مطالعه سبک‌ شهروندی حاشیه ای و عوامل مرتبط در میان جوانان شهر یزد Study of marginal citizenship style and its related factors among youth in the city of Yazd دکتر حسین افراسیابی شرمین امانی و کاوه شکوهی فر همایش بین‏ المللی سکونتگاه‏های فقیرنشین شهری – 15 و 16 اردیبهشت 1395 - دانشگاه کردستان - سنندج International Conference on Urban Slums - 4-5 May 2016 – University of Kurdistan – Sanandaj, I.R. of Iran

1. HN10102180173
‫یزد‬ ‫شهر‬ ‫جوانان‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫مرتبط‬ ‫عوامل‬ ‫و‬ ‫ای‬ ‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬ ‫سبک‬ ‫مطالعه‬
Study of marginal citizenship style and its related factors among youth
in the city of Yazd
‫نویسندگان‬:
‫افراسیابی‬ ‫حسین‬ ‫دکتر‬
‫فر‬ ‫شکوهی‬ ‫کاوه‬ ‫و‬ ‫امانی‬ ‫شرمین‬

2. ‫مطالب‬ ‫فهرست‬
‫تحقیق‬‫کلیات‬
‫ی‬‫نظر‬‫مبانی‬‫و‬ ‫پیشینه‬
‫تحقیق‬‫ش‬‫و‬‫ر‬
‫ها‬ ‫یافته‬
‫پیشنهادها‬ ‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫و‬‫ی‬‫گیر‬ ‫نتیجه‬
1

3. ‫ای‬ ‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬
‫تا‬‫سال‬2050‫به‬ ‫دنیا‬ ‫در‬ ‫شهرنشینی‬ ‫نسبت‬ ،‫میالدی‬65‫رسید‬ ‫خواهد‬ ‫درصد‬.
‫تأثیرگذار‬ ،‫دارند‬ ‫سکونت‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ای‬‫منطقه‬ ‫و‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫ها‬‫انسان‬ ‫ارتباط‬ ‫برقراری‬ ‫نحوه‬ ‫بر‬ ‫شهری‬ ‫شیوه‬ ‫به‬ ‫زندگی‬
‫است‬.
‫شهروندی‬‫تلقی‬ ‫مدرن‬ ‫دنیای‬ ‫اجتماعی‬ ‫مفاهیم‬ ‫پویاترین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫معاصر‬ ‫اجتماعی‬ ‫مسائل‬ ‫ترین‬‫مهم‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫شده‬‫است‬.
‫شهروندی‬‫فعال‬ ‫موقعیت‬ ‫یک‬ ‫بلکه‬ ،‫انفعالی‬ ‫موقعیت‬ ‫یک‬ ‫نه‬‫است‬.
‫شهروندی‬‫توانمند‬ ‫و‬ ‫فعال‬ ‫اجتماعات‬ ‫گیری‬‫شکل‬ ‫بر‬ ‫ناظر‬ ‫فعال‬‫است‬‫راه‬ ‫ارائه‬ ‫و‬ ‫مسائل‬ ‫تعریف‬ ‫و‬ ‫شناخت‬ ‫توانایی‬ ‫که‬
‫دارند‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫حل‬.
‫شهروندی‬‫هدفمند‬ ‫مشارکت‬ ‫خواهان‬ ‫فعال‬‫است‬.
‫کنند‬ ‫می‬ ‫پاسداری‬ ‫خود‬ ‫آورده‬ ‫پدید‬ ‫از‬ ‫مردم‬.
‫شهروندان‬ ‫گران‬ ‫و‬ ‫یانوسکی‬‫کرده‬ ‫تعریف‬ ‫گونه‬ ‫این‬ ‫را‬ ‫ای‬‫حاشیه‬‫اند‬:
ً‫ا‬‫عمدت‬،‫روانی‬ ‫فشارهای‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫قدرت‬ ‫منابع‬ ‫به‬ ‫کمی‬ ‫بسیار‬ ‫دسترسی‬ ‫زیرا‬ ‫اند‬‫دورافتاده‬ ‫و‬ ‫جداشده‬ ‫نظام‬ ‫از‬
‫دارند‬ ‫مشارکت‬ ‫سیاسی‬ ‫امور‬ ‫در‬ ‫کمتر‬.

