1. Η επανάσταση στη Χαλκιδική
Παρουσίαση: Αβραάμ Μαρία

2. Πριν την επανάσταση
Στη Μακεδονία προεπαναστατικά υπήρχαν δυο
μεγάλα αστικά κέντρα που συγκέντρωναν όλη
την εμπορική κίνηση και τον πλούτο της
περιοχής: η Θεσσαλονίκη και οι Σέρρες.
Η οικονομική αυτή άνοδος επιτάχυνε και την
αφύπνιση του έθνους που εκφράστηκε με την
ανέγερση εκκλησιών και σχολείων.

3. Μύηση στη Φιλική Εταιρεία
Οι άνθρωποι της Φιλικής εταιρείας βρήκαν στη
Μακεδονία πρόσφορο έδαφος για την προετοιμασία
της επανάστασης. Έτσι μυήθηκε όλος ο ανώτατος και
κατώτερος κλήρος της Μακεδονίας (μητροπολίτης
Σερρών Χρύσανθος, Κοζάνης Βενιαμίν, Άνθιμος
Γρεβενών, Ιερόθεος Αγίου Όρους κ. ά.), οι
σημαντικοί τοπικοί οπλαρχηγοί Γάτσος και
Καρατάσος, καθώς και πλούσιοι έμποροι της
Θεσσαλονίκης.

4. Ο Εμμανουήλ Παπάς
• Ο Εμμανουήλ Παπάς ήταν ένας
πλούσιος έμπορος γεννημένος
στη Δοβίστα Σερρών το 1772.
Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία
το 1919 και ενθουσιάστηκε από
την προοπτική της Επανάστασης
και της Απελευθέρωσης.
Κατέθεσε ένα μεγάλο χρηματικό
ποσό από την περιουσία του
για τους σκοπούς της οργάνωσης
και του δόθηκε από τον
Υψηλάντη η αρχηγία της
εξέγερσης στην Μακεδονία.

5. Ξεκίνημα από το Άγιο Όρος
• Αποφασίστηκε η
εξέγερση να ξεκινήσει
από το Άγιο Όρος που
παρουσίαζε δύο βασικά
πλεονεκτήματα: τη
φυσικά οχυρή του θέση
και την ευνοϊκή διάθεση
των μοναχών που
πολλοί είχαν ήδη μυηθεί
στην Φιλική Εταιρεία.

6. Η αρχή…
Έτσι στις 23 Μαρτίου 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς
συνοδευόμενος από τον υπασπιστή του
Χατζηπέτρο, φόρτωσε όπλα και πολεμοφόδια σε
πλοίο του Λήμνιου Χατζή Βισβίζη και βγήκε στη
μονή Εσφιγμένου, της οποίας ο ηγούμενος
Ευθύμιος ήταν μυημένος στην Φιλική Εταιρεία.

7. Αντίποινα
Οι Τούρκοι και κυρίως ο Γιουσούφ μπέης
έδρασαν γρήγορα, συλλαμβάνοντας στις Σέρρες
και στη Θεσσαλονίκη πολλούς μυημένους στην
Φιλική Εταιρεία. Στη Θεσσαλονίκη
αιχμαλωτίστηκαν 400 όμηροι, ενώ στις Σέρρες
οι Τούρκοι αιχμαλώτισαν 150 Σερραίους πολίτες,
βρήκαν όλο τον οπλισμό που προοριζόταν για
την εξέγερση, βασάνισαν και φυλάκισαν τη
γυναίκα του Παπά, ενώ έκαψαν το σπίτι του.

8. Η επανάσταση στον Πολύγυρο
Στον Πολύγυρο οι Έλληνες κατέλαβαν το διοικητήριο
και σκότωσαν 14 Τούρκους στρατιώτες και το
βοεβόδα.
Από τον Πολύγυρο η επανάσταση εξαπλώθηκε στα
γύρω χωριά και τα χωριά του Λαγκαδά.
Τα αντίποινα του Γιουσούφ μπέη στην εξέγερση αυτή,
ξέσπασαν στους Έλληνες της Θεσσαλονίκης. Τέσσερις
ανώτατοι ιερωμένοι βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο, μαζί
με πολλούς προκρίτους των οποίων οι περιουσίες
δημεύτηκαν και λεηλατήθηκαν.

