1. ΡΟΤ΢΢Α ΜΑΡΙΑ

2. 1 ΟΙ ΠΟΛΙΣΙΚΟΙ ΔΙΔΑ΢ΚΟΤΝ 2 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΗ
ΣΗΝ ΑΡΕΣΗ ΢ΣΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΟΤ΢ ΔΙΔΑ΢ΚΕΙ ΣΗΝ ΑΡΕΣΗ2

4.  Ο Πξωηαγόξαο μεθηλά κε ηε ζέζε όηη ε αλδξόο αξεηή είλαη ην κνλαδηθό ζεκέιην γηα ηε
ζπγθξόηεζε θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ νηθνδνκήκαηνο ηεο πνιηηείαο
 Αθεηεξία ήηαλ ε πξόηαζε όηη, αθνύ ππάξρεη πόιε ωο νξγαλωκέλε θνηλόηεηα, δελ κπνξεί παξά
λα ππάξρεη έλα ζπλεθηηθό ζηνηρείν, ζεκειηώδεο γηα ηελ ίδηα ηελ ύπαξμε θαη ηε δηαηήξεζή ηεο.
Απηό ην έλα δελ κπνξεί λα είλαη θάπνηα εηδηθή ηέρλε, αιιά θάηη πνπ θαηέρνπλ όινη, πνπ έρεη - αλ
ζπκεζνύκε ηελ απάληεζε ηνπ Δία ζηνλ Εξκή - κείλεη έμω από ηνλ θαηακεξηζκό εξγαζίαο.
 Απηό είλαη ε ἀνδρὸς ἀρεηή, η πολιηικὴ ἀρεηή, πνπ ηε ζπλαπνηεινύλ ε δηθαηνζύλε, ε ζωθξνζύλε
θαη ε νζηόηεηα.
 Αθνύ ππάξρεη ινηπόλ απηό ην έλα, ηόηε πξέπεη όινη λα κεηέρνπλ ζ’ απηό θαη όπνηνο δε κεηέρεη,
νύηε δηδαζθόκελνο νύηε θνιαδόκελνο, λα ηηκωξείηαη κε εμνξία από ηελ πόιε ή κε ζάλαην. Η
νξγαλωκέλε δωή δε ζα ήηαλ εθηθηή ρωξίο ην αίζζεκα ζεβαζκνύ θαη δηθαίνπ.
 ΢ε θάπνηα θάζε ηεο εμέιημεο, όηαλ νη άλζξωπνη θαηάιαβαλ ηε ζεκαζία ηεο δωήο ζε νξγαλωκέλε
θνηλόηεηα, όηαλ ἐζήηοσν ἁθροίζεζθαι, δέρηεθαλ ηελ αἰδῶ θαη ηε δίθε ωο πξνϋπνζέζεηο ηεο
«ζπλάζξνηζεο» απηήο. Ούηε ε αἰδώο θαη ε δίθε - ζεκέιηα ηεο πνιηηηθήο - νύηε ε ίδηα ε πνιηηηθή
«δόζεθαλ», ή ππήξραλ, εμ αξρήο ζηνλ άλζξωπν. Αλαπηύρζεθαλ ζε κηα θάζε ηεο εμέιημεο. Η
νξγαλωκέλε θνηλωληθή δωή επηβάιιεη θαλόλεο, λόκνπο. Οη λόκνη απηνί δελ είλαη θπζηθνί γεληθά,
αιιά «θπζηθνί γηα ηελ θνηλωληθή δωή», επεηδή είλαη αλαγθαίνη. Γη’ απηό θαη είλαη ζθιεξέο νη
πνηλέο ζηνπο παξαβάηεο ηνπο, ζε όζνπο δειαδή δε ξπζκίδνπλ ηε δωή θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο
ζύκθωλα κε ηελ πνιηηηθή αξεηή - κε ηε δηθαηνζύλε, ηε ζωθξνζύλε, ηελ νζηόηεηα.
 Η απνδεηθηηθή δηαδηθαζία ηνπ Πξωηαγόξα έρεη βέβαηα δενληνινγηθό ραξαθηήξα (ἀναγκαῖον
μεηέτειν, δεῖ μεηέτειν) , παξνπζηάδεηαη ωο «ινγηθά αδύλαηε» θαη επηθξίλεηαη γηαηί «ὤδινεν ὄρος
καὶ ἔηεκε μῦν». Σν ζεκαληηθό ζην δηάινγν ηνπ Πξωηαγόξα δελ είλαη νη θαλόλεο ηεο ηππηθήο
ινγηθήο αιιά ε πνιηηηθή θαη θνηλωληθή θηινζνθία ηνπ ζνθηζηή.