4. ‫ای‬ ‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬
‫اکنون‬‫قدرت‬ ‫سنتی‬ ‫ساختارهای‬ ‫دیگر‬ ‫یکم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫قرن‬ ‫در‬‫توانند‬‫نمی‬‫وفصل‬‫حل‬ ‫را‬ ‫شهری‬ ‫زندگی‬ ‫مسائل‬ ‫همه‬
‫کنند‬.
‫وجود‬ ‫مسائل‬ ‫وفصل‬‫حل‬ ‫امکان‬ ،‫شهروندان‬ ‫خود‬ ‫فعال‬ ‫مشارکت‬ ‫بدون‬‫ندارد‬.
‫شهرنشینی‬ ‫از‬ ‫تر‬‫گسترده‬ ‫مفهومی‬ ‫شهروندی‬‫دارد‬.
‫مشارکت‬ ‫ذاتی‬ ‫مزایای‬:‫های‬ ‫ایده‬ ‫ارائه‬ ،‫افراد‬ ‫ظرفیت‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫بسط‬ ،‫نفس‬ ‫عزت‬ ،‫فراگیر‬ ‫فردی‬ ‫احساسات‬ ‫گیری‬ ‫شکل‬
‫سازنده‬ ‫و‬ ‫نوآورانه‬.
‫کللند‬ ‫مک‬ ‫و‬ ‫یونیس‬:‫در‬ ‫مدنی‬ ‫تعهد‬ ‫میزان‬ ‫کننده‬ ‫تعیین‬ ‫و‬ ‫موثر‬ ‫مدنی‬ ‫هویت‬ ‫ساختن‬ ‫در‬ ‫جوانی‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫مشارکت‬
‫است‬ ‫بزرگسالی‬.
‫اغلب‬‫مطالعات‬‫شهروندی‬ ،‫متغیری‬ ‫را‬‫و‬ ‫کرده‬ ‫تعریف‬ ‫یکدست‬ ‫و‬ ‫کلی‬‫اند‬‫سنجیده‬.

5. 6
.

6. 7
. «‫رابطه‬‫بین‬‫اعتماد‬‫سازمانی‬‫با‬‫رفتار‬‫شهروندی‬‫سازمانی‬».‫بیداریان‬‫و‬‫همکاران‬(1392).
«‫سنجش‬‫میزان‬‫مشارکت‬‫شهروندان‬‫در‬‫مدیریت‬‫شهری‬».‫زیاری‬‫و‬‫همکاران‬(1392).
«‫پایداری‬‫شهری‬‫بر‬‫بنیان‬‫توسعه‬‫مشارکت‬‫شهروندی‬».‫حسینی‬‫و‬‫همکاران‬(1392).
«‫بررسی‬‫عوامل‬‫مؤثر‬‫بر‬‫مشارکت‬‫شهروندی‬‫در‬‫بین‬‫شهروندان‬».‫حسین‬‫زاده‬‫و‬‫همکاران‬(1391).
«‫بررسی‬‫میزان‬‫آگاهی‬‫و‬‫نگرش‬‫دانشجویان‬‫نسبت‬‫به‬‫حقوق‬‫شهروندی‬».‫کلدی‬‫و‬‫پوردهناد‬(1391).
«‫های‬‫آگهی‬‫نقش‬‫تلویزیون‬‫در‬‫توسعه‬‫و‬‫گسترش‬‫آموزش‬‫شهروندی‬».‫زنجانی‬‫و‬‫قرهی‬(1390).
«‫سنجش‬‫میزان‬‫آگاهی‬‫به‬‫حقوق‬‫شهروندی‬‫و‬‫قوانین‬‫شهری‬».‫محمدی‬‫و‬‫تبریزی‬(1390).
«‫تحلیلی‬‫بر‬‫فضای‬‫شهری‬‫گرا‬‫مردم‬‫و‬‫رابطه‬‫آن‬‫با‬‫رفتار‬‫شهروندی‬».‫بختیارنصرآبادی‬(1390).
‫تحلیلی‬‫بر‬‫میزان‬‫آگاهی‬‫از‬‫حقوق‬‫شهروندی‬‫در‬‫میان‬‫دانشجویان‬».‫شیانی‬‫و‬‫داودوندی‬(1389).
«‫بررسی‬‫عوامل‬‫مؤثر‬‫بر‬‫آگاهی‬‫زنان‬‫از‬‫حقوق‬‫اجتماعی‬‫و‬‫قانونی‬‫خود‬».‫مهدوی‬‫و‬‫میرزاپور‬(1388).
«‫رابطه‬‫آگاهی‬‫از‬‫حقوق‬‫شهروندی‬‫با‬‫پاسخگویی‬‫ها‬‫سازمان‬».‫پورعزت‬‫و‬‫همکاران‬(1388).
«‫تحلیلی‬‫بر‬‫وضعیت‬‫شهروندی‬‫در‬‫شهر‬‫تهران‬».‫شیانی‬(1388).
‫مطالعه‬ ‫پیشینه‬

