1. โรงเรียนวังไกลกังวล (ระดับประถมศึกษา) ถนนเพชรเกษม อำ�เภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
สังกัดสำ�นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ
คู่มือการจัดการเรียนการสอน
ทางไกลผ่านดาวเทียม
กลุ่มสาระการเรียนรู้
สุขศึกษาและพลศึกษา
มูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม
สงวนลิขสิทธิ์

2. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
300
ผั ง ม โ น ทั ศ น์
เทคนิคการจัดกิจกรรม
✍ กระบวนการกลุ่ม ลงมือปฏิบัติจริง
✍ จัดกิจกรรมทักษะกระบวนการคิด/การแก้ปัญหา
✍ จัดหน่วยการเรียนบูรณาการเชื่อมโยงกับต่างกลุ่มสาระการเรียนรู้
✍ ศึกษาจากแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่น
✍ กิจกรรมโครงงาน
ความปลอดภัยในชีวิต
นักเรียนมีความรู้ความคิด
ทักษะกระบวนการ
คุณธรรม จริยธรรม
และบูรณาการได้
กระบวนการคุณธรรม จริยธรรม
การเจริญเติบโต
และ
พัฒนาการของมนุษย์
✍ นักเรียนมีเจตคติที่ดีในการเรียนรู้ เช่น มีความซื่อสัตย์, กล้าแสดงออก, ตรงต่อเวลา
ยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น, ยินดีเมื่อผู้อื่นประสบผลสำ�เร็จ, มีความกระตือรือร้น
✍ นักเรียนมีคุณธรรม ค่านิยมที่ดีต่อการเรียนรู้ มีความพอใจในสิ่งที่ตนมี หรือตนเองทำ�ได้
ชีวิตและครอบครัว
การเคลื่อนไหว
การออกกำ�ลังกาย
การเล่นเกม
กีฬาไทย
และกีฬาสากล
การสร้างเสริมสุขภาพ
และการป้องกันโรค

3. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
ระดับชั้น ป.๔ - ๖
✍ เข้าใจธรรมชาติ การเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย์
✍ เข้าใจและเห็นคุณค่าของชีวิต ครอบครัว เพศศึกษา และมีทักษะในการดำ�เนินชีวิต
✍ เข้าใจมีทักษะในการเคลื่อนไหว กิจกรรม ทางกาย การเล่นเกม และกีฬา
✍ รักการออกกำ�ลังกาย การเล่นเกม และการเล่นกีฬา ปฏิบัติประจำ�อย่างสมํ่าเสมอ มีวินัย เคารพสิทธิ
กฎ กติกา มีนํ้าใจนักกีฬา มีจิตวิญญาณในการแข่งขัน และชื่นชมในสุนทรียภาพของการกีฬา
✍ เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริมสุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรคและการสร้างเสริม
สมรรถภาพเพื่อสุขภาพ
✍ ป้องกันและหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง พฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ อุบัติเหตุ การใช้ยา สารเสพติด และ
ความรุนแรง
301
มาตรฐานการเรียนรู้
สาระการเรียนรู้
✍ ระบบต่างๆ ในร่างกาย ✍ ทันตสุขภาพ
✍ พัฒนาการของตัวเรา ✍ คุณค่าของชีวิตและครอบครัว
✍ เพศ ✍ อาหารและโภชนาการ
✍ การป้องกันโรค ✍ อารมณ์และความเครียด
✍ กิจกรรมเสริมสุขภาพ ✍ สุขภาพและสิ่งแวดล้อม
✍ พฤติกรรมเสี่ยง ✍ ยาและสารเสพติด
✍ สิทธิของเรา ✍ ปฐมพยาบาล

4. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
302
ผังมโนทัศน์
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑
ตัวเรา
ระดับชั้น ป.๑ - ๖
แสดงบทบาทสมมติ
✍ ครอบครัวอบอุ่น
✍ การเจ็บป่วย
ปฏิบัติจริง
✍ ทันตสุขภาพ
✍ การดูแลรักษาส่วนต่างๆ ของร่างกาย
✍ บทบาทและมารยาท
✍ กินดีมีสุข
✍ การออกกำ�ลังกาย
✍ กิจกรรมนันทนาการ/เกม
✍ ทดสอบสมรรถภาพ
แบ่งกลุ่มเขียนผังความคิด
✍ วิธีการดูแลตนเอง
✍ การเจริญเติบโต
✍ ระบบต่างๆ ของร่างกาย
✍ ความสุขในชีวิต
✍ ครอบครัวมีสุข
✍ สิ่งแวดล้อมเพื่อสุขภาพ
✍ พฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ
✍ การป้องกันการมีเพศ
สัมพันธ์ในวัยเรียน
✍ การดูแลรักษาบ้าน
✍ กิจกรรมนันทนาการ
สำ�รวจสืบค้นข้อมูล
✍ การเจริญเติบโต
✍ การพัฒนาการด้านร่างกาย
✍ อาหารและโภชนาการ
✍ ประวัติกีฬาและนักกีฬา ฝึกทักษะและกระบวนการคิด
✍ สนทนา ซักถาม
✍ เขียนแผนผังความคิด
✍ ร่วมอภิปรายกลุ่ม
✍ สรุปความคิดเห็น
✍ แบบทดสอบ
สุขนิสัยและสุขอนามัย
✍ การรับประทานอาหาร
✍ การขับถ่าย

5. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
ระดับชั้น ป.๑ - ๖
303
ผังมโนทัศน์
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒
ชุมชนของเรา
ปฏิบัติจริง
✍ ปฏิบัติตามกฎ กติกาและระเบียบของท้องถิ่น
✍ กีฬา - เพลงพื้นบ้าน
✍ เคลื่อนไหวตามจังหวะประกอบเพลง
การแสดงบทบาทสมมติ
✍ ครอบครัวของฉัน
✍ อุบัติเหตุในการเดินทาง
✍ ความปลอดภัยในการเล่นกีฬา
สำ�รวจสืบค้นข้อมูล
✍ อาหารในท้องถิ่นเพื่อสุขภาพ
✍ ประวัตินักกีฬาที่สร้างชื่อเสียงในท้องถิ่น
✍ การละเล่นและกีฬาในท้องถิ่น
✍ อาหารพื้นบ้าน

6. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
304
ผังมโนทัศน์
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
ระดับชั้น ป.๑ - ๖
✍ อาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพในท้องถิ่น
✍ การละเล่นพื้นเมือง (เพื่อส่งเสริมความคิด
สร้างสรรค์ และภูมิปัญญาไทย)
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓
เศรษฐกิจพอเพียง
แสดงบทบาทสมมติ
✍ บทบาทหน้าที่ของตนเอง/ต่อครอบครัว
✍ ป้องกันอุบัติเหตุในการเดินทาง
(ความปลอดภัย)
ปฏิบัติจริง
แบ่งกลุ่มเขียนผังความคิด
✍ การเคลื่อนไหวร่างกายประกอบเพลง
(อุปกรณ์ที่หาได้ในท้องถิ่น)
✍ กิจกรรมนันทนาการ
✍ การทรงตัว
✍ กายบริหารประกอบจังหวะ
สำ�รวจสืบค้นข้อมูล
✍ กีฬาพื้นบ้าน/ท้องถิ่น
✍ เกมพื้นบ้าน/ท้องถิ่น
✍ กีฬาไทย
สุขนิสัยและสุขอนามัย
✍ สิ่งแวดล้อมเพื่อสุขภาพ
(บ้าน, ห้องเรียน, โรงเรียน)
✍ เกมนำ�ไปสู่กีฬาและการออกกำ�ลังกาย
✍ สุขภาพดีมีสุข
ฝึกทักษะและกระบวนการคิด
✍ สนทนา ซักถาม
✍ เขียนแผนผังความคิด
✍ ร่วมอภิปรายกลุ่ม
✍ สรุปความคิดเห็น
✍ แบบทดสอบ

7. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
กลุ่มสาระการเรียนรู้ สุขศึกษาและพลศึกษา
(สุขศึกษา)
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕
จำ�นวนหน่วยการเรียนรู้ ๓ หน่วย เวลา ๑๙ ชั่วโมง หน่วยการเรียนรู้
หน่วยการเรียนรู้ที่ สาระการเรียนรู้ เวลา/จำ�นวน
305
๑ ตัวเรา (ระบบต่างๆ ของร่างกาย) ๔
– ระบบต่างๆ ของร่างกาย
– วิธีดูแลรักษาระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย
๒ ชุมชนของเรา (ชีวิตในครอบครัวและเพศศึกษา) ๕
– การเปลี่ยนแปลงทางเพศ
– ครอบครัวที่อบอุ่นตามวัฒนธรรมไทย
– การแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในครอบครัว
๓ เศรษฐกิจพอเพียง (สุขภาพและการสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย) ๑๐
– การปฏิบัติตนตามสุขบัญญัติแห่งชาติ
– ข้อมูลข่าวสารเพื่อใช้สร้างเสริมสุขภาพ
– โรคติดต่อ
รวม ๑๙

8. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
กำ�หนดการเรียนรู้รายชั่วโมง และสิ่งที่โรงเรียนปลายทางต้องเตรียม
306
กลุ่มสาระการเรียนรู้ สุขศึกษาและพลศึกษา (สุขศึกษา)
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕
ครั้งที่ วัน/เดือน/ปี
เวลา
จำ�นวน
ชั่วโมง เรื่องที่สอน มาตรฐาน
การเรียนรู้/ตัวชี้วัด
สิ่งที่ ร.ร.ปลายทาง
ต้องเตรียม (ครู/นักเรียน)
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ ตัวเรา
(ระบบต่างๆ ของร่างกาย)
๑ ๒๒ พ.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ระบบย่อยอาหารและการดูแล พ ๑.๑ ป. ๕/๑
พ ๒.๑ ป. ๕/๒
– ภาพระบบ
โครงสร้างร่างกาย
๒ ๒๙ พ.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ระบบย่อยอาหารและการดูแล พ ๑.๑ ป. ๕/๑
พ ๒.๑ ป. ๕/๒
– ภาพระบบ
โครงสร้างร่างกาย
๓ ๕ มิ.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ระบบขับถ่ายและการดูแล พ ๑.๑ ป. ๕/๑
พ ๒.๑ ป. ๕/๒
– ใบความรู้
– ใบงาน
๔ ๑๒ มิ.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ระบบขับถ่ายและการดูแล พ ๑.๑ ป. ๕/๑
พ ๒.๑ ป. ๕/๒
– ภาพระบบ
โครงสร้างร่างกาย
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ ชุมชนของเรา
(ชีวิตในครอบครัวและเพศศึกษา)
๕ ๑๙ มิ.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ เพศของเรา พ ๒.๑ ป. ๕/๑ – ภาพเด็กชายและ
เด็กหญิง
๖ ๒๖ มิ.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ เพศของเรา พ ๒.๑ ป. ๕/๑ – ใบความรู้
– ใบงาน
๗ ๓ ก.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ครอบครัวและเพื่อน พ ๒.๑ ป. ๕/๒
ป. ๕/๓
– ภาพครอบครัว
๘ ๑๐ ก.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ครอบครัวและเพื่อน พ ๒.๑ ป. ๕/๒
ป. ๕/๓
– ภาพกิจกรรมที่ทำ�
ร่วมกับครอบครัว
๙ ๑๗ ก.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ครอบครัวและเพื่อน พ ๒.๑ ป. ๕/๒
ป. ๕/๓
– ภาพกิจกรรมที่ทำ�
ร่วมกับครอบครัว

9. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
กำ�หนดการเรียนรู้รายชั่วโมง และสิ่งที่โรงเรียนปลายทางต้องเตรียม
307
กลุ่มสาระการเรียนรู้ สุขศึกษาและพลศึกษา (สุขศึกษา)
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕
ครั้งที่ วัน/เดือน/ปี
เวลา
จำ�นวน
ชั่วโมง เรื่องที่สอน มาตรฐาน
การเรียนรู้/ตัวชี้วัด
สิ่งที่ ร.ร.ปลายทาง
ต้องเตรียม (ครู/นักเรียน)
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ เศรษฐกิจพอเพียง
(สุขภาพและการสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย)
๑๐ ๒๔ ก.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ดูแลสุขภาพ พ ๔.๑ ป. ๕/๑
ป. ๕/๒
– ใบความรู้
– ใบงาน
๑๑ ๓๑ ก.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ดูแลสุขภาพ พ ๔.๑ ป. ๕/๑
ป. ๕/๒
– ใบความรู้
– ใบงาน
๑๒ ๗ ส.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ ดูแลสุขภาพ พ ๔.๑ ป. ๕/๑
ป. ๕/๒
– ใบความรู้
– ใบงาน
๑๓ ๑๔ ส.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ สื่อกับสุขภาพ พ ๔.๑ ป. ๕/๑
ป. ๕/๒
– ใบความรู้
– ใบงาน
๑๔ ๒๑ ส.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ สื่อกับสุขภาพ พ ๔.๑ ป. ๕/๑
ป. ๕/๒
– ใบความรู้
– ใบงาน
๑๕ ๒๘ ส.ค. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ โรคและการป้องกันโรค พ ๔.๑ ป. ๕/๔ – โรคติดต่อที่พบ
ในชีวิตประจำ�วัน
– ใบงาน
๑๖ ๔ ก.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ โรคและการป้องกันโรค พ ๔.๑ ป. ๕/๔ – โรคติดต่อที่พบ
ในชีวิตประจำ�วัน
– ใบงาน
๑๗ ๑๑ ก.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ โรคและการป้องกันโรค พ ๔.๑ ป. ๕/๔ – โรคติดต่อที่พบ
ในชีวิตประจำ�วัน
– ใบงาน
๑๘ ๑๘ ก.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ โรคและการป้องกันโรค พ ๔.๑ ป. ๕/๔ – โรคติดต่อที่พบ
ในชีวิตประจำ�วัน
– ใบงาน
๑๙ ๒๕ ก.ย. ๕๗
๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น.
๑/๖๐ โรคและการป้องกันโรค พ ๔.๑ ป. ๕/๔ – โรคติดต่อที่พบ
ในชีวิตประจำ�วัน
– ใบงาน

10. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
แผนการจัดการเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
ตัวอย่าง
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ ตัวเรา ระยะเวลาในการสอน ๖ ชั่วโมง
๑. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด
308
มาตรฐาน พ ๑.๑ เข้าใจธรรมชาติของการเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย์
ตัวชี้วัด
ป. ๕/๑ อธิบายความสำ�คัญของระบบย่อยอาหาร และระบบขับถ่ายที่มีผลต่อสุขภาพ การเจริญเติบโตและ
พัฒนาการ
ป. ๕/๒ อธิบายวิธีดูแลระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายให้ทำ�งานตามปกติ
๒. สาระการเรียนรู้
๑. การเจริญเติบโตและพัฒนาการ
๒. ระบบย่อยอาหาร และระบบขับถ่าย
๓. วิธีดูแลรักษาระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย
๓. จุดประสงค์การเรียนรู้
๑. บอกและอธิบายระบบการทำ�งานของอวัยวะต่างๆ ที่มีผลต่อสุขภาพ สมรรถภาพของร่างกาย การเจริญ
และพัฒนาการของร่างกาย
๒. บอกและอธิบายการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม และจิตวิญญาณ ของวัยแรกรุ่นและ
วัยรุ่นเป็นอย่างดี
๓. บอกและอธิบายหน้าที่การทำ�งานของอวัยวะต่างๆ ที่มีต่อสุขภาพ สมรรถภาพของร่างกาย การเจริญเติบโต
และพัฒนาการด้านร่างกาย
๔. กระบวนการจัดการเรียนรู้
๑. นำ�เครื่องชั่งนํ้าหนักมาให้นักเรียนชั่งและบันทึก
๒. นักเรียนทุกคนชั่งนํ้าหนักและวัดส่วนสูงตามช่วงระยะเวลาที่ครูได้กำ�หนดขึ้นแล้วนำ�ไปเทียบเคียงกับ
นํ้าหนักและอายุ ส่วนสูงตามใบงาน
๓. นักเรียนช่วยกันรวมนํ้าหนักและส่วนสูงของนักเรียนทุกคนในห้องเข้าด้วยกัน

11. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
๔. เอานํ้าหนักและส่วนสูงของแต่ละประเภทที่รวมกันแล้วหารด้วยจำ�นวนนักเรียนทั้งหมดเพื่อทราบผลลัพธ์
และเขียนติดไว้ที่แผ่นป้ายเพื่อจัดนิทรรศการ
๕. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปใจความสำ�คัญให้ครบถ้วนตามสาระการเรียนรู้ (อวัยวะภายนอกและอวัยวะ
ภายใน)
๖. ครูนำ�ภาพอวัยวะภายในมาให้นักเรียนดูแล้วร่วมกันสนทนา
๗. ให้นักเรียนวาดภาพอวัยวะภายในเช่น กระเพาะอาหาร ระบบขับถ่าย พร้อมทั้งเขียนคำ�อธิบาย
๘. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปใจความสำ�คัญครบถ้วนตรงตามสื่อการเรียนรู้
309
๕. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
๑. เครื่องชั่งนํ้าหนัก
๒. เครื่องวัดส่วนสูง
๓. ภาพอวัยวะภายในของมนุษย์
๖. การวัดผลและประเมินผล
๑. บันทึกนํ้าหนักและส่วนสูง
๒. สังเกตการเข้าร่วมกิจกรรม
๓. ตรวจผลงาน/แฟ้มสะสมงาน
๔. ประเมินการปฏิบัติการของกลุ่ม
หน่วยที่ ๑
การเจริญเติบโตของตัวเรา
สาระที่ ๑
การเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย์
หน่วยที่ ๒
ระบบต่างๆ ของร่างกาย
การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายวัยรุ่น

12. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
แผนการจัดการเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
ตัวอย่าง
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ ชุมชนของเรา
เรื่อง ชีวิตและครอบครัว ระยะเวลาในการสอน ๗ ชั่วโมง
๑. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด
310
มาตรฐาน พ ๒.๑ เข้าใจและเห็นคุณค่าตนเอง ครอบครัว เพศศึกษา และมีทักษะในการดำ�เนินชีวิต
ตัวชี้วัด
ป. ๕/๑ อธิบายการเปลี่ยนแปลงทางเพศ และปฏิบัติตนได้เหมาะสม
ป. ๕/๒ อธิบายความสำ�คัญของการมีครอบครัวที่อบอุ่นตามวัฒนธรรมไทย
ป. ๕/๓ ระบุพฤติกรรมที่พึงประสงค์และไม่พึงประสงค์ ในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในครอบครัวและ
กลุ่มเพื่อน
๒. สาระการเรียนรู้
๑. การเปลี่ยนแปลงทางเพศ
๒. ครอบครัวที่อบอุ่นตามวัฒนธรรมไทย
๓. การแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในครอบครัว
๓. จุดประสงค์การเรียนรู้
๑. เห็นคุณค่าของชีวิตครอบครัว
๒. มีทักษะในการดำ�เนินชีวิตครอบครัว
๓. เห็นคุณค่าของเพศชาย - หญิง
๔. เห็นคุณค่าและดูแลสุขอนามัยทางเพศ
๕. บอกวิธีการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงได้
๔. กระบวนการจัดการเรียนรู้
๑. ทำ�แผนภูมิและภาพสมาชิกในครอบครัว
๒. อภิปรายสมาชิกในครอบครัว
๓. อภิปรายบทบาทหน้าที่สมาชิกครอบครัว
๔. อภิปรายบทบาทหน้าที่ของลูกต่อครอบครัว

13. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
๕. แบ่งกลุ่มตามความสนใจ กลุ่มละประมาณ ๕ - ๗ คน ศึกษาจากใบความรู้
๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกวิธีนำ�เสนอ เช่น การแสดงบทบาทสมมติ ละคร หุ่นเชิด โต้วาที ฯลฯ
๗. นักเรียนซักถามและเสนอข้อคิดเห็น
๘. ครูอธิบายเพิ่มเติม
๙. นักเรียนและครูช่วยกันสรุปการนำ�เสนอผลงาน
๑๐. มอบหมายงานให้นักเรียนทำ�
๑๑. ครูให้นักเรียนชายหรือหญิงที่ตัวโตมีเสียงไพเราะออกมาร้องเพลงให้เต็มเสียง แล้วร่วมกันสนทนาว่าเสียง
ไพเราะเป็นเพราะเหตุใด
๑๒. แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มตามแถวในห้องเรียน
๑๓. ให้ตัวแทนของแต่ละกลุ่มแบ่งกลุ่มกันเขียนสิ่งที่ทำ�ให้เกิดความเปลี่ยนแปลงทางเพศของวัยรุ่น
๑๔. ให้นักเรียนแต่ละคนเขียนบันทึกการเปลี่ยนแปลงทางเพศของตนเอง พร้อมกับสิ่งที่ตนเองคิดว่าผิดปกติที่เกิด
311
ขึ้นในตัวเองไปส่งครู
๑๕. เปิดโอกาสให้นักเรียนตั้งคำ�ถามเกี่ยวกับการเจริญเติบโตหรือการเปลี่ยนแปลงทางเพศคนละ ๓ คำ�ถามและ
ร่วมสนทนาหาข้อยุติ
๑๖. ครูนำ�ภาพเพศชายและเพศหญิงมาให้นักเรียนดูแล้วร่วมกันเปรียบเทียบถึงความแตกต่าง
๑๗. ให้นักเรียนแต่ละคนเขียนวิธีควบคุมปัญหาทางเพศลงในเศษกระดาษแล้วนำ�ไปใส่กล่องที่ครูเตรียมไว้
๑๘. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปใจความสำ�คัญเกี่ยวกับพฤติกรรมทางเพศที่เหมาะสมและที่ไม่เหมาะสม
๕. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
๑. ภาพเด็กชายและเด็กหญิง
๒. ภาพข่าวหนังสือพิมพ์เกี่ยวกับเรื่องทางเพศ
๖. การวัดผลประเมินผล
๑. ประเมินแบบทดสอบและการปฏิบัติงาน
๒. ประเมินจากการสังเกตจากการร่วมกิจกรรมกลุ่ม
๗. บันทึกผลหลังการสอน
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w

14. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
312
ความสำ�คัญของ
เพศชาย - เพศหญิง พฤติกรรมทางเพศ
หน่วยที่ ๑
สุขอนามัยทางเพศ
สาระที่ ๒
ชีวิตและครอบครัว
หน่วยที่ ๒
พฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ

15. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
แผนการจัดการเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
313
ตัวอย่าง
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ เศรษฐกิจพอเพียง
ระยะเวลาในการสอน ๖ ชั่วโมง
๑. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด
มาตรฐาน พ ๓.๑ เข้าใจ มีทักษะในการเคลื่อนไหว กิจกรรมทางกาย การเล่นเกม และกีฬา
ตัวชี้วัด
ป. ๕/๑ รูปแบบการเคลื่อนไหวแบบผสมผสานและควบคุมตนเองเมื่อใช้ทักษะการเคลื่อนไหว
๒. สาระการเรียนรู้
๑. การจัดรูปแบบการเคลื่อนไหวร่างกายแบบผสมผสาน
๒. การปฏิบัติกิจกรรมทางกายทั้งแบบอยู่กับที่ เคลื่อนที่ และใช้อุปกรณ์ประกอบตามแบบที่กำ�หนด
๓. จุดประสงค์การเรียนรู้
นักเรียนสามารถปฏิบัติกิจกรรมการเคลื่อนไหวแบบอยู่กับที่และแบบบังคับสิ่งของตามคำ�แนะนำ�ได้
๔. กระบวนการจัดการเรียนรู้
๑. กิจกรรมในห้องเรียน
๑.๑ ดูภาพคนกำ�ลังเคลื่อนไหวลักษณะต่างๆ แล้วสนทนา อภิปราย แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการเคลื่อนไหว
ร่างกาย
๑.๒ นักเรียนศึกษาใบความรู้เรื่องการเคลื่อนไหว และใบงาน
๑.๓ นักเรียนสำ�รวจชื่อ เครื่องแต่งกาย ตรวจสุขภาพตนเองและเพื่อน แล้วออกไปรวมกันบริวณสถานที่
นัดหมาย
๒. กิจกรรมนอกห้องเรียน
๒.๑ นักเรียนเข้าแถวเตรียมพร้อมแล้วอบอุ่นร่างกาย ด้วยการทำ�กายบริหาร
๒.๒ นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดเกมที่ใช้ท่าทางการเคลื่อนไหวร่างกาย
๒.๓ นักเรียนคัดเลือกตัวแทนออกมาแสดงการเคลื่อนไหวร่างกายท่าต่างๆ
๒.๔ นักเรียนร่วมกันเล่นเกม
๒.๕ นักเรียนร่วมกันอภิปราย แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับวิธีการและประโยชน์ของการเคลื่อนไหวแบบต่างๆ

16. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
๕. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้
314
๑. ภาพ
๒. เพลง
๓. แหล่งเรียนรู้/บุคคล
๔. สถานที่บริเวณ
๕. ใบงาน
๖. การวัดผลประเมินผล
๑. วิธีการ
✍ สังเกต
– การตั้งใจเรียนของแต่ละคน
– การอภิปรายแสดงความคิดเห็น
– การนำ�เสนอผลงาน
– กระบวนการทำ�งานของกลุ่ม
– คุณลักษณะนิสัยของแต่ละคน
✍ ตรวจสอบ
– ตรวจเครื่องแต่งกาย
– ตรวจใบงาน
๒. เครื่องมือวัดและประเมิน
✍ ใบงาน
✍ แบบบันทึกการเคลื่อนไหว
๓. เกณฑ์การวัดและประเมิน
ถือเกณฑ์การผ่านร้อยละ ๘๐
๗. บันทึกผลหลังการสอน
๑. ประสิทธิผลที่เกิดกับผู้เรียน
ดี (A) เก่ง (K) มีสุข (P)
๑. นักเรียนส่วนใหญ่มีความประพฤติดี สนใจ
การเรียน
๒. นักเรียนมีความสามัคคีและรับผิดชอบดี
๓. มีมารยาทในการอ่านและแสดงความคิด
เห็นจากเรื่องที่อ่าน
นักเรียนจำ�นวน........................คน
ทำ�กิจกรรมผ่านเกณฑ์ที่ตั้งไว้
จำ�นวน........................คน
คิดเป็นร้อยละ........................
๑. ส่วนใหญ่มีความสุขจากกระบวนการ
ทำ�งานสังเกตได้จากการทำ�กิจกรรม
ร่วมกัน
๒. มีความเป็นกัลยาณมิตรแก่กันและกัน
รวมทั้งกับครู

17. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
315
๒. ปัญหา/อุปสรรค
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
๓. ข้อควรปรับปรุงแก้ไข
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w

18. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
แผนการจัดการเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ ตัวเรา
ระยะเวลาในการสอน ๒๒ ชั่วโมง
ตัวอย่าง
ป.๔-๖
๑. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด
316
มาตรฐาน พ ๑.๑ เข้าใจธรรมชาติของการเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย์
ตัวชี้วัด
ป. ๔/๑ อธิบายการเจริญเติบโตและพัฒนาการของร่างกายและจิตใจตามวัย
ป. ๔/๒ อธิบายความสำ�คัญของกล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ ที่มีผลต่อสุขภาพ การเจริญเติบโตและพัฒนาการ
ป. ๔/๓ อธิบายวิธีดูแลกล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ ให้ทำ�งานอย่างมีประสิทธิภาพ
ป. ๕/๑ อธิบายความสำ�คัญของระบบย่อยอาหาร และระบบขับถ่าย ที่มีผลต่อสุขภาพ การเจริญเติบโตและ
พัฒนาการ
ป. ๕/๒ อธิบายวิธีดูแลระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายให้ทำ�งานตามปกติ
ป. ๖/๑ อธิบายความสำ�คัญของระบบสืบพันธุ์ ระบบไหลเวียนโลหิต และระบบหายใจ ที่มีผลต่อสุขภาพ
การเจริญเติบโตและพัฒนาการ
ป. ๖/๒ อธิบายวิธีการดูแลรักษาระบบสืบพันธุ์ ระบบไหลเวียนโลหิต และระบบหายใจให้ทำ�งานตามปกติ
๒. สาระการเรียนรู้
๑. การเจริญเติบโตและพัฒนาการของร่างกายและจิตใจตามวัย
๒. ระบบต่างๆ ในร่างกาย
๓. กระบวนการเรียนรู้
๑. ร่วมกันร้องเพลง “อวัยวะสำ�คัญของเรา” “ฟัน” “ยิ้ม”
๒. ขอนักเรียนอาสาสมัครคนหนึ่งออกมายืนหน้าชั้นเรียนให้เพื่อนดู (ผิวหน้า) แล้วช่วยกันจำ�แนกว่าผิวหน้า
ของคนเราแบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ ผิวหนังชั้นนอก (หนังกำ�พร้า) และผิวหนังชั้นใน (หนังแท้) ผิวหน้า
ทั้ง ๒ ประเภทมีลักษณะอย่างไร แตกต่างกันอย่างไร
๓. นำ�หุ่นโครงร่างมนุษย์ให้นักเรียนดูแล้วอภิปรายเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร โครงกระดูกและกล้ามเนื้อ และ
ระบบขับถ่าย โดยครูคอยช่วยถามนำ� เพื่อให้นักเรียนเห็นแนวทางการถามกันเองและตอบคำ�ถามที่เพื่อนและ
ครูถาม
๔. นักเรียนดูตัวอย่างฟันร่วมกับอภิปรายถึงความหมาย หน้าที่ ความสำ�คัญ และประโยชน์ของฟัน โดยครูคอย
ร่วมถามนำ�

19. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๗
๕. นักเรียนสำ�รวจ สังเกตตนเอง ครูซักถามนักเรียนว่า
– ปีที่แล้วกับปัจจุบันร่างกายของนักเรียนมีการเปลี่ยนแปลงในด้านใดบ้างหรือไม่
– เปลี่ยนแปลงอย่างไร
– ส่วนใดเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้อย่างชัดเจนบ้าง
๖. ซักถามนักเรียนเกี่ยวกับผิวหน้าว่ามีหน้าที่อย่างไร โดยให้นักเรียนตอบตามความเข้าใจ
๗. นำ�ภาพร่างกายของคนมาให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียนช่วยกันจำ�แนกว่าอวัยวะของคนเราแบ่งเป็น ๒
ประเภท คือ อวัยวะภายนอกและอวัยวะภายใน แล้วให้นักเรียนช่วยกันยกตัวอย่างอวัยวะภายนอก/ภายใน
คือ โครงร่าง ของกระดูก และกล้ามเนื้อ, ระบบย่อยอาหาร, ระบบขับถ่าย ว่ามีความสำ�คัญ ความจำ�เป็น
และประโยชน์ต่อคนเราอย่างไร และเราควรปฏิบัติอย่างไรต่ออวัยวะดังกล่าว
๘. นักเรียนจับคู่แล้วตรวจสุขภาพฟันของเพื่อนว่าเป็นอย่างไร เป็นโรคฟันอะไรไหม มีฟันชนิดใดบ้าง และ
เรียกว่าอะไร
๙. นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ของตนเอง แล้วหาข้อสรุปเป็นองค์ความรู้
๑๐. แบ่งกลุ่มรับใบความรู้ ใบงาน แล้วศึกษา เรียนรู้ ทำ�ความเข้าใจ “ระบบต่างๆ ในร่างกาย” “ฟันของฉัน”
“การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย อารมณ์ จิตใจ สังคม” แล้วปฏิบัติตามขั้นตอนในใบงาน
๑๑. ตัวแทนกลุ่มนำ�เสนอผลงาน
๑๒. ร่วมกันสรุป
317
๔. การวัดผลประเมินผล
๑. การสังเกตพฤติกรรมการทำ�งานกลุ่ม
๒. การนำ�เสนอผลงาน
๓. การตรวจผลงาน
๕. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้
๑. ใบงาน
๒. ใบความรู้
๓. เพลง
๔. นักเรียนอาสา
๕. หุ่นโครงร่างมนุษย์
๖. รูปฟันจำ�ลอง
๗. หนังสือเกี่ยวกับร่างกาย
๘. แบบประเมินพฤติกรรมการทำ�งานและการเรียน
w w w w w w w w

20. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
318
บรรณานุกรม
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ คู่มือการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา โรงพิมพ์องค์การ
รับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์ (ร.ส.พ.) ๒๕๔๕
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ผังมโนทัศน์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา โรงพิมพ์องค์การรับส่งสินค้า
และพัสดุภัณฑ์ (ร.ส.พ.) ๒๕๔๕