1. 1
PALAN PONGIA’AN SANGADAU
Mato palajaran : Boros Kadazandusun
Ginumu tanaganak Sikul : 20 tulun
Pangaan : Kaapat
Tadau : Mirod (selasa)
Timpu : 8.00-8.40 doungosuab
Uhu : Tinunturu tinungkusan
Objektif Pambalajalan : Id kolimpupuson do pongia’an kaanu tangaanak sikul do
i. Mikomunikasi maya lisan kokomoi do tinunturu tinungkusan
ii. Popolombus tangaanak sikul topurimanan kokomoi koponsolon do tinunturu id tinaru
kadazandusun.
iii. Mongimuai maklumat kokomoi kawo tinunturu id mogikaakawo bahan.
iv. Mongintutun do bontuk tinunturu om sumber sandad di gunoon momonsoi tinunturu.
Asil Pambalajalan
Asil Pembelajalan Toponsol Nuyadan Asil Pambalajalan
Fokus Toponsol
1.1.1
Mikomunikasi maya lisan om ponuatan di
kosudong montok mintutun popolombus
topurimanan om pogi’I’iyaan koinganaan
Taang 1 (1.1.1)
i. Mokinongou pibarasan
ii. Miboros kokomoi isoiso ahal di
norongou
taang 2
i. Mongimuai maklumat mantad
mogikaakawo bahan.
taang 3
i. Momonsoi dialog tumanud konteks
Fokus Sampingan
1.1.2
Miboros kumaa tulun suai montok manahak
pomusarahan di oulud
Taang 1
i. Mongintutun om momoguno fungsi
boros d oulud.
ii. Mogibooboros kokomoi ahal di
norongou.
2. 2
Sistem Boros:
Puralan boros : Boros ula
Kosa boros : Akampis, Obulugu,Ourod.
Ponuangan kurikulum:
Ilmu: Geografi, sains, moral, sejarah.
Nilai: Miupakat, Oupus, monoluod, mogiuhup, abagos.
Kaabalan Momusorou : mongintutun, monimpipi,
Kaabalan Mogisusuai Koporikisan: lingustik, Kinestetik, Intoposonal.
Kakamot Pongia’an: Laptop, LCD, Kalatas kalaja
Komilaan sandad tangaanak sikul : Kokito no tangaanak sikul do tinunturu id walai, id
pomutomuan om soira id karamaian tadau kaamatan.
Tonsi Palajalan Abaabayan Pongia’an om
Palajalan
Nuut
Mikomunikasi maya lisan
kokomoi do tinunturu
tinungkusan
Set Induksi ( 3 minit)
1. Popokito isi gambal slaid
tinimungan do tinunturu.
2. Onuan do uhu om
momonsoi dialog do
misingkono id dumbangan.
Kakamot pongia’an:
Slaid, komputer. LCD
Woyo toluud: oupus.
Popolombus tangaanak
sikul topurimanan kokomoi
koponsolon do tinunturu id
tinaru kadazandusun.
Laang 1 ( 10 minit )
1. Tikidan id tangaanak sikul
kotob teks kokomoi
tinunturu.
2. Suhuon toinsanan tangaanak
sikul moboros nunu
topurimanan diolo maya di
kotob teks I pinatahak.
3. Suhuon tangaanak sikul
mongintutun boros ula
mantad kotob teks
Kakamot pongia’an:
kalatas kosong,
komputer, LCD,
Vedio.
Woyo toluud :oupud,
monoluod.
3. 3
Mongimuai maklumat
kokomoi kawo tinunturu id
mogikaakawo bahan om
Mongintutun do bontuk
tinunturu om sumber sandad
I gunoon do momonsoi
tinunturu.
Laang 2 ( 18 minit)
1. Mambasa kotob teks onuan
di mongingia I tangaanak
sikul do kalaja id tolu
tinimungan maya kotob
teks.
Tinimungan 1 ( Oporokis):
Patayad do sorolimo-limo o
koponsolon,om ralan
mamagatang, kumaa tulun
di kakal po kakal po
kososrou om abal
momonsoi diti tinunturu.
