1. 1.0 KOPOINTUTUNAN
Timbaba’on do kursus BKD 3063 nopo diti nga nabaagi kumaa apat boogian. Id
timbaba’on koiso, suhuon o mokiikinobos ngawi do monuat ruputan kokomoi do nunu
nokito om nawayaan maamaso do Pengalaman Berasaskan Sekolah (PBS).
Poruputon ngawi nunu teori toi ko’ prinsip ih ginuno di mongingia maamaso papanau
proses pongia’an om pinsingilaan. Id suang do timbaba’on kumoduo, kaanu o
mokiikinobos miampai mintootoiso do papaasil ponuatan ilimiah montok monguyad
kokomoi pangajalan mokinongou om mimboros. Id timbaba’on kumotolu,
popohimogon o mokiikinobos ngawi do pibarasan maya tinimungan montok do
monoodo palan pongia’an sangangadau (RPH) om kakamot pangajalan ih gunoon
maso id simulasi pangajalan. Id suang do timbaba’on kumaapat, kohompit nogi
koinsanai mokiikinobos do momonsoi simulasi pongiaan tumanud palan pongiaan di
winonsoi.
2.0 SIKUL KINOYONON KAPAMANAHAN PBS KUMODUO
Sikul kinoyonon nopo di pinili ku montok kapamanahan PBS di kumoduo nga hilo id
Sekolah Kebangsaan St. James Apin-Apin, Keningau. Sikul diti nopo nga orikatan do
talun-alun. Sinodu nopo do sikul diti mantad talun-alun Jalan Tambunan-Keningau
nga 100 meter.
Woyo fizikal id sikul diti nopo nga poinratau om somok do badi Apin-Apin.
Suai ko ii, kiwaa 246 tulun o tangaanak sikul hiti, 25 tulun mongingia’ om songulun
karani. Haro 12 linimput pinsingilaan do hiti hinonggo duo kalas monikid toun
mantad toun koiso gisom toun koonom. Sikulan nopo diti nga kiwaa kasanganan
gana toilaan om lotirik montok papasanang proses pongiaan om pinsingilaan(PdP).
2.1 WOYO MONGINGIA POPOINDALAN PANGAJALAN KOKOMOI
KABAALAN MOKINONGOU OM MOBOROS
Linimput pinsingilaan nopo di sinuangan ku nga linimput Toun 1 ontok pongia’an
Boros Kadazandusun. Proses pongia’an om pinsingilaan nopo dii nga binuruan di
Zandi Juvinah Juil montok popointutun pimato om mamarait tuni-tuni pimato miampai
popohompit kabaalan mokinongou om mimboros do tangaanak. Tinudukan o
tangaanak do popolombus do pimato maya do ngaran, bontuk, om tuni dau.
Mantad di pongimurian om ponoinuan di winonsoi kumaa woyo mongingia
popoindalan do pangajalan, okito nodi o teori toi ko’ prinsip di ginuno do mongingia
2. maso id pangajalan. Tumanud Kamus Dewan Edisi Keempat, teori nopo nga kirati
prinsip-prinsip koizaai di nosiliu impohon montok kapamansayan isoiso toilaan.
Montok do popotuduk kokomoi pimato kumaa tangaanak Toun 1, minaganu o
mongingia do kosiwatan montok popoingkawas do kabaalan mokinongou om
mimboros do tangaanak. Sinuhu do mongingia o tangaanak do popolombus
oinsanan tuni pimato mantad A gisom Z om tinudukan do mongintutun bontuk pimato
tumanud di tuni dau.
Teori pinsingilaan nopo di noguno do mongingia ontok dii nga teori kognitif.
Tumanud di Mok Soon Sang (2011), oinsanan tulun nopo nga kiwaa struktur kognitif
om uludon do tutok o toinsanan toilaan dii id suang do tutok diolo. Suminuku i
mongingia do teori diti miampai minongintong do taang koburuon kognitif tangaanak
id linimput dii i poinsuang id taang pra-operasi tu’ kogumuan tangaanak kiumul 6
gisom 7 toun. Id taang diti, totos tangaanak nopo nga momusorou maya transduktif
toi ko’ maya poomitanan poimbida kumaa di poomitanan di poimbida noopo. Id taang
diti nogi, kaanu nogi tangaanak papakalas toi ko’ popisuai objek tumanud
kowoowoyoon om mamarati konsep dau. Sabaagi poomitanan, tudukon do
tangaanak o pimato di kosudong tumanud do tuni dau. Poinsorou nodi do tangaanak
i ngaran, bontuk om tuni pimato di nopinsingilaan diolo.
