χρονικό

1. 1
ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ ΧΟΡΩΔΙΑ
Διπλή γιορτή η σημερινή, γιορτή Ευαγγελισμού, γιορτή καλών μαντάτων για τον ερχομό
του Μεσσία και τη λύτρωση των ανθρώπων από τα σκοτάδια του θανάτου και της αμαρτίας, αλλά
και γιορτή Ευαγγελισμού για την λύτρωση του Γένους από τα σκοτάδια των τεσσάρων και πλέον
αιώνων της σκλαβιάς. Το έθνος γιορτάζει την ελευθερία του την ίδια μέρα μαζί με την Υπέρμαχο
Στρατηγό του, αυτή που, όπως μας λέει ο ποιητής, «έχει στα μάτια της ψηφιδωτό τον καημό της
Ρωμιοσύνης».
Ήταν πραγματικά σκοτεινοί οι αιώνες που ακολούθησαν την Άλωση της Βασιλεύουσας το
1453, ήταν ο δικός μας Μεσαίωνας. Ήδη καιρό πιο πριν ο Ελληνισμός τσακιζόταν ανάμεσα σε δυο
συμπληγάδες, τους Φράγκους της Δύσης από την μια, και τους Ανατολίτες Τούρκους από την
άλλη, να ροκανίζουν ένα-ένα τα κομμάτια του. Στις 29 Μαΐου 1453 ,ημέρα Τρίτη, ο Σουλτάνος
Μωάμεθ ο Πορθητής, και οι στρατιώτες του μπήκαν στην Κων/λη. Η άλωση της Πόλης θα σημάνει
την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς Τούρκους και θα αποτελέσει
αφετηρία της θλιβερότερης περιόδου στην ιστορία του ελληνισμού, της τουρκοκρατίας.
Ακολουθεί το ποίημα του Κων/νου Καρυωτάκη «Μαρμαρωμένε Βασιλιά»
που θα μας απαγγείλει ο μαθητής …………………………….
Κωνσταντῖνος Καρυωτάκης – «Μαρμαρωμένε Βασιλιᾶ»
Καὶ ρίχτηκε μὲτ᾿ἄτι του μὲςστῶνἐχθρῶντὰ πλήθια,
τὸ πύρινο τὸ βλέμμα του σκορποῦσετὴν τρομάρα,
καὶτὸ σπαθί του τὴ θανή. Στὰ χάλκινά του στήθια,
ἐξέσπασε ἡ ὄργητασὲβροντερὴ κατάρα.
Ἐθόλωσαντὰ μάτια του. Τ᾿ ἁγνὸτὸ μέτωπό του,
θαρρεῖς ὁ φωτοστέφανος τῆς Δόξας τ᾿ἀγκαλιάζει.
Κι ἔπεσε χάμου ὁ Τρανός! Θρηνῆστετὸ χαμό του.
Μά, μή! Σὲ τέτοιο θάνατο ὁ θρῆνοςδὲν ταιριάζει.
Κι ἔπεσε χάμου ὁ Τρανός! Κυλίστηκε στὸχῶμα,
ἕναςΤιτᾶνπ᾿ἀκόμαχτὲςἐστόλιζ᾿ἕνα θρόνο,
κι ἐσφάλισε - ὀϊμένανε! - γιὰπάντ᾿αὐτὸτὸ στόμα,
ποὺ κάθε πίκρα ρούφαγε κι ἔχυν᾿ἐλπίδες μόνο,
Μαρμαρωμένε Βασιλιά, πολὺδὲθὰ προσμένεις.
Ἕναπρωὶἀπ᾿τὰνερὰτοῦ Βόσπορου κεῖ πέρα
θὲνὰ προβάλει λαμπερός, μιᾶςΛευτεριᾶς χαμένης,
ὁ ἀσημένιοςἥλιος. Ὤ, δοξασμένη μέρα!