7. 8
.
«‫سازی‬‫مفهوم‬‫از‬‫ایده‬‫شهروندی‬».‫عظیمی‬‫و‬‫شایسته‬‫مجد‬(1388).
«‫چگونگی‬‫گیری‬‫شکل‬‫شهر‬‫شهروندمدار‬»‫امیرپناهی‬‫و‬‫غفاری‬(1388).
«‫تحلیلی‬‫بر‬‫فرهنگ‬‫شهروندی‬‫در‬‫شهر‬‫اصفهان‬».‫هاشمیان‬‫فر‬‫و‬‫گنجی‬(1388).
«‫تأثیر‬‫امکانات‬‫شهری‬‫بر‬‫فرهنگ‬‫شهروندی‬».‫کفاشی‬(1387).
«‫فرهنگ‬‫شهروندی‬:‫محصول‬‫و‬‫محمل‬‫حاکمیت‬،‫خوب‬‫و‬‫شهروند‬‫فعال‬».‫فاطمی‬‫نیا‬(1386).
«،‫فقر‬‫محرومیت‬‫و‬‫شهروندی‬‫در‬‫ایران‬».‫شیانی‬(1384).
«‫شهروندی‬‫و‬‫رفاه‬‫اجتماعی‬».‫شیانی‬(1381).
«‫تحلیلی‬‫شناختی‬‫جامعه‬‫از‬‫وضعیت‬‫شهروندی‬‫در‬‫لرستان‬».‫شیانی‬(1381).
«‫تعامل‬،‫شدن‬‫جهانی‬‫شهروندی‬‫و‬‫دین‬».‫عاملی‬(1380).
«‫سرمایه‬‫اجتماعی‬‫و‬‫هنجارهای‬‫شهروندی‬:‫ای‬‫رابطه‬‫مبهم‬‫؟‬».‫ازمرلی‬(2010).
«‫شهروندی‬‫فعال‬».‫هاسکینز‬‫و‬‫مسچرینی‬(2009).
«‫هنجارهای‬‫شهروندی‬‫خوب‬».،‫دنتز‬‫گبریل‬‫و‬‫تورکال‬(2007).
«‫ماهیت‬‫شهروندی‬‫و‬‫مشارکت‬».‫پاترسون‬(2000).
‫مطالعه‬ ‫پیشینه‬

8. 9
.
‫پرداز‬‫نظریه‬‫مرتبط‬ ‫نظریه‬
‫پارسونز‬‫گرایی‬‫عام‬
‫بلومر‬‫شدن‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬‫واسطه‬
‫ترنر‬‫فقر‬ ‫احساس‬
‫بوردیو‬‫فرهنگی‬ ‫سرمایه‬
‫پژوهش‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫نظریات‬

9. ‫نظری‬ ‫مبانی‬
‫طبق‬‫نظر‬‫ترنر‬‫آنچه‬‫احساس‬‫شهروندی‬‫را‬‫به‬‫مخاطره‬‫افکند‬‫می‬‫احساس‬‫فقر‬‫و‬
‫نداری‬‫است‬‫که‬‫این‬‫احساس‬‫سبب‬‫شود‬‫می‬‫تا‬‫ها‬‫آن‬‫به‬‫عضویت‬‫در‬‫جماعت‬‫ملی‬
‫تمایل‬‫نشان‬‫ندهند‬‫و‬‫تعهدی‬‫برای‬‫عضویت‬‫در‬‫جماعت‬‫ملی‬‫احساس‬‫نکنند‬.
‫در‬‫نظریه‬‫پارسونز‬‫برای‬‫دستیابی‬‫به‬‫هویت‬‫شهروندی‬‫باید‬‫هنجارهای‬‫عام‬‫مثل‬
‫فعال‬‫گرایی‬‫و‬‫گرایی‬‫عام‬‫را‬‫گسترش‬‫داد‬.

