2. •M E PA R A K U P TO J M Ë G J I T H Ç K A T Ë S H P R E H U R
N Ë N J Ë S I M O N E TA R E Q Ë P R A N O H E T
P Ë R G J I T H Ë S I S H T S I M J E T K Ë M B I M I E PA G E S E .
•S I PA R A M U N D T Ë S H Ë R B E J Ë Ç D O I N S T R U M E NT
F I N A N C I A R Q Ë K RY E N F U N K S I O N E T E PA R A S Ë
S I M J E T K Ë M B I M I , M AT Ë S I V L E R Ë S D H E
R U A J T Ë S I V L E R Ë S .
C’eshte paraja?
3. FUNKSIONET E PARASE
Mjet këmbimi
Lehtësia në këmbim,
Uniformiteti i paraqitjës,
Qëndrueshmëria,
Lehtësia në transportim,
Siguria nga falsifikimi.
Matëse e vlerës (njësi llogaritje)
Ruajtëse e vlerës (rezervë vlere)
4. Vlerë e përgjithshme e këmbimit
Si nevojë e specializimit të vlerave këmbyese, paraja
zëvendson metodën e këmbimit nayral, të mira
materiale për të mira materiale (M<->M). Kështu me
futjen e parasë në përdorim këmbimi zbërthet në dy
akte. Në pjesën e parë bëhet këmbimi i mallit me paratë
(M<->P), dhe në pjesën e dytë përdorja e parasë për
këmbim me një mall të dëshiruar (P<->M). Për dallim
nga këmbimi natyror, koha e aktit dhe vlerat e
këmbimit me para, zbërthehen më tutje. Këmbimi i një
shërbimi me para i lejon shitësit të vendosë se kur dhe
me çfarë dëshiron ai të këmbejë shërbimin e tij. Kjo liri
nuk është pa rreziqe: gjatë kohës që shitësi i shërbimit
mban paratë mund të ndodhin ndryshime në qarkun
ekonomik (proçeset ekonomike).
5. Vlerë matëse
Me ndihmën e parasë bëhet i mundshëm vlerësimi i produkteve dhe shërbimeve të
ndryshme. Me këtë edhe krahasimi i shpenzimeve për prodhim hyrja dhe fitimit nga ai
prodhim dalja është i mundshëm. Kjo e bën paranë si njësi themelore matëse e çdo dege
ekonomike. Në botën përendimore për termet ekonomike hyrja dhe dalja përdoret termi i
anglishtes input gjegjesisht output
Për të kryer këto funksione, parasë i duhen disa veti kryesore ekonomike, si mangësia dhe
vlerësimi i lartë. Mangësia mund të vijë nga shpenzimet e prodhimit sikurse te ari, argjëndi,
etj., ose sikurse në sistemet administrative të shteteve. Vetitë e tjera pozitive të materialit të
parasë janë: zbërthimi, transporti dhe homogjeniteti.
Perdorimi i parasë e thjeshtezon mjaft problemin, sepse secili mall e shpreh çmimin e tij në
para, duke paksuar numrin e çmimeve në aq sa janë edhe mallra, dhe duke e reduktuar
kështu edhe koston e transaksioneve.
6. Vlerë kursimi
Paraja mundëson përbrenda një qarku ekonomik, që
të ardhurat e marrura nga ai qarkullim të kursehen
për këmbim në një kohë të ardhshme. Kështu
shoqëritë, siç janë bankat, kursimet i japin në forma
të kredive për qëllime konsumuese (për shpenzues)
dhe intensive (për përdorime produktive). Me këtë
paraja bëhet mjet vlersimi në të kaluarën, të tashmen
dhe të ardhshmen. Si alternativë e rezervave të
parave, këmbyesit mund të përdorin edhe letra me
vlerë (aktiva financiare) ose mallra (ari). Mirëpo
përparsia e parasë qëndron në likuiditetin e saj,
përderisa letrat me vlerë (ari) duhet që së pari të
shndërrohet në para për t'u këmbyer me mallra të
tjera. Në përgjithësi, rezervat e të ardhurave në formë
të letrave me vlerë sjellin fitime më të mëdha.
