ήρωες 1821, επανάσταση 1821

1. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 1
Μαρ
Μαντώ Μαυρογένους
valantis on Μαρτίου 24th, 2009
Κόρη του εγκατεστημένου στην Τεργέστη
έλληνα μεγαλέμπορου Νικόλαου Μαυρογένους,
γεννήθηκε το 1796. Μεγαλώνει στο άνετο
αστικό περιβάλλον του πατρικού σπιτιού, που
την εξοπλίζει με ξεχωριστή μόρφωση και την
επηρεάζει με τις ιδέες του διαφωτισμού. Η
μορφωσή της, ο εκρηκτικός χαρακτήρας της
και η φλόγα για την ελευθερία της Ελλάδας.
Μαρ
Μπουμπουλίνα Λασκαρίνα
valantis on Μαρτίου
24th, 2009
Η θρυλική καπετάνισσα
της Επανάστασης, κόρη του
πλοιάρχου Σταυριανού
Πινότση και της Σκεύως από
την Ύδρα. Γεννήθηκε στην
Κωνσταντινούπολη, όταν η
μητέρα της είχε μεταβεί, για
να συναντήσει τον
φυλακισμένο σύζυγό της. Το
1788 παντρεύτηκε τον Δημ.
Γιάννουζα από τις Σπέτσες και

2. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 2
απέκτησε μαζί του τρία παιδιά. Χάθηκε όμως, πολεμώντας κατά των
Αλγερίνων πειρατών (1797) και η Μπουμπουλίνα ξαναπαντρεύτηκε
το 1801 τον επίσης σπετσιώτη αλλά και πολύ πλούσιο καραβοκύρη
Δημ. Μπούμπουλη, με τον οποίο απέκτησε άλλα τρία παιδιά. Μα και η
δική του τύχη δεν ήταν καλύτερη, γιατί κι αυτός σκοτώθηκε
πολεμώντας κατά των Αλγερίνων πειρατών το 1811. Με το όνομα του
δεύτερου άνδρα της έμεινε στην ιστορία. Επειδή ο άνδρας της
Μπούμπουλης ήταν ρωσόφιλος, κινδύνευσε μετά τον θάνατό του να
χάσει η Μπουμπουλίνα την περιουσία της. Κατέφυγε τότε στο Ρώσο
πρέσβη Στρογγάνοφ στην Πόλη, συνάντησε τη σουλτάνα Βαλιδέ και
κατόρθωσε να γλιτώσει την περιουσία της από τη δήμευση.
Ήταν δραστήρια και πολύ δυναμική γυναίκα. Μπόρεσε και
μεγάλωσε την περιουσία του άνδρα της κι έχτισε άλλα τρία πλοία,
ανάμεσα στα οποία ξεχώριζε ο «Αγαμέμνων» για το μέγεθός του και
την ομορφιά του. Είχε 18 κανόνια και ήταν φτιαγμένο για να αντέχει
κάθε είδους κακουχία. Ίσως να ήταν, επίσης, η μοναδική γυναίκα που
γνώριζε το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας και όταν ξέσπασε η
επανάσταση, ήταν πανέτοιμη.
Διέθεσε τα καράβια της και τον πλούτο της για τον αγώνα.
Έλαβε μέρος στην πολιορκία του Αναπλιού. Όταν κάποια στιγμή οι
καπεταναίοι της στεριάς έκαμαν πίσω και έλυσαν την πολιορκία, η
Μπουμπουλίνα ξεμπάρκαρε στους Μύλους, καβάλησε άσπρο άλογο,
έφτασε στο Άργος και έδωσε θάρρος στους μαχητές. Ντυμένη
ανδρικά και ζωσμένη τα άρματα, έμοιαζε με ηρωίδα των παραμυθιών.
Ήταν ψηλή, επιβλητική, με υψηλό φρόνημα, με θερμό πατριωτισμό.
Τους έδωσε πολεμοφόδια, τους ψύχωσε και η πολιορκία ξανάρχισε.
Αργότερα τη συναντάμε στην πολιορκία της Μονεμβασιάς και μετά

3. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 3
στην Τρίπολη με τους στεριανούς. Εκεί ήταν, όταν έπεσε η Τρίπολη,
πλάι στον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα. Ύστερα επέστρεψε πάλι
στην πολιορκία του Aναπλιού.
Όταν οι Έλληνες πήραν τ” Ανάπλι (30-11-1822), έμεινε εκεί,
ζώντας με τη μικρή περιουσία που της είχε μείνει. Πάντρεψε την κόρη
της Ελένη με τον Πάνο, το γιο του Κολοκοτρώνη, που ήταν τότε
φρούραρχος Ναυπλίου. Άρχισε μετά ο εμφύλιος. Ο Πάνος παρέδωσε
την πόλη στο νέο εκτελεστικό με εντολή του πατέρα του, για να
αμβλυνθούν τα πνεύματα κι οι αντιθέσεις. Η Μπουμπουλίνα τέθηκε
υπό διωγμόν. Οι Κουντουριωταίοι την ανάγκασαν να εγκαταλείψει τ”
Ανάπλι και να εγκατασταθεί στις Σπέτσες. Από πείσμα ξαναγύρισε. Και
τότε ο Γ. Κουντουριώτης έστειλε τον αστυνόμο στο σπίτι του
Νικηταρά, όπου έμενε, και την έδιωξε πάλι. Από τότε έμενε στις
Σπέτσες πικραμένη. Τόσο είχε μοχθήσει και είχε αγωνιστεί για την
απελευθέρωση του Ναυπλίου κι όμως της απαγόρευαν να μένει εκεί.
Από τις Σπέτσες παρακολουθούσε τα θλιβερά γεγονότα του εμφυλίου.
Ο γαμπρός της Πάνος σκοτώθηκε (13 Νοεμβρίου 1824) έξω από την
Τρίπολη. Ο συμπέθερός της Θ. Κολοκοτρώνης φυλακίστηκε στην
Ύδρα. Ο γιος της Γιάννης Γιάννουζας είχε σκοτωθεί στη μάχη του
Ξεριά Άργους, πολεμώντας εναντίον του Κεχαγιάμπεη. Ο
Φεβρουάριος του 1825 βρίσκει τη Μπουμπουλίνα να ζει στο σπίτι της
στις Σπέτσες, άνευ σχεδόν περιουσίας, πικραμένη με τις έριδες των
πολιτικών και την έκβαση του αγώνα. Στις 12 Φεβρουαρίου
αποβιβάζεται σχεδόν ανενόχλητος στην Πελοπόννησο ο Ιμπραήμ με
4.400 άντρες, δύναμη που οι Έλληνες ευκολότατα μπορούσαν να
κατατροπώσουν εάν δεν σπαράσσονταν τότε μεταξύ τους από τον
δεύτερο εμφύλιο πόλεμο. Η δύναμη αυτή του Ιμπραήμ, ήταν το

4. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 4
προγεφύρωμα της κύριας εισβολής που ακολούθησε και είχε σαν
αποτέλεσμα την ανακατάληψη από τους Τούρκους του μεγαλύτερου
και πάλι μέρους της Πελοποννήσου και τη σφαγή και τυραννία του
πληθυσμού της για σχεδόν ακόμη τρία χρόνια. Μετά την αποβίβαση
του Ιμπραήμ, οι πολιτικοί τρομοκρατημένοι βγάζουν τον
Κολοκοτρώνη από την φυλακή και του αναθέτουν τηναρχιστρατηγία.
Η φιλοπατρία της Μπουμπουλίνας υπερισχύει όλων των άλλων
συναισθημάτων της, της πικρίας της δηλαδή, και ενώ κάνει πάλι
προετοιμασίες για να λάβει μέρος στον καινούργιο αγώνα εναντίον
του Ιμπραήμ, έρχεται το αναπάντεχο τέλος της. Η ηλιοκαμένη κόρη
της θάλασσας πέφτει νεκρή από Σπετσιώτικο βόλι, στις 22 Μαΐου
1825 στο σπίτι του πρώτου άντρα της, του Γιάννουζα. Αιτία; Μια
λογομαχία της με άτομα από την οικογένεια Κούτση, λόγω της
απαγωγής της κόρης του Χριστόδουλου Κούτση, Ευγενίας, από τον
γιο της Μπουμπουλίνας Γεώργιο Γιάννουζα. Τα σκληρά και αμείλικτα
λόγια της Καπετάνισσας είναι αρκετά για να οπλίσουν τελικά το χέρι,
του αγνώστου λόγω σκότους, δολοφόνου. Ήταν λοιπόν τραγικό και
άδοξο το τέλος αυτής της γυναίκας που μέσα της ξεχείλιζε, πιο
ισχυρή από όλα τα άλλα, η αγάπη για την πατρίδα. Το όνομά της του
οποίου η φήμη απλώθηκε σε όλο τον κόσμο και συνδέθηκε τόσο με
την πολιορκία του Ναυπλίου, αντηχεί ακόμα επάνω από τον κρότο
των τηλεβόλων. Επί γενεές απόγονοι της Μπουμπουλίνας
υπηρέτησαν πιστά την πατρίδα μέσα από τις τάξεις του Πολεμικού
ναυτικού. Έντεκα κατευθείαν απόγονοί της υπήρξαν ανώτεροι
αξιωματικοί. Δύο από αυτούς αποστρατεύθηκαν με το βαθμό του
υποναυάρχου και άλλοι δύο με το βαθμό του ναυάρχου. Τρεις από
αυτούς ασχολήθηκαν αργότερα με την πολιτική και υπηρέτησαν ως

5. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 5
βουλευτές και υπουργοί. Οι Ρώσοι μετά τον θάνατό της, της
απένειμαν τον τίτλο της «Ναυάρχου», έναν τίτλο με παγκόσμια
μοναδικότητα για γυναικεία μορφή.
Δημήτριος Πλαπούτας
Ο Δημήτριος Πλαπούτας είναι μια από τις μεγάλες, ηρωϊκές και
αγνές φυσιογνωμίες της Επανάστασης του 21. Γεννήθηκε το 1876 και
πέθανε το
1864. Από
μικρή ηλικία
συνδέθηκε
με στενή
φιλία με το
Θ.
Κολοκοτρών
η, αφού
μάλιστα είχε
παντρευτεί
ανηψιά του,
την Στεκούλα Αναγνώστη Κολοκοτρώνη. Η σχέση αυτή έμελε να
συνεχισθεί και να σφραγίσει την πορεία του στον επαναστατικό
αγώνα, αλλά και στη συνέχεια, στη δύσκολη μετεπαναστατική
περίοδο.

6. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 6
Ήταν γιος του καπετάνιου Νικόλα-Κόλια Πλαπούτα από το χωριό
Παλούμπα της Αρκαδίας. Από πολύ μικρός βγήκε στο αρματολίκι. Στο
μεγάλο διωγμό των αρματολών καταδιώχτηκε από τους Τούρκους και
κατέφυγε στα Επτάνησα το 1811, όπου υπηρέτησε ως εκατόνταρχος
στα ελληνικά τάγματα του Βρετανικού στρατού. Το 1819 έλαβε μέρος
σε εχθροπραξίες κατά των Τούρκων στην Αλωνίσταινα και στη
συνέχεια διέφυγε στη Ζάκυνθο. Εκεί μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία το
1818.
Κατά την επανάσταση πρωταγωνίστησε και διακρίθηκε στον
αγώνα στην Πελοπόννησο σαν στρατηγός υπό τον Θ. Κολοκοτρώνη.
Λίγο μετά την κήρυξη της επανάστασης ίδρυσε στρατόπεδο 800
ανδρών στο χωριό Πιάνα και συμμετείχε αποφασιστικά στις
επιχειρήσεις κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς και ιδιαίτερα στη
μάχη του Βαλτετσίου. Σπουδαία επίσης ήταν η συμμετοχή του στην
πολιορκία της Τριπολιτσάς. Αργότερα διορίστηκε συνταγματάρχης και
διοικητής χιλιαρχίας ατάκτων.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου για καθαρά προσωπικούς
λόγους ο Δ. Πλαπούτας αντιπολιτεύθηκε τον Γέρο του Μοριά. Στη
συνέχεια όμως επανήλθε δίπλα του και πολέμησε μαζί του κατά του
Ιμπραήμ. Τον ακολούθησε επίσης πιστά στους διωγμούς που υπέστη
κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας, διώχθηκε σαν ρωσόφιλος και
κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, συγκεκριμένα για το ότι ετοίμαζε
με το Θ. Κολοκοτρώνη επανάσταση εναντίον του ανήλικου βασιλιά
Όθωνα.
Στις 26 Απρίλη του 1823 πήγε στην Παλούμπα για να γιορτάσει
το Πάσχα και να παρευρεθεί στο γάμο ενός ανιψιού του. Στο γάμο
παρευρέθηκε και ο παλιός αγωνιστής Γιώργος Κοντοβουνήσιος, ο

7. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 7
οποίος από τις ημέρες του Καποδίστρια είχε κυρηχθεί ληστής. Ο
Κοντοβουνήσιος χάρισε στον Πλαπούτα μια φοράδα την οποία ο
Πλαπούτας έδωσε αμέσως στο κράτος. Αυτή η μονόπλευρη και χωρίς
όφελος για τον Πλαπούτα συναλλαγή, αποτέλεσε αργότερα στοιχείο
κατηγορίας κατά του Πλαπούτα και του Κολοκοτρώνη, για την
καταδίκη τους σε θάνατο από το στημένο δικαστήριο της
αντιβασιλείας του Όθωνα. Ο Κοντοβουνήσιος καταγόμενος από το
Κρυονέρι (Πάνω Κοπάνιτσα) της Ολυμπίας μαζί με τον Καπογιάννη
από τη Ζούρτσα είχαν πιαστεί και είχαν καταδικαστεί σε θάνατο.
Αυτοί οι μελλοθάνατοι άγνωστο με ποιες υποσχέσεις, έγιναν
μάρτυρες κατηγορίας κατά των παραπάνω δύο πρωταγωνιστών της
Ελληνικής Επανάστασης.
Αποτέλεσμα ήταν ο Δ. Πλαπούτας να καταδικασθεί σε θάνατο
μαζί με τον Θ. Κολοκοτρώνη και να φυλακισθεί στο Παλαμήδι.
Πρωτεργάτες στις διώξεις αυτές ήταν η Αντιβασιλεία και ο πολιτικός
αντίπαλος του Κολοκοτρώνη Ι. Κωλέττης. Η ποινή τους μετατράπηκε
στη συνέχεια σε 20ετή κάθειρξη αλλά λίγο αργότερα ελευθερώθηκαν
μετά τη γενική αμνηστεία που δόθηκε.
Στη συνέχεια ο Πλαπούτας συμμετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή
της μετεπαναστατικής Ελλάδας. Συμμετείχε στην Γ” Εθνοσυνέλευση
ως αντιπρόσωπος Καρυταίνης, ενώ το διάστημα 1844-1847 ήταν
βουλευτής Καρυταίνης και το 1847-1862 γερουσιαστής. Διετέλεσε
επίσης επίτιμος υπασπιστής του Όθωνα.
Δεκ

8. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 8
Χρήστος Αναγνωσταράς
Ο Χρήστος Αναγνωσταράς
ήταν αρματολός, φιλικός και
οπλαρχηγός της Επανάστασης.
Γεννήθηκε το 1760 στη Aγριλό
Αρκαδίας. Το πραγματικό του
όνομα ήταν Χρήστος
Παπαγεωργίου. Την
προσωνυμία αυτή έλαβε επειδή
ήταν αναγνώστης και στην
εκκλησία, αλλά και λόγω της
ρωμαλέας σωματικής του
διάπλασης. Άρχισε να
ασχολείται με το εμπόριπ,
αλλά σύντομα συγκρούστηκε
με τον ροεστό Δ. Δικαίο
Δε
Πανουργιάς
Διάσημος αρματολός της επαρχίας Σαλώνων και ένας απ” τους
σημαντικούς οπλαρχηγούς του Αγώνα. Καταγόμενος απ” το χωριό
Άγιος Γεώργιος της Παρνασσίδος γεννήθηκε στο χωριό Δρέμισα το
1754, όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένεια του πατέρα του. Γιος του
Δημητρίου Ξηρού πήρε το όνομα από λάθος του νονού του, που
νόμισε ότι πρόκειται για κορίτσι και του έδωσε το όνομα Πανωραία. Ο
πατέρας του τότε αποφάσισε να λέγεται Πανοριάς. Όταν αργότερα

9. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 9
έγινε κλέφτης, υπόγραφε με το όνομα «Πανουργιάς Δ. Πανουργιάς».
Σε ηλικία 16 χρόνων, επειδή σκότωσε δύο μπέηδες στο χωριό
Καρούτες του Λιδωρικιού, τον συνέλαβαν και τον καταδίκασαν σε
θάνατο με αγχόνη. Το παράστημά του κι η ωραιότητα κίνησαν τη
συμπάθεια του ισχυρού Τούρκου Δελή-Αχμέτ, που τον έσωσε και τον
πήρε στην υπηρεσία του. Όταν αργότερα ο Δελής-Αχμέτ βγήκε
ληστής, τον έκανε πρωτοπαλίκαρό του. Μετά το θάνατο του Δελή-
Αχμέτ σε συμπλοκή, οι άντρες εκλέξανε αρχηγό τους τον Πανουργιά.
Ο Πανουργιάς άρχισε τη δράση του σε συνεργασία με τον Ανδρούτσο
και τον Κατσώνη. Ο Αλή-πασάς ήθελε να τον εξοντώσει και
παίρνοντας στα Γιάννενα τη σύζυγό του και τις κόρες του, ανάγκασε
τον Πανουργιά να πάει εκεί. Ο Πανουργιάς κατόρθωσε να
δραπετεύσει, αφού πέρασε κολυμπώντας τη λίμνη και πήγε στα
λημέρια του στη Φωκίδα. Έγινε απ” τα πρώτα μέλη της Φιλικής
Εταιρείας και το 1821 κήρυξε την επανάσταση στην Άμφισσα,
ελευθερώνοντας πρώτα την πόλη αυτή.
Μετά συνεργάστηκε με το Δυοβουνιώτη και τον Αθανάσιο Διάκο,
για να εμποδίσουν τον Ομέρ Βρυώνη να κατεβεί στη Βοιωτία (μάχες
Αλαμάνας, Γοργοπόταμου, Γραβιάς και Χαλκομάτας, όπου
τραυματίστηκε). Πολέμησε στα Βασιλικά και μετά τη μάχη έδωσε την
αρχηγία στο γιο του Νάκο και πήγε ως πληρεξούσιος στην
εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Όταν ο Δράμαλης μπήκε στη
Φθιώτιδα, ο Πανουργιάς μπήκε και πάλι σε δράση και με πρωτοβουλία
του καταστράφηκαν τα σπαρτά κι οι ζωοτροφές απ” τη Φθιώτιδα
μέχρι τα Μέγαρα. Αυτό βοήθησε πολύ στο να νικηθεί ο Δράμαλης στα
Δερβενάκια, γιατί τα στρατεύματά του ήταν εξαντλημένα. Το 1823, οι
πολιορκούμενοι Τούρκοι στον Ακροκόρινθο ζήτησαν και

10. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 10
παραδόθηκαν στον Πανουργιά. Μετά, ο ηρωικός αγωνιστής
αποσύρθηκε απ” τη στρατιωτική ζωή και πήρε μέρος στις πολιτικές
υποθέσεις της χώρας. Πέθανε στην Άμφισσα το 1834.
Δεκ
15
Κίτσος Τζαβέλας
Παιδί του Φώτου Τζαβέλα.
Μεγάλωσε στην Κέρκυρα και το 1820
γύρισε μαζί με τους Σουλιώτες στο
Σούλι, όπου ανακηρύχτηκε
καπετάνιος σε ηλικία μόλις 19
χρονών. Πήγε στην Πίζα της Ιταλίας
για να συνεννοηθεί με τους Φιλικούς
για την Επανάσταση. Το 1822 γύρισε
και πήρε μέρος στις μάχες του
Κεφαλόβρυσου μαζί με το Μάρκο
Μπότσαρη. Συνεργάστηκε με τον
Καραϊσκάκη στη νίκη της Άμπλιανης
το 1824. Πολέμησε στο Δίστομο και
στο Κρεμμύδι. Διέσπασε τα
στρατεύματα του Κιουταχή τον Ιούνιο του 1825 στο Μεσολόγγι και
μπήκε στην πόλη. Κατά την ηρωική έξοδο των Μεσολογγιτών
αρχηγός 2.500 ανθρώπων έσπασε τις γραμμές των Τούρκων και πήγε
στα Σάλωνα με 1.300 άνδρες. Πήρε μέρος μαζί με τον Καραϊσκάκη
στις μάχες τις Αττικής και, μετά το θάνατο του συνεργάτη του,
ανατέθηκε σ” αυτόν η αρχιστρατηγία προσωρινά. Ο Καποδίστριας τον

11. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 11
έκανε χιλίαρχο. Μαζί με τον Κολοκοτρώνη, στα χρόνια της
Αντιβασιλείας, ρίχτηκε στη φυλακή. Ο Όθωνας τον έκανε
υποστράτηγο κι αργότερα αντιστράτηγο και υπασπιστή του. Το 1844
αναδείχτηκε Υπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Κωλέττη, το
1847-1848 πρωθυπουργός και το 1849 Υπουργός των Στρατιωτικών
πάλι.Πέθανε στις 9 Μαρτίου 1855 στο Μεσολόγγι.
Δεκ
Οδυσσέας Ανδρούτσος
valantis on Δεκεμβρίου
15th, 2008
Ένας από τους
σημαντικότερους αγωνιστές
του 1821 ήταν και ο γιος του
Ανδρέα, του περίφημου
κλεφταρματολού Ανδρούτσου
Βερούση (Ανδρέας-Ανδρίτσος-
Αντρούτσος, ο αντρειωμένος
εκείνος καπετάνιος που
πολέμησε τους Τούρκους στη
Ρούμελη, στη θάλασσα με τον
Λάμπρο Κατσώνη και στη
συνέχεια διέσχισε την Πελοπόννησο πολεμώντας 6.000 Τούρκους)
και της Ακριβής Τσαρλαμπά από τη Πρέβεζα. Ο Καπετάν Ανδρούτσος
θέλοντας
να πάει στη Ρωσία, πέρασε από τη Βενετία. Οι Βενετσιάνοι,
όμως, τον έπιασαν καταπατώντας τον λόγο τους. Τον παρέδωσαν

12. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 12
στους Τούρκους που τον μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και τον
θανάτωσαν με φριχτά βασανιστήρια αφήνοντας ορφανό τον
Οδυσσέα.
Ο Οδυσσέας γεννήθηκε το το 1788 ή το 1789 ή το 1790 στην Ιθάκη,
στο σπίτι του παπά Γιάννη Καραβία όπου φιλοξενούνταν η μάνα του.
Τον βάφτισαν η χήρα του Λάμπρου Κατσώνη, η περίφημη για την
ομορφιά της Μαρουδιά (Μαρία), κόρη του Σοφιανού από την Τζιά, και
ο Ιθακήσιος Γιάννης Ζαβός, δίνοντάς του το όνομα του ομηρικού
ήρωα Οδυσσέα. Μεγάλωσε στην Πρέβεζα.
Αργότερα ο Αλή Πασάς, μαθαίνοντας ότι ο παλιός του μπράτιμος
(αδελφοποιτός), το λιοντάρι της Ρούμελης, ο Ανδρούτσος, είχε
αφήσει ορφανό ένα γιο που του έμοιαζε, ζήτησε και τον πήρε στα
Γιάννενα. Εκεί ο Οδυσσέας έδειξε τις φυσικές ικανότητές του.
Μορφώθηκε αρκετά για την εποχή του. Έμαθε άπταιστα τα
αρβανίτικα και τα ιταλικά – τα οποία φαίνεται είχε αρχίσει να τα
μαθαίνει από την Ιθάκη. Με τα ιταλικά θα συνεννοείτο αργότερα με
τους διαφόρους φιλέλληνες.Ήταν 16 περίπου ετών, όταν έγινε
σωματοφύλακας του Αλή πασά. Αργότερα πήρε το αρματολίκι της
Ανατολικής Στερεάς.
Ο Αλής, εκτιμώντας τις ικανότητές του, του ανέθεσε το
αρματολίκι της Λιβαδειάς. Πριν φύγει, ο Οδυσσέας αρραβωνιάστηκε
την εξαιρετικής ομορφιάς Ελένη Καρέλη, πλούσια κόρη του Χρήστου
Καρέλη από τους Καλαρρύτες που ήταν θαλαμηπόλος της κυρά
Βασιλικής, την οποία και παντρεύεται το 1815. Η Ελένη Καρέλη (είχε
γεννηθεί το 1786 μεγάλωσε στην αυλή του Αλή Πασά) τον
ακολούθησε σε όλες τις περιπέτειες της ζωής του . Το 1824 ο
Οδυσσέας και η γυναίκα του απέκτησαν στις Λιβανάτες Φθιώτιδας ένα

13. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 13
γιο, που του έδωσαν το όνομα Λεωνίδας , ανάμνηση της νίκης της
Γραβιάς Τον Λεωνίδα παρέλαβε ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος
στο Μόναχο για να σπουδάσει αλλά αρρώστησε και πέθανε σε ηλικία
12 ετών το 1837.
Κανένας από τους αγωνιστές της Επανάστασης δεν βρέθηκε
τόσο ευνοημένος από τη φύση, και την καταγωγή, ώστε να
αναγνωριστεί από όλους ως ο φυσικός αρχηγός της Ανατολικής
Στερεάς Ελλάδος.Ο Αλής, εκτιμώντας τις ικανότητές του, του ανέθεσε
το αρματολίκι της Λιβαδειάς. Ο λαός αγάπησε τον Οδυσσέα αμέσως,
ιδιαίτερα λόγω της έχθρας του προς τους άρχοντες, τους
κοτζαμπάσηδες, που απομυζούσαν τη φτωχολογιά. Πρώτη του
ενέργεια ήταν, όπως γράφει ο Κασομούλης: «Τους έκοψε τα
χουλιάρια από τις επαρχίες». Άλλη του ενέργεια ήταν να απαλλάξει
τον τόπο από τους κλέφτες που βασάνιζαν την περιοχή. Διέλυσε τις
κλέφτικες ομάδες και ανάγκασε τους πιο πολλούς να μείνουν κοντά
του. Με το σκόρπισμα των κλεφτών κυριαρχούσε απόλυτη ασφάλεια
στην περιοχή του.Μετά έπρεπε να εκτελέσει και την εντολή του Αλή,
την πιο δύσκολη. Ο Αλής είχε βάλει στο μάτι τη Θήβα και την Αθήνα
που ανήκαν σε ξεχωριστή διοίκηση (σαντζάκι), στην Εύβοια. Έπρεπε
να δημιουργηθούν ταραχές ώστε ο πασάς της περιοχής να θεωρηθεί
ανίκανος. Έστειλε τον Μανίκα με 60 παλικάρια στην Εύβοια που
λεηλάτησαν την περιοχή της Λίμνης και γύρισαν πίσω. Στη συνέχεια
μαθαίνει ότι σε λίγο ο νεοδιορισμένος βοεβόδας θα περνούσε από κει,
πηγαίνοντας για τον Μοριά. Στέλνει τότε τον Μανίκα με τον Γκούρα
στην Πέτρα να παραφυλάξουν. Ώσπου να πάει όμως ο Μανίκας, ο
βοεβόδας είχε περάσει. Βλέποντας όμως μια συνοδεία από Τούρκους
και νομίζοντας ότι είναι ο βοεβόδας, τους σκότωσαν όλους. Αυτούς

14. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 14
που σκότωσαν ήταν ο Τατάρ αγάς (αρχιταχυδρόμος) με τη συνοδεία
του.Όταν άρχισε η διαμάχη του Αλή με το σουλτάνο (1820), έφυγε
για τους Παξούς.
Το 1816 ο Ανδρούτσος έγινε αρματολός και το 1818 φιλικός
.Το 1821 οργάνωσε δικό του σώμα, πήγε στην Ανατολική Στερεά και
έγινε ήρωας με την επιτυχία του στη μάχη της Γραβιάς στις 8 Μαΐου
1821 . Από τότε το άστρο του ανεβαίνει συνέχεια. Οι καπεταναίοι της
Στερεάς, εκτιμώντας την αναμφισβήτητη στρατηγική του ικανότητα,
τον προτείνουν στην εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (1822) για
αρχιστράτηγο. Η πρόταση έγινε δεκτή παρά τη λυσσώδη αντίδραση
των προκρίτων, που τον έβλεπαν ως επικίνδυνο πολιτικό αντίπαλο,
λόγω της μεγάλης του επιρροής στο λαό. Επακολούθησαν όμως
μερικές παρεξηγήσεις, που οδήγησαν στην καθαίρεση του
Ανδρούτσου. Εκείνος όμως εξακολούθησε και έτσι να αγωνίζεται για
την πατρίδα.
Μετά την καταστροφή του Δράμαλη, στην οποία συνέβαλε
σημαντικά με τη διακοπή των εφοδιοπομπών του Τούρκου
στρατηγού, το γόητρο των στρατιωτικών, που είχε υποσκάψει ο Ι.
Κωλέττης, αναστηλώθηκε και από το 1822 ο Ανδρούτσος έγινε
αρχηγός των Αθηνών. Το 1823 βοήθησε στην καταστροφή των
λειψάνων του Δράμαλη κατά τη μετάβασή του στο Αργος για τη Β΄
Εθνική Συνέλευση. Εκεί όμως οι σύνεδροι διασπάστηκαν σε
στρατιωτικούς και πολιτικούς και ο Ανδρούτσος έφυγε για την
Εύβοια, από όπου έδιωξε τις τουρκικές δυνάμεις, που είχαν πάει να
βοηθήσουν τον Ομέρ πασά. Οι πολιτικοί όμως εξακολουθούσαν να
τον συκοφαντούν, γιατί καταλάβαιναν ότι, εφόσον εξακολουθούσε να

15. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 15
λάμπει το αστέρι του στο ελληνικό στερέωμα, αυτοί θα έμεναν στη
σκιά.
Η αδικαιολόγητη καταφορά και η μειωτική πολλές φορές
μεταχείριση έφερε τα αποτελέσματά της. Αγανακτισμένος ο Οδυσσέας
άρχισε να συνεννοείται με τους εχθρούς και συγκεκριμένα με τον
Ομέρ πασά της Εύβοιας. Έτσι ζήτησε από τον Ιμέρ ενισχύσεις από
600 Αλβανούς πεζούς και ιππείς με τους οποίους βάδισε προς τις
Λιβανάτες. Ο Γκούρας με τον Κατσικογιάννη, Ρούκη και Κριεζώτη, με
πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις, πρόλαβαν και έπιασαν τα υψηλότερα και
οχυρώτερα σημεία της περιοχής Λιβανατών Στις 31 Μαρτίου και 1
Απριλίου του 1825 έγινε μάχη μεταξύ των δύο παρατάξεων. Ο
αδελφός του Οδυσσέα Γιαννάκης που ήταν κυκλωμένος στο
μοναστήρι της Βιλιβούς με 70 άντρες παραδόθηκε μαζί με τον
14χρονο αδελφό του Πάνο και προσχώρησε στις δυνάμεις του
Γκούρα στις οποίες είχε προσωρήσει και ο άλλος αδελφός του
Βαγγέλης .
Ο Ανδρούτσος, που δεν ήθελε να χυθεί αδερφικό αίμα, απέφυγε
τις συμπλοκές, όσο μπορούσε. Ο Γκούρας τότε ανέλαβε εκ μέρους
της κυβέρνησης Κωλέττη να τον πείσει να παραδοθεί με την
υπόσχεση ότι τίποτε δεν είχε να φοβηθεί. Εκείνος δέχτηκε. Και στην
αρχή έμεινε πραγματικά ελεύθερος. Αργότερα όμως τον περιόρισαν
στο μοναστήρι του Δομοκού, πάνω στον Ελικώνα, απ” όπου σε λίγο
τον πήραν δέσμιο, τον μετέφεραν στην Αθήνα και τον φυλάκισαν
στον ενετικό πύργο της Ακρόπολης.
Εκεί οι δεσμοφύλακές του τον βασάνισαν πολλές ημέρες, για να
τους αποκαλύψει πού είχε κρυμμένους τους θησαυρούς του. Όταν
όμως είδαν ότι δεν κατόρθωσαν τίποτε, αποφάσισαν να απαλλαγούν

16. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 16
τελείως από την παρουσία του. Ο Γκούρας, που ήταν παλαιότερα
πρωτοπαλίκαρό του, έδωσε την έγκρισή του και οι εχθροί του
αρχιστράτηγου Μήτσος της Τριανταφυλλίνας, Ι. Μαμούρης και
Παπακώστας τον στραγγάλισαν και τον έριξαν έπειτα από την
Ακρόπολη. Στο μικρό παραθύρι του πύργου έδεσαν ένα σκοινί και
παρέστησαν έτσι τη δολοφονία ως ατύχημα απόδρασης. Στο μητρώο
των αξιωματικών του Αγώνα αναγράφεται ότι σκοτώθηκε στην
Ακρόπολη από άγνωστους.
Πολυτάραχη η ζωή και αμφιλεγόμενη η δράση του πολέμαρχου
Οδυσσέα. Η Πολιτεία τον κατέταξε στην εξαίρετο τάξη των επίλεκτων
αγωνιστών του΄21 μαζί με τον Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη,
Μπότσαρη κ.ά. Αναίρεσε την κατηγορία της προδοσίας και
παραδέχτηκε ότι δεν πρόδωσε αλλά συνθηκολόγησε με τον εχθρό. Το
1865 πήραν τα οστά του που ήταν σε μια γωνιά στην ακρόπολη και
τα εναπόθεσαν στο Α΄ νεκροταφείο.
Δεκ
Παπαφλέσσας
Ο Γρηγόριος Δικαίος
(1788-1825) ή
περισσότερο γνωστός ως
Παπαφλέσσας ήταν
κληρικός, πολιτικός και
αγωνιστής, ήρωας της
Eλληνικής Επανάστασης
του 1821.Γεννήθηκε
στην Πολιανή Μεσσηνίας,

17. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 17
φοίτησε στη Σχολή Δημητσάνας, και μόνασε στο μοναστήρι της
Παναγιάς της Βελανιδιάς, στην Καλαμάτα όπου πήρε το όνομα
Γρηγόριος (παπάς Παπαφλέσσας). Εξαιτίας του χαρακτήρα του
εγκατέλειψε την Πελοπόννησο περνώντας στην Ζάκυνθο, και
αργότερα πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί χειροτονήθηκε
αρχιμανδρίτης από τον Γρηγόριο Ε΄ με το εκκλησιαστικό Οφφίκιο
«Δικαίος».
Στην Κωνσταντινούπολη γνωρίστηκε με τον Παναγιώτη
Αναγνωστόπουλο, ο οποίος τον μύησε στη Φιλική Εταιρεία. Στάλθηκε
στις παραδουνάβιες ηγεμονίες (Μολδαβία και Βλαχία), για να
προπαρασκευάσει την Επανάσταση. Όταν ο Υψηλάντης αποφάσισε να
ξεκινήσει ένοπλο αγώνα από τη Μολδοβλαχία, η Φιλική Εταιρία τον
Ιανουάριο του 1821 έστειλε τον Παπαφλέσσα στην Πελοπόννησο για
να ξεσηκώσει κι εκεί τον λαό.
Διόρισε Αρχιστράτηγο Πελοποννήσου τον Πετρόμπεη
Μαυρομιχάλη και πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας
στις 23 Μαρτίου 1821. Διακρίθηκε για την ανδρεία του σε πολλές
μάχες στην Πελοπόννησο και στην Αρκαδία, έχοντας ως ορμητήριο τη
μονή της Ρεκίτσας κοντά στο Διρράχι. Συμμετείχε στην Α΄ και Β΄
Εθνοσυνέλευση. Κατά την διάρκεια του εμφύλιου πόλεμου
υποστήριξε αυτούς που καταδίωξαν τον Κολοκοτρώνη και τους
άλλους πολεμιστές και διορίστηκε υπουργός εσωτερικών και
αστυνομίας από την κυβέρνηση Κουντουριώτη. Όταν το 1825 ο
Ιμπραήμ εισέβαλε στην Πελοπόννησο, πρώτος ο Παπαφλέσσας
ζήτησε να ελευθερωθούν οι φυλακισμένοι πολεμιστές, αλλά δεν
εισακούστηκε. Έτσι αναγκάστηκε να εκστρατεύσει ο ίδιος με 2000
άνδρες για να ανακόψει την προέλαση του Ιμπραήμ, και πήγε στο

18. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 18
Μανιάκι της Μεσσηνίας. Στις 19 Μαΐου όταν φάνηκαν τα αιγυπτιακά
στρατεύματα, πολλοί από τους άνδρες του Παπαφλέσσα
διασκορπίστηκαν και έμεινε με 300 (ή κατά άλλους 600) πολεμιστές.
Στις 20 Μαΐου βρήκε τον θάνατο προβάλλοντας απεγνωσμένη
αντίσταση μαζί με τους λίγους άνδρες που του είχαν μείνει.
Δε
Νικηταράς
Ο Νικηταράς (Νικήτας
Σταματελόπουλος) γεννήθηκε στην
Αναστασίτσα Αρκαδίας το 1782, από
τον Σταματέλο Τουρκολέκα και την
Σοφία Καρούτσου, που ήταν αδερφή
της γυναίκας του Θεόδωρου
Κολοκοτρώνη. Τα παιδικά του χρόνια τα
πέρασε στο χωριό του πατέρα του, αλλά
σε ηλικία ένδεκα χρόνων ακολούθησε
τον πατέρα του, που ήταν κλέφτης. Στη
συνέχεια εντάχθηκε ως «μπουλουξής»
στο σώμα του περιώνυμου κλέφτη Ζαχαριά Μπαρμπιστιώτη, όπου
διακρίθηκε για την ανδρεία του και τα σωματικά του χαρίσματα.
Το 1805 με τον διωγμό των κλεφταρματολών της
Πελοποννήσου πήγε στην Ζάκυνθο, εντάχθηκε στα Ρώσικα τάγματα
και πολέμησε στην Ιταλία κατά του Ναπολέοντος. Αργότερα
επέστρεψε στα Επτάνησα και υπηρέτησε τους Γάλλους, οι οποίοι τα
είχαν καταλάβει με την συνθήκη Τίλσιτ. Στις 18 Οκτωβρίου 1818,

19. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 19
ενώ βρίσκονταν στην Καλαμάτα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από τον
Η. Χρυσοσπάθη. Για ένα διάστημα μαζί με τον Αναγνωσταρά και τον
Δ. Πλαπούτα περιόδευε την Πελοπόννησο για τους σκοπούς της
Εταιρίας. Στις 23 Μαρτίου μπήκε στην Καλαμάτα μαζί με άλλους
στρατιωτικούς αρχηγούς. “Υστερα από αυτό κατευθύνθηκε προς την
Τριπολιστά και στις 12-13 Μαΐου πήρε μέρος στη μεγάλη μάχη του
Βαλτετσίου Αρκαδίας, επικεφαλής 800 αγωνιστών. Αποφασιστική
όμως ήταν η συμβολή του στη νίκη των Ελλήνων στα Δολιανά, όπου,
ενώ κατευθυνόταν στον Ναύπλιο, με 150 μόλις αγωνιστές
αντιμετώπισε πολλαπλάσιους (περί τους 6000) Τούρκους με
επικεφαλή τον Κεχαγιάμπεη. Η φθορά που προκάλεσε στον εχθρό
ήταν τόσο εντυπωσιακή ώστε από τότε ονομάστηκε Τουρκοφάγος και
προήχθη σε στρατηγό. Λίγο αργότερα στάλθηκε από τον
Κολοκοτρώνη να διευθύνει την πολιορκία του Ναυπλίου. Δεν έμεινε
όμως για πολύ έφυγε για την Ανατολική Στερεά, όπου οι επαναστάτες
της Αθήνας τον εξέλεξαν αρχηγό τους. επειδή αυτό προκάλεσε την
αντίδραση των Μαυρομιχαλαίων, πήγε στην Λιβαδειά και
συνεργάστηκε με τον Ο. Ανδρούτσο στις επιχειρήσεις για την
ανακατάληψη τις Λιβαδειάς. Επιστρέφοντας στην Πελοπόννησο,
πήρε, υπό τις διαταγές του Κολοκοτρώνη, ενεργό μέρος στην
πολιορκία της Τριπολιστάς και κατά την άλωση της πόλης ήταν από
τους ελάχιστους αρχηγούς που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη
διανομή των λαφύρων.Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1821 συμμετείχε
στην άτυχη έφοδο κατά του Ναυπλίου όπου κινδύνευσε να
αιχμαλωτιστεί. Τον Απρίλιο του 1822, μαζί με 700 αγωνιστές, πήγε
πάλι στην Ανατολική Στερεά και πολέμησε μαζί με τον Ανδρούτσο στη
Στυλίδα και την Αγία Μαρίνα. Κατά την εκστρατεία του Δράμαλη

20. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 20
συνέβαλε αποφασιστικά στην απόκρουση των Τούρκων στα Μεγάλα
Δερβένια, όπου διασκόρπισε την φρουρά που είχε εγκατασταθεί εκεί,
άλλα κυρίως στον “Αγιο Σώστη στις 26 Ιουλίου 1822, όπου οι
Τούρκοι έπαθαν μεγάλες καταστροφές. Σημαντική επίσης ήταν η
συμβολή του στη μάχη στο Αγιονόρι, δύο ημέρες αργότερα, όπου οι
Τούρκοι είχαν πάνω από 600 νεκρούς. Η ανιδιοτέλεια του
καταδείχθηκε , όταν από το πλίθος των λαφύρων, πείστηκε να
δεχθεί ένα πολύτιμο σπαθί, το οποίο όμως πρόσφερε αργότερα σε ένα
έρανο της προσωρινής κυβέρνησης για τον ανεφοδιασμό του
Μεσολογγίου.
Το καλοκαίρι του 1823 επέστρεψε την Πελοπόννησο. Κατά τις
εμφύλιες διαμάχες που ακολούθησαν στάθηκε στο πλευρό του Θ.
Κολοκοτρώνη και έγινε αντίπαλος της κυβέρνησης Κουντουριώτη.
Ωστόσο απέφευγε να παίρνει μέρος στις μάχες και προσπαθούσε
πάντα να επιτύχει συμβιβασμό. Μετά την οριστική επικράτηση των
κυβερνητικών κατέφυγε στο Μεσολόγγι, όπου πέρασε στην υπηρεσία
του Δ. Μακρή. Κλείστηκε στην πολιορκημένη πόλη και πολέμησε κατά
του Κιουταχή στη δεύτερη πολιορκία.
Μετά την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, δόθηκε
αμνηστία. Τότε επέστρεψε στην Πελοπόννησο. Επικεφαλής
στρατιωτικού σώματος πήρε μέρος σε πολλές μάχες κατά των
Αιγυπτίων, ενώ παράλληλα αρνήθηκε να υπογράψει το «Ψήφισμα της
Υποτέλειας» με το οποίο αναγνωριζόταν ως μοναδική «προστάτιδα»
δύναμη της Ελλάδας η Μεγάλη Βρετανία. Το 1826, με 800 αγωνιστές,
ακολούθησε τον Γ. Καραϊσκάκη στην εκστρατεία του στην Ανατολική
Στερεά. Πήρε μέρος στη μεγάλη νίκη των Ελλήνων στην Αράχοβα
(Νοέμβριος 1826). Αρρώστησε όμως σοβαρά από πλευρίτιδα και

21. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 21
αναγκάστηκε να επιστρέψει στο Ναύπλιο. Μόλις ανάρρωσε, συνέχισε
τον αγώνα κατά του Ιμπραήμ υπό τον Κολοκοτρώνη. Κατά την Γ΄
Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας είχε διοριστεί αρχηγός της φρουράς.
Στη συνέχεια όμως πήγε πάλι στην αττική και συμμετείχε στην
εκστρατεία κατά του Κιουταχή υπό τον Καραϊσκάκη και την
πανωλεθρία των Ελλήνων στο Φάληρο (24.4.1827) γύρισε στην
Πελοπόννησο και αντιμετώπισε τον Ιμπραήμ στην Μεσσηνία.
Επί Καποδίστρια υπήρξε από τους στενότερους συνεργάτες του
Κυβερνήτη και στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση του “Αργους το 1829 πήρε
μέρος ως πληρεξούσιος του Λεονταριού. Πολιτικά ακολουθούσε την
Ρωσόφιλη παράταξη και στο διάστημα της αντιπολίτευσης κατά του
Καποδίστρια στάθηκε στο πλευρό του. Μετά την άφιξη του “Όθωνος
έζησε απομονωμένος. Όταν όμως εξερράγη αντικυβερνητικό κίνημα
στη Μεσσηνία τον “Αυγουστο του 1834 φυλακίστηκε για λίγο από την
βαυαρική Αντιβασιλεία. Το 1839 τον εμφάνισαν ως στρατιωτικό
αρχηγό της «Φιλορθόδοξης Εταιρείας», της οποίας στόχοι ήταν η
απελευθέρωση των υπόδουλων περιοχών και η στήριξη της
ορθόδοξης πίστης. Δικάστηκε στις 11 Ιουλίου 1840, η ενοχή του
όμως δεν αποδείχθηκε και αθωώθηκε. Η αθωωτική απόφαση
προκάλεσε την οργή της κυβέρνησης, η οποία τον κράτησε υπό
περιορισμό στην Αίγινα. Τελικά αποφυλακίστηκε σχεδόν τυφλός και
με κατεστραμμένη υγεία στις 18 Σεπτεμβρίου 1841. Αποτραβήχτηκε
με την οικογένεια του στον Πειραιά, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια
της ζωής του. Μετά την συνταγματική εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου
1847 διορίστηκε μέλος της Γερουσίας. Από εκεί είχε μία μικρή
σύνταξη, που ήταν και ο μοναδικός πόρος της ζωής του. Από την
γυναίκα του Αγγελίνα, κόρη του Ζαχαριά, απέκτησε έναν γιο, τον

22. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 22
Γιάννη, που έγινε στρατιωτικός, καθώς και δύο κόρες: την Ρεγγίνα
και άλλη μία που τρελάθηκε από την λύπη της όταν τον είδε σε κακή
κατάσταση μετά την πολύμηνη φυλάκιση του στην “Αιγινα.
Εξ αιτίας των πολλών και ανεκδιήγητων πολεμικών κακουχιών, των
συνεχών ψυχικών συγκρούσεων με τις ανθρώπινες μικρότητες,
πέθανε την 25ην Σεπτεμβρίου 1849 σε ηλικία 68 ετών, ο ήρωας
Νικηταράς. Η Πατρίδα τον θρήνησε και η Ελληνική Ιστορία τον
κατέγραψε στους αθάνατους. Τον επικήδειο εκφώνησε ο Νεόφυτος
Βάμβας, τον δε επιτάφιο ο Παναγιώτης Σούτσος.

23. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 23
ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΙΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

24. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 24

25. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 25
Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ

26. Το Περιβολάκι μας http://blogs.sch.gr/geapostoli/
Σελίδα 26
http://www.patridamou.gr/
Εργασία των μαθητών της Ε΄ Τάξης:
Ηρακλή Μπερίτζε και
Φίλιππου Πολυχρονιάδη