Ginuno do mongingia iti teori tu’ oponsol kopio o tangaanak mongulud skema
toi ko’ toilaan-toilaan om nangawayaan di naanu diolo kumaa tutok maya konsep
organisasi toi ko’ kapamansayan mantad skema di au apagon kumaa skema
tapagon. Sabaagi poomitanan, pinotimpuun do mongingia o pongia’an miampai
monuduk om monuhu tangaanak mamarait toinsanan pimato om pointutuno’ nogi di
o bontuk dau. Id suang do pinsingilaan, agayo toguangon do mongingia montok
mamalan aktiviti id pongia’an om pinsingilaan montok do momogonop do
mogikaakawo koporokisan tangaanak (Abdul Aziz Abdul Talib, 2000). Noulud do
mongingia o pinsingilaan do tangaanak do miagal diti tu au apagon minsingilo isoiso
ngaran pimato miampai momoguno pomurangahan om pomoroitan toomod suai ko’
kosudong miampai tangaanak mogikaakawo koporokisan. Ginuno do mongingia o
kabaalan mokinongou om mimboros do tangaanak miampai magangat tangaanak do
mongomit do ngaran-ngaran pimato di binoros dau miampai pointopot.
Suai ko ii, pinotounda nogi o mongingia do aktiviti pinsingilaan di popohompit
pilumaagan id taatanga do mongingia om tangaanak. Pinasarabak o mongingia do
aspek di kounsub do kognitif do tangaanak miampai manahak ponguhatan kumaa
tangaanak kokomoi ngaran pimato om minanahak o tangaanak do tisimbar miampai
3. kaampayatan poimponu. Nakaanu o aktiviti diti do popoingkawas kabaalan
mokinongou om mimboros do tangaanak maya pomurangahan om tisimbar di
pinatahak.
Pinosotol nogi do mongingia o proses adaptasi id proses pinsingilaan do
tangaanak maya do papanau do pongia’an miampai pointilombus mantad tuni pimato
kumaa ngaran pimato om nogi bontuk pimato. Sabaagi poomitanan, polombuson do
tangaanak o tuni-tuni pimato mantad A gisom Z om tudukan nogi di do mongingia
nonggo tiso pimato sanganu di tuni pinolombus diolo. Proses asimilasi di popohompit
do tangaanak do mamarati toilaan kawawagu om popisudong kumaa nawayaan
sandad diolo nogi nga nakapanau nogi. Sabaagi do poomitanan, nakaanu o
tangaanak do mongimuri bontuk pimato om popionit do bontuk dii miampai tuni
montok pimato di noilaan diolo pogulu do minongimuri di tongopimato.
Pongia’an do mongingia nogi nga nakatanud kopio do teori kognitif maya
kapamanahan adaptasi akomodasi tu’ kaanu o tangaanak do poposimban toilaan
sandad montok popisudongon miampai toilaan kawawagu(KamaruddinHj. Husin,
1998). Naangatan do mongingia do popisudong kabaalan tangaanak do mongintutun
tuni tongopimato maya kopomoroitan miampai magangat do tangaanak mongintutun
bontuk-bontuk om ngaran montok tuni pimato di narait diolo. Kopomilian do teori
pinsingilaan sabaagi sukuan kumaa mongingia montok momonsoi aktiviti pongia’an
di kosudong pogulu do papapanau pongia’an id linimput pinsingilaan. Mantad do
kapamanahan do proses pongia’an om pinsingilaan di noulud do miampai sistematik
om oulud, nagampot nodi do mongingia o tudu pongia’an do tadau dii.
4. Rujukan
Abdul Aziz Abdul Talib. (2000). Pedagogi bahasa melayu, prinsip, kaedah dan teknik.
Kuala Lumpur: Utusan Publications Sdn. Bhd.
KamaruddinHj. Husin. (1998). Pedagogi bahasa (perkaedahan). Kuala Lumpur:
Kumpulan BudimanSdn.Bhd.
Kamus Dewan Edisi Keempat. (2005). Kuala Lumpur: DewanBahasa Dan Pustaka
Mok Soon Sang. (2011). Pedagogi untuk pengajaran-pembelajaran. Puchong,
Selangor: Penerbitan Multimedia Sdn.Bhd