Παρουσίαση της ενότητας με έμφαση στα ιστορικά στοιχεία. Εξάσκηση στη χρήση των πινάκων της πύλης για την ελληνική γλώσσα.

1. Ξενοφώντας 2.2 20-21
ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΥΡΙΟΥ

2. Τι έχει
προηγηθεί;
 Ο Θηραμένης, ολιγαρχικός και φανατικός οπαδός της
πολιτικής των Σπαρτιατών, υπόσχεται στους Αθηναίους,
που πέθαιναν από την πείνα, πως έχει τον τρόπο να
διαπραγματευτεί.
 Όμως, καθυστέρησε τρεις μήνες στο πλοίο του
Λύσανδρου ώσπου να βεβαιωθεί ότι οι συμπολίτες του θα
συμφωνούσαν σε οτιδήποτε, εξαντλημένοι από την
πείνα.
 Ἐπεὶ δὲ ἧκε τετάρτῳ μηνί, ἀπήγγειλεν ἐν ἐκκλησίᾳ ὅτι
αὐτὸν Λύσανδρος τέως μὲν κατέχοι, εἶτα κελεύοι εἰς
Λακεδαίμονα ἰέναι· οὐ γὰρ εἶναι κύριος ὧν ἐρωτῷτο ὑπʹ
αὐτοῦ, ἀλλὰ τοὺς ἐφόρους.
 Η απόφαση αυτή ανήκε στους εφόρους που αποτελούσαν
την ανώτατη πολιτική αρχή στη Σπάρτη

3. Στησυνέλευση
στηΣπάρτη
Ἐπεὶ δ’ ἧκον, ἐκκλησίαν ἐποίησαν, ἐν ᾗ ἀντέλεγον Κορίνθιοι
καὶ Θηβαῖοι μάλιστα, πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι τῶν Ἑλλήνων, μὴ
σπένδεσθαι Ἀθηναίοις, ἀλλ’ ἐξαιρεῖν
Οι έφοροι της Σπάρτης συγκάλεσαν τους αντιπροσώπους
των πόλεων που αποτελούσαν την Πελοποννησιακή
συμμαχία, για να αποφασίσουν όλοι μαζί για την τύχη των
ηττημένων Αθηναίων.
Οι Θηβαίοι, οι Κορίνθιοι και πολλοί άλλοι υποστήριξαν ότι
οι Αθηναίοι πρέπει να καταστραφούν ολοσχερώς, γιατί ήταν
υπεύθυνοι για τις συμφορές των Ελλήνων.

4. Χάρτης
συμμαχιών

6. Ηαπάντηση
τωνΣπαρτιατών
 Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα
ἀνδραποδιεῖν
 Οι Σπαρτιάτες αντέδρασαν στην πρόταση των συμμάχων
τους λέγοντας ότι δεν πρόκειται να εξανδραποδίσουν
(υποδουλώσουν) μια ελληνική πόλη που είχε προσφέρει
τεράστιες υπηρεσίες σ' όλη την Ελλάδα κατά τη
διάρκεια των Περσικών πολέμων.

7. Τιπρόσφεραν οι
Αθηναίοι
στους Περσικούς
Πολέμους
 Μάχη του Μαραθώνα
 «Για παράδειγμα, πρώτοι και μόνοι διακινδύνεψαν
εναντίον πολλών χιλιάδων βαρβάρων προασπιζόμενοι
όλη την Ελλάδα. Ο βασιλιάς λοιπόν της Ασίας, επειδή
δεν ήταν ευχαριστημένος με τα υπάρχοντα αγαθά του
και επειδή πίστευε ότι θα υποδούλωνε όλη την Ευρώπη,
έστειλε στρατιά αποτελούμενη από πεντακόσιες χιλιάδες
στρατιώτες. Πιστεύοντας μάλιστα ότι, εάν αυτήν εδώ την
πόλη την κάνουν δική τους εκούσια ή εάν την
καταστρέψουν ακούσια, εύκολα θα εξουσίαζαν όλη την
Ελλάδα, αποβιβάστηκαν στο Μαραθώνα» (Επιτάφιος τοις
Κορινθίων βοηθοις, Λυσίας, μτφρ Ράπτης)

