1. ΠΕΝΘΟΣ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ
Όνομα σπουδάστριας: Ηλιάννα Παναγιωτοπούλου
Επιβλέπων καθηγήτρια: Κυριακή Σαμαρτζή
Ανώτατο Τεχνολογικό Ίδρυμα Πατρών
Τμήμα Νοσηλευτικής
Πάτρα, 2016

2. Περιεχόμενα
 Προσδιορισμός του πένθους
 Η κατανόηση θανάτου στα παιδιά
 Το πένθος σε διάφορα στάδια της ηλικίας
 Διάφορα είδη θανάτου
 Ο ρόλος του νοσηλευτή
 Νοσηλευτική διεργασία

3. Κεφάλαιο 1ο
Προσδιορισμός του
πένθους

4. Ορισμός πένθους και τα είδη του
• Ορισμός: Η περίοδος θλίψης μετά την απώλεια
• Είδη πένθους:
Φυσιολογικό Παθολογικό Ψυχιατρικό
Υστερικό
Ιδεοψυχαναγκα
στικό
ΜανιακόΜελαγχολικό

5. Στάδια πένθους
• Στάδια βιώματος του πένθους σύμφωνα
με τον Kubler-Ross
1) Άρνηση 2) Θυμός
3)Διαπραγμάτευση 4) Κατάθλιψη
5) Αποδοχή

6. Κεφάλαιο 2ο
Κατανόηση θανάτου
στα παιδιά

7. Αντίληψη θανάτου στα παιδιά
Κυριολεκτική αντίληψη
 Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη
οτιδήποτε αφορά το θάνατο.
 Παρερμήνευση οποιοδήποτε
αναφορών στο θάνατο.
Συγκεκριμένη αντίληψη
 Συγκεκριμενοποίηση του γεγονότος
του θανάτου.
 Σύνδεση θανάτου με το
συγκεκριμένο άτομο που πέθανε.

8. Παράγοντες κατανόησης θανάτου
Παράγοντες
Γνωστικές
ικανότητες
Φύλο
Προηγούμενες
εμπειρίες
θανάτου
Προσωπικότητα
Προηγούμενα
συναισθηματικά
προβλήματα
Ηλικία

9. Βαθμός αντίληψης θανάτου ανάλογα με το
αναπτυξιακό στάδιο
ΣΤΑΔΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΒΑΘΜΟΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ
ΘΑΝΑΤΟΥ
1o Στάδιο 3-5 ετών Χαμηλός Αντίληψη θανάτου
ως ύπνο
2ο Σταδιο 5-9 ετών Μέτριος Αντίληψη
οριστικότητας
θανάτου αλλά όχι
προσωπικού
θανάτου.
3ο Στάδιο 9-10 ετών Ολοκληρωμένος Αντίληψη θανάτου
ως οριστικο,
προσωπικό,
παγκόσμιο,
αναπόφευκτο
2.1 Αντίληψη θανάτου ανάλογα την ηλικία

10. Αντιδράσεις παιδιών στο θάνατο
• Συχνές και απόλυτα φυσιολογικές αντιδράσεις
 Καταστροφικές τάσεις
 Αίσθημα ενοχής για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου
 Μείωση σχολικής απόδοσης
 Ερωτήσεις γύρω απο το θάνατο
 Επιθετική συμπεριφορά και εκδήλωση ζήλιας
 Ψυχοσωματικά προβλήματα

11. Κεφάλαιο 3ο
Αντιδράσεις στο
πένθος ανα ηλικία

12. Αντίδραση στον θάνατο
Ηλικία Βαθμός Αντίδρασης Είδος Αντίδρασης
Βρέφη έως 10 μηνών Χαμηλός Παρατεταμένο ή
αδικαιολόγητο κλάμα
Νήπιο 2 έως 5 ετών Υψηλός Προσωρινή απώλεια ομιλίας ή
γενικευμένη αγωνία
Παιδιά 6 έως 9 ετών Υψηλός εως επικίνδυνος Καινούργια συναισθήματα τα
οποία μπορεί να οδηγήσουν
στην συντριβή
Προέφηβοι από 10 έως 12
ετών
Φυσιολογικός Φόβος εκδήλωσης
συναισθημάτων
Πίνακας 3.1 Αντίδραση στον θάνατο ανάλογα την ηλικία

13. Ανάγκες του πενθούντος παιδιού
 Κατανόηση του συμβάντος και της αιτίας του.
 Μη απόκρυψη γεγονότος.
 Έγκαιρη και απλή ενημέρωση.
 Ενθάρρυνση εκδήλωσης συναισθημάτων με το δικό του τρόπο.
 Διάθεση χρόνου και προσοχής.
 Παροχή ήρεμου, σταθερού και ζεστού περιβάλλοντος.