10. ‫نظری‬ ‫مبانی‬
‫بلومر‬‫های‬‫واسطه‬‫اجتماعی‬‫شدن‬‫را‬‫عبارت‬‫از‬،‫والدین‬‫دیگران‬،‫مهم‬‫گروه‬
،‫همساالن‬،‫مدارس‬‫مجامع‬،‫عمومی‬‫ها‬‫رسانه‬‫و‬‫وسایل‬‫جمعی‬‫ارتباط‬‫داند‬‫می‬.
‫ازنظر‬،‫بلومر‬‫انسان‬‫در‬‫مسیر‬‫معرفت‬‫پس‬‫از‬‫فراگیری‬‫هنجارهای‬،‫اجتماعی‬
‫طرف‬‫به‬‫اجتماعی‬‫شدن‬‫پیش‬‫رود‬‫می‬.
‫بوریو‬‫بحث‬‫فضای‬‫اجتماعی‬‫و‬‫سرمایه‬‫فرهنگی‬‫را‬‫مطرح‬‫کند‬‫می‬‫به‬‫نظر‬‫او‬‫هر‬
‫چه‬‫میزان‬‫سرمایه‬‫فرهنگی‬‫افراد‬‫از‬‫همدیگر‬‫متفاوت‬،‫باشد‬‫فضای‬‫اجتماعی‬‫که‬
‫ها‬‫آن‬‫در‬‫آن‬‫قرار‬‫دارند‬‫باهم‬‫دیگر‬‫متفاوت‬‫است‬‫و‬‫ما‬‫بایستی‬‫انتظار‬‫ها‬‫گرایش‬‫و‬
‫الگوهای‬‫رفتاری‬‫متفاوتی‬‫از‬‫افراد‬‫داشته‬‫باشیم‬.

11. ‫تحقیق‬ ‫نظری‬ ‫مدل‬
‫عام‬
‫گرایی‬
‫های‬ ‫واسطه‬
‫اجتماعی‬
‫شدن‬
‫احساس‬
‫فقر‬
‫میزان‬
‫درآمد‬
‫ماهیانه‬
‫سرمایه‬
‫فرهنگی‬
‫شهروندی‬
‫ای‬ ‫حاشیه‬

12. 16
‫رویکرد‬:
‫کمی‬
‫راهبرد‬:‫پیمایشی‬
‫جامعه‬:
‫جوانان‬15‫تا‬29
‫یزد‬ ‫شهر‬ ‫سال‬‫گیری‬ ‫نمونه‬:
‫ای‬ ‫چندمرحله‬ ‫ای‬ ‫طبقه‬
‫سرشماری‬1390
151927
‫نمونه‬ ‫برآوردحجم‬:
‫کوکران‬ ‫فرمول‬
‫سطح‬
‫اطمینان‬95%
‫نمونه‬ ‫خطای‬
‫گیری‬5%
‫ابزار‬:
‫پرسشنامه‬
‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬:
SPSS , AMOS
385‫نفر‬
‫پژوهش‬ ‫روش‬

13. ‫متغیرهای‬ ‫کرونباخ‬ ‫آلفای‬ ‫و‬ ‫سنجش‬ ‫سطح‬
‫مستقل‬
‫متغیر‬
‫تعدا‬
‫د‬
‫گویه‬
‫آلفای‬
‫کرونبا‬
‫خ‬
‫ارزیابی‬‫اندازه‬ ‫مدل‬‫گیری‬
CMIN/DFCFIRMSEA
‫شهروندی‬‫حاشیه‬
‫ای‬
50/758
3/5090/9740/081
‫عام‬‫گرایی‬40/665
3/2490/9840/077
‫سرمایه‬
‫فرهنگی‬
‫عینیت‬‫یافته‬
210/7473/9470/9710/088
‫یافته‬ ‫تجسم‬
‫نهادینه‬
‫شده‬
‫های‬ ‫واسطه‬
‫شدن‬ ‫اجتماعی‬
50/707
1/9930/9890/051
‫احساس‬‫فقر‬40/877
2/0590/9960/053

14. ‫شهروندی‬ ‫سبک‬ ‫میزان‬‫ای‬ ‫حاشیه‬
‫فراوانی‬‫درصد‬‫درصد‬
‫معتبر‬
‫درصد‬
‫تجمعی‬
‫میانگی‬
‫ن‬
‫کم‬18848/848/848/8
12/05 ‫متوسط‬16643/143/191/9
‫زیاد‬318/18/1100
‫جمع‬385100100

