1. Σενάριο Διδασκαλίας
Επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη του Αναγνωστάκη
– μετά 40 έτη
Επιμόρφωση εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ
στη διδακτική πράξη
Γιαλοψός Χάρις ΠΕ 02
Αθήνα
Οκτώβριος 2013

2. Περιεχόμενα
1. Ταυτότητα του σεναρίου ......................................................................................................... 1
2. Στόχοι-σκεπτικό....................................................................................................................... 2
Συνοπτική παρουσίαση της πρότασης ..................................................................................... 2
Παιδαγωγικοί στόχοι ............................................................................................................... 2
Ειδικοί διδακτικοί στόχοι ........................................................................................................ 3
Τεχνολογικοί στόχοι ................................................................................................................ 3
3. Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης .................................................................................. 4
Πρόβλημα – θέμα που θα διερευνηθεί ................................................................................... 4
Θεωρητικό πλαίσιο πρότασης ................................................................................................. 4
Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο ...................................................................................... 5
Τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν – μαθησιακοί πόροι .................................................... 7
Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης .................................................................................. 8
Παρουσίαση λογισμικού ....................................................................................................... 13
4. Φύλλα Εργασίας ................................................................................................................... 15
5. Κριτική και πρόσθετες πληροφορίες ..................................................................................... 25
Σχολιασμός πριν από την εφαρμογή στην τάξη ..................................................................... 25
Παρατηρήσεις μετά από την εφαρμογή στην τάξη ................................................................ 26
Διαδικτυακές Πηγές .............................................................................................................. 28

3. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
1
1. Ταυτότητα του σεναρίου
Τίτλος σεναρίου: Επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη του Αναγνωστάκη – μετά 40 έτη
Τάξη: Γ΄ Λυκείου
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία
Διδακτική ενότητα: Μεταπολεμική Ποίηση
Συγγραφέας: Μ. Αναγνωστάκης
Τίτλος Κειμένου: Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ.
Αριθμός μαθητών: 21
Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες
Τόπος διεξαγωγής σεναρίου εργασίας: Εργαστήριο Πληροφορικής.
Προϋποθέσεις υλοποίησης
Συνεργασία με τον/την καθηγητή/τρια πληροφορικής για τη χρήση του
εργαστηρίου πληροφορικής.
Εξασφαλισμένη, μόνιμη και καλή σύνδεση στο διαδίκτυο.
Εξοικείωση εκ μέρους του διδάσκοντος αλλά και των μαθητών με τη χρήση των
υπολογιστών και ειδικά προγράμματα:
επεξεργασίας κειμένου, ζωγραφικής, παρουσίασης, περιήγησης του διαδικτύου,
δημιουργίας συννεφόλεξου, δημιουργίας ιστολογίου.
Εμπειρία των μαθητών στην ομαδοσυνεργατική εργασία.
Ευελιξία του ωρολογίου προγράμματος.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

4. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
2
2. Στόχοι-σκεπτικό
Συνοπτική παρουσίαση της πρότασης
Η διδακτική προσέγγιση οδηγεί τους μαθητές μέσα από την ομαδοσυνεργατική μέθοδο
στην
ανακάλυψη
των
πληροφοριών
που
χρειάζονται
προκειμένου
να
«αποκωδικοποιηθεί» το ποίημα. Μέσα από στοχευμένες δραστηριότητες οι μαθητές
καλούνται να ερμηνεύσουν λέξεις κλειδιά του ποιήματος και παράλληλα να
δημιουργήσουν κείμενα παραδοσιακά και πολυτροπικά με τα οποία θα κοινοποιήσουν
τα ευρήματά τους στους συμμαθητές τους. Επίσης καλούνται να κάνουν υποθέσεις και
να σχηματίσουν άποψη για το κείμενο.
Παιδαγωγικοί στόχοι
Οι μαθητές καλούνται να αξιοποιήσουν τη δυναμική της ομάδας στα πλαίσια
της ομαδοσυνεργατικής εργασίας.
Να οδηγηθούν στη γνώση μέσα από την έρευνα και όχι την παραδοσιακή
μετωπική – δασκαλοκεντρική διδασκαλία.
Παιδαγωγικοί στόχοι, εκπορευόμενοι από τις αρχές και τους στόχους των νέων
προγραμμάτων σπουδών του Νέου Σχολείου
Οι μαθητές μαθαίνουν να αναζητούν απαντήσεις στα προβλήματα που έχουν
τεθεί.
Να αναλύουν και να συνθέτουν δεδομένα.
Να μπορούν να δώσουν παραδείγματα που αναφέρονται σε συγκεκριμένες
έννοιες.
Να μπορούν να κατανοούν και να αξιοποιούν διαδικασίες.
Να επικοινωνούν και να μοιράζονται ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα.
Να συνεργάζονται προκειμένου να αναπτύσσουν συλλογικά επιχειρήματα, να
κατανοούν έννοιες.
Να παράγουν έργα.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

5. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
3
Να δημοσιοποιούν τις παραγωγές τους στην κοινότητα και να δέχονται την
κριτική της.
Ειδικοί διδακτικοί στόχοι
Να συνειδητοποιήσουν την πολυσημία του ποιητικού λόγου .
Να αντιληφθούν τη λειτουργία της διακειμενικότητας.
Να αντλήσουν βασικές πληροφορίες για το ιστορικό περικείμενο.
Με αφορμή τον ποιητικό λόγο να δημιουργήσουν ένα πολυτροπικό κείμενο.
Τεχνολογικοί στόχοι
Να εξοικειωθούν περαιτέρω με τη χρήση και τις δυνατότητες των νέων
τεχνολογιών.
Να παραγάγουν κείμενο με τη χρήση προγράμματος επεξεργασίας κειμένου.
Να χρησιμοποιήσουν έναν φυλλομετρητή για αναζήτηση στο διαδίκτυο.
Να αναζητήσουν εικόνα στο διαδίκτυο.
Να χρησιμοποιήσουν ένα ιστολόγιο για ανάρτηση της εργασίας τους.
Να ασκηθούν στην κριτική αντιμετώπιση και επεξεργασία της πληθώρας
πληροφοριών που προσφέρονται.
Καταληκτικά, να αντιληφθούν ότι πέρα από εργαλείο διασκέδασης (ιδιότητα
την οποία ήδη γνωρίζουν) το διαδίκτυο είναι μία σημαντική πηγή πληροφοριών
και γνώσεων.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

6. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
4
3. Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης
Πρόβλημα – θέμα που θα διερευνηθεί
Το υπό διερεύνηση θέμα είναι οι τις συνθήκες παραγωγής και πρόσληψης του
ποιητικού έργου. Οι μαθητές μέσα από τα φύλλα εργασίας θα αντλήσουν
συμπεράσματα για:
τις πηγές έμπνευσης του δημιουργού,
τη σημασία των επιλογών του κατά τη δημιουργία (λεξιλογικών και όχι μόνο)
την πολυσημία του ποιητικού λόγου
το διάλογο του κειμένου με άλλα κείμενα
τη σύνδεσή του με την ιστορική πραγματικότητα
το γνωστικό υπόβαθρο που καλείται να έχει ο αναγνώστης προκειμένου να
εκτιμήσει το έργο στο σύνολό του.
Θεωρητικό πλαίσιο πρότασης
Το θεωρητικό πλαίσιο της πρότασης εδράζεται στην αντίληψη του ενεργού αναγνώστη
όπως αυτή διαμορφώθηκε, με όλες τις παραλλαγές της, στις τελευταίες δεκαετίες του
20ου αιώνα. Προφανώς δεν υπάρχει λόγος, ίσως μάλιστα να είναι και λανθασμένο, να
οδηγηθούν οι μαθητές σε μία απόλυτα σχετικιστική προσέγγιση σχετικά με την
ερμηνεία του κειμένου ή οποία οδηγεί ακόμη και «στο θάνατο του συγγραφέα»
σύμφωνα με τον Barthes. Εντούτοις πρέπει να γίνει κτήμα των μαθητών α) αφενός μεν
ότι η λογοτεχνική ή και η οποιαδήποτε καλλιτεχνική δημιουργία, δεν μπορεί να
θεωρείται ως παρθενογένεση εν κενώ, αλλά έχει άμεσες ή έμμεσες συνδέσεις και
αναφορές με το περικείμενο (ιστορικό, λογοτεχνικό κλπ.), β) αφετέρου δε ότι ο
αναγνώστης, επαρκής εν προκειμένω, καλείται να γνωρίζει ή να αποκωδικοποιεί ένα
επαρκές μέρος αυτών των αναφορών, προκειμένου να εκτιμήσει το λογοτεχνικό
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

7. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
5
κείμενο και να το νοηματοδοτήσει.1 Σε μεγάλο βαθμό αυτά εμπεριέχονται πλέον στο
νέο ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ όπως αναφέρεται παρακάτω.
Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο
Με βάση το ΑΠΣ & το ΔΕΠΠΣ (σύμφωνα με το ΦΕΚ Β 1562 27.06.2011)
Πρέπει να επιτευχθεί η ανασύσταση της σχολικής τάξης ως μιας κοινότητας
αναγνωστών, που διέπεται από τις αξίες της δημοκρατίας, της ισότητας, του
σεβασμού της διαφοράς, του πλουραλισμού, του διαλόγου, της κριτικής
εγρήγορσης και αυτογνωσίας, της διαπολιτισμικής συνείδησης.
Συνειδητοποιείται η σχέση της λογοτεχνίας με την ανθρώπινη εμπειρία και την
κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε και του εαυτού μας.
Διερευνούνται αν όχι όλοι, κάποιοι από τους αναγκαίους συντελεστές και
παράγοντες που συμβάλλουν στην παραγωγή και στην πρόσληψη
των
λογοτεχνικών κειμένων.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί συνοπτικά η έως τώρα παραδοσιακή πορεία
της διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο. Το πρώτο χαρακτηριστικό που μπορεί να
σημειωθεί στην παραδοσιακή προσέγγιση είναι ότι το σύνολο της διδασκαλίας
υπόκειται στους περιορισμούς που επιβάλλει το σχολικό βιβλίο. Με αυτό εννοείται, για
παράδειγμα, ότι οι πληροφορίες για το συγγραφέα είναι αυτές που παρουσιάζονται
στο συνοδευτικό βιογραφικό σημείωμα των ανθολόγων του σχολικού εγχειριδίου ενώ
έχει γίνει πρόβλεψη να προληφθούν οι ενδεχόμενες απορίες των μαθητών και να
απαντηθούν οι λεξιλογικές και πραγματολογικές τους απορίες στις υποσημειώσεις.
Έτσι προβάλλει ξεκάθαρα το γεγονός ότι το σχολικό βιβλίο απευθύνεται σε ένα μέσο
1
Για μία πολύ συνοπτική αναφορά στον προβληματισμό για τον αναγνώστη είναι χρήσιμο το άρθρο του
Ν. Βαγενά από Το Βήμα.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

8. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
6
όρο μαθητή, ο οποίος όμως αποτελεί μία νοητική κατασκευή και ουσιαστικά δεν
υφίσταται, εφόσον οι διαφορές στα πλαίσια μίας τάξης μπορεί να είναι πολύ μεγάλες.
Οι ερωτήσεις επίσης που προβλέπονται για τους μαθητές, όπως και οι εργασίες,
είναι εκ των προτέρων διατυπωμένες. Προφανώς και θίγουν τα σημαντικότερα
στοιχεία ενός κειμένου, αλλά δεν παύουν να είναι περιορισμένες και να μην μπορούν
να λάβουν υπόψη τους την ιδιαιτερότητα της τάξης και του κάθε μαθητή. Με αυτά όλα
δεν υποτιμάται η αξία και η σπουδαιότητα του σχολικού βιβλίου, ούτε και η βοήθεια
που προσφέρει τόσο στους μαθητές, όσο και στον διδάσκοντα για την προσέγγιση του
κειμένου. Εντούτοις λειτουργεί στα πλαίσια μίας τάξης αποκομμένης από το
περιβάλλον και τις άλλες προσλαμβάνουσες των παιδιών, κάτι που πλέον δεν
ανταποκρίνεται στη διασυνδεδεμένη πραγματικότητα στην οποία ζούμε.
Παραδοσιακά λοιπόν ο διδάσκων, σε μία δασκαλοκεντρική προσέγγιση μετωπικής
διδασκαλίας, για την οποία προορίζεται η πλειοψηφία των σχολικών εγχειριδίων, θα
οδηγήσει τους μαθητές στην περιορισμένη γνώση, με στόχο την απάντηση των
ερωτήσεων, χωρίς μεγάλη δυνατότητα περεταίρω προβληματισμού, θέσης – λύσης
προβλημάτων και συνεργασίας.
Φυσικά όλα αυτά σχετίζονται άμεσα με τις γνώσεις, ευαισθησίες και ενδιαφέροντα
του διδάσκοντα, αλλά εξαρτώνται και από την πραγματικότητα του κάθε σχολείου. Για
παράδειγμα σε ένα σχολείο που διαθέτει μία αξιόλογη βιβλιοθήκη, το μάθημα μπορεί
να πάρει τελείως διαφορετική μορφή, από ότι σε ένα σχολείο χωρίς βιβλιοθήκη.
Συνεπώς η χρήση των ΤΠΕ μπορεί να δώσει μία νέα διάσταση στο μάθημα της
λογοτεχνίας.
Καταρχάς η πρόσβαση και μόνο στο διαδίκτυο μπορεί να καλύψει την έλλειψη
φυσικών
βιβλίων
και
να
προσφέρει
μία
πληθώρα
συνοδευτικού
οπτικοακουστικού υλικού.
Μπορεί να φέρει τους μαθητές σε επαφή με άλλους πολιτισμούς.
Διευκολύνεται η διερευνητική μάθηση σε αντίθεση με τη στείρα αποστήθιση,
μέσα από ανοιχτές δραστηριότητες.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

9. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
7
Η χρήση του web.2 καθιστά τους μαθητές όχι απλώς κατόχους αλλά
συνδημιουργούς της πληροφορίας
και τους οδηγεί (με το –συν–) στην ομαδική εργασία και συνεργασία.
Επιπλέον αναμφισβήτητα το μάθημα γίνεται πιο ελκυστικό με τη χρήση εικόνας
και ήχου,
ενώ ακόμη και στην «βαρετή» παραγωγή λόγου οι ηλεκτρονικοί κειμενογράφοι
μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές σε πιο εύστοχες επιλογές, καθιστώντας
παράλληλα την εργασία πιο ευχάριστη.
Τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν – μαθησιακοί πόροι
Σχολικό βιβλίο λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου
Διαδραστικός πίνακας
Ηχεία
Ηλεκτρονικός υπολογιστής/ες
Συσκευή ψηφιακής αποθήκευσης USB
Πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (Microsoft Word)
Πρόγραμμα ζωγραφικής windows
Πρόγραμμα παρουσίασης (powerpoint)
Μηχανή διαδικτυακής αναζήτησης (google)
Φυλλομετρητής διαδικτύου (Mozilla firefox)
Ηλεκτρονική βιντεοθήκη (youtube)2
Διαδικτυακό πρόγραμμα παρουσίασης (prezi)
Διαδικτυακό πρόγραμμα δημιουργίας νοητικού χάρτη (spicynodes)
2
Ο διδάσκων θα πρέπει να έχει χρησιμοποιήσει κάποιο πρόγραμμα το οποίο απενεργοποιεί τα σχόλια
για το youtube όπως είναι η προσθήκη του clea.nr. Βέβαια η εν λόγω προσθήκη εμποδίζει την
ιστοσελίδα να προτείνει και άλλα σχετικά με την αναζήτηση βίντεο, περιορίζοντας έτσι τις web.2
δυνατότητες. Κρίνεται όμως προτιμότερο με το δεδομένο ότι ενίοτε τα σχόλια αυτά μπορεί να είναι
προσβλητικά και ακατάλληλα για ανηλίκους (ειδικά γυμνασιακών τάξεων – αν και εδώ πρόκειται για
μαθητές Γ΄ Λυκείου).
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

10. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
8
Διαδικτυακό πρόγραμμα δημιουργίας συννεφόλεξου (wordle)
Πρόγραμμα δημιουργίας ιστολογίου (blogger της google)
Εργαλεία-πηγές που θα χρησιμοποιηθούν
Βλ. δικτυογραφία στο τέλος του σεναρίου.
Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης
1η διδακτική ώρα - προετοιμασία
•
Αφόρμηση
Για την πρώτη συνάντηση οι μαθητές θα οδηγηθούν, με τα σχολικά τους βιβλία, σε
κάποια αίθουσα του σχολείου η οποία διαθέτει διαδραστικό πίνακα προκειμένου να
γίνει η αρχική παρουσίαση από το διδάσκοντα. Η παρουσίαση αποτελείται από δύο
τμήματα. Ένα με γραμματολογικά στοιχεία για την μεταπολεμική λογοτεχνία στην
οποία εντάσσεται το κείμενο και ένα με πολύ βασικές πληροφορίες για τον ποιητή που
έχει ως κύριο στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών γι’ αυτόν. Εφόσον το
σχολείο για κάποιο λόγο δε διαθέτει διαδραστικό πίνακα, ή αυτός δεν είναι διαθέσιμος
για άλλους λόγους, εναλλακτικά μπορεί να γίνει χρήση βιντεοπροβολέα (έχει χειρότερη
απόδοση χρωμάτων όμως, ειδικά σε φωτεινό περιβάλλον) ή να προβληθεί σε
κάποιον/κάποιους από τους υπολογιστές του εργαστηρίου.
Παρουσίαση λογοτεχνικού ρεύματος: http://tinyurl.com/nwavls7
Παρουσίαση ποιητή: http://tinyurl.com/pnyps6c
(Επειδή πιθανό πρόβλημα με τη σύνδεση στο διαδίκτυο μπορεί να υπονομεύσει το
σενάριο στο σύνολό του δημιουργώντας κλίμα δυσπιστίας και απαξίωσης προς τον
διδάσκοντα εκ μέρους των μαθητών, καλό είναι να υπάρχει η εναλλακτική δυνατότητα
να γίνουν οι παρουσιάσεις αυτές με τη χρήση powerpoint για λειτουργία εκτός
δικτύου).
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

11. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
•
9
Ανάγνωση κειμένου
Η ανάγνωση του κειμένου γενικά είναι προτιμότερο να γίνεται από τον διδάσκοντα και
όχι από κάποιον ή κάποιους μαθητές. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η ορθότερη
εκφορά του λόγου και η καλύτερη συγκέντρωση των μαθητών οι οποίοι ενίοτε
αφαιρούνται όταν συμμαθητές τους διαβάζουν ένα κείμενο. Με το δεδομένο όμως ότι
υπάρχει διαδικτυακό υλικό με ανάγνωση του κειμένου από τον ίδιο τον ποιητή κρίνεται
προτιμότερο οι μαθητές να ακούσουν αυτόν και όχι το διδάσκοντα. Έτσι η απαγγελία
του ποιήματος από τον ίδιο τον Αναγνωστάκη έχει ενσωματωθεί στο κλείσιμο της
παρουσίασης γι’ αυτόν.
•
Αντιδράσεις των μαθητών
Ο διδάσκων μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές να εκφράσουν κάποιες αντιδράσεις, ή
να διατυπώσουν απορίες, χωρίς όμως να προχωρήσει ο ίδιος σε βαθύτερο σχολιασμό,
ή στην κάλυψη των αποριών αυτών, αφού οι μαθητές καλούνται μόνοι τους να
αντιμετωπίσουν το κείμενο. Είναι απαραίτητο όμως να επιτραπεί μία πρώτη αντίδραση
εκ μέρους των παιδιών, γιατί διαφορετικά μπορεί να θεωρήσουν ότι τους στερείται το
δικαίωμα του λόγου και αποκλείονται από την εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτό θα
οδηγήσει στην απόσυρσή τους και την απροθυμία τους από τη συμμετοχή στη
συνέχεια της εργασίας.
•
Πληροφόρηση για την εργασία (στόχοι – μέθοδος)
Ο διδάσκων θα εξηγήσει στους μαθητές ότι το συγκεκριμένο κείμενο και ο ποιητής του
θα προσεγγιστούν με τη χρήση των νέων τεχνολογιών όπως επίσης και τους βασικούς
στόχους του σεναρίου. Στο σημείο αυτό δεν χρειάζονται να αναφερθούν οι γενικότεροι
έμμεσοι παιδαγωγικοί, διδακτικοί και τεχνολογικού γραμματισμού στόχοι (συνεργασία,
παραγωγή κειμένου, εξοικείωση με ΤΠΕ) αλλά κάποιοι στόχοι του σεναρίου
εκπορευόμενοι από το συγκεκριμένο κείμενο: γνωριμία με τις διαστάσεις ενός
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

12. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
10
ποιητικού έργου, τα ερεθίσματα του ποιητή, τις ερμηνείες του ποιήματος και
προσπάθεια «οπτικοποίησης» σημείων του.
•
Διαμόρφωση ομάδων
Οι ομάδες καλό είναι να χωριστούν από τον διδάσκοντα. Με αυτό τον τρόπο πρέπει να
εξασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχουν ανισότητες μεταξύ τους, δηλαδή η διαμόρφωση της
ομάδας των «καλών» ή των «κακών» μαθητών. Σε όλες τις ομάδες θα συμμετέχουν
μαθητές διαφορετικών επιδόσεων και δυνατοτήτων ώστε να μην υπάρχει ανισορροπία.
Επίσης πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε σε κάθε ομάδα να υπάρχουν μαθητές
εξοικειωμένοι με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και το διαδίκτυο, εφόσον το
σενάριο βασίζεται στη χρήση τους. Χρειάζεται συνεπώς σε κάθε ομάδα να υπάρχει
τουλάχιστον ένας μαθητής που θα μπορεί να έχει το ρόλο του χειριστή Η/Υ. Έτσι οι
ρόλοι που θα διαμορφωθούν εντός της ομάδας είναι οι εξής:
Ένας χειριστής Η/Υ
Ένας συντονιστής
Ένας γραμματέας, υπεύθυνος για τις σημειώσεις
Ένας διαμεσολαβητής, επιφορτισμένος με την επικοινωνία με το διδάσκοντα –
εμψυχωτή και τις άλλες ομάδες.
2η – 3η διδακτική ώρα
Κατά τη δεύτερη και τρίτη διδακτική ώρα οι μαθητές θα εργαστούν στα φύλλα
εργασίας που έχουν δημιουργηθεί. Υπάρχει πρόβλεψη για πέντε ομάδες των τεσσάρων
ατόμων (με την προσθήκη του πέμπτου σε κάποια από τις ομάδες προκειμένου να
χωριστούν επιτυχώς οι μαθητές, 21 συνολικά). Η κάθε ομάδα στον υπολογιστή του
σταθμού εργασίας της θα βρει στην επιφάνεια εργασίας ένα φάκελο στον οποίο θα
υπάρχουν τα φύλλα εργασίας που την αφορούν. Όπως φαίνεται παρακάτω, υπάρχει
διαφορετικό φύλλο εργασίας για την κάθε ομάδα και διαφορετικό για τη 2η και 3η ώρα.
Τα φύλλα εργασίας θα μοιραστούν και σε έντυπη μορφή, αλλά η ηλεκτρονική βοηθάει
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

13. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
11
περισσότερο καθώς υπάρχουν έτοιμες οι υπερσυνδέσεις για τις δραστηριότητες που
ζητούνται.
4η διδακτική ώρα
Την τέταρτη διδακτική ώρα η τάξη θα περάσει στην ολομέλεια. Οι δραστηριότητες των
μαθητών θα έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο, οπότε θα γίνει η παρουσίασή τους στο
σύνολο των μαθητών. Όπως και στην πρώτη ώρα, είναι προτιμότερο να γίνει χρήση
διαδραστικού πίνακα (ή των εναλλακτικών μέσων που έχουν ήδη αναφερθεί)
προκειμένου όλοι οι μαθητές να έχουν το ίδιο σημείο αναφοράς. Οι αναρτήσεις στο
ιστολόγιο είναι προτιμότερο να έχουν γίνει από το διδάσκοντα (βλ. επόμενη ενότητα
και κριτική σεναρίου) με την κατάλληλη σειρά. Έτσι θα έχει δημιουργηθεί ένα ιστολόγιο
στο οποίο θα βρίσκονται οργανωμένες όλες οι πληροφορίες και δραστηριότητες των
μαθητών, προκειμένου να περάσουν οι μαθητές από το μέρος στο όλον και να δουν την
σύνδεση των δικών τους δραστηριοτήτων με των υπολοίπων ομάδων και το ποίημα.
Στη συνέχεια μπορεί να γίνει συζήτηση με σχόλια και παρατηρήσεις σχετικές με τα
αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν.
Ο ρόλος του διδάσκοντος
Για την πρώτη ώρα ο ρόλος του διδάσκοντος έχει ήδη καταδειχθεί και συνίσταται
στις αρχικές παρουσιάσεις και στην οργάνωση της τάξης προκειμένου να λειτουργήσει
ομαδοσυνεργατικά.
Κατά τη δεύτερη και τρίτη ώρα θα θεωρηθεί επιτυχία εάν ο διδάσκων περάσει
απαρατήρητος. Κατέχει το ρόλο του εμψυχωτή, θα είναι στην τάξη, θα δίνει
διευκρινήσεις σε τυχόν απορίες, αλλά η προσδοκία είναι ότι δεν θα χρειαστεί να κάνει
τίποτε περισσότερο. Είναι αυτονόητη η σημασία ενός βασικού ελέγχου προκειμένου οι
μαθητές ευρισκόμενοι μπροστά σε Η/Υ με σύνδεση στο διαδίκτυο να μην ξεφύγουν σε
περιηγήσεις και δραστηριότητες άσχετες με το μάθημα… Η πιο πιθανή περίπτωση
παρέμβασης του καθηγητή θα είναι ενδεχομένως η τεχνική υποστήριξη σε κάποια από
τις δραστηριότητες, σε περίπτωση που οι μαθητές αδυνατούν να την εκτελέσουν.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

14. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
12
Πριν από την τέταρτη ώρα είναι καλό ο διδάσκων να αναλάβει τη μεταφόρτωση των
εργασιών των μαθητών στο ιστολόγιο, ώστε αυτές να είναι έτοιμες για την παρουσίαση
της τελευταίας ώρας. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθεί η περίπτωση να κολλήσει το
δίκτυο, κάτι που είναι πιθανό εφόσον όλοι οι υπολογιστές θα είναι συνδεδεμένοι με
τον ίδιο ιστότοπο ανεβάζοντας δεδομένα. Επιπλέον θα γίνει εξοικονόμηση χρόνου για
μία δραστηριότητα η οποία δεν είναι ιδιαίτερης μαθησιακής σημασίας.
Προαπαιτούμενες γνώσεις μαθητών
Οι προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών σχετίζονται με τη χρήση των εργαλείων που
πρόκειται να χρησιμοποιήσουν. Έτσι κρίνεται σκόπιμο να είναι εξοικειωμένοι με τη
χρήση όσων παρουσιάζονται στην πρώτη ενότητα περιγραφής του σεναρίου στην
υποενότητα για τις τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν.
Αναμενόμενα κείμενα που θα παραχθούν, οι δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν
•
Τα κείμενα που αναμένεται να παραχθούν είναι σύντομης έκτασης, περίπου
100 λέξεων. Ο στόχος είναι αφενός μεν η παρουσίαση των απαραίτητων
πληροφοριών, αφετέρου δε η πυκνότητα των νοημάτων και η δυνατότητα
ανάδειξης και παρουσίασης της βαρύνουσας πληροφορίας. Όλα θα παραχθούν
στον ηλεκτρονικό κειμενογράφο προκειμένου να είναι εύκολη η δημοσίευσή
τους στο διαδίκτυο και να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που προσφέρει στην
επεξεργασία του κειμένου.
•
Οι παρουσιάσεις που θα δημιουργηθούν θα δώσουν εικόνα στο λόγο και θα
μπορέσουν να κινητοποιήσουν πιο δημιουργικά τους μαθητές. Είναι πιο
ανοικτές ως δραστηριότητες από την προηγούμενη δραστηριότητα παραγωγής
λόγου, με το δεδομένο ότι ούτε ο αριθμός των εικόνων προσδιορίζεται, ούτε
αυστηρά η προέλευσή τους.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

15. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
•
13
Το συννεφόλεξο αποτελεί την πιο χαρακτηριστική περίπτωση δημιουργικής
διασύνδεσης εικόνας – λόγου: η επιλογή λέξεων είναι ανοιχτή, όπως επίσης και
η τελική μορφή του αποτελέσματος.
•
Το ιστολόγιο τέλος συνιστά το συνδυασμό όλων των ανωτέρω με τη δημιουργία
ενός
πολυτροπικού
κειμένου
που
θα
εμπεριέχει
το
σύνολο
των
δραστηριοτήτων.
Ιδιαιτερότητες της τάξης
Η τάξη δεν έχει ιδιαιτερότητες. Αποτελείται από 21 άτομα, μπορεί εύκολα να μοιραστεί
σε πέντε ομάδες και έχει εμπειρία της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου και της εργασίας
με ΤΠΕ.
Παρουσίαση λογισμικού
Πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (Microsoft Word). Με αυτό οι μαθητές θα
παραγάγουν τα ζητούμενα κείμενα. Είναι οικείο σε όλους, άρα εύχρηστο, και
επιτρέπει τη δημοσίευση του παραγόμενου κειμένου στο διαδίκτυο.
Πρόγραμμα ζωγραφικής windows. Επιτρέπει την επεξεργασία της εικόνας και
τη σύνδεσή της με το λόγο, όπως ζητείται στα φύλλα εργασίας.
Πρόγραμμα παρουσίασης (powerpoint). Ενσωμάτωση εικόνας και λόγου, με
δυναμική όμως μορφή, χωρίς κάποιο περιορισμό ως προς το όριο των
διαφανειών που θα δημιουργηθούν. Και τα τρία προαναφερθέντα λογισμικά
είναι εγκατεστημένα σε όλους, σχεδόν, τους υπολογιστές, οι μαθητές τα
γνωρίζουν και είναι βέβαιη η απρόσκοπτη λειτουργία τους.
Μηχανή διαδικτυακής αναζήτησης (google). Η μηχανή αναζήτησης google μαζί
με την ανταγωνιστική της, πλέον, bing είναι από τις εγκυρότερες του διαδικτύου
Φυλλομετρητής διαδικτύου (Mozilla firefox). Προτιμάται ο firefox έναντι του
chrome για τη δυνατότητα εγκατάστασης του προγράμματος clea.nr που
επιτρέπει την απενεργοποίηση των σχολίων στο youtube.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

16. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
14
Ηλεκτρονική βιντεοθήκη (youtube)
Διαδικτυακό πρόγραμμα παρουσίασης (prezi)
Διαδικτυακό πρόγραμμα δημιουργίας νοητικού χάρτη (spicynodes). Τα δύο
αυτά προγράμματα υπερτερούν από τα αντίστοιχα των windows, καθώς
κοινοποιούνται, διαμοιράζονται και γενικά συντελούν στο web.2 χαρακτήρα της
δραστηριότητας. Εντούτοις δεν προτείνονται για τις εργασίες των μαθητών για
δύο λόγους: α) είναι άγνωστα σε αυτούς και δεν υπάρχουν οι διαθέσιμες
διδακτικές ώρες (ούτε προβλέπεται από το αναλυτικό πρόγραμμα) να τα διδάξει
ο φιλόλογος, β) είναι σχεδόν βέβαιη η αδυναμία του δικτύου στο εργαστήριο
πληροφορικής να ανταποκριθεί απρόσκοπτα.
Διαδικτυακό πρόγραμμα δημιουργίας συννεφόλεξου (wordle)
Πρόγραμμα δημιουργίας ιστολογίου (blogger της google).
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

17. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
15
4. Φύλλα Εργασίας
1η ΟΜΑΔΑ
1ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Το ποίημα αρχίζει με ένα τοπικό προσδιορισμό «Στην οδό Αιγύπτου».
Δώστε στην αναζήτηση google τους όρους «οδός Αιγύπτου Θεσσαλονίκη», ανοίξτε τα
δύο πρώτα αποτελέσματα και αιτιολογήστε την επιλογή του ποιητή με βάση τα
ευρήματά σας δημιουργώντας με το πρόγραμμα ζωγραφικής των windows μία εικόνα
με επεξηγηματική λεζάντα 20-25 λέξεων. (εάν προτιμάτε άλλο πρόγραμμα
επεξεργασίας εικόνας το οποίο σας είναι διαθέσιμο στον υπολογιστή μπορείτε να το
χρησιμοποιήσετε). Σώστε το αρχείο στον φάκελο με τα φύλλα εργασίας.
2) Χρησιμοποιώντας τους παρακάτω δεσμούς, συλλέξτε πληροφορίες και εικόνες για τη
μετανάστευση από την Ελλάδα στο εξωτερικό κατά τη δεκαετία του 1960.
http://tinyurl.com/oszoyxp
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=117495
http://www.goethe.de/ins/gr/lp/kul/dug/gid/elindex.htm
http://www.metanastis.com/MIA_BALITSA_GEMATH_ONEIRA.htm
Δημιουργήστε α) στο word ένα κείμενο 100 λέξεων και
β) μία παρουσίαση powerpoint με τις εικόνες που επιλέξατε.
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

18. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
16
2η ΟΜΑΔΑ
1ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Οι στίχοι 7-8 μιλούν για τα δεινά και τις καταστροφές του παρελθόντος.
Συμβουλευόμενοι τους παρακάτω ιστότοπους (με τους δεσμούς που διαθέτουν) κάντε
μία καταγραφή των γεγονότων που μπορούν να ερμηνευθούν ως τέτοια για την
περίοδο 1912 – 1949.
http://www.ime.gr/chronos/13/gr/foreign_policy/index.html
http://www.ime.gr/chronos/13/gr/general/maps/index1.html
http://www.ime.gr/chronos/14/gr/1940_1945/index.html
http://www.ime.gr/chronos/15/gr/1945_1950/index.html
Δημιουργήστε α) στο word ένα κείμενο 100 λέξεων και
β) μία παρουσίαση powerpoint με τις εικόνες που επιλέξατε.
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

19. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
17
3η ΟΜΑΔΑ
1ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Ο στίχος 8 κάνει λόγο για θωρακισμένους στρατιώτες.
Συμβουλευόμενοι τον παρακάτω ιστότοπο (με τους δεσμούς που διαθέτει) κάντε μία
καταγραφή των γεγονότων που συνδέονται με αυτούς για τη δεκαετία του 1960.
http://www.ime.gr/chronos/15/gr/1960_1970/index.html
Δημιουργήστε α) στο word ένα κείμενο 100 λέξεων και
β) μία παρουσίαση powerpoint με τις εικόνες που επιλέξατε.
2) Δημιουργήστε έναν πίνακα με δύο στήλες στον οποίο θα αντιπαραθέτετε στοιχεία
του παρελθόντος με αυτά του παρόντος, όπως προκύπτουν από το κείμενο.
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

20. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
18
4η ΟΜΑΔΑ
1ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Στην αρχή του κειμένου γίνεται λόγος για συναλλαγή, τουρισμό, μετανάστευση.
Αναζητήστε στο ηλεκτρονικό λεξικό και καταγράψτε τις διαφορετικές σημασίες των
λέξεων σε ένα αρχείο word.
2) Επίσης, αναζητώντας στο σώμα κειμένων (με την επιλογή ολόκληρη πρόταση) δώστε
παραδείγματα της χρήσης αυτών των όρων στο προηγούμενο αρχείο που έχετε
δημιουργήσει.
3) Χρησιμοποιήστε την αναζήτηση google καταχωρώντας τις λέξεις «Θεσσαλονίκη,
μέρες, Καβάφης» και ανοίξτε τα τρία πρώτα αποτελέσματα προκειμένου να
αιτιολογήσετε τη γλωσσική μορφή του τίτλου του ποιήματος σε ένα κείμενο word 80
λέξεων.
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

21. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
19
5η ΟΜΑΔΑ
1ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Ο στίχος 18 μιλάει για την Ελλάδα με τα ωραία νησιά, κάνοντας ειρωνική αναφορά
στους τόπους εξορίας των αντιφρονούντων.
Συμβουλευόμενοι τους παρακάτω δεσμούς συγκεντρώστε πληροφορίες για την
πρακτική της εξορίας στην Ελλάδα
http://tinyurl.com/nlekjwn
http://tinyurl.com/cjmmqtd
http://tinyurl.com/nz5osmx
http://www.pekam.org.gr/makronisos.html
Δημιουργήστε α) στο word ένα κείμενο 100 λέξεων και
β) μία παρουσίαση powerpoint με τις εικόνες που επιλέξατε
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

22. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
20
1η ΟΜΑΔΑ
2ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Ο στίχος 18 μιλάει για την Ελλάδα, με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες
εκκλησιές
Το ωραία μπορεί να διαβαστεί με ειρωνική απόχρωση. Συμβουλευτείτε τους παρακάτω
δεσμούς και αιτιολογήστε την επιλογή αυτή σε ένα κείμενο word 100 λέξεων.
http://tinyurl.com/b4dtr7o
http://www.iospress.gr/ios2001/ios20010422a.htm
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

23. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
21
2η ΟΜΑΔΑ
2ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Ο στίχος 19 Η Ελλάς των Ελλήνων κάνει αναφορά τόσο στην δικτατορία του 1967,
όσο και στην απάντηση του Σεφέρη.
Αναζητήστε σχετικές πληροφορίες στους παρακάτω δεσμούς και δημιουργήστε ένα
κείμενο word 100 λέξεων.
http://tinyurl.com/6c7lyd4
http://tinyurl.com/kxm4jwn
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

24. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
22
3η ΟΜΑΔΑ
2ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Ο στίχος 18 μιλάει για την Ελλάδα, με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες
εκκλησιές.
Χρησιμοποιήστε την αναζήτηση google για να βρείτε εικόνες που δικαιολογούν την
κυριολεκτική ανάγνωση του στίχου και δημιουργήστε μία παρουσίαση powerpoint με
τις εικόνες που επιλέξατε.
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

25. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
23
4η ΟΜΑΔΑ
2ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Ο στίχος 17 μιλάει για τον Ποιητή, υπονοώντας τον Γ. Σεφέρη, όπως σας λέει η
υποσημείωση του σχολικού βιβλίου. Χρησιμοποιήστε την αναζήτηση google για να
αιτιολογήσετε τη χρήση του κεφαλαίου γράμματος και να υποθέσετε τον λόγο για τον
οποίο μπορεί να έχει κάνει μία τέτοια δήλωση. Δημιουργήστε ένα κείμενο word 100
περίπου λέξεων.
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

26. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
24
5η ΟΜΑΔΑ
2ο φύλλο εργασίας
Στο τέλος κάθε δραστηριότητας σώστε τα αρχεία που έχετε δημιουργήσει στον φάκελο
με το όνομα «Σενάριο Μανόλης Αναγνωστάκης» που βρίσκεται στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή σας.
1) Χρησιμοποιώντας τη διαδικτυακή εφαρμογή για τη δημιουργία συννεφόλεξου να
δημιουργήσετε δύο διαφορετικά συννεφόλεξα με λέξεις του ποιήματος που
απαρτίζονται από α) δυσάρεστες μέρες – αναμνήσεις και
β) ευχάριστες μέρες – αναμνήσεις
(Προσέξτε μετά τη δημιουργία του πρώτου συννεφόλεξου να αποθηκεύσετε σε ένα
αρχείο word τον κώδικα html προκειμένου να ενσωματωθεί αργότερα το συννεφόλεξο
στο ιστολόγιο. Εάν δεν το κάνετε το συννεφόλεξο θα χαθεί!)
*Για τις άγνωστες λέξεις που θα συναντήσετε μπορείτε να συμβουλευτείτε το
διαδικτυακό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Στο τέλος της ώρας επιβεβαιώστε ότι έχετε σώσει τα αρχεία, όπως σας έχει υποδειχθεί,
και ότι έχετε κρατήσει αντίγραφό τους σε μία φορητή μονάδα αποθήκευσης USB.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

27. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
25
5. Κριτική και πρόσθετες πληροφορίες
Σχολιασμός πριν από την εφαρμογή στην τάξη
Η πρόταση θέτει κάποιους περιορισμούς στις δραστηριότητες των μαθητών, οι
οποίοι όμως θεωρήθηκαν αναγκαίοι προκειμένου το σενάριο να είναι ρεαλιστικό. Έτσι
οι δεσμοί που προτείνονται στα φύλλα εργασίας είναι αρκετά συγκεκριμένοι, αφού οι
μαθητές δεν παραπέμπονται στις γενικές αρχικές σελίδες των ιστότοπων προκειμένου
να μη χρειαστεί περισσότερος χρόνος από τον προβλεπόμενο.
Ομοίως προβλέπεται να αναλάβει ο εκπαιδευτικός την ανάρτηση στο ιστολόγιο και
όχι οι ίδιοι οι μαθητές. Λαμβάνοντας υπόψη την πραγματικότητα, κρίνεται ως μάλλον
απίθανο να καταστεί εφικτή η μεταφόρτωση μίας πληθώρας αρχείων από μία σύνδεση
στο σχολικό εργαστήριο με την παράλληλη χρήση πολλών υπολογιστών. Γι’ αυτό
ακριβώς είναι προτιμότερο η μεταφόρτωση να γίνει από τον καθηγητή, από ένα μόνο
υπολογιστή. Ο ίδιος εξάλλου θα ανεβάσει τις δραστηριότητες με την κατάλληλη σειρά,
ώστε να ανταποκρίνονται στη σειρά των στίχων του ποιήματος και να συνδέονται
μεταξύ τους, κάτι που, ομολογουμένως, περιορίζει την αυτενέργεια των μαθητών.
Η λύση στο ζήτημα αυτό δεν είναι άλλη από την επέκταση του σεναρίου σε μία
ακόμη – εάν όχι δύο – διδακτικές ώρες, κατά τις οποίες οι μαθητές θα μπορέσουν να
οργανώσουν και να κατατάξουν τις δραστηριότητές τους, όπως και να τις
μεταφορτώσουν στο διαδίκτυο. Για λόγους πρακτικούς όμως (έξι ώρες κρίνονται
πολλές για ένα ποίημα και λαμβάνοντας υπόψη ότι το εργαστήριο πληροφορικής δεν
είναι για την αποκλειστική χρήση ενός φιλολόγου) δεν προτιμήθηκε.
Ένα άλλο ζήτημα είναι αυτό της επιλογής του ιστολογίου αντί για ένα wiki. Το
ιστολόγιο προκρίθηκε γιατί είναι πιο δημοφιλές από το wiki, είναι πιο εύκολο να το
παρακολουθήσει κάποιος τρίτος και κρίνεται πιο όμορφο αισθητικά, το τελευταίο
σύμφωνα με τα κριτήρια του γράφοντος βέβαια…
Εναλλακτικά, ως επιλογή μορφής για την τελική παρουσίαση στη ολομέλεια θα
μπορούσε να γίνει χρήση word με υπερσυνδέσεις. Το κείμενο δηλαδή μπορεί να έχει
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

28. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
26
περαστεί σε ένα αρχείο word και στη συνέχεια να δημιουργηθούν οι συνδέσεις με
άλλα κείμενα word ή παρουσιάσεις powerpoint από τις δραστηριότητες των παιδιών.
Το πλεονέκτημα αυτής της επιλογής είναι ότι δεν χρειάζεται σύνδεση διαδικτύου, αλλά
υστερεί σαφώς σε σχέση με την πρόσβαση την οποία έχουν οι μαθητές και τρίτα
πρόσωπα σε ένα διαδικτυακό ιστολόγιο.
Παρατηρήσεις μετά από την εφαρμογή στην τάξη
Το σενάριο υλοποιήθηκε στην τάξη σε μεγάλο βαθμό κοντά στον αρχικό σχεδιασμό.
Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά στην πρώτη φάση του σεναρίου, την
αφόρμηση, μέσα από τις παρουσιάσεις που είχαν προετοιμαστεί από τον διδάσκοντα.
Στη συνέχεια εντούτοις το ενδιαφέρον και η προσοχή τους δεν διατηρήθηκαν στο ίδιο
επίπεδο. Έτσι δεν έλειψαν οι περιπτώσεις κατά τις οποίες, αντί να χρησιμοποιούν το
διαδίκτυο για την έρευνα που είχαν αναλάβει, οι μαθητές περιηγούνταν σε άσχετους
ιστότοπους με θέματα αποκλειστικά των δικών τους – εξωσχολικών – ενδιαφερόντων.
Την τελευταία ώρα της ολομέλειας όμως οι μαθητές συγκεντρώθηκαν περισσότερο
στην παρουσίαση των εργασιών, περισσότερο όμως προσδοκώντας να δουν τα δικά
τους και όχι το σύνολο των πονημάτων.
Το σημαντικότερο πρόβλημα είχε να κάνει με το ίδιο το εργαστήριο πληροφορικής.
Στην εισαγωγική παρουσίαση ο κεντρικός υπολογιστής ήταν ιδιαίτερα αργός με
αποτέλεσμα η απαγγελία του ποιήματος να μη γίνει με χρήση του youtube, όπως είχε
προβλεφθεί αλλά με εφεδρικό αρχείο ήχου που υπήρχε ήδη αποθηκευμένο. Γι’ αυτό το
λόγο οι ομάδες εξαρχής είχαν στη διάθεσή δύο ή τρεις γειτονικούς υπολογιστές, ώστε
αν κάποιος δε δούλευε να μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το δεύτερο.
Επίσης την τρίτη από τις ώρες με το ένα τμήμα δεν υπήρχε καθόλου σύνδεση στο
διαδίκτυο. Το αποτέλεσμα ήταν να μη γίνει καμία απολύτως δραστηριότητα και οι
μαθητές να οδηγηθούν ξανά στην τάξη τους για άλλο μάθημα… Αυτό βέβαια μάλλον
δικαιώνει την επιλογή της μεταφόρτωσης των εργασιών από τον καθηγητή αργότερα
και όχι από τους μαθητές, όπως σχολιάστηκε προηγουμένως.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

29. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
27
Κάποιοι μαθητές δυσκολεύτηκαν ιδιαίτερα να απομονώσουν τις βασικές
πληροφορίες από τους προτεινόμενους ιστότοπους. Έτσι σε αρκετές περιπτώσεις το
κείμενο των 100 λέξεων δεν αποτελούσε παρά συρραφή ή αντιγραφή αυτών των
ιστότοπων, υστερώντας σε σχέση με τις αρχικές προσδοκίες ως προς την ποιότητα των
πληροφοριών. Ομοίως, κάποιοι δεν ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με το powerpoint και
χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο από τον αναμενόμενο.
Έτσι, αξιοποιώντας την ύπαρξη πολλών υπολογιστών υπήρξε μία διαφοροποίηση
κατά την εφαρμογή του σεναρίου στο δεύτερο τμήμα. Οι ομάδες και τα φύλλα
εργασίας παρέμειναν τα ίδια, αλλά δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές να
χρησιμοποιήσουν παράλληλα δύο υπολογιστές στην ίδια ομάδα. Οι ομάδες
αυτορυθμίστηκαν και χωρίστηκαν σε υποομάδες αρμόδιες για το κείμενο ή την
παρουσίαση σύμφωνα με τις δεξιότητες και τις επιθυμίες τους.
Επίσης προέκυψαν και απουσίες μαθητών. Αντί για 20, βρέθηκαν 16 στην τάξη,
οπότε οι ομάδες δημιουργήθηκαν με τον ελάχιστο δυνατό αριθμό των 3 μαθητών.
Σε έναν εξαρχής σχεδιασμό του σεναρίου θα μπορούσαν να υπάρχουν λιγότερες
δραστηριότητες στα φύλλα εργασίας, μόνο ένα word ή ένα powerpoint για
παράδειγμα. Εντούτοις το μάθημα δεν παύει να είναι η νεοελληνική λογοτεχνία, οπότε
κρίνεται ότι χωρίς την παραγωγή γραπτού λόγου αποδυναμώνεται η γλωσσική πτυχή
του αντικειμένου. Σε κάθε περίπτωση έγινε προσπάθεια να ενσωματωθούν οι νέες
τεχνολογίες χωρίς όμως οι μαθητές να στερηθούν τις γνώσεις που χρειάζονται για την
κατανόηση και εκτίμηση του κειμένου, το οποίο μάλιστα ενδεχομένως και να αποτελεί
μέρος της εξεταστέας ύλης των απολυτήριων εξετάσεων.
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

30. Μ. Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. – Σενάριο διδασκαλίας
Διαδικτυακές Πηγές
Διαδικτυακή εφημερίδα tvxs: http://tvxs.gr
Διαδικτυακό περιοδικό Ελλήνων μεταναστών: http://www.metanastis.com
Εβδομαδιαία εφημερίδα Athens Voice: http://www.athensvoice.gr
Ελληνική έκδοση Βικιπαίδειας: http://el.wikipedia.org
Εφημερίδα Το Βήμα: http://www.tovima.gr
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Χρονολόγιο: http://www.ime.gr/chronos
Ινστιτούτο Γκαίτε: http://www.goethe.de
Ιός της Κυριακής (εφημερίδα Ελευθεροτυπία): http://www.iospress.gr
Πανελλήνια Ένωση Κρατούμενων Αγωνιστών Μακρονήσου: http://www.pekam.org.gr
Πύλη για την ελληνική γλώσσα: http://www.greek-language.gr
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού: http://www.snhell.gr
* Αναφέρονται οι αρχικές σελίδες των ιστότοπων
* Όλες οι σελίδες προσπελάστηκαν τελευταία φορά στις 13 Οκτωβρίου 2013
ΚΣΕ Ιλίου, Χάρις Γιαλοψός ΠΕ02, Απρίλιος – Νοέμβριος 2013
28