ашиглаж байгаа бөгөөд тэдгээрийг богино
код буюу тоон тэмдэглэгээгээр дараах байдлаар
ангилжээ. Үүнд:
Е тэмдэглэгээ Е тэмдэглэгээ
- Е 100 дээш – будагч бодис
- Е 200 дээш – нөөшлөгч бодис
- Е 300 дээш – үл исэлдүүлэгч
бодис
- Е 400 дээш – тогтворжуулагч
бодис
- Е 450 дээш – тос
- Е 500 дээш – хүчлийг
саармагжуулах бодис
- Е 600 дээш – амт, үнэрийг
нэмэгдүүлэгч бодис
- Е 700 дээш – нөөц индекс
- Е 900 дээш – үл хөөсрүүлэгч
бодис
- Е 1000 дээш – өнгөлөгч агент

11. ДЭМБ-аас зарим төрлийн хүнсний нэмэлт бодисын
хүнийбие махбодид үзүүлэх хортой нөлөөллийг
тогтоожээ. Үүнд:
 Сэжигтэй – Е 104, 122, 141, 150, 171, 173, 241, 477
 Аюултай – Е 102, 110, 120, 127, 129, 155, 180, 201, 220,
222, 223, 224, 228, 233, 242, 270, 400-405, 501, 502, 503,
620, 636, 637
 Маш аюултай – Е 123, 510, 513, 527
 Хориотой – Е 103, 105, 111, 121, 125, 126, 130, 152
 Хавдар үүсгэх – Е 131, 142, 153, 210-216, 219, 249, 252,
280-283, 330, 954
 Тууралт өгөх – Е 312, 339-341, 343, 450-454, 461, 462, 463,
465, 466, 907
 Хоол боловсруулах эрхтэнд нөлөөлөх – Е 154, 626-635

12. Хүнсний бүтээгдэхүүний сав баглаа
боодлын шошго нь дараах мэдээллийг
багтаана.
Үүнд:
 Хүнсний бүтээгдэхүүний нэр
 Бүтээгдэхүүний стандартын дугаар
 Бүтээгдэхүүний найрлагыг бүрдүүлэгч зүйлийн жагсаалт
 Хүнсний нэмэлт хэрэглэсэн бол олон улсын Е
тэмдэглэгээний код
 Цэвэр, бохир жин
 Үйлдвэрлэгчийн нэр, хаяг
 Хүнсний бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэсэн болон хадгалах
хугацаа
 Хүнсний бүтээгдэхүүнийг хадгалах нөхцөл
 Хүнсийг зөв хэрэглэхийг нийтэд мэдээлэх зорилгоор
хэрэглэх зааврыг шошго дээр товч, тодорхой бичнэ.
 Бүтээгдэхүүний тэжээллэг болон илчлэг чанар
2

13. Шошгоны мэдээллийг хэрхэн
ашиглах вэ?
 “Найрлагыг бүрдүүлэгч зүйлийн жагсаалт” хэсгээс та
бүтээгдэхүүний найрлаганд орсон бүх бодисын жагсаалттай
танилцана.
 Бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэсэн ба хадгалах хугацаа нь 2 янзаар
бичигддэг.
- Хэрэв 2 хугацаа бичигдсэн байвал эхнийх нь үйлдвэрлэсэн,
дараагийнх нь хадгалалт дуусах хугацаа байна.
- Хэрэв зөвхөн 1 хугацаа бичигдсэн байвал энэ нь үйлдвэрлэсэн
хугацаа бөгөөд энэ тохиолдолд хадгалах хугацаа давхар бичигдсэн
байна.
 Хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалах хугацааг уртасгах, мэдрэхүйн
үнэлэмжийг сайжруулах, технологийн шинж чанарыг сайжруулах
зорилгоор төрөл бүрийн хүнсний нэмэлтүүдийг үйлдвэрлэлд
хэрэглэж байна. Хүнсний нэмэлт бодисууд нь стандартад
заагдсан зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс хэтрээгүй тохиолдолд
хор нөлөөгүй ба хэтэрвэл хурц болон архаг хордлого, үр
хөврөлийн гаж хөгжил, хорт хавдар үүсгэх зэрэг сөрөг үр
дагавартай байж болно.