Ο Οι εξισλαμισμοί,το παιδομάζωμα, οι σφαγές, οι λεηλασίες και οι διωγμοί οι βαριές φορολογίες, η
αρπαγή των περιουσίων των Ελλήνων και η καταστροφή του εμπορίου και της βιοτεχνίας θα κάνουν
τη ζωή των Ελλήνων αφόρητη, θα επιφέρουν την οικονομική εξαθλίωση τους και θα απειλήσουν
την ίδια την ύπαρξη του Ελληνικού έθνους. Η ζωηρή πνευματική κίνηση που είχε σημειωθεί στην
τελευταία περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας διακόπηκε και πνευματικό σκοτάδι απλώθηκε στις
τουρκοκρατούμενες περιοχές, καθώς πολλά σχολεία έκλεισαν και οι Έλληνες λόγιοι διέφυγαν στη
Δύση. Λιγοστά τα σχολεία και όπου υπήρχε καταπίεση λειτουργούσε το κρυφό σχολειό
ΒΙΝΤΕΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

2. 2
Ωστόσο, η συσπείρωση γύρω από το οικουμενικό πατριαρχείο και γενικότερα την Εκκλησία , η
οργάνωση σε κοινότητες ,η δράση των Κλεφτών και των Αρματωλών , οι Φαναριώτες , ο
Ελληνισμός της Διασποράς και η ανάπτυξη της Παιδείας θα βοηθήσουν τους υπόδουλους Έλληνες
να διαφυλάξουν την ελληνικότητά τους , τη γλώσσα , τη θρησκεία , τα ήθη και έθιμά τους , τις κοινές
μνήμες του παρελθόντος και κυρίως να διατηρήσουν άσβεστη την ελπίδα για την αποτίναξη του
τουρκικού ζυγού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το παρακάτω
δημοτικό τραγούδι με τίτλο «Ο κλέφτης» που θα ακούσουμε από τον μαθητή …………………..
«Ο κλέφτης» (δημοτικό τραγούδι)
Βαριά του κλέφτη η καρδιά.
Βαριά και πικραμέν η.
Τα στήθια του σκέτη φωτιά
τα μάτια αστροπελέκι.
Του Τούρκου χρόν ια η σκιά
επάν ω του βαραίν ει.
Δεν την αν τέχει άλλο πια
τούτη την καταφρόν ια.
Σύν τροφος μόν ο η πίστη του
και φίλος το ν τουφέκι.
Μαύρη η ν ύχτα στα βουν ά
τον πν ίγει το σκοτάδι.
Ακόμα και τα ζων ταν ά
τ' άγρια τα φοβίζει.
Τ' αποσταμέν ο του κορμί
έγειρε στο πλατάν ι
ν α κοιμηθεί μία σταλιά
ν α πάρει μιαν αν άσα
και τ' όν ειρο της Λευτεριάς
στον ύπν ο του ν α ζήσει.
Έτσι, λοιπόν, ήδη από τα τέλη του 15ου αι σημειώνονται οι πρώτες προσπάθειες εξέγερσης και
αποτίναξης του τουρκικού ζυγού, που κατέληξαν όμως σε οικτρή αποτυχία διαψεύδοντας τις ελπίδες
των Ελλήνων για βοήθεια από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Όμως ο πόθος της λευτεριάς δεν έσβηνε, παρά μόνο φούντωνε όλο και περισσότερο. Άνθρωποι
φωτισμένοι, συχνά θυσιάζοντας την ζωή τους την ίδια, φρόντιζαν να κρατούν αναμμένη την φλόγα
της ελπίδας για το Γένος. Εμβληματική μορφή ο πατρο-Κοσμάς ο Αιτωλός, ο αεικίνητος
καλόγερος που περιδιάβαινε τα μέρη της Ηπείρου και της Μακεδονίας εμψυχώνοντας και
διδάσκοντας τους κατοίκους, αλλά και προφητεύοντας την λευτεριά και τα λοιπά μελλούμενα.
Ακούραστα προέτρεπε τους ραγιάδες να ιδρύουν σχολειά, να ξαναμάθουν την γλώσσα τους, να
στερεωθούν στην πίστη τους, να αρνηθούν τους εξισλαμισμούς. Στην διασπορά λόγιοι σαν τον
Αδαμάντιο Κοραή μετέφεραν στο υπόδουλο γένος τις ιδέες της ελευθερίας και της ισότητας που
τότε ξυπνούσαν στην Ευρώπη, και ποιητές σαν τον Ρήγα Φεραίο, που οραματίζονταν μια πατρίδα
μεγάλη και ένδοξη, με τα επαναστατικά κείμενά τους έσπερναν τον σπόρο της λευτεριάς.