Tinimungan 2 ( osuhatan):
Suhuon manahak limo rati
do boros frasa id kotob teks
id ginorisan.
Tinimungan 3 ( oluhoi):
Suhuon pasanarai do boros
ula om timungon tumanud
bontuk, mantad kotob teks
di nitahak.
Kakamot pongia’an:
Kotob teks di
pinatahak,komoiboros
Woyo toluud:
Abagos, mogiuhup.
Mongimuai maklumat
kokomoi kawo tinunturu id
mogikaakawo bahan om
Mongintutun do bontuk
tinunturu om sumber sandad
I gunoon do momonsoi
tinunturu.
Laang 3 ( 7 minit):
1. Suhuon I tinimungan
mongoi pabanta asil
pitimbungakan diolo id
dumbangan
2. Miuhot om misimbar.
Kakamot pongia’an:
Kalatas kalaja
Woyo toluud:
abagos, mogiuhup
Pongolimpupusan ( 3 minit)
1. Suhuon o piipiro tanganak
mantad id tolu tinimungan
do manahak do panahangan
kokomoi pambalajalan di
naanu .
Woyo toluud:
aparagat
4. 4
Panahangan : (tumanud do objektif) Kaanu tangaanak sikul mikomunikasi om
popolombus do topurimanan kokomoi
tinunturu tinungkusan
Ponondulian Mogihum do tinunturu id kakadaian om
pomutomuan
Mokituduk di koilo momonsoi tinunturu
kararalano momonsoi isoiso tinunturu.
Pongiluuban Momonsoi do karangan I kitema do tinunturu
koupusanku.
Suul adaptasi Monoriuk lobi aralom kokomoi do
kararalano momonsoi tinunturu
Refleksi ( koinganaan di nawayaan dasom do P&P om
ponginsanangan id timpu dumontol.
5. 5
TINUNTURU TINUNGKUSAN
Pomoruanan tinunturu id pogun tokou koponguhup popoingkawas kousinan tinaru
om nogi ekonomi nung papanahon no kopio do tootopot. Oilaan tokou id pogun Sabah nopo
nga ogumu o songinsuni id talun I milo wonsoyon kakamot tinunturu miagal do wulu,
poring,wakau,om suusuai po. Ii no poogi alapon p tinaru mamasok do tumanud piipiro
pinsingilaan momonsoi tinunturu I pohoroon do porinta mooi do ogumu o toilaan do
momonsoi tinunturu. Mantad dilo, koburu no daa pomorunan tinunturu id pogun Sabah.
Haro piipiro o kawo do tinunturu tinungkusan I milo do wonsoyon, miagal ko barait,
sirung, basung, rilibu, losung, sompoton, suling, raga om ogumu po. ngawi tinunturu diti
haro o nilai estetika sondii. Iti nopo tinunturu diti nga okito tokou haro o mogisusuai bontuk,
miagal ko bontuk, anaru, alaab, akampis, agayo,obolugu om susuai po bontuk,
Tinunturu diti nopo nga oilaan tokou winonsoi koiso nopa nga mantad wakau,
oponsol kopio o wakau diti kumaan etnik id Sabah, tinunturu I milo wonsoyon mantad wakau
miagal barait om balatak. Koduo nopo nga pandan tinunturu I milo wonsoyon mantad pandan
nopo nga miagal ko tupi om balatak, kotolu mantad ribu-ribu. Ribu-ribu nopo diti nga
susumuni do rumoloi, tinunturu I milo wonsoyon mantad diti miagal ko salapik, tubau om
tinompok. Kaapat kawo winatu mantad roun serdang, Ii nopo tinunturu di mantad serdang
nga tendung toi’koi ponokop om poirikahan do mangkuk. Kolimo kawo tinunturu mantad
wulu, miagal ko wakid, bubu om rilibu om ogumu po o mogisusuai o kawo tinunturu I aanu
mantad sandad posorili maan do tinaru kadazandusun diti wonsoyo sabaagi tinunturu I gunoo
diolo do monikid tadau id koposion.
Oilaan tokou do ogumu o tinunuturu diti om olumis nogi ngawi sabap diti mositi do
gatangon tokou o tinunturu tinungkusan diti to au no atagak. Oponsol nogi o sukod wagu do
baino misingilo do momonsoi do tinunturu diti.