14. ХУВАНЦАР САВНЫ ТЭМДЭГЛЭГЭЭ
ТЭМДЭГЛЭГЭЭ ТАЙЛБАР
PETPETE:
Энэ нь нийтлэг хэрэглэгддэг хуванцар сав юм. Ундаа, ус, ам
зайлах шингэн, ургамлын тос зэрэг хүнсэнд хэрэглэдэг
хуванцар савнуудыг уг тэмдэглэгээгээр илэрхийлдэг байна.
HDPE: Маш өндөр нягтрал бүхий полителиен. Уг төрлийн
хуванцар саванд идэвчлэн сүү, тараг, жүүс болон угаалгын
нунтаг бодис савласан байдаг бөгөөд дахин ашиглах болох
бөгөөд хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх хор нөлөө нь бага.
VPVC: Винил эсвэл поливинил агуулсан хуванцар. Энэ
төрлийн хуванцар саванд ихэвчлэн нунтаг бодисууд, шампунь,
биеийн шингэн саван хийдэг ба уг төрлийн хуванцар савыг
халаах эсвэл шатаахад диоксин хэмээх хорт бодис ялгардаг
учир хэзээ ч хүнсний бүтээгдэхүүн хадгалж болохгүй.

15. ХУВАНЦАР САВНЫ ТЭМДЭГЛЭГЭЭ
ТЭМДЭГЛЭГЭЭ ТАЙЛБАР
LDPE: Нягтрал бага. Энэ төрлийн хуванцраар сав, баглаа боодол,
тавилга, хивс зэргийг хийдэг бөгөөд дахин ашиглах боломжгүй. Хүний
эрүүл мэндэд учруулах хор хөнөөл нь бага.
РР: Тараг, жүүс зэрэг шингэн зүйлс болон эм бэлдмэл витамин
савлахад ихэвчлэн ашиглагддаг. Хамгийн аюулгүй хуванцарт
тооцогддог бөгөөд дахин ашглах боломжтой.
PS: Энэ төрлийн хуванцраар ихэвэчлэн хүнсний бус сав баглаа боодол
хийдэг. Дахин ашиглах боломжгүй.
Бусад тэмдэглэгээнүүд: Уг төрлийн хуванцраар шүдний эмчилгээний
багаж, нягтрал бүхий зарим хуванцар эдлэл хийдэг байна. Энэ төрлийн
хуванцар эдлэлийн зарим нь аюулгүй байдаг бол нягт поликарбонат
агуулсан зарим нь аюултайд тооцогддог.
1, 5 гэсэн тэмдэглэгээтэй саванд хүнсний бүтээгдэхүүн хадгалахад аюулгүй бөгөөд 2, 4 гэсэн
тэмдэглэгээтэй нь бага хор хөнөөлтэй, 3, 6, 7 нь эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө ихтэй учир хүнсний
бүтээгдэхүүн хадгалаж болохгүй.

16. Хүнсний бохирдол
 Хүнсний бүтээгдэхүүнийг хадгалах,
тээвэрлэх, боловсруулах, борлуулах,
түгээх шатандаа хүнсний аюулгүй байдал
алдагддаг. Үүнд худалдааны газрууд
тухайн хүнсний бүтээгдэхүүний шошгонд
байгаа нөхцөлийн дагуу хадгалдаггүй.
 Хүнсний бохирдол: Физик, хими,
биологийн