Ακολουθεί το τραγούδι «ΘΟΥΡΙΟΣ» από τη ΧΟΡΩΔΙΑ μας
Στις αρχές λοιπόν του 19ου αι η ιδέα του ξεσηκωμού είχε πια ωριμάσει. Έτσι , στα 1814 τρεις
Έλληνες έμποροι , οι Σκουφάς , Ξάνθος και Τσακάλωφ, ιδρύουν στην Οδησσό της Ρωσίας τη
Φιλική Εταιρία. Σκοπός της είναι η προετοιμασία και οργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης. Από
τα παράλια της Μικράς Ασίας ως τα Επτάνησα κι απ’ το Δούναβη ως την άκρη της Μάνης και την
Κρήτη , άνθρωποι του λαού , παπάδες , πρόκριτοι , έμποροι δάσκαλοι και άρχοντες , ορκίζονται σε
μυστική τελετή .
Video με τον όρκο της φιλικής Εταιρίας

3. 3
Η μεγάλη ώρα κάποτε έφτασε. Και η Ρωμιοσύνη ήταν αποφασισμένη. Γράφει χαρακτηριστικά
ο στρατηγός Μακρυγιάννης:
«Αποφάσισαν οι νοικοκυραίοι ότι η τυραγνία των Tούρκων – την δοκιμάσαμεν τόσα χρόνια, δεν
υποφέρνονταν πλέον. Και δι’ αυτείνη την τυραγνία, οπού δεν ορίζαμεν ούτε βιόν, ούτε τιμή, ούτε ζωή
(ξέραμεν κι’ ότ’ ήμασταν ολίγοι και χωρίς τ’ αναγκαία του πολέμου) αποφασίσαμεν να σηκώσωμεν
άρματα αναντίον αυτής της τυραγνίας. Είτε θάνατος, είτε λευτεριά.»
Ο μαθητής ……………….………….……θα μας διαβάσει απόσπασμα από το ποίημα του Νίκου
Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ».
Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ» (απόσπασμα)
ΠΟΙΗΜΑ: (Απόσπασμα από το ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ»)
Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους,
για τους γεν ν αίους, τους δυν ατούς,
Αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα,
τα γεν ν αία, τα δυν ατά,
Γι’ αυτούς η απόλυτη υποταγή κάθε στοιχείου, η σιγή,
γι’ αυτούς τα δάκρυα, γι’ αυτούς οι φάροι,
κι οι κλάδοι ελιάς, και τα φαν άρια
Όπου χοροπηδούν ε με το λίκν ισμα των καραβιών
και γράφουν ε στους σκοτειν ούς ορίζον τες των λιμαν ιών ,
Γι’ αυτούς είν αι τ’ άδεια βαρέλια που σωριαστήκαν ε στο πιο στεν ό, πάλι του λιμαν ιού, σοκάκι,
Γι’ αυτούς οι κουλούρες, τ’ άσπρα σκοιν ιά, κι οι αλυσίδες, οι άγκυρες, τ’ άλλα μαν όμετρα,
Μέσα στην εκν ευριστικιάν οσμή του πετρελαίου,
Για ν ’ αρματώσουν ε καράβι, ν ’ αν οιχτούν , ν α φύγουν ε,
Όμοιοι με τραμ που ξεκιν άει, άδειο κι ολόφωτο μέσ’ στη ν υχτεριν ή γαλήν η των μπαχτσέδων ,
Μ’ έν α σκοπό του ταξιδιού: προς τ’ άστρα.
Στο μεταξύ ένα μήνα μετά την έναρξη του αγώνα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες ξεσπά η Επανάσταση
στην Πελοπόννησο. Στις 21 Μαρτίου ένοπλοι αγωνιστές πολιορκούν τα Καλάβρυτα, στις 23
Μαρτίου υψώνεται η επαναστατική σημαία στο Αίγιο και τη ίδια μέρα οι Κολοκοτρώνης ,
Νικηταράς ,Παπαφλέσσας και Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης με τα παλικάρια τους
απελευθερώνουν την Καλαμάτα. Στις 25 Μαρτίου ,ημέρα του Ευαγγελισμού ,ο μητροπολίτης
Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει τη σημαία της επανάστασης στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου
της Πάτρας.
Ο ξεσηκωμός παίρνει γρήγορα μεγάλες διαστάσεις. Μέχρι τις 28 Μαρτίου ολόκληρη η
Πελοπόννησος έχει σηκώσει την επαναστατική σημαία με το σταυρό, ενώ στους επόμενους μήνες
θα ακολουθήσουν οι περισσότερες ελληνικές περιοχές. Η επανάσταση παρά τη αρχική της
εξάπλωση σε όλο σχεδόν τον ελληνικό χώρο, περιορίζεται τελικά σε δυο κυρίως περιοχές: την
Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα.
