10 Animalien harreman-funtzioa

1. ANIMALIEN HARREMAN-FUNTZIOA

2. 1 ESTIMULUAK HARTZEA
• Nerbio-sistema:
– Erantzun azkarra
– Lokomozioaz arduratu
• Sistema endrokrinoa:
– Hormonen bidezko erantzuna
– Astiroagoa
– Iraunkorragoa

3. 1.1. Errezeptoreak
• Estimulua hartzeaz arduratzen dira
SENTIMEN ORGANOAK
• Ukimen-organoak:
– Kontaktuz, presioz, beroz edo hotzez aktibatu
• Oreka-organoak:
– Azkartzeak, errotazioak edo norabide aldaketak nabaritu
– Estatozistoek egiten dute hori
– Ornedunetan belarrian

4. • Entzumen-organoak:
– Intsektuek antenetan
– Saguzarrek ultrasoinuak orientatzeko
– Ornodunetan oreka ere erregulatzen du
• Usaimen-organoak:
– Substantziak gas egoeran egon behar dira, edo partikula
edo tanta txiki moduan
– Artropodoek antenetatik eta moluskuek tentakuluetatik
usaintzen dura
» Ornodunetan ahoarekin
komunikatuak

5. • Ikusmen-organoak:
– Argiak estimulatzen ditu
– Sinpleenek argiaren intentsitatea bereizi bakarrik
– Animali denek ez dute espektro bera ikusten:
• Erleek ultramorea bakarrik ikus dezakete

6. • Nerbio-bulkada: neuronetan zehar bidaiatzen duen seinale
elektrokimikoa
2.1. Neuronen zeharreko transmisioa
• Despolarizazio izeneko prozesu baten bidez gertatzen da
2 NERBIO KOORDINAZIORAKO
SISTEMA

7. Mintza polarizatuta dago: kanpoan
karga + eta barruan -. Geldialdiko
gaitasuna deitzen zaio.
a) Estimuluak Na+
ioiak barrura
sartzea eragiten du. Polarizazioa
aldatu: barruan + eta kanpoan -.
Ekintza gaitasuna.
b) Despolarizazioak alboko guneei
eragiten die, hauek ere
depolarizatuz.
c) Domino efektuaz despolarizazioa
transmitituz doa: nerbio-bulkada
d) Mintz osoa zeharkatzean,
errepolarizazioa gertatzen da
NERBIO BULKADA: mintz plasmatikoaren despolarizazioa

8. Sodio-potasiozko bombak mantentzen du
polarizazioa (kanpoan + eta barruan -)

9. Hedatze-abiadura
• Mielina-zorroa izateak seinalearen transmisioa azkartzen du
• Ranvierren nodulu batetik bestera gertatzen da

10. 2.2. Sinapsia
Hiru eremutan gertatu daiteke:
• Neurona - neurona
• Neurona - muskulu edo guruin zelula
• Sentimen zelula – neurona
Neurona presinaptikoa: bulkada daraman neurona
Neurona postsinaptikoa: bulkada jasotzen duena
Nerbio-bulkada
Neurona presinaptikoa Neurona postsinaptikoa

11. SINAPSI ELEKTRIKOA
• Neuronak bata bestetik oso hurbil daudenez ioiak batetik
bestera pasatzen dira proteina baten laguntzaz.
• Oso azkarra da.

12. SINAPSI KIMIKOA
• Neuronen arteko aldea handiagoa: arrail sinaptikoa
• Axoien muturrean: bukaera-botoia
• Horien barruan neurotransmisorez (azetilkolina, adrenalina…)
beteriko besikula sinaptikoak daude
• Nerbio bulkada iristean,
neurotransmisoreak askatu
egiten dira
• Errezeptoreetara joaten dira
• Despolarizazioa gertatzen da
zelula postsinaptikoan

14. ERREZEPTOREAK
• Errezeptore espezifikoak daude
neurotransmisore bakoitzarentzat
• Errezeptorea aktibatu orduko, neurotransmisorea
askatu egiten da
NEUROTRANSMISOREAK
• Errezeptoretik askatu ondoren:
– Batzuk entzimek suntsaitzen dituzte
– Beste batzuk berriro besikuletan sartzen dira
• Errezeptore bat izan daiteke. Azetilkolina adibidez:
– Suspertzailea: garuneko neuronetan
– Inhibitzailea: sistema kardiobaskularrean
Adrenalina:

15. PLAKA ERAGILEAK
• Neurona eta muskulu zuntzen arteko sinapsi guneak dira
• Sinapsi kimikoaren antzekoa

16. • NERBIO-SISTEMA ZENTRALA (NSZ):
– Entzefaloa eta bizkarrezur-muina
• NERBIO-SISTEMA PERIFERIKOA (NSP):
– Nerbio eta gongoil periferikoak
4 ORNODUNEN NERBIO-SISTEMA

17. NERBIO-KOORDINAZIOA

18. 4.1. Nerbio sistema zentrala
• Hezur sendoek eta meningeek babesten ditu:
• Substantzia grisa: neuronen gorputzak
metatzen diren tokiak
• Substantzia zuria: nerbio kordak
metatzen diren tokia. Mielina zorroak zuriak
direlako.

19. ENTZEFALOAREN ATALAK
Hormonak
isurtzeko
guruinak
•Gizakietan dago garatuen
•Bi hemisferio
•Zisurak ditu
Zenbat eta
eboluzionatuago,
garrantzia
txikiagoa
•Jarrera
•Oreka
•Ikasitako mug.

20. Garuneko lobuluak:
Zer kontrolatzen da non?

21. BIZKARREZUR MUINA
• Funtzioa:
– Nerbio bulkadak garraiatu:
sentimen nerbioen
bidez entzefalora
eta entzefalotik
nerbio eragileetara
– Jarduera erreflexuak
• Burmuinaren ezkerraldeak
gorputzaren eskuineko zatia
kontrolatzen du, eta
alderantziz.

22. 4.2. Nerbio-sistema periferikoa
• Nerbio-sistema zentraletik sartu eta irteten diren nerbioak
• Organismo osora iristen da
• Nebio motak:
– Nornazkoaren arabera:
• Sentimen-nerbioak
• Nerbio-eragileak
• Nerbio mistoak
– Abiatzeko lekuaren arabera:
• Buruezurreko nerbioak
• Bizkarrezurreko nerbioak

23. NERBIOAREN EGITURA

24. • Nerbio-sistema somatikoa
– Modu kontzientean kontrolatu
– Eskeletoko muskuluekin lotua
• Nerbio-sistema autonomoa
– Oharkabean egiten diren ekintzak:
• Arnas mugimenduak
• Bihotz-taupadak
• Digestioan diharduten guruinen kontrola
– Honen barruan daude:
• Sistema sinpatikoa: organismoa ekintzarako prestatu
• Sistema parasinpatikoa: organismoa erlaxatu

25. EGINTZA ERREFLEXUAK
• Garunak ez du parte hartzen
• Ziztada edo erredura baten aurrean