17. Цэвэр байлга
Авах арга хэмжээ Яагаад заавал хийх ёстой гэж
- Хүнсний зүйлтэй
харьцахдаа гараа заавал
угаа
- Бие зассны дараа гараа
угаа
- Хоол хүнс бэлтгэхдээ
сав, багаж хэрэгсэл,
тоног төхөөрөмжийг
цэвэрлэ
- Гэр орондоо Ариутгал
цэвэрлэгээ хийлгэ
Нүдэнд үл үзэгдэгч
өвчин үүсгэгч бичил
биетүүд гар, сав
суулга, багаж
хэрэгсэлээр
дамжин хүнсийг
бохируулдаг

18. Хүнсний бүтээгдэхүүнийг тусад нь байлга
Авах арга хэмжээ Яагаад заавал хийх ёстой гэж
Бүх төрлийн түүхий махыг
болгосон хүнснээс тусад
нь байлга
Хүнс бэлтгэхдээ хутга,
гамбанз тод зэрэг багаж
хэрэгсэлийг тусад нь
байлга
Болгосон болон болгоогүй
хүнсийг тусад нь хадгал
Хадаглж буй бэлэн хоол
хүнсийг гадга бохирдлоос
хамгаал
Бүх төрлийн махны
шүүсэнд хадгалагдаж
буй бичил биетүүд
хүнс бэлтгэх
хадгалах явцад бусад
хүнстэй холилдож
бохирдуулдаг

19. Хоол, хүнсийг зөв хадгал
Авах арга хэмжээ Яагаад заавал хийх ёстой гэж
Болсон хоолыг халуунаар нь
хэрэглэх ба тасалгааны
темпратурт 2 цагаас илүү
байлгаж болохгүй
Түргэн мууддаг хүнсийг
худалдаж авангуутаа хөргөгчид
хадгал
Хөлдөөсөн хоол, хүнсийг
тасалгааны хэмд гэснээж
болохгүй халаагчид гэсгээж
гэссэн даруйд нь гарга
Бичил биетүүд 5-60
хэмд маш хурдан
үржиж, хороо
ялгаруулдаг, зарим
бичил биетүүд
хөргөгчид хүртэл
үржих магадлалтай.

20. Хоол хүнсийг гүйцэт болго
Авах арга хэмжээ Яагаад заавал хийх ёстой гэж
Тахиа, шувууны мах, далайн
гаралтай хүнсийг гүйцэд болгож
ид
Тахиа, шувууны махыг шүүс
гарахгүй болтол нь чана
Халаагчид хоол халаахдаа
зориулалтын саванд хийж
гүйцэд халаа
Тахиа, шувууны махны, гүний
хэмийг үзэж болсон эсэхэд
анхаар
Чаналтыг гүйцэд
явуулснаар бүх
аюултай бичил
биетүүд устдаг. Хоол
хүнсийг 70-аас
багагүй хэмд чанаж
хэрэглэх нь хамгийн
аюулгүй байдаг

21. Аюулгүй ундны ус, хүнсний түүхий
эдийг сонго
Авах арга хэмжээ Яагаад заавал хийх ёстой гэж
Баталгаатай ундны ус хэрэглэх,
түүхий усыг буцалгаж эсвэл шүүж
хэрэглэх
Боловсруулалт хийсэн аюулгүй
хоол хүнсийг сонгож хэрэглэ
Хугацаа нь дууссан хүнсний
бүтээгдэхүүнийг бүү хэрэглэ
Боловсруулалт хийдэггүй жимс
ногоог угааж хэрэглэ
Голын болон ил задгай усыг
хэрэглэж болохгүй
Аливаа хүнсний бүтээгдэхүүн
аюултай бичил биетэн, химийн
бодис (Физик, хими, биологийн
хордолт)-оор хордсон байх
магадлалтай тул заавал угааж
хэрэглэж занш