6. 6
PALAN PONGIA’AN SANGADAU
Mato Palajalan : Boros Kadazandusun
Ginumu Tangaanak Sikul : 20 tulun
Pangaan : Kaapat
Tadau : Madsa (Rabu)
Timpu : 7.30 – 8.10 doungsuab
Uhu : Moginakan
Objektif Pambalajalan : Id kolimpupuson do pongia’an, kaanu tangaanak do
i. Popolombus do pomusarahan kokomoi do moginakan.
ii. Popotolinahas abaabayan koubasanan moginakan id panganakan di aanu mantad
kotob teks.
iii. Mintimbungak id tinimungan om papatayad kokomoi maklumat di nokito om
nabasa.
iv. Papasanarai boros maan transitif aktif id suang kotob teks.
Asil Pambalajalan :
Asil Pambalajalan Toponsol Nuyadan Asil Pambalajalan
Fokus Toponsol :
2.3.1
Manahak katarangan maya lisan om
ponuatan miampai momoguno boros di
otolinahas om oulud mantad mogisuusuai
tadon.
Taang 2 (2.3.1)
i. Mambasa teks
ii. Popotolinahas maklumat mantad teks.
iii. Mogintutun sistom boros mantad teks
-Boros Maan
Fokus Sampingan :
2.4.2
Monorisid do maklumat om momonsoi
pomolingkuman do teks.
Taang 1 (2.4.2)
i. Mogibooboros kokomoi maklumat di
nokito.
ii. Mambasa teks.
iii. Monolinahas maklumat id teks.
Sistom Boros
Puralan Boros : Boros Maan Transitif Aktif
Kosa Boros : Mamalaan, momonsoi, mangalap, mamantang, monungod,
magagung, mongondopiton, monusui, monutur, momurinait,
modsuau, momogompi, mamanau, mogitootongkiad,
mogibaabatos om mogiruuruba.
7. 7
Ponuangan Kurikulum
Ilmu : Moral om Sejarah
Nilai : Miupakat, mogiuhup, oupus, abagos, monoluod, osiou
Kabaalan Kinilai Tambah
Kabaalan Momusorou : Mongintutun, monoriuk
Kabaalan Mogisuusuai Koporokisan : Linguistik, kinestetik, intoposonal
Kakamot Pongia’an : Laptop, LCD, kalatas karaja, manila kad, pen marker, speaker
Komilaan Sandad Tangaanak Sikul : Nokorongou om nawayaan no yolo do piipiro
abaabayan moginakan id pogun, panganakan om kampung diolo sondii.
Tonsi Palajalan Abaabayan Pongia’an om Pambalajalan Nuut
Popolombus do
pomusarahan
Set induksi ( 5 minit )
1.Popokito tangaanak sikul do video id
bontuk bolita i kiuhu sunduan
moginakan montok Tadau
Kaamatan id pogun Sabah.
2.Manahak kosiwatan do tangaanak
sikul do popolombus do
topurimanan mantad video di
pinokito.
Kakamot pongia’an :
- Laptop
- Speaker
- LCD
Woyo Toluud :
- Oupus
Popotolinahas
abaabayan koubasanan
moginakan id
paganakan
Laang 1 (15 minit )
1.Tikidan i tangaanak sikul do kotob
teks.
2.Suhuon tangaanak sikul do
monolinahas maklumat montok
abaabayan koubasanan moginakan
id paganakan maya kotob teks.
3.Suhuon nogi i tangaanak sikul do
mogintutun piipiro boros maan
transitif aktif mantad kotob teks.
Kakamot pongia’an :
- Laptop
- Speaker
- LCD
- Kotob Teks
Woyo Toluud :
- Oupus
- Mogintutun
- Monoriuk
8. 8
Mintimbungak id
tinimungan om
papatayad kokomoi
maklumat di nokito om
nabasa.
Laang 2 ( 10 minit)
1.Onuan di mongingia i tangaanak
sikul iso kalaja id tolu tinimungan.
