1. PuberteitsontwikkelingPuberteitsontwikkeling
Dr. R. SchatsDr. R. Schats
IVF CentrumIVF Centrum
VU mcVU mc

2. PuberteitPuberteit
 Van kind naar volwasseneVan kind naar volwassene
 Rijping endocriene systeemRijping endocriene systeem
 Afnemen gevoeligheid voor E2 vanAfnemen gevoeligheid voor E2 van
de hypothalamusde hypothalamus
 Het op gang komen van deHet op gang komen van de
menstruele cyclusmenstruele cyclus
 VruchtbaarheidVruchtbaarheid

3. Gebeurtenissen in deGebeurtenissen in de
PuberteitPuberteit
GroeispurtGroeispurt
SchaambeharingSchaambeharing
BorstontwikkelingBorstontwikkeling
OkselbeharingOkselbeharing
MenarcheMenarche

4. Over HAAR gesprokenOver HAAR gesproken
 Sexuele haar:Sexuele haar:
Schaam- en okselbeharingSchaam- en okselbeharing
 Bij de man: baard maar ook:Bij de man: baard maar ook:
kaal worden !!kaal worden !!
 Ander soort haarAnder soort haar
 Deels rasgebondenDeels rasgebonden

5. Borstontwikkeling enBorstontwikkeling en
SchaambeharingSchaambeharing
Indeling volgens TannerIndeling volgens Tanner
Vijf, zes stadiaVijf, zes stadia
Stadium zegt iets overStadium zegt iets over
fase van de ontwikkelingfase van de ontwikkeling
Met andere woorden: deMet andere woorden: de
hormonale statushormonale status

6. Borstontwikkeling: StadiaBorstontwikkeling: Stadia
volgens Tannervolgens Tanner
 I. Niets, prepuberaalI. Niets, prepuberaal
 II. Klierschijf < 4 cmII. Klierschijf < 4 cm
 III. Kegelvormige borst door groeiIII. Kegelvormige borst door groei
klierschijfklierschijf
 IV. Vetafzetting: kegelvorm wordt meerIV. Vetafzetting: kegelvorm wordt meer
rond, areola verheven boven op de borstrond, areola verheven boven op de borst
 V. Volwassen half bolronde vorm, areola inV. Volwassen half bolronde vorm, areola in
niveau, pigmentatie areolaniveau, pigmentatie areola

7. Schaambeharing:Schaambeharing:
Stadia volgens TannerStadia volgens Tanner
 I. Niets, prepuberaalI. Niets, prepuberaal
 II. Enkele haren langs de labia majora,II. Enkele haren langs de labia majora,
weinig gepigmenteerdweinig gepigmenteerd
 III. Gepigmenteerde gekrulde haren opIII. Gepigmenteerde gekrulde haren op
labia majora, begin op mons pubislabia majora, begin op mons pubis
 IV. Peervormig op mons pubis,IV. Peervormig op mons pubis,
 V. Driehoekige beharingV. Driehoekige beharing
 VI. Verdere uitbreiding zoals bij de manVI. Verdere uitbreiding zoals bij de man
normaal isnormaal is

8. Borstontwikkeling enBorstontwikkeling en
Schaambeharing (1)Schaambeharing (1)

9. Borstontwikkeling enBorstontwikkeling en
Schaambeharing (1)Schaambeharing (1)

10. MammaontwikkelingMammaontwikkeling

11. De eicellen in de ovariaDe eicellen in de ovaria
 Maximaal: eind tweede trimester vanMaximaal: eind tweede trimester van
de zwangerschap: ongeveer 6 miljoen!de zwangerschap: ongeveer 6 miljoen!
Geen oergeslachtscellen, dus geenGeen oergeslachtscellen, dus geen
deling meerdeling meer
 Geboorte: 1 á 2 miljoenGeboorte: 1 á 2 miljoen
 Menarche: ongeveer 600.000Menarche: ongeveer 600.000
 Menopauze: enkele honderden, teMenopauze: enkele honderden, te
weinig voor een cyclusweinig voor een cyclus

12. Eicelvoorraad en LeeftijdEicelvoorraad en Leeftijd
(Faddy et al, Hum Reprod 1992; 1342-46)(Faddy et al, Hum Reprod 1992; 1342-46)

13. Kans op syndroom van DownKans op syndroom van Down
en maternale leeftijden maternale leeftijd
0,0936 0,0965 0,1017 0,1112 0,1284
0,1597
0,2169
0,3215
0,5102
0,855
1,4925
2,6316
4,7619
0,01
0,1
1
10
20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44
Maternale leeftijd
%risico

14. Ontwikkeling uitwendigeOntwikkeling uitwendige
geslachtsorganengeslachtsorganen
 Tussen geboorte en puberteit gebeurtTussen geboorte en puberteit gebeurt
er niets door de afwezigheid vaner niets door de afwezigheid van
oestrogenenoestrogenen
 Met name de labia minora en clitorisMet name de labia minora en clitoris
vertonen groeivertonen groei

15. Stoornissen in deStoornissen in de
puberteitsontwikkelingpuberteitsontwikkeling
 Pubertas praecox: pseudo of veraPubertas praecox: pseudo of vera
 Pubertas tardaPubertas tarda

16. Stoornissen in deStoornissen in de
puberteitsontwikkelingpuberteitsontwikkeling
 Pubertas praecoxPubertas praecox
Pseudo: “schijn”, van “buiten” afPseudo: “schijn”, van “buiten” af
* 21-hydroxylase deficiëntie* 21-hydroxylase deficiëntie

17. Stoornissen in deStoornissen in de
puberteitsontwikkelingpuberteitsontwikkeling
 Pubertas praecoxPubertas praecox
Vera: “vruchtbaarheid”Vera: “vruchtbaarheid”
Na gebeurtenissen met CZS:Na gebeurtenissen met CZS:
ontstekingen, trauma’sontstekingen, trauma’s

18. Puberteitsontwikkeling:Puberteitsontwikkeling:
SamenvattingSamenvatting
 Van kind naar volwassene, zowelVan kind naar volwassene, zowel
lichamelijk als geestelijklichamelijk als geestelijk
 Het endocriene systeem rijptHet endocriene systeem rijpt
 Dit uit zich in het afnemen van deDit uit zich in het afnemen van de
gevoeligheid voor E2 van degevoeligheid voor E2 van de
hypothalamushypothalamus
 Resultaat: menstruele cyclusResultaat: menstruele cyclus
 VruchtbaarheidVruchtbaarheid