9. "Αρχηγός και υπερασπιστής της
Μακεδονίας".
Εν τω μεταξύ ο Παπάς είχε πείσει τους
μοναχούς του Αγίου Όρους να τον στηρίξουν
οικονομικά, ενώ 1.000 περίπου μοναχοί πήραν τα
όπλα. Πενταμελής επιτροπή όλων των μονών
αναλαμβάνει τη διοίκηση του τόπου και ανακηρύσσει
τον Παπά "Αρχηγό και υπερασπιστή της Μακεδονίας".

10. Η εξάπλωση της επανάστασης
Ο Εμμανουήλ Παπάς κηρύσσει επισήμως την
Επανάσταση στα τέλη Μαΐου στις Καρυές, έχοντας στη
διάθεσή του 4.000 ενόπλους. Σύντομα η Επανάσταση
διαδόθηκε στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, στην
Ορμύλια, στη Σιθωνία (Νικήτη, Παρθενώνας) και στα
Μαντεμοχώρια. Στις αρχές του καλοκαιριού
επαναστάτησε και η Θάσος.

11. Παπάς και Χάψας
Οι επαναστάτες ήταν χωρισμένοι σε δύο
μεγάλες ομάδες υπό τον Παπά και τον τοπικό
οπλαρχηγό Χάψα και αρχικά σημείωσαν
κάποιες τοπικές επιτυχίες. Ο Παπάς με τους
Μαντεμοχωρίτες και τους μοναχούς του Αγίου
Όρους, νίκησε τις ασθενείς τουρκικές δυνάμεις
στην Ιερισσό την 1η Ιουνίου 1821, βάδισε ως
τον Σταυρό και τελικά κατέλαβε θέσεις στη
Ρεντίνα.

12. Έξω από τη Θεσσαλονίκη
Οι οπλοφόροι του Καπετάν Χάψα έκαμψαν την
αντίσταση των μικρών τουρκικών τοπικών
φρουρών πέρασαν την Επανωμή και έφτασαν
τρεις ώρες έξω από τη Θεσσαλονίκη, σχεδόν
κοντά στα τείχη της παλιάς πόλης.

13. Ήττα του στρατεύματος του Χάψα
Εναντίον του Χάψα εκστράτευσε ο Αχμέτ μπέης
από τα Γιαννιτσά με 500 ιππείς που νίκησαν
εύκολα τους Έλληνες που παρατάχθηκαν στην
πεδιάδα και εκτέθηκαν στο εχθρικό ιππικό. Ο
Χάψας πέθανε στην μάχη, ενώ οι επιζώντες
υποχώρησαν άτακτα.

14. Ήττα του Παπά
Ο Μπαϊράμ πάσας με μεγάλες δυνάμεις από την
Μ. Ασία βρέθηκε στην περιοχή, στον δρόμο του
για την Πελοπόννησο, και συνεπικουρούμενος
από λίγους ένοπλους Εβραίους από τη
Θεσσαλονίκη, επιτέθηκε στον Παπά στα στενά
της Ρεντίνας και τον νίκησε.

15. Υποχώρηση των Ελλήνων
Παντού οι Έλληνες υποχωρούν προς το Άγιο
Όρος και την Κασσάνδρα και οι ακολουθούντες
Τούρκοι ρημάζουν και καίνε όλα τα Ελληνικά
χωριά και κωμοπόλεις.

16. Τα τρόφιμα και τα πολεμοφόδια
ελαττώνονται
Στους επόμενους δύο μήνες η θέση των Ελλήνων
χειροτέρευε, καθώς τα τρόφιμα και τα πολεμοφόδια
ελαττώνονταν, ενώ οι Τούρκοι πλησίαζαν συνεχώς.

17. Διορισμός του Αβδούλ Αμπούδ
- πρώτη επίθεση
Η Πύλη διορίζει τότε τον ικανότατο Αβδούλ
Αμπούδ αρχιστράτηγο των Τούρκων στην
Μακεδονία, παρέχοντας του μια μεγάλη στρατιά
14.000 ανδρών. Αυτός επιτίθεται στις 15
Οκτωβρίου με 3000 άνδρες κατά της
Κασσάνδρας που την υπερασπίζονται μόνο 450
άνδρες. Η πρώτη αυτή επίθεση θα συντριβεί με
μεγάλες Τουρκικές απώλειες.