15. ‫شاخص‬‫شهروندی‬ ‫سبک‬ ‫ساختاری‬ ‫مدل‬ ‫برای‬ ‫برازش‬ ‫های‬
‫حاشیه‬‫ای‬
‫برازش‬ ‫مدل‬ ‫اختصار‬ ‫شاخص‬ ‫نام‬ ‫گروه‬‫شاخص‬ ‫بندی‬‫ها‬
GFI>%90 0/91 GFI ‫برازش‬ ‫نیکویی‬ ‫شاخص‬
‫شاخص‬‫مطلق‬ ‫برازش‬ ‫های‬
‫زیر‬ ‫مقدار‬5 1/932 CMIN/DF
‫درجه‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫بهنجار‬ ‫اسکوئر‬ ‫کای‬
‫آزادی‬
TLI >%90 0/91 TLI ‫نشده‬ ‫هنجار‬ ‫برازش‬ ‫شاخص‬
‫شاخص‬‫تطبیقی‬ ‫برازش‬ ‫های‬CFI>%90 0/92 CFI ‫تطبیقی‬ ‫برازش‬ ‫شاخص‬
IFI>%90 0/92 IFI ‫افزایشی‬ ‫برازش‬ ‫شاخص‬
‫از‬ ‫باالتر‬50
‫درصد‬
0/73 PNFI ‫شده‬ ‫هنجار‬ ‫مقتصد‬ ‫برازش‬ ‫شاخص‬
‫شاخص‬‫مقتصد‬ ‫برازش‬ ‫های‬RMESA<%10 0/049 RMESA ‫برآورد‬ ‫خطای‬ ‫مربعات‬ ‫میانگین‬ ‫ریشه‬
‫از‬ ‫باالتر‬50
‫درصد‬
0/79 PCFI ‫مقتصد‬ ‫تطبیقی‬ ‫برازش‬ ‫شاخص‬

16. ‫متغیرهای‬ ‫غیرمستقیم‬ ‫و‬ ‫مستقیم‬ ‫اثرات‬‫مستقل‬‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬ ‫سبک‬ ‫بر‬‫ای‬
‫متغیر‬ ‫نام‬
‫اثر‬ ‫ضرایب‬
‫کل‬
‫مستقیم‬ ‫اثر‬‫غیرمستقیم‬ ‫اثر‬
‫عام‬‫گرایی‬**0/239-**0/150-**0/389-
‫فقر‬ ‫احساس‬**0/320-**0/320
‫فرهنگی‬ ‫سرمایه‬**0/227-*0/080-**0/307-
‫واسطه‬‫اجتماعی‬ ‫های‬-
‫شدن‬
**0/253--**0/253-
‫خانواده‬ ‫درآمد‬**0/155-**0/155-
**‫سطح‬ ‫در‬ ‫معنادار‬99‫درصد‬*‫سطح‬ ‫در‬ ‫معنادار‬95‫درصد‬

17. ‫شهروندی‬ ‫سبک‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫عوامل‬ ‫ساختاری‬ ‫مدل‬
‫حاشیه‬‫ای‬

18. ‫گیری‬ ‫نتیجه‬
‫عام‬‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫ارتباط‬ ‫ترین‬ ‫قویی‬ ،‫گرایی‬‫داشت‬ ‫ای‬‫که‬ ،‫شیانی‬ ‫یافته‬ ‫با‬(1388:)
‫های‬‫ارزش‬‫بود‬ ‫همسو‬ ‫است‬ ‫مؤثر‬ ‫شهروندی‬ ‫بر‬ ‫عام‬.
‫نشان‬ ‫نتایج‬‫داد‬‫داشت‬ ‫ای‬‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬ ‫سبک‬ ‫بر‬ ‫معنادار‬ ‫و‬ ‫مثبت‬ ‫اثر‬ ‫یک‬ ‫فقر‬ ‫احساس‬.
‫تایید‬ ‫ای‬‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬ ‫بر‬ ‫فرهنگی‬ ‫سرمایه‬ ‫تاثیر‬ ‫فرض‬‫بود‬ ‫منفی‬ ‫صورت‬ ‫اثر‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫شد‬.
‫اثر‬ ‫یک‬ ‫صورت‬‫به‬ ‫ای‬‫حاشیه‬ ‫شهروندی‬ ‫و‬ ‫شدن‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬‫واسطه‬ ‫تأثیر‬ ‫بین‬ ‫رابطه‬‫منفی‬‫و‬
‫شد‬ ‫تأیید‬ ‫معنادار‬.

