Εργασία της μαθήτριας του 3ου Γυμνασίου Περιστερίου Ντάρλα-Φαμέλη Αλκμήνης

1. ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
•ΠΡΟΛΟΓΟΣ
•ΙΣΤΟΡΙΑ (δεν αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα αλλά
γενικά σε πράξεις που βοήθησαν στην Επανάσταση)
•ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΠΟΥ ΒΟΗΘΗΣΑΝ ΣΤΗΝ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
•ΡΟΛΟΣ
•ΕΡΓΟ
•ΕΠΙΛΟΓΟΣ
•ΠΗΓΕΣ

2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τα μοναστήρια την περίοδο της Τουρκοκρατίας
διακατείχαν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση
του Γένους με τον μετασχηματισμό τους σε
κέντρα του πολιτισμού και της γνώσης.
Πέρα από την σημασία τους διεκδίκησαν την
ανεξαρτησία τους και πολέμησαν με το δικό
τους τρόπο για την ελευθερία της πατρίδας
μας, φτάνοντας στο ύψιστο σημείο να
συμμετάσχουν ενεργά στον πόλεμο.

3. ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ
Είναι χαρακτηριστική και η σχετική
ομολογία του στρατηγού Μακρυγιάννη
για την τεράστια προσφορά των
Μοναστηριών στον αγώνα: «...Τα
μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια
της επανάστασής μας... Οι περισσότεροι
καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα».
Ο Υψηλάντης ξεκίνησε τον
απελευθερωτικό του αγώνα από την
εκκλησία. Μέσα στον Ιερό Ναό των
Τριών Ιεραρχών του Ιασίου έλαβε το
πολεμικό ξίφος από το Μητροπολίτη
Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκη, ο οποίος
ευλόγησε και τη σημαία του αγώνα του.

4. Πολλά μοναστήρια υποστήριξαν την πατρίδα
μας με ξεχωριστές τους ενέργειες:
 Μοναστήρια που χρησίμεψαν ως αμυντικό
μέσο λόγω τον πελώριων τειχών τους ή και
ως καταφύγια μαθητών και μαχητών
 Μοναστήρια που συμμετείχαν ενεργά και
κατέληξαν να καταστραφούν ολοσχερώς από
τους Οθωμανούς
 Μοναστήρια που διατήρησαν το πολιτισμικό
ενδιαφέρον και πάθος των Ελλήνων

5. ΜΟΝΑΣΤΉΡΙΑ ΩΣ ΑΜΥΝΤΙΚΌ ΜΈΣΟ
Το μοναστήρι της Σκαφιδιάς είναι το
παλαιότερο στην ευρύτερη περιοχή του Νομού
Ηλείας, με την ίδρυσή του τον 12ο αιώνα. Η
Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της
Θεοτόκου, ενώ το όνομά της φέρεται να το
πήρε γιατί μία χαμένη εικόνα της Παναγίας
βρέθηκε από πιστούς μέσα σε μία σκάφη.
Το μοναστήρι δέχθηκε πολλές επιθέσεις από
τους Οθωμανούς τα χρόνια της
Τουρκοκρατίας, όμως πέρα των καταστροφών
που υπέστη πάντα ήταν ένα φιλόξενο
καταφύγιο για όλους τους αγωνιστές της
Επανάστασης.
Μονή Σκαφιδίας, Ηλεία

6. Το Μοναστήρι υπήρξε το ληµέρι
πολλών γνωστών και ηρωικών
καπεταναίων της περιοχήςη λαϊκή
παράδοση αναφέρεται σε έναν
υπερβολικό αριθµό των
φιλοξενούµενων πολεµιστών
κοντά στα 6.000 άτομα.

7. Ιερά Μονή Τίμιου Προδρόμου, Αρκαδία
 Σε όλη τη διάρκεια της Ελληνικής
Επανάστασης, το Κυνουριακό μοναστήρι
του Προδρόμου υπήρξε ιδιαίτερα
σημαντικό, καθώς χρησίμευσε αρκετές
φορές ως στρατιωτικό νοσοκομείο για
τους αγωνιστές, αλλά και ως καταφύγιο
του άμαχου πληθυσμού της περιοχής,
καθώς και των οικογενειών των
οπλαρχηγών, εξαιτίας της φυσικής του
οχύρωσης. Μοναχοί του Τιμίου
Προδρόμου συμμετείχαν, μάλιστα, ενεργά
στα πεδία των μαχών.