14. Κεφάλαιο 4ο
Διάφορα είδη θανάτου

15. Αντίδραση παιδιού σε θάνατο κοντινών του
προσώπων
Θάνατος γονιού
• Xάνουν το κύριο φροντιστή
• Aνάγκη αποστασιοποίησης από το γεγονός
• Εντονή επιθυμία θανάτου.
• Οδηγία σε κατάθλιψη.
Θάνατος αδερφού
• Γίνονται κέντρο φόβου γονιών.
• Χάνουν προσοχή και φροντίδα των γονιών.
• Έντονη πίεση.
Θάνατος παππούδων
• Έντονη λύπη.
• Διαφορετικό από γονιό.
Θάνατος φίλου
• Η αντίδραση εξαρτάται από το δέσιμο και την
ηλικία.
• Επιθυμία επανασύνδεσης.
• Έντονο συναίσθημα αδικίας.

16. Κεφάλαιο 5ο
Ο ρόλος του νοσηλευτή

17. Στόχοι νοσηλευτή και νοσηλευτικές παρεμβάσεις στον
πενθούντα
• Στόχοι
 Ανακούφηση της οικογένειας
 Κατανόηση συναισθημάτων και
αντιδράσεων στην απώλεια
 Επαρκής ικανότητα συζήτησης
• Νοσηλευτικές παρεμβάσεις
 Υποστήριξη του ατόμου που πενθεί
 Αποδοχή των αρνητικών
συναισθημάτων
 Ενθάρρυνση έκφρασης
συναισθημάτων
 Καθοδήγηση προσδιορισμού
φόβων

18. Διαδικασίες προετοιμασίας του νοσηλευτή για
υποστήριξη στους πενθούντες
 Συμμετοχή σε μαθήματα για την αντιμετώπιση θανάτου και του πένθους.
 Να υπάρχει εποπτεία για να μπορεί και ο νοσηλευτής να εκφράσει τους φόβους του.
 Ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών μεταξύ των νοσηλευτών.
 Ομάδες συμβουλευτικής.
 Αλλαγή φιλοσοφίας απέναντι στον θάνατο.
 Ευελιξία στον εργασιακό χώρο.

19. Κεφάλαιο 6ο
Νοσηλευτική διεργασία

20. Ενέργειες νοσηλευτή σε πενθούντα παιδιά 1/2
1.Αξιολόγηση
ασθενους
2. Αντικειμενικός
σκοπός
3.Προγραμματισμός
Νοσηλευτικής
φροντίδας
4.Εφαρμογή
Νοσηλευτικής
Φροντίδας
5.Εκτίμηση
αποτελέσματος
Κατάθλιψη Μείωση αρνητικών
συναισθημάτων
Ψυχολογική υποστήριξη
καθ’ολη τη διάρκεια της
νοσηλείας
Επικοινωνία με τον
ασθενή για
ψυχοθεραπευτικκή
παρέμβαση
Ο ασθενής άρχισε να
νιώθει καλύτερα
Επιθετικότητα Μείωση επιθετικών
τάσεων
Επαφή ασθενούς με
κοινωνικό λειτουργό και
ψυχολόγο
Προγραμματισμός
καθημερινής επαφής
με κοινωνικό
λειτουργό και
ψυχολόγο
H επιθετικότητα
μειώθηκε
Αίσθημα ίλιγγου Εξάλειψη του
συμπτώματος
Παραμονή ασθενούς
στην κλίνη του
Τοποθέτηση σε άνετη
θέση
Εξάλειψη του
συπτώματος
Αποφυγή
τραυματισμών
Αποφυγή μετακινήσεων Αποφευχθηκάν οι
μετακινήσεις
Ανακούφιση ασθενούς
Έλεγχος ζωτικών
σημείων
Ψυχολογική
υποστήριξη μέσω του
διαλόγου
6.1 Ενέργειες νοσηλευτή σε νοσηλεύοντα πενθούντα παιδιά

21. Ενέργειες νοσηλευτών σε πενθούντα παιδιά 2/2
1.Αξιολόγηση
ασθενους
2. Αντικειμενικός
σκοπός
3.Προγραμματισμός
Νοσηλευτικής
φροντίδας
4.Εφαρμογή
Νοσηλευτικής
Φροντίδας
5.Εκτίμηση
αποτελέσματος
Ψυχοκινητική
ανησυχία
Μείωση ανησυχίας Πλήρης
εργαστηριακός
έλεγχος
Πραγματοποιήθηκε
έλεγχος (γενική
ούρων και αίματος)
Ύφεση
ψυχοκινητικών
ανησυχιών
Συζήτηση με τον
ψυχίατρο για το
περιεχόμενο της
σκέψης του παιδιού
Πραγματοποιήθηκε
έλεγχος
6.2 Ενέργειες νοσηλευτή σε νοσηλεύοντα πενθούντα παιδιά

22. Συμπεράσματα
• Ο θάνατος αποτελεί θέμα ταμπού.
• Δημιουργείται πίεση και λανθασμένα μηνύματα στους πενθούντες.
• Δεν υπάρχουν κανόνες για το πένθος είναι ατομικό.
• Ιδανικές συνθήκες: Συναισθηματικά αποδεκτό και υποστηρικτικό
οικογενειακό περιβάλλον.
• Ανοιχτή έκφραση έντασης και συναισθημάτων τα με στόχο την αποδοχή
της απώλειας.
• Αν δεν υπάρχουν οι ιδανικές συνθήκες συνίσταται η συμβουλευτική με
κάποιον ειδικό.

23. Ευχαριστώ για την προσοχή σας