ΒΙΝΤΕΟ Η ΕΝΑΡΞΗ Της ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Στις 20 Απριλίου 1821 ο Αθανάσιος Διάκος στη μάχη της Αλαμάνας ζωντανεύει
στη μνήμη μας την αυτοθυσία του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες. Στις 8 Μαΐου 1821
ο Οδυσσέας Ανδρούτσος τσακίζει τους Τούρκους στο Χάνι της Γραβιάς και
παίρνει σκληρή εκδίκηση για το φριχτό μαρτύριο του Αθανάσιου Διάκου.
VIDEO - διαφάνειες

4. 4
Αξίζει να αναφερθούμε και στην επανάσταση στη Χαλκιδική.Το Μάρτιο του 1821 ο Εμμανουήλ
Παπάς φόρτωσε όπλα και πολεμοφόδια σε πλοίο και βγήκε στη μονή Σφιγμένου της οποίας ο
ηγούμενος Ευθύμιος ήταν μυημένος στη Φιλική εταιρεία.Στις 17 Μαΐου ο Πολύγυρος ξεσηκώθηκε
μετά τη δολοφονία του Πολυγυρινού Κύρκου Παπαγεωργάκη και οι ντόπιοι κάτοικοι εξοντώνουν
την τουρκική φρουρά. Η επανάσταση γρήγορα εξαπλώθηκε και στα γύρω χωριά.
Τον Ιούνιο του 1821 στη μάχη των Βασιλικών μετά από σκληρή μάχη σκοτώνεται ο
οπλαρχηγός Χάψας με 63 παληκάρια.Οι Τούρκοι εκδικούνται σκορπίζοντας στα γύρω χωριά το
θάνατο και τη φωτιά.Καίνε το μοναστήρι της αγίας Αναστασίας τα χωριά Γαλάτιστα,Βάβδο και
Πολύγυρο. Από τα 1600 σπίτια του Πολυγύρου σώθηκαν μόνο 2 -3 στην άκρη του χωριού. Η
τελευταία εστία αντίστασης είναι η Ποτίδαια εκεί οχυρώνονται οι έλληνες επαναστάτες . Μετά από
γενναία αντίσταση η Κασσάνδρα θα πέσει στα χέρια των Τούρκων και θα ακολουθήσουν σφαγές
γνωστές ως χαλασμός της Κασσάνδρας.Ηταν 30 Οκτωβρίου του 1821.
Η Χαλκιδική ερημώνεται καθώς πολλοί Χαλκιδικιώτες καταφεύγουν στις Σποράδες και στην
Εύβοια.Η επανάσταση στη Χαλκιδική απέτυχε όμωςη προσφορά της εξέγερσης ήταν πολύτιμη στην
επανάσταση του 1821 γιατί απασχολώντας τις τουρκικές δυνάμεις δόθηκε απαραίτητος χρόνος για
να εδραιωθεί η επανάσταση στην Πελοπόννησο.
Ακολουθεί απόσπασμα από το ποίημα του συντοπίτη μας Γεωργίου Ζωγραφάκη «το δίλημμα του
Χάψα». Διαβάζει ο μαθητής …………………..
ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΧΑΨΑ
Το ν ιώθει ο Χάψας μέσα του, πως λογική δεν έχει το «Λευτεριά ή Θάν ατος». Ξέρει πως στον αγών α, χιλιάδες θάν ’ τα θύματα, ποτάμια
θάν ’ το αίμα. Μα ’πό τα χρόν ια τα παλιά, απ’ την αρχαία Ελλάδα, οι Έλλην ες δεν άφην αν ποτέ το μετερίζι, μπροστά στο πλήθος των
οχτρών , προστά στην ξέν η βία. Ακόμα και παρα-προχτές, έφτασε το μαν τάτο, πως κάποιος «Διάκος» στάθηκε, εκεί στην Αλαμάν α,
κόν τρα σ’ αμέτρητους εχθρούς, κόν τρα σε πλήθος Τούρκους, και σουβλιστό τον κάν αν ε κι αυτός χαμογελούσε. Έτσι κι αυτός
απόφαση ηρωική έχ ει πάρει, εδώ στη ρίζα του βουν ού ν α μείν ει και ν α πέσει. Κι όταν προφτάσαν οι οχτροί και μαύρισεν ο κάμπος,
βγαίν ει μπροστά και ρίχν εται στου χάρου το γιορτάσι. Όλα τα παλικάρια του με θάρρος πολεμάν ε. Πέφτουν ε πλήθος οι οχτροί, μα
πέφτουν ε κι εκείν οι εκεί στο χώρο της τιμής. Έν ας προς έν αν πέσαν ε, εκεί, τα «Συκιωτούδια» κι οι άλλοι τους οι σύν τροφοι, στου
Βούζιαρη τα πλάγια. Έμειν ’ ο Χάψας μον αχός, κι έσπασε το σπαθί του, μα πίσω δεν το σκέφτηκε, ούτε στιγμή, ν α κάν ει. Ορμάει πάνω
στους οχτρούς, με ν ύχια και με δόν τια κι απελπισμέν α πολεμά. Ώσπου, στο τέλος, πέφτει, σαν ήρως πραγματικός, σαν άλλος
Λεων ίδας. Δεν έχει, πλέον , δίλημμα, δεν έχει πια αγων ία. Τα παλικάρια του κι αυτός έγραψαν ιστορία. Τίμησαν τη Χαλκιδική και όλη
την Ελλάδα. Μέν ουν για πάν τα αθάν ατοι, στη μν ήμη τη δική μας...
ΧΟΡΩΔΙΑ : «Γιάννη μου το μαντίλι σου»
Στα νησιά του Αιγαίου , παρά τη δίψα των κατοίκων τους για ελευθερία και τα
κατορθώματα των καπεταναίων και των μπουρλοτιέρηδων , η Επανάσταση δεν μπόρεσε να
σταθεροποιηθεί. Ο τουρκικός στόλος, όσα πλήγματα κι αν δεχόταν παρέμενε ισχυρότατος. Έτσι ,
το Πάσχα του 1822 η εξέγερση των κατοίκων της Χίου πνίγηκε στο αίμα από τον τρομερό Καρά
Αλή και η καταστροφή του νησιού προκάλεσε συγκίνηση και συμπάθεια για τους επαναστατημένους
Έλληνες σε ολόκληρη την Ευρώπη .Στα 1824 παρόμοια τύχη είχαν τα Ψαρά που ερημώθηκαν από
τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο ,αλλά και η ηρωική Κάσος, το μικρό νησάκι της Δωδεκανήσου .
Ν VINΤΕΟ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΧΙΟΥ
Στα 1824 και 1825 η επανάσταση περνά , λοιπόν, δύσκολες ώρες .Στις προαναφερόμενες
στρατιωτικές αποτυχίες των Ελλήνων θα προστεθεί και ο εμφύλιος πόλεμος. Οι Έλληνες χωρισμένοι
σε δυο παρατάξεις μάχονται μεταξύ τους σ’ ένα ολέθριο αδελφοκτόνο πόλεμο , οποίος απειλεί τον
αγώνα με άδοξο τέλος. Οπλαρχηγοί που δοξάστηκαν στις μάχες, πρόκριτοι και φιλικοί
παρασύρονται σε διαμάχη για τη διεκδίκηση της εξουσίας ξεχνώντας , πρόσκαιρα ευτυχώς , την
πατρίδα. Εξίσου μεγάλο κίνδυνο αποτελεί και η εισβολή του Ιμπραήμ του Αιγύπτιου, συμμάχου του
Σουλτάνου, που αποβιβάζεται το 1825 στην Πελοπόννησο , σπέρνοντας τον τρόμο και την
καταστροφή. Ο γενναίος Παπαφλέσσας αντιμετωπίζει τον Ιμπραήμ χωρίς επιτυχία στο Μανιάκι

5. 5
και σκοτώνεται, κερδίζοντας δόξα αμάραντη, μαζί με την εκτίμηση και το σεβασμό του αντιπάλου
του ,που ασπάζεται το νεκρό σώμα του Έλληνα ήρωα .