Tinimungan 1: (Oporokis)
- Papatayad limo suul montok
monguhup popoingkawas
pisompuruan id paganakan tagayo
om ponuat id bontuk pata
pomusarahan (Thinking Map) maya
kaabalan momusorou id
tinimungan.
Tinimungan 2 : (Osuhatan)
- Manahak do rati do boros/frasa id
kotob teks id ginorisan.
Tinimungan 3 : (Oluhoi)
- Papasanarai limo boros maan
transitif di ginorisan mantad kotob
teks om monuat boros sondii
montok limo boros di naanu.
Kakamot pongia’an :
- Laptop
- Speaker
- LCD
- Manila Kad
- Pen marker
- Kotob Teks
Woyo Toluud :
- Oupus
- Mogintutun
- Kreativiti
- Monoriuk
- Mogiuhup
- Osiou
Papatayad, abaabayan
moginakan id
paganakan, manahak
do rati boros/frasa, om
mongintutun boros
maan transitif aktif
Laang 3 ( 7 minit )
1.Suhuon i tinimungan do mongoi
pabanta asil kalaja id dumbangan.
2.Miuhot om misimbar.
Kakamot pongia’an :
- Kalatas kalaja
Woyo Toluud :
- Kreativiti
- Mogiuhup
- Abagos
Pongolimpupuson ( 3 minit )
1.Suhuon o piipiro tangaanak sikul i
manahak do panahangan toi ko’
topurimanan mantad pambalajalan
di naanu.
Woyo Toluud :
- Abagos
- Aparagat
- Osiou
9. 9
Panahangan :
(Tumanud do
objektif)
Kaanu tangaanak sikul do popolombus topurimanan om
pomusarahan kokomoi do monginakan.
Ponondulian : Mogihum do maklumat i lobi po mantad surat abal, buuk, intonit
om mintong tolivision kokomoi do moginakan.
Ponginluuban : Mitimbungak montok tinaru suai moi do koilo piagalan om
pisuayan do moginakan.
Suul Adaptasi : Monoriuk lobi aralom do moginakan id tinaru Dusun.
Refleksi : ( Koinganan di nawayaan dasom do PdP om ponginsanangan id
timpu dumontol ).
10. 10
Moginakan
Moginakan nopo nga karamayan poimbida montok monimung koworisan do isoiso
paganakan. Li nopo pogulu po, iti no karamayan bobos tagayo taadakon tinaru Dusun.
Pohoroon o karamayan diti insan do limo toi’ ko turu toun. Alaid o timpu dilo tu manahak
kosiwatan di dapu miagal tongotayam do gumayo om sumakag. Soira orikot o timpu
moginakan, tikid paganakan mogkorot soginan kalabau miampai tayam suai miagal ko
manuk om wogok.
Soira orikot toun moginakan, gumandang nodii boyoon do isoiso kinoyonon. Iti nopo
nga poposorou om panakatanda om koimpuunon tulun mogiigion do sumodia montok iso
karamayan tagayo. Tumimpuun nodii o tongotulun mamalaan do suduon, momonsoi tangga,
tumutu om suusuai po.
Piipiro polinaid orikot timpu moginakan, ongoyon no rikoto’ di monongwalai magalap
i koworisan ngawi diolo. Iti nopo nga panakatanda do mamantang kopio yolo tobpinai. Li
pogi do au di kawasa nung au rumikot i naalap ontok timpu di nabatos. Nung kiwaa
kobolingkangan di monongwalai monungod do koworisan, paatadan nopo diolo rasuk
kitimbagos. Gunoon o rasuk dii tu panakatanda do ponowoli di monongwalai rumikot do
magalap. Ginumu nopo timbagos id rasuk nga poiradan toi ko’ pinointob do ginumu tadau
gisom timpu koporikatan kumaa lamin di magalap.
Ontok timpu di natantu, rumikot om tumimung no koworisan mantad apat pisuk do
pogun sabaagi iso paganakan tagayo. Taandakon o karamayan diti do turu tadau om turu
totuong. Suai ko’ makan om rumamai, maso turu tadau dii nga kosiwatan nogi di koworisan
tumunud lobing do komolohingan. Iti nogi o timpu do sukod wagu minsingilo koubasanan
guugulu miagal ko’ magagung om mongondopiton. Ogumu o pogilinan pinsandad ontok
moginakan. Oduhan kopio sumambai i puru paganakan ontok tadau koiso tu korintod.