8. Οαντίκτυπος
τηςμάχηςτου
Μαραθώνα
 «Ασφαλώς, κανείς από τους υπόλοιπους Έλληνες δε
φοβήθηκε για τον κίνδυνο που τους απειλούσε, αλλά
όταν έμαθαν τη νίκη των Αθηναίων χάρηκαν και για τη
δική τους ελευθερία. Ώστε, δεν είναι καθόλου παράξενο,
αν και αυτά τα κατορθώματα έχουν γίνει προ πολλού, να
θαυμάζεται η αρετή τους από όλους τους ανθρώπους
ακόμη και τώρα, λες και τα κατορθώματα αυτά είναι
εντελώς πρόσφατα» (Επιτάφιος τοις Κορινθίων βοηθοις,
Λυσίας, μτφρ Ράπτης).

9. Ημάχη τουΜαραθώνα

10. Ηναυμαχίατης
Σαλαμίνας

11. Ητήρησημιας
παλιάς
συμφωνίας
Ο όρκος των Πλαταιών δόθηκε μετά τη μάχη στις Πλαταιές (479 π.χ). Σε
αυτόν ενδεχομένως στήριξαν τις αποφάσεις τους οι Σπαρτιάτες.
________________________________________
ΟΡΚΟΣ. —Οὐ ποιήσομαι περὶ πλείονος τὸ ζῆν τῆς ἐλευθε-
ρίας οὐδ’ ἐγκαταλείψω τοὺς ἡγεμόνας οὔτε ζῶντας οὔτε
ἀποθανόντας, ἀλλὰ τοὺς ἐν τῇ μάχῃ τελευτήσαντας τῶν
συμμάχων ἅπαντας θάψω. καὶ κρατήσας τῷ πολέμῳ τοὺς
βαρβάρους τῶν μὲν μαχεσαμένων ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος
πόλεων οὐδεμίαν ἀνάστατον ποιήσω, τὰς δὲ τὰ τοῦ βαρβά-
ρου προελομένας ἁπάσας δεκατεύσω. καὶ τῶν ἱερῶν τῶν
ἐμπρησθέντων καὶ καταβληθέντων ὑπὸ τῶν βαρβάρων
οὐδὲν ἀνοικοδομήσω παντάπασιν, ἀλλ’ ὑπόμνημα τοῖς ἐπι-
γιγνομένοις ἐάσω καταλείπεσθαι τῆς τῶν βαρβάρων
ἀσεβείας.
( Λυκούργος, Κατά Λεωκράτους, 81)

12. …η μετάφραση
«Δεν θα προτιμήσω όλως διόλου την ζωήν αντί της
ελευθερίας, ουδέ θα εγκαταλείψω τους αρχηγούς μου, ούτε
εν όσω ζουν, ούτε αν φονευθούν, αλλά θα θάψω όλους
εκείνους από τους συμμάχους μου, όσοι θα φονευθούν. Και
αν νικήσω τους βαρβάρους με την δύναμιν των όπλων,
καμμίαν μεν δεν θα καταστρέψω από τας ελληνικάς πόλεις
που ηγωνίσθησαν κατά των βαρβάρων, αλλά όλων των
πόλεων που ετάχθησαν με το μέρος των βαρβάρων τα
κτήματα θα κάμω φόρου υποτελή· και από τα ιερά που
εκάησαν και κατεκρημνίσθησαν από τους βαρβάρους
κανένα απολύτως δεν θα ανοικοδομήσω, αλλά θα αφήσω τα
ερείπια αυτών διά να υπενθυμίζουν εις τους
μεταγενεστέρους την ασέβειαν των βαρβάρων».
(Λυκούργος, Κατά Λεωκράτους, 81, μτφρ Αραποπούλου)