Δείτε την απάντηση του Παπαφλέσσα στον αδελφό του Νικήτα που τονπροτρέπει να μην
προχωρήσει, πριν συγκεντρωθούν ισχυρές δυνάμεις στο Μανιάκι. Διαβάζει ο μαθητής
………………
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ
[Ο Παπαφλέσσας πριν φτάσει στο Μαν ιάκι ,έλαβε γράμμα του αδελφού του, του Νικήτα που του έγραφε ν α μην προχωρήσει,πριν
συγκεν τρωθούν ισχυρές δυν άμεις. Ο Παπαφλέσσας του απαν τά]:
«Δεν είμαι σαν καισε και τον κουμπάρο σου που τρέχετε απόράχη σε ράχη σαν τους Αι-Λιάδες. Εγώ ορκίστηκα ν α χύσω το αίμα μου
για την πατρίδα και τώρα ήρθε η ώρα. Εύχομαι στο Θεό η πρώτη μπάλα του Ιμπραήμ ν α με πάρει στο κεφάλι. Σας γράφω ν α ρθείτε και
μου γράφετε κουραφέξαλα.Νικήτα, πρώτη και τελευταία μου επιστολή είν αι αυτή : βάστα την , ν α τη διαβάζεις καμιά φορά, ν α με θυμάσαι
και ν α κλαις.
Τον ίδιο χρόνο, στα μέσα Απριλίου του 1825, ο Κιουταχής με μια πανίσχυρη στρατιά
35.000ανδρών φτάνει στο Μεσολόγγι και ξεκινά την πολιορκία του . Οι Μεσολογγίτες αντιστέκονται
σθεναρά για ένα ολόκληρο χρόνο, ενώ ο πολυάριθμος τουρκοαιγυπτιακός στρατός και στόλος
πολιορκεί την πόλη ολοένα και πιο στενά. Πιεσμένοι από την πείνα , τις αρρώστιες , αδύναμοι,
εξαντλημένοι οι κάτοικοι του Μεσολογγίου αποφασίζουν να μην παραδοθούν και επιχειρούν
,πολιορκημένοι μα ελεύθεροι ,την Έξοδο. Κυριακή των Βαΐων του 1826 γράφεται στο δοκιμασμένο
Μεσολόγγι η πιο ένδοξη σελίδα του αγώνα και η μεγαλύτερη πόλη της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας ,το
Μεσολόγγι, πέφτει ξανά στα χέρια των Τούρκων .
Ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο ποίημα του «Το Μεσολόγγι» εξυμνεί την ένδοξη
αντίσταση των Μεσολογγιτών . Διαβάζει η μαθήτρια ……………………………
«Το Μεσολόγγι», Α. Βαλαωρίτου
Στον τάφο του κλεισμέν ο, το Μεσολόγγι,
σκέλεθρο, γυμν ό, ξεσαρκωμέν ο,
δεν παραδίδει τα άρματα,
δεν γέρν ει το κεφάλι…
Κρατεί για ν εκροθάφτη του το Χρήστο τον Καψάλη.
Το ράσο του Δεσπότη του φορεί για σάβαν ό του
κι ως φλογερό μετέωρο πετά στον ουραν ό του.
Και θάβεται ολοζών ταν ο…!
Στο διάβα του τρομάζουν τα αστέρια
που το κοιτάζουν και ταπειν ά μεριάζουν …
Κλαρί δε φαίν εται χλωρό και το στερν ό χορτάρι του μάραν ε,
το σκότωσε, το αράπικο ποδάρι.
Με την πτώση του Μεσολογγίου η Επανάσταση περνά σε φάση κρισιμότατη. Οι Έλληνες
γνωρίζουν ήττες αλλεπάλληλες , μα επιμένουν. Το 1827 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν και το τελευταίο
σημαντικό φρούριο της Στερεάς Ελλάδας , την ακρόπολη της Αθήνας, παρά τις ηρωικές
προσπάθειες του Γ. Καραϊσκάκη ,που προστίθεται στον κατάλογο των μαρτύρων της Λευτεριάς.
Η Επανάσταση περιορίζεται πλέον σε μεμονωμένες εστίες αντίστασης. Ωστόσο , το Ελληνικό ζήτημα
απασχολεί τις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης ,που ενώ αρχικά είχαν αρνηθεί κάθε βοήθεια στους
Έλληνες , τώρα βλέπουν ευνοϊκά τη δημιουργία μικρού ανεξάρτητου ελληνικού κράτους ,
εξυπηρετώντας βέβαια τα δικά τους πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Τον Οκτώβρη του 1827
ρωσικά , αγγλικά και γαλλικά πλοία συμμετέχουν για πρώτη φορά επισήμως σε στρατιωτική

6. 6
σύγκρουση στο πλευρό των Ελλήνων και νικούν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στον κόλπο του
Ναβαρίνου.