Tadau koiso nopo nga timpu monusui om monutur do pionitan pogiobpinayan. Oponsol iti
mooi do au kopogisaasalu i tangaanak soira mogihum tumbang tinan om mada kiwaa
pisasawaan di koruyou do dukaruk. Buruonon iti di songulun molohing i koilo kopio
pionitan id suang paganakan tagayo dii.
Agayo tonggungan do bobolian ontok orikot toun do moginakan. Komboon o bobolian
do momurinait tu moginakan nogi nga timpu modsuau kumaa moinat i momogompi
paganakan. Bilinan di bobolian i moinat do popotilombus kolumagaan om kolidasan di
monongwalai om tongotobpinai nokorikot.
11. 11
Ontok kopupuson minggu dii, muli nodii i koworisan ngawi. Onuan di monongwalai
yolo do kokoriu miagal ko’ takano, sada om tinumon. Poigitan nogi sinalau montok puru
paganakan id lamin i au nokorikot. Ontok timpu mamanau i koworisan do muli, momilin no i
monongwalai do sumonong-sonong no daa yolo id tindalanon. Tintad mogitootongkiad,
mogibaabatos no yolo mogiruuruba kawagu ontok timpu moginakan dumontol.
( Nanu mantad Buuk Teks Kadazandusun, Bolikan 8 om 9, Pangaan kaapat , 2009)
12. 12
PALAN PONGIA’AN SANGADAU
Mato Palajalan : Boros Kadazandusun
Ginumu Tangaanak Sikul : 20 tulun
Pangaan : Kaapat
Tadau : Tadtaru (Khamis )
Timpu : 7.30-8.10 doungosuab
Uhu : Tamangai Kolidangan
Objektif Pambalajalan : Id kolimpupuson do pongia’an, kaanu tangaanak do:
i. Moginonong om popolombus do sudawil miampai momoguno do koroiton om
koloyukon di kosudong.
ii. Popotolinahas pomusarahan mantad sudawil.
iii. Manahak do apat rati boros toi ko’ frasa do hiis.
iv. Papatayad iso ayat pogoduhan om duo ayat ponuhuan mantad sudawil
Asil Pambalajalan :
Asil Pambalajalan Toponsol Nuyadan Asil Pambalajalan
Fokus Toponsol:
3.1.1
Mangarati, moginonong om
mongapresiasi karya mogisuusuai genre
om manahak sisimbar sondii toi
manahak ulasan kokomoi dii.
Taang 2 (3.1.1)
i. Popotolinahas pomusarahan mantad hiis om
prosa.
ii. Mongintutun mogikaakawo ayat.
iii. Moginonong kongingohon boros om ayat
id hiis.
13. 13
Fokus Sampingan:
3.1.2
Popolombus tumanud kolooloyuko’ om
popointalang do bontuk toi ko’ kawo do
hiis.
Taang 1 (3.1.2)
i. Mokinongou om mangarati’ kawo do hiis.
ii. Popolombus do hiis tumanud kolooloyuko’
di kotunud.
iii. Moginonong kongingohon boros om ayat
id hiis.
Sistom Boros:
Puralan Boros : Ayat Ponuhuan
Kosa Boros : Kada, tindohoyo’ , tamangai.
Ponuangan Kurikulum:
Ilmu: Geografi, Sains, Sastera, Moral om Muzik
Nilai: Miupakat, abagos, oupus, mogiuhup
Kabaalan Kinilai Tambah:
Kabaalan Momusorou: Manahak pomusarahan (moboros/monuat)
Kabaalan Mogisuusuai Koporokisan: Tuunion, kinestetik, linguistik,intoposonal.
Kakamot Pongia’an: Laptop, LCD, Cd, komiboros, kalatas kalaja
Komilaan Sandad Tangaanak Sikul: Nokoroungou no yolo do loyuk do piipiro hiis miagal
ko’ sisindiron om sudawil maya piipiro abaabayan Boros Kadazandusun pinadalan id sikulan
takawas.