19. ‫گیری‬ ‫نتیجه‬
‫میزان‬‫درآمد‬‫خانواده‬‫با‬‫تاثیر‬‫بر‬‫سرمایه‬‫فرهنگی‬‫و‬‫احساس‬‫فقر‬‫بصورت‬‫غیر‬
‫مستقیم‬‫و‬‫منفی‬‫بر‬‫روی‬‫سبک‬‫شهروندی‬‫حاشیه‬‫ای‬‫اثرگذار‬‫بود‬.‫به‬‫این‬‫ترتیب‬
‫که‬‫هرچه‬‫افراد‬‫دارای‬‫درآمد‬‫خانوادگی‬‫باالتری‬‫باشند‬‫از‬‫سرمایه‬‫فرهنگی‬‫باالتری‬
‫برخوردارند‬‫و‬‫احساس‬‫فقر‬‫کمتری‬‫را‬‫تجربه‬‫می‬،‫کنند‬‫در‬‫نتیجه‬‫میزان‬‫شهروندی‬
‫حاشیه‬‫ای‬‫آنان‬‫کاهش‬‫می‬‫یابد‬.‫این‬‫یافته‬‫با‬‫نتایج‬‫تحقیق‬‫شیانی‬(1384)‫همسو‬
‫بود‬‫که‬‫ارتباط‬‫پیچیده‬‫میان‬،‫فقر‬‫محرومیت‬‫و‬‫شهروندی‬‫را‬‫نشان‬‫داد‬.

20. ‫راهکارها‬ ‫و‬ ‫پیشنهادها‬
‫الزم‬‫است‬‫احساس‬‫فقر‬‫را‬‫در‬‫افراد‬‫جامعه‬‫کمرنگ‬‫کرد‬‫و‬‫با‬‫ارائه‬‫های‬‫آموزش‬‫الزم‬
‫ها‬‫آن‬‫را‬‫توجیه‬‫کرد‬‫که‬‫شرایط‬‫مادی‬‫و‬،‫مالی‬‫تنها‬‫عامل‬‫مشارکت‬‫و‬‫درگیری‬‫ها‬‫آن‬‫در‬
‫جامعه‬‫و‬‫رسیدن‬‫به‬‫حقوق‬‫و‬‫انجام‬‫وظایف‬‫شهروندی‬‫نیست‬.
‫از‬‫سنین‬‫پایین‬‫و‬،‫کودکی‬‫صورت‬‫به‬‫پایه‬‫به‬‫های‬‫آموزش‬‫شهروندی‬،‫افراد‬‫متناسب‬‫با‬
‫سنشان‬‫پرداخته‬‫شود‬.
‫با‬‫انتشار‬‫های‬‫کتابچه‬‫آموزشی‬‫رایگان‬‫توسط‬،‫ها‬‫شهرداری‬‫های‬‫برنامه‬‫ای‬‫رسانه‬‫و‬...
‫خانواده‬‫ها‬‫را‬‫با‬‫فرهنگ‬‫شهروندی‬‫آشنا‬‫کرد‬.

21. ‫راهکارها‬ ‫و‬ ‫پیشنهادها‬
‫در‬‫مدارس‬‫کودکان‬‫را‬‫با‬‫حقوق‬‫و‬‫وظایف‬‫شهروندی‬‫آشنا‬‫کرد‬‫و‬‫جویی‬‫مشارکت‬
‫و‬‫پذیری‬‫مسئولیت‬‫را‬‫از‬‫طریق‬‫آموزش‬‫رسمی‬‫به‬‫ها‬‫آن‬‫آموزش‬‫داد‬.
‫تقویت‬‫نهادهای‬‫مردم‬‫مدار‬‫و‬‫خودجوش‬‫و‬‫داوطلبانه‬‫و‬‫تأسیس‬NGO‫ها‬‫و‬
‫کاهش‬‫های‬‫محدودیت‬‫تأسیس‬‫این‬،‫نهادها‬‫گامی‬‫مؤثر‬‫در‬‫مشارکت‬‫شهروندان‬.
‫توجه‬‫خاص‬‫به‬‫سرمایه‬‫فرهنگی‬‫و‬‫ارائه‬‫راهکارهایی‬‫برای‬‫باال‬‫بردن‬‫سرمایه‬
‫فرهنگی‬‫شهروندان‬‫مانند‬‫کالس‬‫های‬‫آموزشی‬‫رایگان‬.