13. Σημαντικό!
 Ο όρκος αυτός δεν δέσμευε τους Θηβαίους οι οποίοι
στους Περσικούς πολέμους είχαν προδώσει τους
Έλληνες. Δέσμευε όμως τους Κορίνθιους.
 Όρκος: υπόσχεση ή βεβαίωση που δίνεται µε επίκληση
ιερού προσώπου ή πράγµατος ως µάρτυρα για την
αλήθεια ή όχι κάποιου γεγονότος. Η επίκληση του Θεού
έχει την έννοια ότι παραβίαση της υπόσχεσης ή ψεύτικη
επιβεβαίωση επισύρει τη θεία τιµωρία. ∆εσµεύει άµεσα ή
έµµεσα την τιµή και την προσωπικότητα του προσώπου
που το δίνει.
 Ο όρκος έχει τη προέλευσή του στη θρησκευτική πίστη
και έχει νόηµα, µόνο όταν ο άνθρωπος που επικαλείται
το Θεό πιστεύει σε αυτόν και στο ότι, αν τον παραβεί, θα
τιµωρηθεί.
 Σε τι χρόνο φαντάζεστε πως είναι τα ρήματα των όρκων;

14. Οόρκοςαπότηναρχαιότητα
έωςσήμερα
 Ομαδική εργασία: Συμπληρώστε
ερευνώντας το
https://padlet.com/epapamano/f498
3h9j1zxcpymi
 Αφού εντοπίσετε τον χρόνο και την
έγκλιση που κυριαρχούν στους
όρκους σκεφτείτε σε ποια
περίπτωση είναι πιο δεσμευτικά;
 Αν παραλειφθεί το «ορκίζομαι»
(ομνύω), πιστεύετε πως αλλάζει το
περιεχόμενο;

15. Έναςλόγος
ανεξάρτητος
απόόρκους.
 Σημαντικό ρόλο στην απόφαση των Σπαρτιατών (έστω
και αν δεν αναφέρεται) έπαιξαν τα επιμέρους
οικονομικά και πολιτικά συμφέροντά τους. Μια
καταστροφή της Αθήνας θα άφηνε ανοιχτό το πεδίο για
να ισχυροποιηθούν η Θήβα και η Κόρινθος και να
αποτελέσουν κίνδυνο για τη Σπάρτη.

16. Οιόροιτης
ειρήνης
 Οι Αθηναίοι έπρεπε:
 να γκρεμίσουν τα Μακρά τείχη και το τείχος γύρω από
τον Πειραιά
 να παραδώσουν όλα τα πλοία τους εκτός από δώδεκα
 να δεχτούν την επιστροφή των πολιτικών εξορίστων
 να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους με τους
Σπαρτιάτες
 και να τους ακολουθούν σε όλες τους τις εκστρατείες.

17. Ποιοςείναιο
πιο σημαντικός
όρος;
 ἐφ’ ᾧ τά τε μακρὰ τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας καὶ
τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας καὶ τοὺς φυγάδας
καθέντας τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νομίζοντας
Λακεδαιμονίοις ἕπεσθαι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν
ὅποι ἂν ἡγῶνται.
 Ο Ξενοφών έχει αξιοποιήσει τις δυνατότητες που του
παρέχει η γλώσσα, για να ενσωματώσει τους όρους του
κειμένου της συνθήκης μέσα στην αφήγησή του έτσι,
ώστε να διακρίνεται μια διαβάθμιση ανάμεσα στον
βασικό και στους κάπως δευτερεύοντες όρους. Ο κύριος
όρος δηλώνεται με ένα απαρέμφατο (ἕπεσθαι), οι
προκαταρκτικοί όροι με τέσσερις μετοχές (καθελόντας,
παραδόντας, καθέντας, νομίζοντας).

18. Λακεδαιμονίοις
ἕπεσθαι καὶκατὰ
γῆνκαὶκατὰ
θάλατταν ὅποιἂν
ἡγῶνται.
 Τι σήμαινε αυτό για τους Αθηναίους;
Η Αθήνα παύει να αποτελεί πολιτικό οργανισμό πόλη –
κράτος, εφόσον οι βασικές επιδιώξεις, ελευθερία,
αυτονομία και αυτάρκεια, απαραίτητες για την
πολιτική της επιβίωση, παύουν να υπάρχουν.
Η Αθήνα χάνει την ελευθερία της εφόσον είναι
υποχρεωμένη να ακολουθεί τη Σπάρτη όπου εκείνη την
οδηγεί.
Η Αθήνα, η άλλοτε υπερδύναμη, ταπεινώνεται και στο
μέλλον είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί την πολιτική
της Σπάρτης

19. τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν
καὶφίλον
νομίζοντας
 Παύει να είναι αυτόνομη, εφόσον θα πρέπει να έχει τους
ίδιους εχθρούς και φίλους με τη μεγάλη της αντίπαλο,
δηλαδή οι πολίτες της χάνουν το δικαίωμα να
αποφασίζουν μόνοι για τις τύχες τους.