22. Та анхааралтай бай
Хэрэглэгчдийг байлдан дагуулахын тулд ямар ч үйлдвэрлэгч тухайн бүтээгдэхүүнийхээ
сав, баглаан дээр 100 хувь үнэн, баталгаатай мэдээлэл тавьдаггүй байна. Хэрэглэгч бүхэн
тухайн бүтээгдэхүүний орц, найрлага, агууламжийг сонирхон уншаад худалдан авалт хийдэг.
Гэвч эдгээр мэдээллийн дийлэнх нь үйлдвэрлэгчийн зүгээс хачирласан ташаа мэдээлэл гэхээр
харамсалтай юм. Та бүхний сонирхолд үйлдвэрлэгчдийн хамгийн түгээмэл ашигладаг 10 ташаа
мэдээлэл
3

23. “ХОЛЕСТЕРИН АГУУЛААГҮЙ”
Ташаа мэдээлэл
Е 450 дээш – тос
Бараг л бүх ургамлын тосны саван дээр ийм
анхааруулга байдаг. Тиймдээ ч хэрэглэгчид уг
бүтээгдэхүүнийг зүрхний үйл ажиллагаанд аюулгүй
байх нь хэмээн сонголтоо хийдэг. Үнэн хэрэгтээ
холестерин нь амьтны гаралтай хүнсний
бүтээгдэхүүнд ихээр агуулагддаг. Тиймдээ ч ургамлын
гаралтай бүтээгдэхүүнүүдийг холестерин агуулаагүй
хэмээн тодотгодог. Цэвэр ургамлын гаралтай
бүтээгдэхүүн холестерин агуулдаггүй нь үнэн. Гэхдээ
зарим төрлийн ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүнд
холестерины агууламж байх ч энэ нь хүний цусан дахь
холестериний түвшинд төдийлөн нөлөөлдөггүй.
Тиймээс нүүрстөрөгч, сахарыг дахин боловсруулсан
найрлагатай хүнсний бүтээгдэхүүн бага хэрэглэх нь
зүйтэй. Зүрх судасны өвчинд хамгийн их сөрөг нөлөө
үзүүлэгчээр дахин боловсруулалтад орсон сахар,
нүүрстөрөгч тодорсон.

24. “НОГООН” ЗӨВШӨӨРӨЛ
БАЙГАЛИЙН ГАРАЛТАЙ Жинхэнэ органик бүтээгдэхүүнийг илэрхийлсэн 100 хувь
байгалийн гаралтай гэсэн эл тэмдэгтийг харсан хүмүүс
эргэлзэх зүйлгүй сонголт хийх нь элбэг. Үнэн хэрэгтээ ногоог
өнгөөр тэмдэглэсэн энэхүү тэмдэгт нь тухайн бүтээгдэхүүний
орц найрлагатай тийм ч хамааралгүй. “Health Communication”
сэтгүүлд нийтэлсэн судалгаагаар, хэрэглэгчид энэхүү ногоон
тэмдэгт бүхий бүтээгдэхүүнийг бусдаас илүү сонгодог болох нь
харагджээ. Гэвч ийм ногоон тэмдэгт бүхий шоколад бусад
төрлийн шоколаднаас ялгарах зүйл огт байхгүй гэдгийг
санаарай. Та 100 хувь органик гэсэн тэмдэгтэй бүтээгдэхүүний
орц, найрлагыг ижил төрлийн ийм тэмдэггүй
бүтээгдэхүүнийхтэй харьцуулан үзээрэй. Гойд ялгарах зүйлгүй
байна. Тиймээс ногоон тэмдэгтэд итгэж бус орц, найрлагад нь
анхаарч сонголтоо хийх нь зүй.