8. Το ιστορικό μοναστήρι της
Ευαγγελίστριας στην εποχή της
τουρκοκρατίας υπήρξε στήριγμα
των υπόδουλων κατοίκων της
περιοχής. Στα χρόνια της
Ελληνικής Επανάστασης το
μοναστήρι έπαιξε σημαντικό ρόλο
στη στέγαση μαχητών και στην
οικονομική υποστήριξη του
Απελευθερωτικού Αγώνα.

9. Ενίσχυσε τους απελευθερωτικούς αγώνες
των κλεφταρµατωλών της Φθιώτιδας
τόσο µε υλικά αγαθά, όσο ακόµα και µε
την προσωπική συµµετοχή και την
αυτοθυσία των μοναχών της, οι οποίοι
συστρατεύθηκαν µε τους αγωνιστές.
Μονή Αγάθωνος, Φθιώτιδα

10. ΜονήΤατάρνας, Ευρυτανία
Το μοναστήρι κατά τη
διάρκεια της
τουρκοκρατίας ανέπτυξε
έντονη αντιστασιακή
δράση και υπέστη πολλές
καταστροφές. Ήταν
ακόμη ορμητήριο γι'
αγώνες
απελευθερωτικούς.
Πολλά επαναστατικά
κινήματα ξεκίνησαν απ'
εδώ.

11. Μονή Μακελλαριάς , Καλάβρυτα
Υπήρξε δια μέσου των αιώνων
φάρος της Ορθοδοξίας, έπαλξη
του Ελληνισμούκαι άπαρτο
φρούριο. Κατά τους χρόνους
της Τουρκοκρατίας, επειδή
ήταν κέντρο αντίστασης κατά
των κατακτητών, δέχτηκε
πολλές επιθέσεις, αλλά ποτέ
δεν κατακτήθηκε.
Ή αλλιώς Μονή του
Μεγάλου Σπηλαίου, Πήρε
το όνομά της από το
κάθετο βραχώδες
συγκρότημα του Χελμού,
επάνω στο οποίο είναι
κτισμένη η Μονή.

12. Παναγία Σπηλιανή, Νίσυρος
Κατά τη διάρκεια της
τουρκικής κατοχής η
μονή εξέδωσε νόμισμα
για τις συναλλαγές των
Νισυρίων ενώ το 1823
πήρε μέρος στην
Εθνοσυνέλευση.

13. Στις αρχές του 15ου αιώνα η
Μονή του Αγίου Εφραίμ υπέστη
επιδρομή. Δεκάδες μοναχοί
μαρτύρησαν και σφαγιάστηκαν
από τα ξίφη των Τούρκων
καθώς και όσοι προσπάθησαν
να ξεφύγουν πιάστηκαν
αιχμάλωτοι από τους
κατακτητές.

14. Μονή Πεντέλης, Αττική
Η Μονή πρόσφερε υπηρεσίες στην επανάσταση του
1821 και μοναχοί της έπεσαν μαχόμενοι, ενώ οι
Τούρκοι προκάλεσαν βανδαλισμούς και
κατέστρεψαν τη βιβλιοθήκη της.

15. ΜΟΝΑΣΤΉΡΙΑ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΌ ΜΈΣΟ
Η Ιερά Μονή της Παναγίας Ακρωτηριανής και του
Αγίου Ιωάννη του θεολόγου Τοπλού Σητείας, όπου
βρίσκεται στο βόρειο-ανατολικό άκρο της Κρήτης,
αποτελεί μια από της πιο ιστορικές μονές στην
Κρήτη στο πέρασμα των αιώνων. Η Μονή στα
δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας παρέμεινε
πάντοτε στο επίκεντρο των αγώνων για την
ελευθερία και ανέπτυξε σπουδαίο εθνικό,
κοινωνικό και εκπαιδευτικό έργο. Ήταν από τα
σπουδαιότερα εκκλησιαστικά και πνευματικά
κέντρα της Κρήτης.
ΜΟΝΉ ΤΟΠΛΟΎ, ΚΡΉΤΗ

16. Μονή Αγάθωνος, Φθιώτιδα
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας,
και κυρίως κατά το 16ο αιώνα, είναι
γνωστό ότι λειτούργησε στη Μονή το
Κρυφό Σχολειό. Οι λόγιοι καλόγεροι της
Μονής δίδασκαν στα παιδιά της
περιοχής. Ταυτόχρονα, οι µορφωµένοι
µοναχοί της Μονής βοηθούσαν τους
απλούς κατοίκους της περιοχής στη
σύνταξη και στο γράψιµο των
επίσηµων εγγράφων τους, αλλά και της
καθηµερινής αλληλογραφίας τους.

