1. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 907
30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`icLRiWª±sV
@L`icLRiWª±sV: ÛËÁÇØLi¼d½©±s (Eastern Roman Empire / The Byzantine /
Constantinople) @LiÛÉÁ[ L][ªsV©±s ryúª«sWÇÁùLi. −dsLRiV úgRiLi´R¶ úxmsÇÁÌÁV (ZNPQQûxqsòª«soÌÁV).
«
xmsL<i¸R¶V©±sÌÁV @gjiõ xmspÇØLRiVÌÁV. A NSÌÁLiÍÜ[ C lLiLi®²¶[ |msµô¶ ryúª«sWÇØùÌÁV DLi®²¶[−s.
j R
C xqsWLRi£¤¦¦¦ ª«sVµ³¶ù ª«sVNSä NSÌÁLiÍÜ[, úxmsróy©«sLi (z¤¦¦¦úÇÁ»`½) NRPLiÛÉÁ[s6c7 xqsLiª«s»R½=LSÌÁNRPV
R
ª«sVVLiµR¶V (úNUP.aRP. 615c616)ÌÁÍÜ[ @ª«s»R½LjiLixmsÛÇÁ[¸¶VÊÁ²T¶Liµj¶. BLiµR¶VÍÜ[ 60 A¸R¶V»R½VÌÁV
R
D©yõLiVV. BÍØLiÉÓÁ ©yÌÁVgRiV xqsWLS£¤¦¦¦ÌÁ ª«sLRiVxqsÍÜ[ Bµj¶ lLiLi²R¶ª«sµj¶. (29c32) C
©yÌÁVgRiV xqsWLS£¤¦¦¦ÌÁV, @ÖdÁ£mscÍت±sVc−dsVª±sV @ORPQLSÌÁ»][ úFyLRiLi˳Áª«sVª«so»R½V©yõLiVV.
n Ï
ZNPQQûxqsòª«s LSÇÁÙÛÍÁ©«s L][ªsV©±sÌÁV, xmsL<i¸R¶V©±sÌÁNRPV ÛÇÁ[LRiWxqsÌÁLi ª«sVLji¸R¶VV B»R½LRi ˳ØgSÌÁV
« j
N][ÍÜ[ö»yLRiV. xmsL<i¸R¶V©±sÌÁLiÛÉÁ[ BxtsQxms®²¶[ ª«sVNSä ª«sVVúztsQNPR VÌÁV µk¶¬sNTP xqsLi»][xtsQxms²T¶
j í
®µ¶ª«súxmsª«sNRP('xqs'@xqs)©«sV ª«sVLji¸R¶VV @»R½¬s »][ÉÓÁ ª«sVVzqsLiÌÁ©«sV FsgRi»y×Á¿Á[ryòLRiV. @xmsöV²R¶V
ò ý
C xqsWLRi£¤¦¦¦ @ª«s»R½LjiLixmsÛÇÁ[¸¶VÊÁ²R¶V»R½VLiµj¶. @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) ªygôS©«sLi úxmsNSLRiLi 7
R
xqsLiª«s»y=LSÌÁÍÜ[®©s[ L][ªsV©±sÌÁV ¼½Ljigji ÛÇÁ[LRiWxqsÌÁLi©«sV ¼d½xqsVNRPVLiÉØLRiV. L][ªsV©±s ¿RÁúNRPª«sLjiò
« «
|¤¦¦¦LSNRPÍÞ (Heraclius) xmsL<ji¸R¶V©±sÌÁ©«sV J²T¶LiÀÁ ªyLji¬s Gzqs¸R¶W®ªsV©«sL`i ©«sVLi²T¶
FyLRiúµ][ÌÁV»y²R¶V. ÀÁª«sLRiNRPV úNUP. aRPNRPLi 626ÍÜ[ xmsL<ji¸R¶V©±s ryúª«sWÇÁùLi xmspLjigS ò
¬sLRiWøÖÁLi¿RÁÊÁ²R¶V»R½VLiµj¶. L][ªsV©±sÌÁ C −sÇÁ¸R¶VLi ÅÁVL`iA©±sÍÜ[ ¿ÁxmsöÊÁ²T¶©«s µy¬sõ
«
xqs»R½ùxmsLRiVxxqsVòLiµj¶.
@©«sLi»R½ NRPLRiVßت«sV¸R¶VV²R¶V @FyLRi NRPLRiVßØúxmsµy»R½ CBA
@LiVV©«s @ÍýØ£¤¦¦¦ }msLRiV»][
1. * @ÖÁ£mnscÍت±sVc−dsVª±sV.
2. L][ª«sV©±sÌÁV xmsLSÑÁ»R½VÌÁ¸R¶WùLRiV;
3. »R½ª«sV F~LRiVgRiV ˳ÏÁW˳ØgRiLiÍÜ[®©s[!
¦¥¤£¢¡
ª«sVLji¸R¶VV ªyLRiV »R½ª«sV C xmsLSÇÁ¸R¶VLi
»R½LRiVªy»R½, ¼½Ljigji −sÛÇÁ[»R½ÌÁV NSgRiÌÁLRiV1 c ©¨§
2
4. (LSËÜ[¹¸¶[V) N]¬sõ xqsLiª«s»R½=LSÌÁÍÜ[®©s[.
®ªsVVµR¶ÈÁ©«sLiVV©y, »R½LRiVªy»R½©«sLiVV©y ±° ®¬«ª
¬sLñRi¸R¶Wµ³j¶NSLRiLi ZNP[ª«sÌÁLi @ÍýØ£¤¦¦¦®µ¶[ ¸¶ ´³²
ª«sVLji¸R¶VV AL][ÇÁÙ −saS*xqsVÌÁV
xqsLi»][xtsQxms²R¶»yLRiV; º¹
1. F~LRiVgRiV ®©s[ÌÁ @LiÛÉÁ[ uyª±sV ª«sVLji¸R¶VV xmsÌÁ{qsò©s.
n ±
2. ÕÁ'µ`¶B©±s: @LiÛÉÁ[, 3 ©«sVLi²T¶ 10 @¬s @LóiLi. R

2. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 908
5. @ÍýØ£¤¦¦¦ úxmsryµj¶LiÀÁ©«s
1 ÁÀ¿ ¾ ½¼ »
xqs¥¦¦¦¸R¶W¬sNTP. A¸R¶V©«s »R½©«sNRPV BxtísQ®ªsV©«s
ªyLjiNTP xqs¥¦¦¦¸R¶VLi ¿Á[ryò²R¶V. ª«sVLji¸R¶VV ÅÄ ÃÂ
A¸R¶V®©s[ xqsLRi*aRPNTPòª«sVLi»R½V²R¶V, @FyLRi
NRPLRiVßØúxmsµy»R½.
6. ª«sVLji¸R¶VV (Bµj¶) @ÍýØ£¤¦¦¦ ¿Á[zqs©«s HGFEDCBA
ªygôS©«sLi @ÍýØ£¤¦¦¦ »R½©«s ªygôS©y¬sõ
˳ÏÁLigRixmsLRi¿RÁ²R¶V, NS¬ds ªyxqsòªy¬sNTP MLKJI
¿yÍت«sVLiµj¶NTP Bµj¶ ¾»½ÖÁ¸R¶VµR¶V.2
7. ªyLjiNTP Bx¤¦¦¦ÍÜ[NRP ÒÁ−s»R½xmso RQPON
ËØx¤¦¦¦ùLRiWxmsLi ª«sWú»R½®ªs[V ¾»½ÌÁVxqsV
ª«sVLji¸R¶VV ªyLRiV xmsLRiÍÜ[NS¬sõ gRiVLjiLiÀÁ X WV UTS
Gª«sVLRiVFyÈÁVÍÜ[ xms²T¶D©yõLRiV.
8. G−dsV? ªyLRiV »R½ª«sVÍÜ[»yª«sVV _^ ][ZY
(Fs©«sõ²R¶W) AÍÜ[ÀÁLi¿RÁÛÍÁ[µy? ANSaSÌÁ©«sW,
˳ÏÁW−sV¬ds ª«sVLji¸R¶VV ªyÉÓÁª«sVµ³R¶ù D©«sõµR¶Li»y, dc ba`
@ÍýØ£¤¦¦¦ xqs»R½ùLi»][ INRP ¬sLñki»R½gRi²R¶Vª«so
N]LRiNRPV ª«sWú»R½®ªs[V xqsXztísQLi¿y²R¶¬s? @LiVV©y j ihgfe
¬saRPè¸R¶VLigS úxmsÇÁÌÁÍÜ[ ¿yÍØ ª«sVLiµj¶ »R½ª«sV
úxms˳ÏÁVª«so©«sV µR¶Lji+Li¿RÁª«sÌÁzqsª«so©«sõ ªyxqsòªy¬sõ on ml k
¼½LRixqsäLjixqsVò©yõLRiV. qp
9. G−dsV? −dsLRiV ˳ÏÁW−sV|ms úxms¸R¶WßáLi
¿Á[¸R¶VÛÍÁ[µy? −dsLji xmspLji*NRPVÌÁ gRi¼½ vutsr
Gª«sVLiVVLiµ][ ¿RÁW²R¶ÉجsNTP? ªyLRiV,
−dsLjiNRPLiÛÉÁ[ FsNRPV䪫s ÊÁÌÁª«sLi»R½VÌÁVgS {zy xw
DLi®²¶[ªyLRiV ª«sVLji¸R¶VV ªyLRiV ˳ÏÁW−sV¬s ËØgS
µR¶V®©s[õ ªyLRiV, }qsµR¶ùLi ¿Á[}qs ªyLRiV ~ }|
1. Bµj¶ µyµyxmso Fs¬s−sVµj¶ xqsLiª«s»R½=LSÌÁ »R½LRiVªy»R½ 2 z¤¦¦¦úÒÁÍÜ[ (622 úNUPxqsVò aRPNRPLiÍÜ[)
NSËÜ[¹¸¶[V ÊÁúµ`¶ ¸R¶VVµô¶Li gRiVLjiLiÀÁ ¿ÁxmsöV»][Liµj¶.
ðR
2. Bµj¶ L][ª«sV©±sÌÁV ¼½Ljigji −sÛÇÁ[»½ÍÝ»yLRi©«sõ ªygôS©«sLi. @µj¶ xmspLji@LiVVLiµj¶.
R ò

3. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 909
ª«sVLji¸R¶VV µy¬s|ms, −dsLji NRPÈíÁ²yÌÁ NRPLiÛÉÁ[
FsNRPV䪫s NRPÈíÁ²yÌÁV NRPÉíØLRiV1 ª«sVLji¸R¶VV ªyLji
ª«sµô¶NRPV ªyLji xqsLi®µ¶[aPR x¤¦¦¦LRiVÌÁV, xqsöxtsQ®ªsV©«s
R í
xqsW¿RÁ©«sÌÁV ¼d½xqsVN]¬s ª«s¿yèLRiV. @ÍýØ£¤¦¦¦
ªyLjiZNPÍØLiÉÓÁ @©yù¸R¶VLi ¿Á[¸¶VÛÍÁ[µ¶V, NS¬s
R R
ªylLi[ »R½ª«sVNRPV »yª«sVV @©yù¸R¶VLi
¿Á[xqsVNRPV©yõLRiV.
10. ÀÁª«sLRiNRPV ¿Á²R¶V NSLSùÌÁV ¿Á[zqs©«s
ªyLji ª«sVVgjiLixmso ¿Á²R¶VgS®©s[ ÇÁLjigjiLiµj¶.
FsLiµR¶VNRPLiÛÉÁ[, ªyLRiV @ÍýØ£¤¦¦¦ xqsW¿RÁ©«sÌÁ©«sV
@ÊÁµôðyÌÁ¬s ¬sLSNRPLjiLi¿Á[ªyLRiV ªyÉÓÁ¬s
gRiVLjiLiÀÁ FsgRi»y×Á ¿Á[}qsªyLRiV.
11. @ÍýØ£¤¦ ¦¹¸¶[V xqsXztsQ¬s úFyLRiLiÕ³Áryò²¶V,
í R £¢¡
»R½LRiVªy»R½ µy¬s¬s ¼½Ljigji D¬sNTPÍÜ[NPT ©¨§¦¥ ¤
(xmspLRi*zqs¼½ÍÜ[NPT ) ¾»½ryò²¶V, A »R½LRiVªy»R½
ó R
−dsVLRiLi»y A¸R¶V©«s ®ªsxmso©«sZNP[ ª«sVLRiÖÁLixmsÊÁ²R¶»yLRiV. ¬«ª
12. ª«sVLji¸R¶VV A xmnsV²T¶¸R¶V
(xmso©«sLRiV»óy©«sLi) Axqs©«sõQQ®ªsV©«s L][ÇÁÙ, ±° ®
@xmsLSµ³R¶VÌÁLiµR¶LRiW ¬sLSaRP#¿ÁLiµR¶V»yLRiV. ³²
13. ª«sVLji¸R¶VV ªyLRiV @ÍýØ£¤¦¦¦NRPV
˳ØgRiry*ª«sVVÌÁVgS NRPÖÁöLiÀÁ©«s ªylLiª«s*LRiW ¹¸¶ ´
ªyLji zqsFnyLRixqsV ¿Á[¸R¶VÇØÌÁLRiV ª«sVLji¸R¶VV
¼»º
ªyLRiV NRPÖÁöLi¿RÁVNRPV©«sõ »R½ª«sV
˳ØgRiry*ª«sVVÌÁ©«sV ¼½LRixqsäLjiryòLRiV. ¾½
14. ª«sVLji¸R¶VV A xmnsV²T¶¸R¶V
(xmso©«sLRiV»óy©«sLi) Axqs©«sõQQ®ªsV©«s L][ÇÁÙ c A ÂÁÀ ¿
L][ÇÁÙ ªyLRiV (úxmsÇÁÌÁV) c ®ªs[lLi[*LRiV ª«sLæSÌÁÍÜ[
−s˳ÏÁÑÁLixmsÊÁ²R¶»yLRiV. ÄÃ
1. ª«sLiNRPLRi @ORPQLSÌÁÍÜ[ D©«sõªyNRPùLi ©¯[ÊÁVÍÞ ÅÁVL`iA©±sÍÜ[ C −sµ³¶LigS ªyùÆØù¬sLi¿RÁÊÁ²T¶Liµj¶:
R
""ªyLRiV µy¬s¬s −dsLjiNRPLiÛÉÁ[ FsNRPV䪫s xqsLiÅÁùÍÜ[ ª«szqsLixmsÛÇÁ[aSLRiV.''

4. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 910
15. @xmsöV²R¶V Fsª«slLi¾»½[, −saRP*zqsLiÀÁ,
xqs»yäLSùÌÁV ¿Á[zqs DLiÉØL][, ªyLRiV ÆÅ
Dµyù©«sª«s©«sLiÍÜ[ A©«sLiµR¶LigS
DLi¿RÁÊÁ²R¶»yLRiV.
16. ª«sVLji¸R¶VV Fsª«slLi¾»½[ ED CBA
xqs»R½ù¼½LRiryäLRiVÛÍÁ ª«sW xqsW¿RÁ©«sÌÁ©«sV
ª«sVLji¸R¶VV xmsLRiÍÜ[NRP xqsª«sW®ªs[aS¬sõ I H GF
¼½LRixqsäLjiLi¿yL][, @ÍØLiÉÓÁ ªyLRiV
bPORPQN]LRiNRPV ¥¦¦¦ÇÁLRiV ¿Á[¸R¶VÊÁ²R¶»yLRiV.1 LKJ
17. NSª«so©«s, −dsVLRiV ry¸R¶VLiú»R½ª«sVV PONM
®ªs[ÎÏÁ ª«sVLji¸R¶VV DµR¶¸R¶VLi xmspÈÁ @ÍýØ£¤¦¦¦
xms−sú»R½»R½©«sV N]¬s¸R¶W²R¶Li²T¶. SRQ
18. ª«sVLji¸R¶VV ANSaSÌÁÍÜ[[©«sW WVUT
ª«sVLji¸R¶VV ˳ÏÁW−sVÍÜ[[©«sW xqsLRi*r¡òú»yÌÁV
A¸R¶V©«s(@ÍýØ£¤¦¦¦)ZNP[ ª«sVLji¸R¶VV xqsLiµ³yù [ZY X
NSÌÁLiÍÜ[©«sW ª«sVLji¸R¶VV ª«sVµ³yùx¤¦¦¦õ
NSÌÁLiÍÜ[©«sW (r¡òú»yÌÁV A¸R¶V©«sZNP[)!2
19. A¸R¶V©«s xqsÒÁ−s¬s ¬sLêki−s©«sVLi²T¶
¼d½ryò²R¶V ª«sVLji¸R¶VV ¬sLêki−s¬s xqsÒÁ−s©«sVLi²T¶ a`_^]
¼d½ryò²R¶V ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s ˳ÏÁW−sV gfedcb
ª«sVX¼½Â¿ÁLiµj¶©«s »R½LRiVªy»R½ µy¬sNTP úFyßáLi
F¡ryò²R¶V. B®µ¶[−sµ³R¶LigS −dsVLRiVNRPW²y l kj ih
(g][LkiÌÁ ©«sVLi²T¶) ®ªsÖÁNTP¼d½¸R¶VÊÁ²R¶»yLRiV.
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 7:147.
2. C lLiLi²R¶V A¸R¶V»R½VÌÁÍÜ[ úxms¼½ µj¶©«sxmso HµR¶V ©«sª«sW'ÇÁÙÌÁ úxmsryòª«s©«s DLiµj¶. »R½Vª«sVW=©«s
@LiÛÉÁ[ ª«sVúgjiËÞ ª«sVLji¸R¶VV Buy ©«sª«sW'ÇÁÙÌÁV. »R½V'£qsÕÁ'x¤¦¦¦¨©«s @LiÛÉÁ[ xmsúÇÞ ©«sª«sW'ÇÁÙ.
n
ª«sVLji¸R¶VV '@ztsQ¸R¶Vù©±s c '@ú£qs ©«sª«sW'ÇÁÙ, »R½V''ÇÞ'z¤¦¦¦LRiW©±s c ''ÇÁÙú£¤¦¦¦ ©«sª«sW'ÇÁÙ @¬s
@LóiLi (xms'»`½ @ÍÞcÅÁµk¶L`i). BLiNS ¿RÁW²R¶Li²T¶, 11:114, 17:78 ª«sVLji¸R¶VV 20:130.
R >

5. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 911
20. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[
qponm
INRPÉÓÁ −sVª«sVøÖÁõ ª«sVÉíÓÁ ©«sVLi²T¶
xqsXztísQLi¿RÁ²R¶Li.1 A »R½LRiVªy»R½ −dsVLRiV vu tsr
ª«sW©«sª«soÌÁVgS (˳ÏÁW−sVÍÜ[)
ªyùzmsxqsVò©yõLRiV! xw
21. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[: ~}|{zy
A¸R¶V©«s −dsV N]LRiNRPV −dsV Çؼ½ ©«sVLi²T¶¹¸¶[V
c −dsVLRiV ªyLjiª«sµôR¶ r¢ÅÁùLi F~LiµR¶ÉجsNTP c
−dsV xqsx¤¦¦¦ªyxqsV(@ÇØ*ÇÞ)ÌÁ©«sV xmsoÉíÓÁLiÀÁ,
−dsV ª«sVµ³R¶ù ú}msª«sV©«sV ª«sVLji¸R¶VV
NSLRiVßØù¬sõ NRPÖÁgjiLi¿RÁ²R¶Li. ¬saRPè¸R¶VLigS,
BLiµR¶VÍÜ[ AÍÜ[ÀÁLi¿Á[ ªyLjiNTP Fs©¯[õ
xqsW¿RÁ©«sÌÁV©yõLiVV.
22. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[
A¸R¶V©«s ANSaSÌÁ©«sW ª«sVLji¸R¶VV ˳ÏÁW−sV¬ds
xqsXztísQLi¿RÁ²R¶Li ª«sVLji¸R¶VV −dsV ˳ØxtsQÌÁÍÜ[
ª«sVLji¸R¶VV −dsV LRiLigRiVÌÁÍÜ[ D©«sõ −sÛ˳Á[µyÌÁV
NRPW²y D©yõLiVV. ¬saRPè¸R¶VLigS,
BLiµR¶VÍÜ[ ÇìØ©«sVÌÁNRPV Fs©¯[õ
xqsW¿RÁ©«sÌÁV©yõLiVV.
23. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[, ¢¡
−dsVLRiV LSú¼½xmspÈÁ ª«sVLji¸R¶VV xmsgRiÉÓÁxmspÈÁ,
¬súµR¶ F¡ª«s²R¶Li ª«sVLji¸R¶VV −dsVLRiV A¸R¶V©«s §¦¥¤£
@©«sVúgRi¥¦¦¦¬sõ @®©s[*ztsQLi¿RÁ²R¶Li NRPW²y
D©yõLiVV. ¬saRPè¸R¶VLigS, BLiµR¶VÍÜ[ ¬ «ª©¨
úaRPµ³ôðR¶»][ −s®©s[ªyLjiNTP Fs©¯[õ
xqsW¿RÁ©«sÌÁV©yõLiVV. ®
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 3:59, 23:12 ª«sVLji¸R¶VV B»R½LRi¿][ÈÁÍÜ[ NRPW²y.
ý

6. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 912
24. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[,
A¸R¶V©«s −dsVNRPV ®ªsVLRiVxmso©«sV ¿RÁWzmsLiÀÁ, ³²±°
˳ÏÁ¸R¶W¬sõ ª«sVLji¸R¶VV AaRP©«sV ¹¸¶ ´
1
NRPÌÁVgRiÛÇÁ[¸R¶V²R¶Li; ª«sVLji¸R¶VV ANSaRPLi
©«sVLi²T¶ ¬dsÉÓÁ¬s NRPVLjizmsLiÀÁ µy¬s»][ ¬sLêki−s ¾ ½¼»º
@LiVV©«s ˳ÏÁW−sVNTP úFyßáLi
F¡¸R¶V²R¶LiÁNRPW²y D©yõLiVV. ¬saRPè¸R¶VLigS ÄÃÂÁ À¿
BLiµR¶VÍÜ[ ÊÁVµ³ôðj¶ª«sVLi»R½VÌÁNRPV Fs©¯[õ
xqsW¿RÁ©«sÌÁV D©yõLiVV. ÆÅ
25. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[, EDCBA
A¸R¶V©«s AÇìÁ»][ ˳ÏÁWª«sWùNSaSÌÁV ¬sÌÁNRP²R¶
NRPÖÁgji DLi²R¶ÈÁLi.2 A »R½LRiVªy»R½ A¸R¶V©«s KJI HGF
−sVª«sVøÖÁõ INRPäzmsÌÁVxmso zmsÌÁVª«sgS®©s[
−dsVLRiLi»y ˳ÏÁW−sV©«sVLi²T¶ ÛÍÁ[ÀÁ IZNP[ryLji Q PONML
ÊÁ¸R¶VÉÓÁNTP LSª«sÈÁLi NRPW²y D©yõLiVV. R
26. ª«sVLji¸R¶VV ANSaSÌÁÍÜ[ ª«sVLji¸R¶VV
˳ÏÁW−sVÍÜ[ D©«sõ xqsª«sVxqsòª«sVW A¸R¶V©«s®µ¶[. XW VUTS
@¬dsõ A¸R¶V©«sZNP[ AÇìت«sLRiò©«sVÛÍÁ
DLiÉØLiVV. [ZY
27. ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V®©s[ xqsXztísQ¬s a `_^ ]
ALRiLiÕ³ÁLiÀÁ©«s ªy²R¶V; A »R½LRiVªy»R½ µy¬s¬s
¼½Ljigji D¬sNTPÍÜ[NTP ¾»½Â¿Á[èªy²R¶V.3 Bµj¶ g fedcb
A¸R¶V©«sNRPV FsLi»][ xqsVÌÁ˳ÏÁ# ®ªsV©«sµj¶.
˳ÏÁWª«sWùNSaSÌÁÍÜ[ A¸R¶V©«s ryª«sVù®ªs[V ml kjih
xqsL][*©«sõ»R½®ªsV©«sµj¶.4 A¸R¶V®©s[ xqsLRi*
aRPNTPòª«sVLi»R½V²R¶V, ª«sV¥¦¦¦ −s®ªs[¿RÁ©yxmsLRiV²R¶V. qp o n
1. ª«sL<iLi NRPVLRiVª«sª«s¿RÁ让s[ AaRP. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 13:12.
R
2. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 13:2.
3. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 10:4.
4. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 42:11.

7. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 913
28. A¸R¶V©«s, xqs*¸R¶VLigS −dsVZNP[ ¿ÁLiµj¶©«s
xwvutsr
INRP Dxmsª«sW©y¬sõ −dsVNRPV ¾»½ÌÁVxmso»R½V©yõ²R¶V.
G−dsV? ®ªs[Vª«sVV −dsVNRPV ÒÁª«s©¯[Fyµ³j¶gS ~}|{zy
xqsª«sVNRPWLjiè©«s µy¬sÍÜ[ −dsV ËجsxqsÌÁV
−dsV»][FyÈÁV xqsLjixqsª«sW©«sVÌÁVgS,
˳ØgRiry*ª«sVVÌÁV NSgRiÌÁLS? −dsVLRiV xmsLRixqsöLRiLi
INRPLjixmsÈýÁ ©¯NRPLRiV Õ³dÁ¼½NRPÖÁgji D©«sõÈýÁV
ªyLjixmsÈýÁ NRPW²y Õ³dÁ¼½ NRPÖÁgji DLiÉØLS? C
−sµ³R¶LigS ®ªs[Vª«sVV ÊÁVµ³ôðj¶ª«sVLi»R½VÌÁNRPV ª«sW
xqsW¿RÁ©«sÌÁ©«sV −sª«sLjixqsWò DLiÉت«sVV.1
29. NS¬s µR¶VLSøLæRiVÛÍÁ©«sÈÁVª«sLiÉÓÁ ªyLRiV,
¾»½ÖÁ−sÛÍÁ[¬s®µ¶[, »R½ª«sV N][LjiNRPÌÁ©«sV
@©«sVxqsLjiryòLRiV. @ÍýØ£¤¦¦¦ ª«sWLæRiQú˳ÏÁxtísQ»R½*LiÍÜ[
ª«sµj¶ÖÁ©«s ª«sùQQNTPòNTP ª«sWLæRiµR¶LRi+NRP»R½*Li Fsª«s²R¶V
¿Á[¸R¶VgRiÌÁ²R¶V?2 ª«sVLji¸R¶VV ªyLjiNTP £¢¡
xqs¥¦¦¦¸R¶Vxms®²¶[ ªyLRiV Fsª«s*LRiW DLi²R¶LRiV.
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 16:75c76. BÈÁVª«sLiÉÓÁ ry®ªsV»R½ÌÁNRPV. ª«sW©«sª«soÌÁV, »R½ª«sV»][ÉÁ ª«sW©«sª«soÛÍÁ©«s
Ó
ËجsxqsÌÁ©«sV »R½ª«sV»][ FyÈÁV xqsª«sW©«sVÌÁVgS {qs*NRPLjiLi¿RÁÛÍÁ[LiV. @LiVV¾»½[ @Íýؤ¦¦¦ (xqsV.»y.)
R £
xqsLRi*xqsXztísQNPR LRiò »y©«sV xqsXztsQLiÀÁ©«s µy¬s¬s »R½©«sNRPV xqsª«sW©«sLigS G −sµ³¶LigS
í R
{qs*NRPLjiLi¿RÁgRiÌÁ²R¶V. A¸R¶V©«s(xqsV.»y.)©«sV ª«sµR¶ÖÁ, A¸R¶V©«s xmsoÉíÁLiÀÁ©«s ªyÉÓÁ¬s ALSµ³¶Li¿RÁÈÁLi
Ó j
FsÍØ ORPQ−sVLi¿RÁgRiÌÁ²R¶V. @LiµR¶VZNP[ A¸R¶V©«s ÅÁVL`iA©±sÍÜ[ ª«sùQQNPR Li ¿Á[aS²R¶V. ztsQLiä (@Íýؤ¦¦¦NRPV
ò ` £
ryÉÓÁNRPÖÁöLi¿RÁ²R¶Li) @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) Fs©«sõÉÓÁNUP ORPQ−sVLi¿RÁ²R¶V.
2. FsLiµR¶VNRPLiÛÉÁ[ @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) »R½LRixmsQo©«sVLi²T¶ ªyLjiZNP[ ª«sWLæiµR¶LRi+NRP»R½*Li ÌÁÕ³ÁxqsVòLiµj¶,
n R
Fsª«slLi¾»½[ ª«sWLæiµR¶LRi+NRP»y*¬sõ @}msOTPQryòL][! BNRP Fsª«sl Li¾»½[ x¤¦¦¦XµR¶¸R¶VxmspLRi*NRPLigS @ÍýØ£¤¦¦¦
R
(xqsV.»y.) ª«sWLæiµR¶LRi+NRP»y*¬sõ @}msOTPQLi¿RÁL][ A¸R¶V©«s ªyLji¬s ª«sWLæiQú˳ÁxtsQ»½*LiÍÜ[
R R Ï í R
ª«sµR¶ÌÁV»y²R¶V. B®µ¶[ xqsV©«sõ»R½VÍýØ£¤¦¦¦c c @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) xqsLiúxmsµy¸R¶VLi. C −sxtsQ¸¶VLi R
ÅÁVL`iA©±sÍÜ[ Fs©¯[õryLýiV −saRPµk¶NRPLjiLi¿RÁÊÁ²T¶Liµj¶. @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) ª«sW©«sª«soÌÁNRPV ª«sVLji¸R¶VV
R
ÑÁ©yõ»R½VÌÁNRPV ª«sVLiÀÁ ¿Á²R¶VÌÁ ª«sVµ³¶ù −s¿RÁORPQßØ ÇìØ©y©¯õxqsLigji; −saRP*zqsLiÀÁ, ª«sVLiÀÁ
R
xms©«sVÌÁV ¿Á[}qsªyLjiNTP xqs*LæiLi ª«sVLji¸R¶VV ¿Á²R¶VµyLji xmsÛÉÁªyLjiNTP ©«sLRiNRPLi, @¬s ª«sùQQNRPLi¿Á[aS²R¶V.
R í[ ò
ª«sVLji¸R¶VV úxms¼½ ¸R¶VVgRiLi ªyLjiNTP, @ÍýØ£¤¦¦¦(xqsV.»y.)©«sV ª«sWú»R½®ªs[V ALSµ³j¶Li¿RÁª«sV¬s ª«sVLji¸R¶VV
ª«sVLiÀÁ¬s ¿Á[¸¶Vª«sV¬s A®µ¶[bPLi¿RÁÉجsNTP, ¿Á²R¶V©«sVLi²T¶ ¬sªyLjiLi¿RÁÉجsNTP ª«sWLæiµR¶LRi+NRPVÌÁVgS
R R
úxmsª«sNRPÌÁ©«sV xmsLizms, ªyLji ª«sµô¶NRPV µj¶ª«sùÇìØ©«sLi (ª«s'{¤¦¦¦) xmsLixmso»R½W ª«s¿yè²R¶V. ¿RÁW²R¶Li²T¶,
ò R
14:4 ª«sVLji¸R¶VV 2:7.

8. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 914
30. NSª«so©«s ¬dsª«so ¬ds ª«sVVÆجsõ,
¨§ ¦¥¤
GNSúgRiÀÁ»R½òLi»][, xqs»R½ùµ³R¶LRiøLi (BrýyLi)
µj¶aRPÍÜ[ zqósLRiLigS ¬sÌÁVxmso. @ÍýØ£¤¦¦¦ ° ®¬«ª©
ª«sW©«sª«soÌÁ©«sV G xqs*˳ت«sLi»][
xmsoÉíÓÁLi¿y²][, A xqs*˳ت«sLi |ms©«s®©s[ ªyLRiV ¸¶ ´³²±
DLiÉØLRiV.1 @ÍýØ£¤¦¦¦ xqsXztísQ xqs*˳تy¬sõ
(Fsª«s*LRiW) ª«sWLRièÛÍÁ[LRiV. B®µ¶[ xqslLi©«s »º¹
µ³R¶LRiøLi, NS¬s ¿yÍت«sVLiµj¶ Bµj¶
FsLRiVgRiLRiV. (1/4) ¿¾ ½ ¼
31. * (FsÌýÁxmsöV²R¶V) −dsVLRiV A¸R¶V©«s
®ªsxmso©«sZNP[ xmsaSè»yòxmsLi»][ ª«sVLRiÌÁV»R½W ÄÃÂÁ À
DLi²R¶Li²T¶ ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s ¸R¶VLiµR¶V ÆÅ
˳ÏÁ¸R¶V˳ÏÁNRPVòÌÁV NRPÖÁgji DLi²R¶Li²T¶ ª«sVLji¸R¶VV
©«sª«sW'ÇÞ©«sV róyzmsLi¿RÁLi²T¶ ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s
(@ÍýØ£¤¦¦¦)NRPV ryÉÓÁ (˳ØgRiry*ª«sVVÌÁV)
NRPÖÁöLi¿Á[ ªyLjiÍÜ[ ¿Á[LjiF¡NRPLi²T¶;
32. ªyLjiÍÜ[ Fsª«slLi¾»½[, »R½ª«sV µ³R¶LSø¬sõ
−s˳ÏÁÑÁLiÀÁ ®ªs[lLi[*LRiV ¾»½gRiÌÁVgS
¿Á[xqsVNRPV©yõL][! úxms¼½ª«sLæRiLi ªyLRiV »R½ª«sV
ª«sµôR¶©«sV©«sõ µy¬s(zqsµ³ôðyLi»R½Li)»][®©s[
xqsLi»][xtsQxms²R¶V»R½V©yõLRiV.2
1. ®µ¶ª«súxmsª«sNRPò ('xqs'@xqs) úxmsª«s¿RÁ©«sLi: "úxms¼½ª«sùQQNPT ò xmsoÈíÁVNRP»][ ry*˳Ø−sNRPLigS @Íýؤ¦¦¦ £
(xqsV.»y.)NRPV −s®µ¶[¸¶VV²R¶V (ª«sVVzqsLi) @LiVV DLiÉزR¶V. NS¬ds ª«sVVzqs®ªs[V»R½LRiVÛÍÁ©«s @»R½¬s
³ R ý ý
»R½ÖýÁµR¶Liú²R¶VÌÁV @»R½¬s¬s ¸R¶VWµR¶V²R¶V, ZNPQQûxqsòªso²R¶V, ª«sVÇÁÚ{qs (ÛÍÁ[NPR B»R½LRi ª«sV»R½xqsVò²¶)gS
« T
¿Á[ryòLiV,' ('xqs'{¤¦¦¦'£¤¦¦¦ ÊÁV'ÆØLki ª«sVLji¸R¶VV 'xqs'{¤¦¦¦'£¤¦¦¦ ª«sVVzqýsLi).
R
2. @LiÛÉÁ[ úxms¼½ µ³¶LRiøLi, ¾»½gRi ÛÍÁ[NPR ª«sLæiLi ªyLRiV »yª«sVV @©«sVxqsLjiLi¿Á[ µy¬s»][®©s[ xqsLi»R½VxtsvÛÍÁ
R R í
DLiÉØLRiV. ª«sVLji¸R¶VV ªyLjiª«sµô¶ µy¬s¬s xqsª«sVLóiLi¿Á[ ªyµyÌÁV NRPW²y DLiÉØLiVV. ªyxqsòªy¬sNTP
R j
xqs»R½ùLi −dsVµR¶ IZNP[ INRPä µ³¶LRiøLi, ¾»½gRi DLi²R¶gRiÌÁµR¶V. A µ³¶LRiø®ªs[V c @Íýؤ¦¦¦ (xqsV.»y.)
R R £
ª«sWLæiµR¶LRi+NRP»R½*Li ¿Á[zqs©«s, úxmsª«sNRPÌÁLiµR¶LRiW ª«sVLji¸R¶VV ÀÁª«sLji úxmsª«sNRPò ª«sVV'x¤¦¦¦ª«sVøµ`¶ ('xqs'@xqs)
R ò
NRPW²y @©«sVxqsLjiLiÀÁ, ËÜ[µ¶LiÀÁ©«s µ³¶LRiøLi c BrýyLi; ª«sV¥¦¦¦úxmsª«sNRPò ('xqs'@xqs) ª«sVLji¸R¶VV @»R½¬s
³j R
@©«sV¿RÁLRiV(LRi'µj¶.'@©>«sVª±sV)ÌÁV @©«sVxqsLjiLiÀÁ©«s µ³¶LRiøLi. BLiNS ¿RÁW²R¶Li²T¶, 6:159,
R
21:92c93 ª«sVLji¸R¶VV 23:52c53.

9. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 915
33. ª«sVLji¸R¶VV ª«sW©«sª«soÌÁNRPV AxmsµR¶
ª«sÀÁè©«sxmso²R¶V, ªyLRiV »R½ª«sV úxms˳ÏÁVª«so F ED CBA
®ªsxmso©«sNRPV xmsaSè»yòxmsLi»][ ª«sVLRiÖÁ
A¸R¶V©«s©«sV ®ªs[²R¶VNRPVLiÉØLRiV. A »R½LRiVªy»R½ L KJIHG
A¸R¶V©«s NSLRiVßáùLi ©«sVLi²T¶ N]Li»R½ ªyLjiNTP QPO NM
LRiVÀÁ ¿RÁWzmsLiÀÁ©«sxmsöV²R¶V, ªyLjiÍÜ[
N]LiµR¶LRiV »R½ª«sV úxms˳ÏÁVª«soNRPV ryÉÓÁ SR
(˳ØgRiry*ª«sVVÌÁ©«sV) NRPÖÁöLi¿RÁrygRiV»yLRiV;1
34. ®ªs[Vª«sVV ªyLjiNTP úxmsryµj¶LiÀÁ©«s
µy¬sNTP (@©«sVúgRi¥¦¦¦ÌÁNRPV) NRPX»R½xmnsVõ»R½ X WV UT
¿RÁWxmsÉجsNTP (ªyLRiV @ÍØ Â¿Á[ryòLRiV).
xqslLi[! −dsVLRiV N]Li»R½ NSÌÁLi [ZY
xqsVÅÁxqsLi»][uyÌÁV @©«sV˳ÏÁ−sLi¿RÁLi²T¶,
»R½*LRiÍÜ[®©s[ −dsVLRiV (−dsV ª«sVVgjiLixmso©«sV)
¾»½ÌÁVxqsVNRPVLiÉØLRiV.
35. ÛÍÁ[NRP ®ªs[Vª«sVV ªyLji|ms G®µ¶©y
úxmsª«sWßجsõ2 @ª«s»R½LjiLixmsÛÇÁ[aSª«sW, @µj¶ `_^]
ªyLRiV A¸R¶V©«sNRPV NRPÖÁöLi¿Á[ fedcba
˳ØgRiry*ª«sVVÌÁ©«sV gRiVLjiLiÀÁ
3
xmsÌÁVNRPÉجsNTP?
36. ª«sVLji¸R¶VV ®ªs[Vª«sVV ª«sW©«sª«soÌÁNRPV
kji hg
NSLRiVßáùxmso LRiVÀÁ ¿RÁWzmsLiÀÁ©«sxmsöV²R¶V
ªyLRiV µy¬s»][ ¿yÍØ xqsLi»][xtsQxms²R¶»yLRiV. rqpon ml
NS¬s ªyLRiV »R½ª«sV ¿Á[»R½VÍØLS ¿Á[xqsVNRPV©«sõ
NRPLRiøÌÁ xmnsÖÁ»R½LigS4 ªyLjiZNP[®µ¶©y wvu t s
NUP²R¶VNRPÖÁgji¾»½[ ¬sLSaRP¿ÁLiµR¶V»yLRiV.
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 16:54.
2. xqsVÍÞ'»y©«sV©±s: @LiÛÉÁ[ BNRPä²R¶ µj¶ª«sùÇìØ©«sLi ª«s{¤¦¦¦ @¬s @LóiLi.
R
3. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 35:40.
4. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 4:79.

10. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 916
37. G−dsV ªyLjiNTP ¾»½ÖÁ¸R¶Vµy? @ÍýØ£¤¦¦¦
»y©«sV N][Li©«s ªyLjiNTP ÒÁª«s©¯[Fyµ³¶¬s
j j }|{zyx
xmsoxtsQäÌÁLigS Bryò²¶¬s ª«sVLji¸R¶VV (»y©«sV
R
N][Li©«s ªyLjiNTP) −sV»R½LigS Bryò²¶¬s?
j R ~
¬saRPè¸R¶VLigS, BLiµR¶VÍÜ[ −saRP*zqsLi¿Á[ªyLjiNTP
Fs©¯[õ xqsW¿RÁ©«sÌÁV©yõLiVV.
38. NSª«so©«s ¬dsª«so ¬ds ÊÁLiµ³¶Vª«soNRPV @»R½¬s
R
x¤¦¦¦NRPVä Bª«so* ª«sVLji¸R¶VV ¸R¶WÀÁLi¿RÁ¬s
}msµR¶ªy¬sNTP ª«sVLji¸R¶VV ËØÈÁryLjiNTP (NRPW²y).1
Bµj¶ @ÍýØ£¤¦¦¦ úxmsxqs©«sõ»R½©«sV N][lLi[ ªyLjiNTP
FsLi»][ D»R½ªsV®ªsV©«sµj¶. ª«sVLji¸R¶VV BÍØLiÉÓÁ
ò«
ªylLi[ ryxmsÌÁùª«sVV F~Li®µ¶[ªyLRiV.
n
2
39. ª«sVLji¸R¶VV −dsVLRiV úxmsÇÁÌÁNRPV c LjiËØ"
(ª«s²ï¶ −dsVµR¶ ²R¶ÊÁV÷ / NS©«sVNRPÌÁV) BÀÁè µy¬s
U ¢¡
µy*LRi ªyLji xqsLixmsµR¶©«sVLi²T¶ ª«sXµ³¶F~LiµyÌÁ¬s c
ôðj
B¿Á[è µ³¶©«sLi, @ÍýØ£¤¦¦¦ µR¶XztsQÍÜ[ G ª«sWú»R½Li ª ©¨§ ¦¥ ¤£
R í
ª«sXµ³¶F~LiµR¶µR¶V. ª«sVLji¸R¶VV −dsVLRiV @ÍýØ£¤¦¦¦
ôðj
úxmsxqs©«sõ»R½©«sV F~Li®µ¶[ D®µ¶a[ PR Li»][ G®µ¶©y
ô ° ®¬«
µy©«sLi(ÇÁNS»`½) ¿Á[}qsò @ÍØLiÉÓÁªyLji
(xqsLixmsµR¶) Fs©¯[õlLiÈýÁV @µ³¶NRPª«sVª«so»R½VLiµj¶.
j ´³²±
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 17:26. ÊÁLiµ³¶Vª«soÌÁNRPV, }msµR¶ªyLjiNTP ª«sVLji¸R¶VV ËØÈÁryLRiVÌÁNRPV −dsVLRiV B¿Á[èµj¶
R
ªyLji|ms ¿Á[zqs©«s @©«sVúgRix¤¦¦¦Li NSµR¶V. −dsVLRiV ªyLjix¤¦¦¦NRPVä ¿ÁÖýÁxqsVò©yõLRiV. }msµR¶ªy®²¶©«s µR¶gæRiLji
ÊÁLiµ³¶Vª«soNRPV Bª«s*ÈÁLi ª«sÌýÁ lLiLi²T¶Li»R½ÌÁV xmsoßáùLi µ]LRiVNRPV»R½VLiµj¶. INRPÉÓÁ ¬dsª«so ¬ds
R
µR¶gæiLjiªy¬sNTP BÀÁè©«sLiµR¶VNRPV, lLiLi²R¶ª«sµj¶ }msµR¶ªy¬sNTP BÀÁè©«sLiµR¶VNRPV ('xqs'{¤¦¦¦'£¤¦¦¦ 'x¤¦¦¦µk¶£qs").
R
2. LjiËØ": ª«s²ï¶ @®©s[xmsµR¶Li ÅÁVL`iA©±s @ª«s»R½LRißØ úNRPª«sVLiÍÜ[ C A¸R¶V»`½ÍÜ[ ®ªsVVµR¶ÉÓÁryLji
U
ª«sÀÁèLiµj¶. µy¬s @LóiLi: G®µ¶©y BÀÁè c BÀÁè©«s µy¬sNRPLiÛÉÁ[ c FsNRPV䪫s ¼d½xqsVN][ªsÈÁLi.
R «
BÛËÁõ '@ËØ÷£qs ª«sVLji¸R¶VV ¿yÍت«sVLiµj¶ B»R½LRi 'xqs'¥¦¦¦ÕdÁÌÁV (LRi'µj¶.'@©>sVª±sV) C A¸R¶V»`½ÍÜ[
«
ª«sÀÁè©«s xmsµR¶Li LjiËØ" @LiÛÉÁ[ C −sµ³¶®ªsV©«s ªyùÆØù©«sLi NRPW²y B¿yèLRiV: INRP }msµR¶ªy²R¶V
R
INRP µ³¶©«sª«sLi»R½V¬sNTP ÛÍÁ[NPR INRP ª«sùQQNPT ò »R½©«s LSÇÁÙNRPV, ÛÍÁ[NRP INRP }qsª«sNRPV²R¶V »R½©«s©«sV |msÈíÁVNRPV©«sõ
R
ªy¬sNTP, »y©«sV BÀÁè©«s µy¬sNRPLiÛÉÁ[ FsNRPV䪫s ¼½Ljigji ª«s¿RÁVè©«s®©s[ AaRP»][, B¿Á[è ÊÁx¤¦¦¦§ª«sW©«sLi,
@¬s. B¿Á[èÈÁxmsöV²R¶V, FsNRPV䪫s ¼½Ljigji ª«sxqsVòLiµj¶ @®©s[ ˳ت«s©«s DLi²R¶ÈÁLi ª«sÌýÁ®©s[, Bµj¶
¬sztsQµ¶Li ¿Á[¸¶VÊÁ²T¶Liµj¶ (BÛËÁõcNRP{qs"L`i, @¸º¶VxqsL`i @»R½Fny{qsL`i). ¿RÁW²R¶Li²T¶, 3:130 ª«sVLji¸R¶VV
ôðR R ò
2:275c281.

11. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 917
40. @ÍýØ£¤¦¦¦¹¸¶[V −sVª«sVøÖÁõ
xmsoÉíÓÁLi¿y²R¶V, »R½LRiVªy»R½ ÒÁª«s©¯[Fyµ³j¶ »º¹ ¸¶
¬s¿yè²R¶V. »R½LRiVªy»R½ A¸R¶V®©s[ −sVª«sVøÖÁõ
ª«sVLRißÓáLixmsÛÇÁ[ryò²R¶V. A »R½LRiVªy»R½ ª«sV×dÁþ À¿¾½¼
úÊÁ¼½NTPryò²R¶V. @LiVV¾»½[? −dsVLRiV
(@ÍýØ£¤¦¦¦NRPV) ryÉÓÁgS (˳ØgRiry*ª«sVVÌÁVgS) Å Äà ÂÁ
NRPÖÁöLiÀÁ©«s ªyLjiÍÜ[, Fsª«s®²¶©y −dsÉÓÁÍÜ[
©«sVLi²T¶ G®µ¶©y INRPä xms¬s¬s Æ
1
¿Á[¸R¶VgRiÌÁªy²R¶V D©yõ²y! A¸R¶V©«s¦
xqsLRi*ÍÜ[FyÌÁNRPV @¼d½»R½V²R¶V, −dsVLRiV ryÉÓÁ
NRPÖÁöLi¿Á[ ˳ØgRiry*ª«sVVÌÁNRPLiÛÉÁ[ A¸R¶V©«s
ª«sVx¤¦Ü[©«sõ»R½V²R¶V.
41. ª«sW©«sª«soÌÁV »R½ª«sV ¿Á[ÛÇÁ[»R½VÍØ
xqsLiFyµj¶Li¿RÁVNRPV©«sõ µy¬s xmnsÖÁ»R½LigS
˳ÏÁW−sVÍÜ[ ª«sVLji¸R¶VV xqsª«sVVúµR¶LiÍÜ[
NRPÍýÜ[ÌÁLi ªyùzmsLiÀÁLiµj¶. Bµj¶ ªyLjiÍÜ[
N]LiµR¶LRiV ¿Á[zqs©«s µR¶VxtsQäLRiøÌÁ xmnsÖÁ»y¬sõ
LRiVÀÁ ¿RÁWxmsÉجsNTP, ÊÁx¤¦¦¦§aS BÍØlgi©y
ªyLRiV (@ÍýØ£¤¦¦¦ ®ªsxmso©«sNRPV)
ª«sVLRiÌÁV»ylLi[®ªsW©«s¬s!
42. ªyLji»][ BÍØ @©«sV: ""˳ÏÁW−sVÍÜ[ EDCBA
úxms¸R¶WßáLi ¿Á[zqs ¿RÁW²R¶Li²T¶, −dsVNRPV
xmspLRi*Li gRi¼½LiÀÁ©«s ªyLji ª«sVVgjiLixmso FsÍØ LKJIH G F
ÇÁLjigjiLiµ][! ªyLjiÍÜ[ ¿yÍت«sVLiµj¶
ÊÁx¤¦¦¦§®µ¶ªyLSµ³R¶NRPVÌÁVLi²T¶Lji.'' PO N M
1. ®µ¶ª«súxmsª«sNRPò ('xqs'@xqs) úxmsª«s¿RÁ©«sLi: "INRP µR¶Vxtísv²R¶V ª«sVLRißÓá}qsò, ZNP[ªsÌÁLi ª«sW©«sª«soÛÍÁ[ gSNRP
«
xmsaRPVxmsORPVÌÁV, ¿ÁÈýÁV ¿Á[ªsVÌÁV NRPW²y ªy¬s ©«sVLi²T¶ aSLi¼½ F~LiµR¶V»yLiVV.' ('xqs'{¤¦¦¦'£¤¦¦¦
«
ÊÁV'ÆØLki, ª«sVVzqsLi).ý

12. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 918
43. NSª«so©«s ¬dsª«so ¬ds ª«sVVÆجsõ xqslLi©«s
µ³R¶LRiøLi (BrýyLi) ®ªsxmso©«sZNP[ zqósLRiLigS U T SRQ
¬sÌÁVxmso,1 @ÍýØ£¤¦¦¦ »R½LRixmnsQo©«sVLi²T¶ A
L][ÇÁÙ LSNRPª«sVVLi®µ¶[, ®µ¶[¬s®©s¾»½[ Fsª«s*²R¶W ][ZYXWV
»]ÌÁgjiLi¿RÁÛÍÁ[²][! A L][ÇÁÙ ªyLRiV ba` _^
xmsLRixqsöLRiLi ¿Áµj¶LjiF¡LiVV ®ªs[LRiª«so»yLRiV.2
44. xqs»yù¬sõ ¼½LRixqsäLjiLiÀÁ©«sªy²R¶V,
»R½©«s ¼½LRiryäLRi xmnsÖÁ»y¬sõ @©«sV˳ÏÁ−sryò²R¶V. ih gfedc
ª«sVLji¸R¶VV xqs»yäLSùÌÁV ¿Á[zqs©«sªyLRiV, mlkj
»R½ª«sV N]LRiZNP[ (ryxmnsÌÁù ª«sWLæS¬sõ)
»R½¸R¶WLRiV¿Á[xqsVNRPVLiÉØLRiV.
45. Bµj¶ A¸R¶V©«s (@ÍýØ£¤¦¦¦), »R½©«s qpon
@©«sVúgRix¤¦¦¦Li»][ −saRP*zqsLiÀÁ xqs»yäLSùÌÁV
¿Á[}qsªyLjiNTP úxms¼½xmnsÌÁ−sVª«s*ÉجsNTP.3 xwv utsr
¬saRPè¸R¶VLigS, A¸R¶V©«s xqs»R½ù
¼½LRiryäLRiVÌÁ©«sV ú}ms−sVLi¿RÁ²R¶V. zy
46. BNRP A¸R¶V©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁÍÜ[ ~}|{
A¸R¶V©«s gSÌÁVÌÁ©«sV aRPV˳ÏÁªyLRiòÖÁ¿Á[è−sgS
xmsLizms, −dsVNRPV »R½©«s NSLRiVßØù¬sõ
LRiVÀÁ¿RÁWxmsÈÁLi ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s AÇìÁ»][
J²R¶ÌÁ©«sV ©«s²T¶zms, −sVª«sVøÖÁõ A¸R¶V©«s
@©«sVúgRi¥¦¦¦¬sõ @®©s[*ztsQLi¿RÁ¬sª«s*ÈÁLi
NRPW²y D©yõLiVV. Bª«s¬dsõ, ÊÁx¤¦¦¦§aS
−dsVLRiV NRPX»R½ÇìÁ»R½ÌÁV ¿RÁWxmso»ylLi[®ªsW©«s¬s!
1. @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) µR¶XztsQÍÜ[ xqs»R½ùµ³¶LRiøLi: @LiÛÉÁ[ @Íýؤ¦¦¦ (xqsV.»y.)NRPV µyxqsùLi c »R½©«s©«sV
í R £
»y©«sV @ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) @Õ³Áuíy¬sNTP @xmsögjiLi¿RÁ²R¶Li (BrýyLi) c ª«sWú»R½®ªs[V. ¿RÁW²R¶Li²T¶,
d
3:19.
2. INRPÉÓÁ −saS*xqsVÌÁµj¶, lLiLi²R¶ª«sµj¶ xqs»R½ù¼½LRiryäLRiVÌÁµj¶.
3. xqs*LæiLi F~LiµR¶ÉجsNTP ZNP[ª«sÌÁLi −saRP*zqsLiÀÁ xqs»yäLSùÌÁV ¿Á[¸¶VÈÁ®ªs[V xqsLjiF¡µR¶V. µy¬sNTP
R R
@ÍýØ£¤¦¦¦ (xqsV.»y.) @©«sVúgRix¤¦¦¦Li NRPW²y DLi²yÖÁ. A¸R¶V©«s¹¸¶[V xqs»yäLSùÌÁ úxms¼½xmsÍجsõn
Fs©¯[õlLiÈýÁV @µ³¶NRPLi¿Á[zqs Bryò²¶V.
j R

13. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 919
47. ª«sVLji¸R¶VV ªyxqsòªy¬sNTP ®ªs[Vª«sVV ¬dsNRPV
xmspLRi*Li NRPW²y, xqsLi®µ¶[aRPx¤¦¦¦LRiVÌÁ©«sV »R½ª«sV
»R½ª«sV Çؼ½ªyLji ª«sµôR¶NRPV xmsLiFyª«sVV.1 ªyLRiV,
ªyLji ª«sµôR¶NRPV xqsöxtísQ®ªsV©«s xqsW¿RÁ©«sÌÁ©«sV
¼d½xqsVN]¬s ª«s¿yèLRiV. A »R½LRiVªy»R½ NRPW²y
®©s[LRiLi ¿Á[zqs©«s ªyLjiNTP »R½gji©«s úxms¼d½NSLRiLi2
¿Á[aSª«sVV. ª«sVLji¸R¶VV −saS*xqsVÌÁNRPV xqs¥¦¦¦¸R¶VLi ¡
¿Á[¸R¶VÈÁLi ª«sW NRPLRiòª«sùLi.
48. @ÍýØ£¤¦¦¦¹¸¶[V gSÌÁVÌÁ©«sV xmsLi}ms ¦¥¤£¢
ªy²R¶V, NSª«so©«s @−s ®ªs[VxmnsWÌÁ©«sV |msNTP «ª© ¨§
Fs»R½Vò»yLiVV, A »R½LRiVªy»R½ A¸R¶V©«s ªyÉÓÁ¬s
»y©«sV N][Lji©«sÈýÁV ANSaRPLiÍÜ[ ªyùzmsLixms ±° ®¬
ÛÇÁ[ryò²R¶V. ª«sVLji¸R¶VV ªyÉÓÁ¬s ª«sVVNRPäÌÁV
ª«sVVNRPäÌÁVgS Û¿Á[zqs, »R½LRiVªy»R½ ªyÉÓÁ ª«sVµ³R¶ù ¹¸¶ ´ ³²
©«sVLi²T¶ ª«sL<S¬sõ NRPVLjizmsryò²R¶V. A¸R¶V©«s
µy¬s¬s »R½©«s µyxqsVÌÁÍÜ[ »y©«sV N][Lji©«sªyLji|ms ¿¾½¼»º
NRPVLjizmsLi¿RÁgS ªyLRiV xqsLi»][xtsQxms²R¶»yLRiV! ÁÀ
49. ª«sVLji¸R¶VV ªyxqsòªy¬sNTP, @µj¶ (ª«sL<RiLi)
NRPVLRiVª«sNRP ª«sVVLiµR¶V ªyLRiV FsLi»][ ¬sLSaRP¿ÁLiµj¶ ÆÅÄ ÃÂ
DLi®²¶[ªyLRiV.
50. NSª«so©«s (J ª«sW©«sª«so²y!) @ÍýØ£¤¦¦¦
NSLRiVßáù ÀÁ¥¦¦¦õÌÁ©«sV ¿RÁW²R¶V: A¸R¶V©«s
¬sLêiª«sLigS D©«sõ ˳ÁW−sVÍÜ[ G −sµ³¶LigS
k Ï R
úFyßáLi F¡ryò²][! ¬saRPè¸R¶VLigS, B®µ¶[−sµ³¶LigS R
A¸R¶V©«s (ª«sVLRißØLi»R½LRiLi) ª«sVX»R½VÌÁNRPV NRPW²y
úFyßáLi F¡ryò²¶V! ª«sVLji¸R¶VV A¸R¶V©«s úxms¼½µk¶
R
¿Á[¸¶VgRiÌÁ xqsª«sVLóiV²R¶V.
R R
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 10:74.
2. @ÍÞcª«sVVLi»R½ÐÁª±sV (}qsNRPLjiLi¿RÁÊÁ²T¶©«s xmsµR¶Li): Retributor, Avenger of evil, úxms¼d½NSLRiLi
¼d½LRiVèNRPV®©s[, úxms¼d½NSLRiLi ¿Á[}qs, µR¶VxtsvÌÁ©«sV bPOTPQLi¿Á[ªy²R¶V. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 32:22. Bµj¶ @Íýؤ¦¦¦
í £
(xqsV.»y.) @»R½Vù»R½ªsV }msLýiÍÜ[ INRPÉÓÁ.
ò« R

14. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 920
51. ª«sVLji¸R¶VV ®ªs[Vª«sVV gSÖÁ¬sxmsLizms¾»½[,
µy¬s ©«sVLi²T¶ ªyLji xmsLiÈÁÌÁ©«sV DCBA
xmsxqsVxmsoxms¿RÁègS ª«sWLjiF¡ª«sÉجsõ ¿RÁWzqs©«s
»R½LRiVªy»R½ ªyLRiV NRPX»R½xmnsVõ»R½NRPV ÍÜ[©«sª«so»yLRiV HGFE
(xqs»R½ù ¼½LRiryäLRiVÌÁª«so»yLRiV). JI
52. ¬saRPè¸R¶VLigS, ¬dsª«so (J PONMLK
ª«sVV'x¤¦¦¦ª«sVøµ`¶!) ª«sVX»R½VÌÁNRPV
−s¬szmsLi¿RÁÛÍÁ[ª«so. ª«sVLji¸R¶VV ¬dsª«so U TSR Q
®ªs©«sVµj¶Ljigji F¡¹¸¶[V ¿Á−sÉÓÁªyLjiNTP NRPW²y
xqsLi®µ¶[aS¬sõ −s¬szmsLi¿RÁÛÍÁ[ª«so. V
53. ª«sVLji¸R¶VV ¬dsª«so @Liµ³R¶VÌÁ©«sV, ªyLji [ Z YXW
ª«sWLæRiQú˳ÏÁxtísQ»R½*Li ©«sVLi²T¶ »R½zmsöLiÀÁ,
ªyLjiNTP ª«sWLæRiµR¶LRi+NRP»R½*Li ¿Á[¸R¶VÛÍÁ[ª«so. ba `_^ ]
¬dsª«so ZNP[ª«sÌÁLi −saRP*zqsLiÀÁ, @ÍýØ£¤¦¦¦NRPV
−s®µ³¶[¸R¶VVÌÁV (ª«sVVzqýsLiÌÁV) @LiVV©«s ªyLjiNTP fedc
ª«sWú»R½®ªs[V ª«sW xqsW¿RÁ©«sÌÁV
−s¬szmsLi¿RÁgRiÌÁª«so.1 (3/8)
54. * @ÍýØ£¤¦¦¦¹¸¶[V −sVª«sVøÖÁõ k jih g
ÊÁÌÁ{¤¦¦¦©«szqós¼½ÍÜ[ xmsoÉíÓÁLiÀÁ©«sªy²R¶V. ª«sV×dÁþ
A ÊÁÌÁ{¤¦¦¦©«szqós¼½, »R½LRiVªy»R½ −dsVNRPV ponml
ÊÁÍجsõ B¿yè²R¶V. A ÊÁÌÁLi »R½LRiVªy»R½
ª«sV×dÁþ −sVª«sVøÖÁõ ÊÁÌÁ{¤¦¦¦©«sVÌÁVgS, vut srq
ª«sVVxqsÖÁªyLjigS ¿Á[aS²R¶V. A¸R¶V©«s »y©«sV |{ zyx w
N][LjiLiµj¶ xqsXztísQryò²R¶V. ª«sVLji¸R¶VV ZNP[ª«sÌÁLi
A¸R¶V®©s[ xqsLRi*ÇìÁÙ²R¶V, xqsLRi*xqsª«sVLóRiV²R¶V. ~}
1. BÈÁVª«sLiÉÓÁ A¸R¶V»`½ÌÁNRPV ¿RÁW²R¶Li²T¶, 27:80c81.

15. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 921
55. ª«sVLji¸R¶VV A xmnsV²T¶¸R¶V1
xqsLi˳ÏÁ−sLiÀÁ©«s L][ÇÁÙ, @xmsLSµ³R¶VÌÁV,
úxmsª«sWßáLi ¿Á[xqsWò: ""®ªs[Vª«sVV INRP
xmnsV²T¶¸R¶V}qsxmso NRPLiÛÉÁ[ FsNRPV䪫s NSÌÁLi
(úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[) DLi²R¶ÛÍÁ[µR¶V.'' @¬s
@LiÉØLRiV. B®µ¶[−sµ³R¶LigS ªyLRiV (úFyxmsLiÀÁNRP
ÒÁ−s»R½LiÍÜ[) ú˳ÏÁª«sVÍÜ[ DLi®²¶[ªyLRiV.2
56. ª«sVLji¸R¶VV ÇìØ©«sLi ª«sVLji¸R¶VV
−saS*xqsLi @©«sVúgRiz¤¦¦¦LixmsÊÁ²T¶©«s ªyLRiV BÍØ
@LiÉØLRiV: ""ªyxqsòªy¬sNTP @ÍýØ£¤¦¦¦
3
ª«sVWÌÁúgRiLi´R¶Li úxmsNSLRiLi −dsVLRiV xmso©«sLRiV»óy©«s
µj¶©«sLi ª«sLRiNRPV (Bx¤¦¦¦ÍÜ[NRPLiÍÜ[) DLiÉÓÁLji. BNRP £¢¡
B®µ¶[ A xmso©«sLRiV»óy©«s µj¶©«sLi, NS¬s §¦¥ ¤
¬saRPè¸R¶VLigS! −dsVLjiµj¶ ¾»½ÌÁVxqsVN][ÛÍÁ[NRP
F¡¸R¶WLRiV.''
57. NRP©«sVNRP A L][ÇÁÙ µR¶VLSøLæRiVÌÁNRPV, ¬ « ª©¨
ªyLji ryNRPVÌÁV G ª«sWú»R½Li úxms¹¸¶WÇÁ©«sNRPLRiLi
NSª«so ª«sVLji¸R¶VV ªyLjiNTP »R½ª«sV©«sV »yª«sVV ±° ®
xqsLjiµj¶µôR¶VN]®©s[ @ª«sNSaRPLi NRPW²y Bª«s*ÊÁ²R¶µR¶V.
²
58. ª«sVLji¸R¶VV ªyxqsòªy¬sNTP, ®ªs[Vª«sVV C
ÅÁVL`iA©±sÍÜ[ úxmsÇÁÌÁNRPV, úxms¼½ INRPä ¸¶ ´³
4
−sxtsQ¸R¶Vxmso Dxmsª«sW©y¬sõ ËÜ[µ³j¶Li¿yª«sVV.
@LiVV©y ¬dsª«so ªyLji ª«sµôR¶NRPV G @µR¶V÷é»R½ ¿¾½¼»º¹
xqsW¿RÁ©«s (A¸R¶V»`½) ¾»½ÀÁè©y, ªyLjiÍÜ[ ÄÃÂÁÀ
xqs»R½ù¼½LRiryäLRiVÛÍÁ©«s ªyLRiV BÍØ @LiÉØLRiV:
""−dsVLRiV ZNP[ª«sÌÁLi ÊÁWÈÁNSÛÍÁ[ ÆÅ
xmsÌÁVNRPV»R½V©yõLRiV.''
1. A xmsV²T¶¸R¶V @LiÛÉÁ[ xmso©«sLRiV»óy©«s xmsV²T¶¸R¶V. @®µ¶[ C ÍÜ[NPR xmso @Li¼½ª«sV xmsV²T¶¸R¶V.
n n n
2. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 10:45, 17:52.
3. NTP»yÕÁÍýØz¤¦¦¦: @LiÛÉÁ[ @ÍýØ£¤¦¦¦ úªyzqs DLiÀÁ©«s ÍÝ'|¤¦¦¦ ª«sV'£¤¦¦¦xmnsQp''ÇÞ, ª«sVWÌÁ úgRiLi´R¶Li.
4. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 39:27.

16. 30. xqsWLRi£¤¦¦¦ @L`i-LRiWª±sV ˳ØgRiLi: 21 922
59. C −sµ³R¶LigS, @ÍýØ£¤¦¦¦
ÇìØ©«s{¤¦¦¦©«sVÌÁ x¤¦¦¦XµR¶¸R¶WÌÁ −dsVµR¶
ª«sVVúµR¶®ªs[ryò²R¶V.1
60. NSª«so©«s ¬dsª«so xqsx¤¦¦¦©«sLiª«sz¤¦¦¦Li¿RÁV!
¬saRPè¸R¶VLigS, @ÍýØ£¤¦¦¦ ªygôS©«sLi xqs»R½ùLi!
NSª«so©«s −saS*xqs{¤¦¦¦©«sVÌÁV ¬s©«sVõ
ªyùNRPVÌÁxmsLRi¿RÁLSµR¶V xqsVª«sW!
*****
1. ¿RÁW²R¶Li²T¶, 2:7.