Η Αίγυπτος-Βασικά σημεία (Ιστορία Α Λυκείου)

1. Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη http://blogs.sch.gr/m_michali/
Η Αίγυπτος
2.1 Η χώρα (περιγραφή)
Βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής
Τη διαρρέει ο Νείλος /πλημμύρες Νείλουεύφορη γη.
Ο Νείλος έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη της χώρας, στην επιβίωση των
κατοίκων και στην ανάπτυξη του πολιτισμού.
Πέρα από το δέλτα του Νείλου εκτάσεις ερήμου
Άνω Αίγυπτος  - Κάτω Αίγυπτος 
Χερσόνησος του Σινά  επαφή με τους λαούς της Ανατολής αλλά και δίοδος των
εισβολέων στην Αίγυπτο.
2.2 Οικονομία
1. Ο Νείλος με τις πλημμύρες (άρδευση χωραφιών, συντήρηση αυλακιών)
2. Γεωργία  προϊόντα γεωργικής παραγωγής: κριθάρι, λινάρι….υπό την
επίβλεψη του κράτος (φαραώ). Βασιλικοί υπάλληλοι: επίβλεψη γεωργικών εργασιών,
συγκέντρωση ποσοστού συγκομιδής.
3. Οικογενειακή παραγωγή: κατασκευή μπίρας
4. Κτηνοτροφία
5. Αλιεία
6.Αρχιτεκτονική (ανάκτορα, μνημεία, ναοί…) /εξειδικευμένοι τεχνίτες
(μεταλλουργοί, ξυλουργοί….) σε ιδιωτικά εργαστήρια)
7. Εμπόριο (εξαγωγή/εισαγωγή)
8. Διοίκηση (ιερείς, γραφείς, επαγγελματίες στρατιωτικοί)
Κοινωνία
1. φαραώ
2. ιερείς /γραφείς
3. επαγγελματίες στρατιωτικοί
4. ελεύθεροι πολίτες (γεωργοί ή τεχνίτες)
5. δούλοι (ιδιωτικοί ή κρατικοί)
Η
Η ιεραρχημένη αιγυπτιακή κοινωνία χαρακτηρίζεται από κοινωνική ευελιξία
Πολιτική οργάνωση
-θεοκρατικός χαρακτήραςθεοποίηση του φαραώ /Ρόλος της θρησκείας =
καθοριστικός
-φαραώ (θεϊκή και ανθρώπινη υπόσταση)

2. Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη http://blogs.sch.gr/m_michali/
2.3. Αίγυπτος - Η ιστορία (σελ. 23-27)
Προϊστορία (4000-3000 π.Χ)
-λαοί διαφορετικής προέλευσης
-οργανωμένη ζωή (5η χιλιετία π.Χ.)  νεολιθικοί οικισμοί
-Πληθαίνουν οι οικισμοί στην κοιλάδα του Νείλου (4η χιλιετία π.Χ)
-χωρισμένοι σε φυλές με ηγεμόνα θεοποιημένο ζώο, φυτό, αντικείμενο
-συνεχείς συγκρούσειςσυνένωση των δύο βασιλείων (Μήνης) με πρωτεύουσα τη
Μέμφιδα (3η χιλιετία π.Χ)
Αρχαίο Βασίλειο (3000-2000 π.Χ)
-κατακτήσεις περιοχών προς αναζήτηση μετάλλων
-κατασκευή μεγάλων οικοδομημάτων (πυραμίδες στη Γκίζα)
-εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας / αύξηση της δύναμης τοπικών
διοικητώνκρίση
Μέσο Βασίλειο (2000-1540 π.Χ)
-αναδιοργάνωση του κράτους και εκστρατείες
-προικισμένοι ηγεμόνες
-κατάκτηση Αιγύπτου από τους Υξώς διακυβέρνηση αιγυπτιακού χαρακτήρα.
-καλές σχέσεις με Μεσοποταμία και Κρήτη / Oι Υξώς γνώρισαν στους Αιγύπτιους το
πολεμικό άρμα.
Νέο Βασίλειο (1540-1075 π.Χ)
-οι ηγεμόνες της Θήβας διώχνουν τους Υξώςίδρυση ισχυρών δυναστειών
-εξωτερικοί πόλεμοι αυξάνουν τον πλούτο της Αιγύπτου
-Τούθμωσι Γ΄ (15ος αι. π.Χ): επέκταση αιγυπτιακής κυριαρχίας
-Ακενατών (14ος αι. π.Χ): θρησκευτικές μεταρρυθμίσειςμονοθεϊσμός
-Ραμσής Β΄ Μέγας (13ος αι. π.Χ): οικοδομική άνθηση στο εσωτερικό, ισχυρή Αίγυπτος
στο εξωτερικό. Διακόσμηση τοίχων με σκηνές μαχών-μάχη Καντές (Συρία)
-εμπορικές σχέσεις με πόλεις της Φοινίκης, Κρήτη, νησιά Αιγαίου
-λαοί της θάλασσας (12ος αι. π.Χ)επιδρομές και αναταραχήοι Αιγύπτιοι
εγκαταλείπουν τις ασιατικές κτήσεις
-παρακμή Νέου Βασιλείου (11ος αι. π.Χ). Γιατί;
-Κυριαρχία ξένων λαών: Ασσύριοι 11ος-7ος αι. π.Χ: παρακμή Αιγύπτου
-Περίοδος ανεξαρτησίας 7ος-6ος αι. π.Χ. Φαραώ γίνεται ο Ψαμμήτιχος και ύστερα ο
Νεκώ (6ος αι. π.Χ.).
-Την περίοδο αυτή ιδρύεται η ελληνική αποικία Ναύκρατις. Το ελληνικό στοιχείο
διεισδύει στην Αίγυπτο ως έμποροι και ως μισθοφόροι.
Πέρσες (525-332 π.Χ)
-Το 525 π.Χ. η Αίγυπτος έγινε περσική επαρχία.
Μέγας Αλέξανδρος: το 333 π.Χ., μετά τη μάχη της Ισσού, ο Μ. Αλέξανδρος κατέλαβε
τη χώρα και ανακηρύχτηκε Φαραώ στη Μέμφιδα το 332 π.Χ.

3. Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη http://blogs.sch.gr/m_michali/
2.4 Ο πολιτισμός
Η θρησκεία
-Πολυθεϊσμός: κάθε πόλη είχε το δικό της θεό προστάτη
-Ακενατών: προσπάθησε να εξαλείψει τον πολυθεϊσμό-αντίδραση ιερατείου-
αποτυχία προσπάθειας.
-Ρα (θεός Ήλιος): ο μεγαλύτερος θεός
-Άλλοι δημοφιλείς θεοί: η Ίσις, ο Όσιρις, ο Ώρος
-θρησκευτικές αντιλήψεις:
 βαθιά πίστη για μετά θάνατον ζωή
 ταρίχευση νεκρών
Η γραφή
-Ιερογλυφική-4η χιλιετία π.Χ. (δυσκολία εκμάθησης, προϋπέθετε ειδίκευση, συνεχή
ενασχόληση)
-Απλοί πολίτεςγραφέαςσταδιοδρομία δημόσιου υπαλλήλου-κύρος.Έργο τους:
καταγραφή σε παπύρους των έργων και της δράσης των Φαραώ.
-Στήλη της Ροζέτας-Champollion: τρίγλωσση επιγραφή-κείμενο που υμνούσε τον
Πτολεμαίο Ε΄
Τα γράμματα
-εξύμνηση της δράσης και των κατορθωμάτων των Φαραώ
-θρησκευτικά και λυρικά ποιήματα, λαϊκές διηγήσεις
-ελάχιστα λογοτεχνικά κείμενα. Γιατί;
Οι επιστήμες
-Αστρονομία (παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου και της κίνησης των
αστεριών)
-Γεωμετρία: ανάγκη μέτρησης καλλιεργήσιμων εκτάσεων
-Ανατομία και ιατρική: ταρίχευση νεκρών
Οι τέχνες
-Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφικήσκοπός η προβολή της ζωής και της δράσης
των Φαραώ
-Κατασκευή έργων μνημειακού χαρακτήρα με εσωτερικό διάκοσμο  ανάγκη των
ηγεμόνων να επιβληθούν μέσω των έργων τους (Πυραμίδες του Χέοπος, του
Χεφρήνος, του Μυκερίνου στην Γκίζα)
-Έργα μικροτεχνίας από μέταλλα, πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους.
Κατασκευή μεγάλων ταφικών
μνημείων, πολύτιμα σκεύη, πολυτελής
στολισμός τυμβωρυχία