17. Η Μονή Καισαριανής βρίσκεται
ανατολικά της Αθήνας, στην πλαγιά
ενός λόφου, στους πρόποδες του
Υμηττού. Κατά τη διάρκεια της
Τουρκοκρατίας ο χώρος
χρησιμοποιήθηκε ως ελαιοτριβείο.
Ευτυχώς κατά την περίοδο της
τουρκοκρατίας, η Μονή ευτύχησε να
διοικηθεί από διαπρεπείς ηγουμένους
και να αναπτύξει σημαντική πνευματική
ακτινοβολία. Στα χρόνια της ακμής της
φιλοξένησε σημαντικές πνευματικές
μορφές της κάθε εποχής. ​Στην διάρκεια
της εποχής αυτής η Μονή απολάμβανε
την πλήρη εκτίμηση των κατακτητών.

18. ΜΟΝΉ ΠΕΝΤΈΛΗΣ, ΑΤΤΙΚΉ
Την εποχή της Τουρκοκρατίας
υπήρξε κέντρο παιδείας και υπάρχει
επισκέψιμος εκθεσιακός χώρος που
χαρακτηρίζεται ως "Κρυφό Σχολειό"
που συνδέεται ίσως με την
παράδοση λειτουργίας άτυπου
σχολείου στοιχειώδους εκπαίδευσης
εντός του μοναστηριού.

19. ΙΣΤΟΡΙΑ
 Πολεμική προσφορά της Εκκλησίας
και των μοναστηριών στον Αγώνα
της Εθνικής Παλιγγενεσίας.
 Τα μοναστήρια υπήρξαν τα
προπύργια και ορμητήρια του
Αγώνα.
 Στη Φιλική Εταιρία είχαν μυηθεί όλοι
σχεδόν οι μητροπολίτες και πολλοί
διακεκριμένοι ιερείς και μοναχοί και
ιδιαίτερα οι αγιορείτες.
 Πολλά μοναστήρια καταστράφηκαν
από τους Τούρκους γιατί λάβαιναν
μέρος σ' απελευθερωτικά κινήματα.

20. ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
 Η ρωμιοσύνη και η ορθόδοξη Εκκλησία και στην
περίοδο της Τουρκοκρατίας πορεύτηκαν αντάμα
το δρόμο του μαρτυρίου τους, το δρόμο της
σταυρικής τους πορείας και επιβίωσαν χάρις στην
πίστη τους στην Τριαδική Θεότητα. Μέσα από τη
βυζαντινή εικόνα και το εκκλησιαστικό μέλος, μέσα
από τα συναξάρια των αγίων και μέσα από τη ζωή
των αρχαίων ηρώων κρατήθηκε η ελληνική ψυχή
όρθια ως ότου βρήκε τη δύναμη και τίναξε από
πάνω της τον τουρκικό ζυγό. Όσες προπαγάνδες
κι αν θελήσουν ν' αλλοιώσουν αυτή την ιστορική
πραγματικότητα δεν θα το κατορθώσουν, γιατί
μιλούν τα ίδια τα γεγονότα.

21.  Το 1575 κήρυξε επανάσταση στη Μάνη ο
Αρχιεπίσκοπος Επιδαύρου Μακάριος
Μελισίδης
 Το 1600 και το 1609 έκανε επαναστατικό κίνημα
ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος
 Το 1684 ο Μητροπολίτης Άμφισσας
Φιλόθεος πολέμησε κοντά στην
Κόρινθο με δικό του σώμα εναντίον
τωνΤούρκων
 Ο Ησαΐας Σαλώνων κήρυξε την
επανάσταση στις 27.3.1821 στην
περιφέρειά του, μέσα στο γνωστό
μοναστήρι του Οσίου Λουκά
Βοιωτίας.
 Και άλλα σημαντικά γεγονότα που
σημάδεψαν την επανάσταση

22. ΡΟΛΟΣ
Ο ρόλος των μοναστηριών
την περίοδο της
Επανάστασης βαδίζει
συνάμα με τον ιστορικό
τους αγώνα και τις
ενέργειες τους.
Συνέβαλαν κυρίως στην
εμψύχωση των νεαρών
πολεμιστών και στην
επιμόρφωση του
αγράμματου λαού μέσω
του θείου λόγου έχοντας
ως αποτέλεσμα την
διατήρηση του ελληνισμού
και την επίμονη τους στην
άρνηση της υπόκυψης
στον τουρκικό ζυγό.

