1. Kapitulli 2

2. uptimi i parasë,
ormat e parasë,
unksionet e parasë,
volucioni i sistemit të pagesave.

3. ë japë përkufizimin mbi kuptimin e parasë.
ë shpjegojë veç e veç disa nga konceptet themelore në
lidhje me paranë.
ë tregojë format themelore të parasë.
ë shpjegojë dhe të radhitë funksionet e parasë.
ë shpjegojë trendët në procesin e evolucionit të sistemit
të pagesave.

4. e para kuptojme para kuptojmë gjithçka të shprehur në njësië gjithçka të shprehur në njësi
monetare që pranohet përgjithësisht si mjet këmbimimonetare që pranohet përgjithësisht si mjet këmbimi
e pagese.e pagese.
i para mund të shërbejë çdo instrument financiar qëi para mund të shërbejë çdo instrument financiar që
kryen funksionet e parasë si mjet këmbimi, matës ikryen funksionet e parasë si mjet këmbimi, matës i
vlerës dhe ruajtës i vlerës.vlerës dhe ruajtës i vlerës.

5. ëpërmjet manipulimit të parasë autoritetet monetareëpërmjet manipulimit të parasë autoritetet monetare
hartojnë e vënë në jetë politikat e tyre monetare qëhartojnë e vënë në jetë politikat e tyre monetare që
synojnë stabilizimin dhe rritjen e ekonomisë.synojnë stabilizimin dhe rritjen e ekonomisë.

6. jihen dy forma kryesore të parasë:
• Paraja mall, dhe
• Paraja e dekretuar.

7. jet këmbimi,
 Lehtësia në këmbim,
 Uniformiteti i paraqitjës,
 Qëndrueshmëria,
 Lehtësia në transportim,
 Siguria nga falsifikimi.
atëse e vlerës (njësi llogaritje),
uajtëse e vlerës (rezervë vlere),

8. o të shikojmë historinë e evolimit të parasë vëmë re që këtë
funksion e kanë kryer objekte të ndryshme.
shtë kjo arsyeja që matja e parasë ose e ofertës së parasë, që
zakonisht shërben si masë e saj, nuk është një veprim i lehtë.
uke qenë se aktualisht ekzistojnë disa aktive financiare që
realizojnë në mënyrë të qartë funksionin e parasë ose kanë
tiparët e saj, është e nevojshme që ajo të matet më tregues të
përgjithshëm ose agregatë që ne i quajmë agregatë monetarë.

9. jihen dy mënyra teorike kryesore të përcaktimit të
agregatëve monetarë:
 Metoda teorike, dhe
 Metoda empirike.

10. ipas metodës teorike tipari themelor i parasë është
funksioni i saj si mjet këmbimi, prandaj si para shërbejnë
vetëm ato aktive financiare që veprojnë në mënyrë të
qartë si mjet këmbimi.
ëto kushte i plotësojnë aktive të tilla si kartmonedha,
çeku, çeku i udhëtarve etj.
ra, para është vetëm ajo që shërben për realizimin e
transaksioneve.

11. ipas metodës empirike para quhet ajo që parashikon më mirë
lëvizjen e variablave ekonomike që supozohen të shpjegohen
me anën e parasë.
ër shembull supozohet që ekziston një lidhje e ngushtë mes
levizjes së parasë dhe ifnlacionit apo ciklit të biznesit.
ara ose ofertë monetare do të quajmë atë agregat monetar që i
përshtatet kësaj lidhje me lëvizjen e variableve që kushtëzojnë.

12. ë vende të ndryshme ekzistojnë klasifikime të ndryshme, të
cilat ndryshojnë herë pas here edhe brënda të njëjtit vend.
ë vendin tonë, pas krijimit të sistemit bankar me dy nivele,
Banka Qendrore e Kosovës si autoriteti monetar kryesor
përcaktoi edhe agregatët monetarë që janë M1, M2, dhe M3.
jë klasifikim të përafërt, në tre agregatë monetarë, e gjejmë
dhe në vende të tjera të zhvilluara.

13. 1 përfshin ato aktive likuide që mund të përdoren
direkt, menjëherë, dhe pa kufizime për të bërë
pagesat.
jë aktiv është likuid në qoftë se mund të përdoret
drejtpërdrejt, me lehtësi dhe lirisht për bërjën e
pagesave.

14. 2, përfshin M1, dhe aktivet që nuk janë plotësisht
likuide si depozitat me afat që kërkojnë njoftim të
institucionit depozitues për t’ i tërhequr, etj.

15. 3 përfshin M2, dhe aktive që shumica e njerëzve nuk i
shikojnë kurrë, si depozitat e mëdha të këmbyeshme
dhe marrëveshjet e riblerjës.
ëto mbahen kryesisht nga korporatat, por edhe nga
individë të pasur.

16. ur kalojmë nga M1 te M3 likuiditeti i aktiveve bie, ndërsa
interesi që sjellin ato rritet.
araja në dorë sjell një interes të barabartë me zero.
logaritë e çekueshme të tipit NOW sjellin një interes më
të vogël se depozitat me afat, dhe kështu me radhë.
ra, kemi të bëjmë me një lidhje inverse tipike
ekonomike, një likuiditet më i madh do të thotë interes
më i vogël dhe anasjelltas.

17. ëpërmjet institucioneve financiare realizohet sistemi i pagesave
dhe kalimi i fondeve nga huadhënësi tek huamarrësi në një
vend të përcaktuar, që siguron mundësinë e informacionit si
për huamarrësin ashtu edhe për huadhënësin.
ëpërmjet ndërmjetësimit financiar, zotëruesit e kursimeve
monetare dhe huamarrësit i optimalizojnë kushtet e
transaksioneve financiare, duke u udhëhequr nga volitshmëria
e transaksioneve.

18. i përkufizohet paraja?
regoni cili është roli i parasë si mjet i pagesave?
i e ndihmojnë dhe e lehtësojnë parat tregtimin e letrave me vlerë?
ilat janë format kryesore të parasë?
ilat janë funksionet kryesore të parasë?
farë kuptoni me konceptin agregatë monetarë?
i klasifikohen agregatët monetarë?
farë përfshin agregati monetarë M1?
farë përfshin agregati monetarë M2?
farë përfshin agregati monetarë M3?

19. ila është lidhja midis parasë dhe politikave monetare?
farë kuptoni me para mall?
farë kuptoni me para të dekretuar?
araja është mjet këmbimi. Si dhe pse?
araja është matëse e vlerës. Si dhe pse?
araja është ruajtëse e vlerës. Si dhe pse?
ilët janë mënyrat e përcaktimit të agregatëve monetarë?
ila është lidhja midis agregatëve monetarë dhe likuiditetit?
adhitni përparësitë që ofron sistemi i ndërmjetësimit financiar për huamarrësit, huadhënësit,
ndërmjetësin financiar, dhe për ekonominë në tërësi.
ilat janë funksionet që kryejnë institucionet financiare ndërmjetëse?
kziston llojshmëri e institucioneve financiare ndërmjetëse. Cili është një klasifikim i mundshëm?