20. Όροιπου
συνδέονται με
τηνεδραίωση της
κυριαρχίας της
Σπάρτης
 Να γκρεμίσουν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του
Πειραιά (το βασικότερο στοιχείο άμυνας της πόλης)
 Να παραδώσουν τα πλοία τους εκτός από 12 (το δεύτερο
ισχυρό στοιχείο άμυνας της πόλης, που σε συνδυασμό με
τα τείχη την καθιστούσε απόρθητη)
 Επιστροφή των πολιτικών εξόριστων. (Έτσι
τερματίζεται η δημοκρατική περίοδος της Αθήνας και οι
τύχες της πόλης θα ρυθμίζονται από τους ολιγαρχικούς
και τους Σπαρτιάτες).

21. Τι
κατανοήσαμε;

22. Ηστάσητου
Θηραμένη
 Θηραμένης δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον
ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας.
 Δεν προκύπτει από τα όσα αναφέρει ο Ξενοφώντας πως ο
Θηραμένης και οι άλλοι πρέσβεις διαπραγματεύτηκαν τους
όρους. Φαίνεται πως απλώς τους αποδέχτηκαν, καθώς το
πιθανότερο είναι να συμφωνούσαν.

23. Ηκατάσταση
στηνΑθήνα
 ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι
ἥκοιεν· οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει μέλλειν διὰ τὸ πλῆθος τῶν
ἀπολλυμένων τῷ λιμῷ.
 Ο μεγάλος αριθμός θανάτων από τον λιμό (πείνα) είχε
επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τους Αθηναίους με
αποτέλεσμα να δεχτούν την άνευ όρων παράδοση.
 Η μεγάλη τους αγωνία κατά την επιστροφή του Θηραμένη
είναι μήπως δεν είχε επιτευχθεί συνθήκη ειρήνης.

24. Ηπείνα/ολιμός
(ΧαρακτικότηςΛ.
Μαγγιώρουγιατην
κατοχικήπείνα)

25. Λεξιλόγιο
 Φημί: λέω ( καταφατικός, απόφαση, φήμη, προφήτης)
 Καθελόντας- καθαιρῶ: γκρεμίζω
 ἕπομαι: ακολουθώ
 ἡγοῦμαι : είμαι επικεφαλής, είμαι ηγέτης (καθηγητής,
αφήγηση, εξήγηση, ηγέτης)
 Μέλλω: αναβάλλω
 ἀπόλλυμι ή ἀπολλύω: εξολοθρεύω, σκοτώνω, σφάζω
(απώλεια)
(https://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/lexicon/lemma.html?id=40)
Λιμός : παντελής έλλειψη ειδών διατροφής, πείνα (>
λιμώττω, λιμοκτονώ, λιμασμένος)
λοιμός: βαριά μεταδοτική νόσος (> λοιμώδης, λοίμωξη)

26. Ασκήσειςστολεξιλόγιο

27. Καιμίαετυμολογική

28. Συντακτικέςεπισημάνσεις

29. Δεικτικήαντωνυμία

30. Άσκησηστηδεικτικήαντωνυμία

31. Αρχικοίχρόνοιτουρήματος
φέρωκαισημασίες
 https://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_gr
eek/tools/lexicon/lemma.html?id=1
89

32. Ομόρριζα
ρήματοςφέρω
 Μπορείτε να εντοπίσετε στον προηγούμενο πίνακα τα
θέματα του ρήματος φέρω (κοιτάξτε τους Αρχικούς
χρόνους) και να καταγράψετε από μία ομόρριζη της
Νέας Ελληνικής για κάθε θέμα;

33. Σας ευχαριστώ
Ελευθερία Παπαμανώλη