23. Το έργο των μονών του
ελληνικού χώρου δεν
περιορίστηκε μόνο στην
διατήρηση του έθνους και της
χριστιανικής πίστης , αλλά και
στην μεγάλη προσφορά των
καλόγερων σε πολεμικό
δυναμικό και στην άμεση
προετοιμασία στον Αγώνα.

24.  Λειτούργησαν σαν «στρατιωτικές βάσεις»
των επαναστατημένων Ελλήνων, με τη
λειτουργία πυριτιδαποθηκών και την
παροχή ασφαλούς καταφυγίου στους
αγωνιστές.
 Οι μονές μετατράπηκαν σε εστίες
περίθαλψης τραυματιών, προσφύγων και
γυναικόπαιδων, αποθήκες πολεμοφοδίων
και προμηθειών, κέντρα συγκέντρωσης
ερανικών χρημάτων για την κάλυψη των
αναγκών του Αγώνα αλλά και οι ίδιες
πάροχοι χρηματικών πόσων και
εκποιούμενων χρυσών και αργυρών
σκευών.

25. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν το
Άλφα και το Ωμέγα για το
υπόδουλο γένος. Γι’ αυτό και
λεηλατήθηκαν, πυρπολήθηκαν,
καταστράφηκαν ολοσχερώς σε
πολλές περιπτώσεις, οι Μοναχοί
τους βασανίστηκαν και πολλοί εξ’
αυτών έχασαν ακόμα και τη ζωή
τους, με μαρτυρικό σε πλείστες
περιπτώσεις τρόπο, από τον
κατακτητή.
Κατά τη γνώμη μου όλες οι μονές
ανεξάρτητα από την υπεροχή
στον Αγώνα δικαιούνται να
τιμηθούν και να γίνουν σεβαστές
όχι μόνο από τους πιστούς της
αλλά και παγκοσμίως.

26. ΠΗΓΕΣ I (εκκλησίες 1)
 25 Μοναστήρια στην Ελλάδα (γνωστά &
άγνωστα) που Αγαπήσαμε (troodostravel.gr)
 ΜΟΝΗ ΤΟΠΛΟΥ | Bio-Sitia (biositia.gr)
 Μονή Σκαφιδιάς: Το παλαιότερο μοναστήρι
της Ηλείας - Orthodox Times
 ΜΟΝΗ ΑΓΑΘΩΝΟΣ (teetas.gr)
 Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου – Ιερά
Μητρόπολις Μαντινείας και Κυνουρίας
(immk.gr)
 Μονή Τατάρνας - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
 Ecclesia -Monasteries and Shrines
 ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ &
ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ - Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου
(imkalaig.gr)

27. ΠΗΓΕΣ II (εκκλησίες 2)
 ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ
ΑΓΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΝΕΑΣ ΜΑΚΡΗΣ - Μοναστήρια της
Ελλάδος (monastiria.gr)
 ΜΟΝΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ (Μοναστήρι)
ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ – GTP
 Η αρχαιότερη μονή της Ελλάδας και ο σπουδαίος
ρόλος της στην Επανάσταση του 1821 – News.gr
 Μονή Καισαριανής – GTP
 ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ
(byzantineathens.com)
 Μοναστήρι Ευαγγελίστριας – Κυψέλη Άρτας
(kypseliartas.gr)
 ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΠΕΝΤΕΛΗΣ - kritestravel.gr

28. ΠΗΓΕΣ III (ιστορία-ρόλος-έργο)
 Τα μοναστήρια στην Επανάσταση του
1821 | Boulevard (eboulevard.gr)
 362138.pdf (real.gr)
 Η συμβολή των Ιερών Μονών της
περιοχής μας στην επανάσταση του 1821
(proustianitissa.gr)