18. Προσφορά αμνηστίας
Ο Αβδούλ Αμπούδ θα προσφέρει γενική
αμνηστεία στους επαναστάτες υπό τον όρο της
άμεσης παράδοσης. Η προσφορά θα
απορριφθεί περήφανα από τους Έλληνες.

19. Η δεύτερη επίθεση
Η δεύτερη επίθεση στις 30 Οκτωβρίου θα
διασπάσει τις αραιές γραμμές των Ελλήνων
υπερασπιστών. Η Κασσάνδρα θα πέσει στα
χέρια των Τούρκων και θα επακολουθήσουν
σφαγές Χριστιανών και καταστροφές των
περιουσιών τους.

20. Πρόσφυγες
Ένα κύμα προσφύγων Μακεδόνων από την
κατεστραμμένη Χαλκιδική, κατέκλυσε την
Εύβοια, τις Σποράδες και την Πελοπόννησο.
Ουσιαστικά η επανάσταση στην Μακεδονία είχε
ηττηθεί.

21. Μοναχοί εναντίον του Παπά
Ο Παπάς στο Άγιο Όρος πλέον αντιμετώπιζε την
ανοιχτή αντίθεση των μοναχών που ζητούσαν
την αποχώρηση του, ώστε να μην καταστραφεί
η Αθωνική Πολιτεία από τους Τούρκους.

22. Η αποχώρηση από το Άγιο Όρος
Ο Παπάς ενημερωμένος από τον ηγούμενο
Κύριλλο της μονής Εσφιγμένου για τις αρνητικές
εξελίξεις, αποφάσισε να αποχωρήσει τελικά από
το Άγιο Όρος και ακολουθούμενος από λίγους
συντρόφους και πολεμιστές του, να μεταβεί στην
Πελοπόννησο για να συνεχίσει τον Αγώνα.

23. Ο θάνατος του Παπά
Οι συγκινήσεις και οι αποτυχίες όμως, ήταν
πολλές για τον Παπά. Πέθανε από καρδιακή
προσβολή ενώ βρισκόταν σε πλοίο για την
Ύδρα, στις 5 Δεκεμβρίου 1821. Κηδεύτηκε
μεγαλόπρεπα στην Ύδρα, στην εκκλησία της
Υπαπαντής.

24. Παράδοση της Αθωνικής
Πολιτείας
Η Αθωνική Πολιτεία παραδόθηκε στους
Τούρκους και καταστράφηκε οικονομικά λόγω
των χρηματικών ποσών που αναγκάστηκε να
καταβάλλει (2.500.000 γρόσια), τα περισσότερα
προνόμια της καταργήθηκαν, ενώ αναγκάστηκε
να εκτρέφει Τουρκική φρουρά κατοχής για πολλά
χρόνια.

25. Παράγοντες αποτυχίας
Αναμφίβολα η εξέγερση στη Μακεδονία δεν είχε
οργανωθεί επαρκώς και τα αποτελέσματά της
υπήρξαν τραγικά για τους Έλληνες των
περιοχών αυτών.
Σημαντικός παράγοντας αποτυχίας της
εξέγερσης, ήταν και η κοντινή θέση της
Χαλκιδικής με την Κωνσταντινούπολη όπως και
η παρουσία μεγάλων στρατιωτικών μονάδων
της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

26. Η σημασία της εξέγερσης
Η προσφορά της εξέγερσης της Χαλκιδικής
στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 υπήρξε
σημαντική (αν όχι καθοριστική). Οι Μακεδόνες
επαναστάτες και οι 1000 μοναχοί του Αγίου
Όρους που πήραν τα όπλα επί έξι περίπου
μήνες απασχόλησαν μεγάλο αριθμό τουρκικών
δυνάμεων. Έτσι δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος
για να εδραιωθεί η Επανάσταση στη Στερεά
Ελλάδα και στην Πελοπόννησο.

27. Πηγή
http://www.istorikathemata.com