5.  Ο Πξωηαγόξαο παξνπζηάδεη ην εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα
ηεο Αζήλαο γηα λα αλαζθεπάζεη ηε δεύηεξε αληίξξεζε
ηνπ ΢ωθξάηε, όηη νη αγαζνί πνιίηεο δε δηδάζθνπλ ηελ
πνιηηηθή αξεηή ζηα παηδηά ηνπο.
 α) όινη λνπζεηνύλ θαη δηδάζθνπλ νη ίδηνη ή κέζω άιιωλ,
 β) θύξηα επηδίωμή ηνπο είλαη ε εζηθή - πνιηηηθή αγωγή,
 γ) ε ίδηα ε πόιε παηδαγωγεί.
 Άξα, αθνύ όινη ζπλεξγάδνληαη ζηε κόξθωζε ηωλ λέωλ
θ.η.ι., δελ κπνξεί παξά λα δερηνύκε όηη ε αξεηή είλαη
δηδαθηή.

6.  ε κεζνδνινγία :ε απόδεημε ηεο ζέζεο ηνπ Πξωηαγόξα γίλεηαη κε
 α) κηα ξεηνξηθή εξώηεζε ζηελ ε νπνία εκθαληηθά ε απάληεζε είλαη «λαη, ππάξρεη αξεηή ζηελ
νπνία πξέπεη όινη λα ζπκκεηέρνπλ»
 β) από κηα ζεηξά ππνζεηηθώλ πξνηάζεωλ

 ε επηρεηξεκαηνινγία ηνπ είλαη ινγηθά αδύλαηε
 γηα λα αληηκεηωπίζεη ηελ παξαηήξεζε ηνπ ΢ωθξάηε όηη νη άμηνη άλδξεο δελ δηδάζθνπλ ηελ
πνιηηηθή αξεηή ζηα παηδηά ηνπο, δεν πποβάλλει κάποιο αξιόπιζηο αποδεικηικό ζηοιχείο,
εκθπάζει μόνον ηην αποπία ηου πωο είλαη δπλαηόλ νη άμηνη άληξεο λα δηδάζθνπλ ζηα παηδηά ηνπο
κηθξόηεξεο ζεκαζίαο πξάγκαηα θαη όρη ηελ πνιηηηθή αξεηή ε παξακέιεζε ηεο νπνίαο επηζύξεη
αθόκα θαη ηελ πνηλή ηνπ ζαλάηνπ. [325c ν λόκνο ηηκωξεί κε ζάλαην ηα παηδηά πνπ είλαη
αλεπίδεθηα ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αξεηήο)
 δελ δειώλεη ηη πξαγκαηηθά ζπκβαίλεη ή δελ ζπκβαίλεη αιιά ηη δελ πξέπεη λα ζπκβαίλεη θαη ηη
ζπκβαίλεη , απηό ζπλεπώο πνπ δειώλεη είλαη πξάγκα επθηαίν βέβαηα αιιά δελ είλαη ινγηθά θαη
νπζηαζηηθά ην επαθόινπζν κηαο πξαγκαηηθόηεηαο.
 ηε δηδαζθαιία ηεο πνιηηηθήο αξεηήο ηε ζεωξεί γεγνλόο ην νπνίν ζπλεπάγεηαη από ηηο
επηθξεκάκελεο απζηεξέο πνηλέο πνπ έρεη ζεζπίζεη ε πνιηηεία ζε όζνπο παξακεινύλ ηελ αξεηή. Σν
γεγνλόο απηό δελ γλωξίδνπκε αλ ζπκβαίλεη απόιπηα ή ζε θάπνην βαζκό έηζη.
 ζηε θξάζε «και με μια λέξη λέω ότι αυτό είναι ένα» επηρεηξεί ν Πξωηαγόξαο κηαλ αηειή
απόπεηξα γηα νξηζκό ηεο έλλνηαο ηεο αξεηήο ∙ Ωζηόζν ε αξεηή παξά ηελ πνιπωλπκηθή ηεο
ππόζηαζε (δηθαηνζύλε, ζωθξνζύλε, νζηόηεηα) είλαη εληαία θαη ωο πξνο απηό δηαθνξνπνηείηαη
από ηελ πνιιαπιόηεηα

7.  αμηνιόγεζε : Ο Δ. Γνπδήο ζεωξεί όηη ην
ζπκπέξαζκα ηνπ Πξωηαγόξα (αθνύ όινη δίλνπλ
αγωγή, ηε ζεωξνύλ πξνθαλώο δηδαθηή) κνηάδεη κε
ην γλωζηό ηνπ Σηκνθιένπο ζηνλ Λνπθηαλό εἰ εἰζὶ
βωκνί, εἰζὶ θαὶ ζενί. Σν βαζηθό όκωο δήηεκα πνπ
πξέπεη, θαηά ηε γλώκε καο, λα καο απαζρνιεί, δελ
είλαη ε ηππηθόηεηα ηνπ ζπιινγηζκνύ, αιιά όηη ην
θείκελν απηό απνηειεί ηελ πξώηε απόπεηξα
ζεωξεηηθήο ζεκειίωζεο ηεο αγωγήο θαη απνηίκεζήο
ηεο ωο θνηλωληθήο ιεηηνπξγίαο.