Los Elementos de la narración DiapositivasCésar Calizaya
La narratología es el estudio de los elementos fundamentales de la narración. Aunque tiene una larga tradición anterior, los mayores avances en el campo de la narratología se deben al estructuralismo, que subdividió y clasificó los rasgos principales de toda narración.
2. NOLA EGITEN DUGU?
• Harreman-funtzioari esker, kanpoko
ingurunean gertatzen diren aldaketei
erantzuten diegu.
• Zentzumen-organoek informazioa
hautematen dute.
• Garunak informazioa jaso, interpretatu
eta nola jokatu erabakitzen du.
• Giharrek garuneko aginduak jaso dituzte
eta gorputza mugiarazi dute.
3.
4. • Garuna nerbio-sistemaren atal bat da,
atal nagusia.
• Giharrek gihar-sistema osatzen dute
eta hezurrek hezur-sistema. Bi
sistema hauek lokomozio-aparatua
osatzen dute.
• Zentzumen - organoek informazioa
hartzen dute.
5. ZENTZUMEN - ORGANOAK
• Zelula berezi batzuen bidez hautematen
dute informazioa.
• Zelula horiek zelula errezeptoreak
deitzen dira.
• Zelula errezeptoreek informazioa
bidaltzen dute garunera nerbioen bidez.
• Mota batzuk daude gure gorputzean:
- ikusmen – nerbioak
7. LOKOMOZIO - APARATUA
• Giharrez eta hezurrez osatuta
dago.
• Hezurren muturrak kartilagoz
estalita daude; elastikoagoak dira.
• Hezurrak artikulazioetan bidez
lotzen dira: lotailuen bidez.
• Giharrak hezurretara lotuta daude,
tendoien bidez.
8.
9. NERBIO – SISTEMA
• Nerbio-sistemak harreman-funtzioa
zuzentzen du.
• Ehun mota bakar batez osatuta dago:
nerbio-ehunez.
• Nerbio-ehuna gorputz osoan zehar banatuta
dago.
• Nerbio-ehuna zelulez osatuta dago:
neuronak.
• Neuronek mezuak jaso eta bidaltzen
dituzte.
• Nerbio – sistemak bi zati ditu: nerbio-
sistema zentrala eta nerbio-sistema
periferikoa.
10. NEURONAK
• Oso forma bihurriak dituzte eta luzakin
asko dituzte alde guztietan.
• Hiru zati dituzte: gorputza, dentritak
eta axoia
11. – Gorputza: nukleoa eta organuluak daude.
- Dendritak: Luzakin lodi adarkatuak dira.
Dendriten bidez, neuronek informazioa
jasotzen dute
- Axoia luzakin bakarra da. Informazioa
bidaltzen die beste neuronei eta aginduak
bidaltzen dizkie gorputzeko organoei.
12. NERBIO-SISTEMA
ZENTRALA
• Bi zati ditu:
– Entzefaloa
– Bizkarrezur – muina
13. ENTZEFALOA
• Gure gorputzeko kontrolgune
nagusia da. Pentsamenduaren
eta oroimenaren organoa da.
Buruan dago. Hiru zati daude:
• Garuna: borondatezko
ekintza guztiak
kontrolatzen ditu eta
oroitzapenak gordetzen
ditu.
• Zerebeloa: Mugimenduak
eta oreka koordinatzen ditu.
• Bizkarrezur – erraboila:
organo asko erregulatzen
ditu.
14. NERBIO-SISTEMA
PERIFERIKOA
• Nerbioz osatuta dago.
• Gorputz osoan zehar banatuta
daude nerbioak.
• Bi motatakoak daude:
– Sentimen-nerbioak.
Zentzumen-organoetatik
nerbio-sistema zentralera
eramaten dute informazioa.
– Nerbio-motorrak: Nerbio-
sistema zentraletik
giharretara eta beste organo
batzuetara eramaten dituzte
aginduak.
15. BARNE-KOORDINAZIO
• Barruan guztia daukagu: barne-
ingurunean
• Gorputzak ondo funtzionatzeko, oso
inportantea da elkarren artean ondo
koordinatzea.
• Hori da barne-koordinazioa eta nerbio-
sistemak egiten du.
• Barne-koordinazioa egiteko, nerbio-
sistemak atal hauetan eragiten du: ez-
borondatezko giharretan eta sistema
endokrinoan.
16. EZ-BORONDATEZKO GIHARRAK
• Ez-borondatezko giharrek gu konturatu
gabe funtzionatzen dute.
• Organo hauek ez-borondatezko giharrak
dituzte: bihotza eta digestio-aparatua.
– Bihotzeko giharrak uzkurtzen eta
erlaxatzen dira.
– Digestio-aparatuko giharren mugimenduei
esker elikagaik ahotik heste-lodira arte
joaten dira.
• Nerbio-sistemak kontrolatze dute gihar
horien funtzionamendua nerbioen bidez.
17. SISTEMA ENDOKRINOA
• Organo multzo batez osatuta dago:
guruin endokrinoz.
• Guruin horiek substantzia batzuk
sortzen dituzte: hormonak.
• Mezulariak dira.
• Sistema endokrinoak funtzio batzuk
kontrolatzen ditu; adibidez,
ugalketa eta hazkundea.
18. GURUIN ENDOKRINOAK
• Hauek dira:
– Hipofisia: garunean dago eta
hazkundearen hormona sortzen du.
– Tiroidea: Tiroxina sortzen du.
Hormona honi esker, behar bezala
erabiltzen ditugu mantenugaiak.
– Pankrea: Intsulina sortzen du.
Azukrea erregulatzen du.
– Emakumeen obulutegiak eta gizonen
barrabilak: sexu-hormonak sortzen
dituzte,