25. НАТРИЙН АГУУЛАМЖ БАГАТАЙ
Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр хүнсний бүтээгдэхүүн
байгалийн цэвэр бүтээгдэхүүнтэй харьцуулахад натри
бага агуулдаг. Гэхдээ натрийн бага агууламжийг
илэрхийлсэн үг бүрийн цаана хувиар тооцогдож байдгийг
мэдэхэд илүүдэхгүй. Тухайлбал, натрийн агууламж бага
гэсэн бол оригинал бүтээгдэхүүнтэй харьцуулахад 25
хувиар бага, бага зэргийн агууламжтай гэвэл 50 хувиар
бага гэсэн үг аж. Натрийн агууламж өндөртэй ямар ч
бүтээгдэхүүн хүний хоногийн хэрэгцээний 20 орчим
хувийг хангадаг. Тэгэхээр аль болох натрийн бага
агууламжтай бүтээгдэхүүнийг сонгох нь зүйтэй. Ийм
бүтээгдэхүүн хүний биед хэрэгтэй натрийг таван хувиар
хангадаг бөгөөд энэ нь хангалттай гэсэн үзүүлэлт юм.

26. АМИН ДЭМЭЭР БАЯЖУУЛСАН
Ийн тодотгосон бүтээгдэхүүнийг ямар ч хүн олон
төрлийн ашигтай хэмээн эндүүрдэг. А,С,В төрлийн
аминдэмүүд нь бүхэл үрийн бүтээгдэхүүн болон
жимсний хальсанд агуулагддаг. Гэвч эдгээр
аминдэм, эрдэс бодисыг бусад хүнсний
бүтээгдэхүүнд орлуулан баяжуулах нь эрүүл мэндэд
төдийлөн ач тустай бус гэдгийг шинжлэх ухааны
мэргэжилтнүүд баталсан. Ялангуяа хиймэл аргаар
боловсруулсан аминдэмийн баяжуулалт бүхий
хүнсний бүтээгдэхүүн жинхэнэ байгалийн
аминдэмтэй харьцуулшгүй нь ойлгомжтой. Тиймээс
аминдэмийн хэрэгцээгээ дэлгүүрийн бэлэн
бүтээгдэхүүнээс бус байгалийн цэвэр хүнсний ногоо,

27. ДААВРЫН АГУУЛАМЖГҮЙ ТАХИАНЫ МАХ
Ингэж тодотгосон тахианы махыг
худалдан авагч эрүүл мэндэд тустай,
байгалийн цэвэр бүтээгдэхүүн хэмээн
ойлгодог. Хүний хэрэгцээнд зориулсан
гахай, тахианы маханд дааврын
агууламж зөвшөөрдөггүй. Тиймээс
ямар ч үйлдвэрлэгч ийн бичих нь зүйн
хэрэг. Гагцхүү үнэхээр байгалийн
эрдэс, тэжээлээр зөв өсгөж буйг
илэрхийлсэн таних тэмдэг байхгүй тул

28. БАЙГАЛИЙН АМТ ОРУУЛАГЧТАЙ
ЮМУУ САХАРЫН АГУУЛАМЖТАЙ
Өнөөдөр Та бидний хэрэглээнд нэвтэрсэн бараг бүх хүнсний бүтээгдэхүүний
найрлага дээр ийм тодотгол бий. Гэвч үнэндээ ингэж тодотгосон бүтээгдэхүүн Таны
төсөөлж буйгаас хавьгүй их сахар агуулдаг байна. Тухайлбал, бүх төрлийн
хийжүүлсэн ундааны найрлагад хамгийн муу хиймэл сахар орлуулагч байдаг
бөгөөд энэ нь цэвэр сахараас хэд дахин сөрөг нөлөөтэйг анхаарах нь зүйтэй.
“Гурван хор”- ын нэгд багтдаг сахар нь аль ч хэлбэрээрээ илүүдэл калори
хуримтлагдаж, жин нэмэх үндсэн шалтгаан болдгийг санаж явууштай. Тиймээс
худалдан авах гэж буй бүтээгдэхүүнийхээ найрлагыг анхаарахдаа эрдэнэшишийн
сироп, хүрэн манжингийн сахар, декстроза буюу глюкоза /усан үзмийн сахар/,
жимсний шүүсний баяжмал, амуу соёолжны сироп зэргүүд агуулагдсан эсэхийг
шалгаарай. Эдгээр нь бүгд өөр өөрөөр нэрлэгдсэн сахар гэдгийн анхаарна уу.
Зүрхний эмч нар сахарын өдрийн хэрэглээг 100 калориос /зургаан цайны халбага/
ихгүй байх ёстой хэмээн зөвлөдөг.