Στη συνέχεια θα ακούσουμε από τη χορωδία μας το τραγούδι [Τραγούδι: «Δέκα παλικάρια»]
Εν τω μεταξύ στο πλαίσιο των εργασιών της 3ης Εθνοσυνέλευσης, στα 1827 . 130
αντιπρόσωποι απ’ όλη την Ελλάδα αντιλαμβανόμενοι πως είναι πια ζήτημα χρόνου η ίδρυση
ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους εκλέγουν ως «κυβερνήτη της Ελλάδος » τον Ι. Καποδίστρια , ενώ
ψηφίζεται και το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδας» ορόσημο στην νεότερη πολιτική μας ιστορία
,καθώς μπορεί με ασφάλεια να χαρακτηριστεί το δημοκρατικότερο σύνταγμα της εποχής του.
Στη συνέχεια , οι διπλωματικές ενέργειες του Ιωάννη Καποδίστρια που φτάνει στο
Ναύπλιο το 1828 ως πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας έχουν κατάληξη ευτυχή: στις αρχές του
1830 υπογράφεται το Πρωτόκολλο του Λονδίνου , με το οποίο αναγνωρίζεται η ύπαρξη ανεξάρτητου
Ελληνικού Κράτους. Στα 1832 η Τουρκία αποδέχεται την ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους. Η
νέα μικρή Ελλάδα, ελεύθερη πια , περιλαμβάνει την Πελοπόννησο, την Στερεά Ελλάδα την Εύβοια,
τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τις Κυκλάδες. Ήταν το τέλος της αιματηρής περιπέτειας του Αγώνα
της Ανεξαρτησίας και η αρχή το ελεύθερου βίου των Ελλήνων μετά από 4 αιώνες σκλαβιάς.
Aκολουθούν τα τραγούδια «Τσάμικος» και «Γιάννη μου το μαντίλι σου»που θα τραγουδήσει
η χορωδία μας.
Ωστόσο το 1821 παραμένει και θα παραμένει χρυσωρυχείο διδαγμάτων και
παραδειγμάτων για εμάς τους Έλληνες, όσες γενιές και να περάσουν.Οι νέες γενιές, αν θέλουν να
κομίσουν στάση και πρόταση διαφοράς και αντίστασης απέναντι σε ένα Σύστημα που αποζητά από
τους ανθρώπους να γίνουν γρανάζια σε μηχανισμούς υποδούλωσης και σκοτεινών σκοπιμοτήτων,
οφείλουν να πάρουν πολύ στα σοβαρά το παράδειγμα της Ελληνικής επανάστασης του 1821, να
εμπνευστούν από τα πρότυπα και το μεγαλείο των ηρώων του, αλλά και να διδαχθούν από τα λάθη
τους.
Γι’ αυτό και μπορεί να γίνει οδηγός μας η σοφία που περικλείεται στον λόγο του
Κολοκοτρώνη στη Πνύκα. Διαβάζει ο………..όπου και θα κάνει τον επίλογο της γιορτής μας.
ΛΟΓΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΣΤΗΝ ΠΝΎΚΑ
Εγώ, παιδιά μου, κατά κακή μου τύχη, εξ αιτίας των περιστάσεων, έμεινα αγράμματος και δια τούτο σας ζητώ συγχώρηση, διότι δεν ομιλώ καθώς οι δάσκαλοι σας. Σας είπα όσα ο
ίδιος είδα, ήκουσα και εγνώρισα, δια να ωφεληθήτε από τα απερασμένα και από τα κακά αποτελέσματα της διχονοίας, την οποίαν να αποστρέφεσθε, και να έχετε ομόνοια. Εμάς μη
μας τηράτε πλέον. Το έργο μας και ο καιρός μας επέρασε. Και αι ημέραι της γενεάς, η οποία σας άνοιξε το δρόμο, θέλουν μετ' ολίγον περάσει. Την ημέρα της ζωής μας θέλει διαδεχθή
η νύκτα του θανάτου μας, καθώς την ημέραν των Αγίων Ασωμάτων θέλει διαδεχθή η νύκτα και η αυριανή ήμερα. Εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο, οπού ημείς
ελευθερώσαμε• και, δια να γίνη τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλια της πολιτείας την ομόνοια, την θρησκεία, την καλλιέργεια του Θρόνου και την φρόνιμον ελευθερία.
Η γιορτή μας θα κλείσει όπως πάντα με τον Εθνικό Ύμνο