29. “БҮХЭЛ ҮРИЙН” ГЭСЭН
ТЭМДЭГЛЭГЭЭ
Ийн тодотгосон бүтээгдэхүүнийг
хэрэглэгчид 100 хувь бүхэл үрийнх гэж
эндүүрдэг. Гэвч үнэндээ тухайн бүтээгдэхүүн
ердөө нэг порцондоо найман грамм орчим
хувийн бүхэл үр агуулдаг байна. Харин 100
хувь бүхэл үрийн бүтээгдэхүүн гэсэн тодотгол
байвал тухайн бүтээгдэхүүний 16 граммаас
багагүйд нь бүхэл үр агуулдаг гэж ойлгож
болох нь. Мэргэжилтнүүдийн явуулсан
судалгаагаар “бүхэл үрийн” гэсэн тодотголтой
олон бүтээгдэхүүн ийм тодотголгүй бусад

30. ОРГАНИК ГАРАЛТАЙ БҮТЭЭГДЭХҮҮН
Ингэж тодотгосон бүтээгдэхүүнийг ямар ч худалдан авагч
хамгийн түрүүнд сонгох нь лав. Гэхдээ ийм бүтээгдэхүүний
жинхэнэ “нүүр царай” нь мөн л өөр. Эл тодотголыг
бүтээгдэхүүндээ авах гол шалгуур нь тухайн бүтээгдэхүүний
найрлага 70-аас багагүй хувиар байгалийн гаралтай орц
агуулах ёстой гэсэн үзүүлэлт байдаг. Тиймдээ ч эл үзүүлэлтийг
хангасан үйлдвэрлэгч манай бүтээгдэхүүн 100 хувь байгалийн
гаралтай хэмээн “цээжээ дэлдэх” эрхтэй болно гэсэн үг. Гэвч
органик буюу байгалийн гаралтай цэвэр бүтээгдэхүүн бүр бага
калоритой гэсэн үг биш юм. Мэргэжилтнүүдийн явуулсан
судалгаагаар дийлэнх хүн органик бүтээгдэхүүн калорийн
агууламж багатай, ашиг шим өндөртэй гэж үздэг нь тогтоогджээ.
Гэвч үнэндээ байгалийн цэвэр болгон калори багатай биш.
Адил төрлийн хиймэл хүнсний бүтээгдэхүүнээсээ ч илүү калори
агуулдаг органик бүтээгдэхүүн олон бий. Органик хүнсний

31. ӨӨХ, ТОСНЫ АГУУЛАМЖ БАГА
“Өөх, тос агуулаагүй бүтээгдэхүүн юм чинь таргалахгүй
нь” гэсэн бодол дагуулдаг. Гэвч үйлдвэрлэгчид ийн
тодотгосон бүтээгдэхүүний өөх, тосны бууруулалтыг сахар
юмуу бусад зүйлсээр орлуулдаг. Энэ нь тухайн
бүтээгдэхүүний амтыг хадгалах зорилготой. Гэхдээ өөх,
тосны орцыг бууруулахын тулд дахин боловсруулсан
бүтээгдэхүүн орлуулах нь түгээмэл бөгөөд энэ нь өөх
тостойгоосоо ч дор болох нь бий. Тиймээс өөх тос
агуулаагүй гэсэн бүтээгдэхүүнээс илүү өөрт ашигтай тослог
/ авокадо, шоколад, омега-3 болон загасны тосонд
агуулагддаг/ агуулсан бүтээгдэхүүн сонгосон нь дээр.

32. ЗА ОДОО ЧИ:
 ГУДРАХ БИШ ХООЛЛОХ ЁСТОЙГОО МЭДЭЖ АВЛАА
АМЖИЛТ
Зөв хооллож эрүүл амьдараарай