14. 14
Tonsi Palajalan Abaabayan Pongia’an om
Pambalajalan
Nuut
Popolombus do
topurimanan
Set Induksi ( 5 minit )
1. Popokito video oniba kokomoi do
sandad posorili id pogun Malaysia.
2. Monuhu do piipiro tangaanak sikul do
popolombus do topurimanan kokomoi
video di pinokito.
Kakamot pongia’an:
Video, komputer
Woyo Toluud: oupus
Popolombus do
sudawil om
mongintutun ayat
pogoduhan om ayat
monuhu.
Laang 1 (15 minit )
1. Tikidan i tangaanak sikul do kotob teks
om porongohon do rakaman do sudawil.
2. Suhuon toinsanan tangaanak sikul do
popolombus do solfa sebaagi pinludaan
pomuhabaan pogulu po popolombus
sudawil miampai koroiton om loyuk di
kotunud.
3. Onuon di mongingia i tangaanak sikul do
tolu tinimungan om suhuon yolo
minsingkono (pantomime) dasom
popolombus tambalut diolo do sudawil.
4. Ia’on i tangaanak sikul bontuk do
sudawil.
5. Suhuon i tangaanak sikul do mogintutun
ayat pogoduhan om ayat monuhu mantad
sudawil.
Kakamot pongia’an:
Cd, komputer om
slaid.
Woyo Toluud:
Oupus om minggoos
minsingilo.
15. 15
Popotolinahas
pomusarahan
mantad sudawil,
manahak rati do
boros toi ko’ frasa
om mongintutun
ayat pogoduhan om
ayat monuhu
Laang 2 ( 10 minit )
1. Onuan di mongingia i tangaanak sikul do
kalaja id tolu tinimungan.
Tinimungan 1 (oporokis): Popotolinahas
tema, ponontudukan om woyo toluud
mantad sudawil momoguno nunu nopo
kawo do pata pomusarahan i-think tumanud
kreativiti diolo sondii.
Tinimungan 2 (osuatan): Manahak do rati
do boros/frasa do hiss di ginorisan om
momonsoi ayat kokomoi dii.
Tinimungan 3 (oluhoi): Mongintutun om
papasanarai iso ayat pogoduhan om duo
ayat monuhu mantad sudawil om manahak
sokodung do sisimbar momoguno komilaan
sandad.
Kakamot pongia’an:
Komiboros, kalatas
majung.
Woyo Toluud:
Abagos
Popotolinahas
pomusarahan
mantad sudawil,
manahak rati do
boros toi ko’ frasa
om mongintutun
ayat pogoduhan om
ayat monuhu.
Laang 3 (7 minit)
1. Suhuon i tinimungan do mongoi pabanta
asil kalaja id dumbangan.
2. Miuhot om misimbar.
Kakamot pongia’an:
Kalatas kalaja
Woyo Toluud:
Abagos, mogiuhup
Pongolimpupus (3 minit)
1.Suhuon o tolu tangaanak sikul mantad
tinimungan 1,2 om 3 do manahak do
panahangan kokomoi pambalajalan di
naanu.
Woyo Toluud:
Aparagat
16. 16
Panahangan: (tumanud do
objektif)
Kaanu i tangaanak sikul do popolombus topurimanan
kokomoi hiis di pinorongau.
Ponondulian: Mogihum do hiis dounguugulu mantad komolohingan
id kampung.
Ponginluuban: Momonsoi sudawil kitema minggoos mogowit
kalantayon
Suul Adaptasi: Monoriuk nontodon do sudawil
Refleksi: ( koinganaan di nawayaan dasom do P&P om
ponginsanangan id timpu dumontol.)
17. 17
Kotob hiss
Sudawil
Tamangai Kolidangan
Binabang dilo tadau,
monitiu koindaangan;
tinahak minamangun,
kounalan toinsanan.
Talun kakal pointomou,
osonong pomuhabaan;
rahat nga tingoligai,
kada no koyomutai.
Poimpasi id winoun,
itokou no lansanon;
tindohoyo’ no sandad,
koposion otoronong.
Olidang posorili,
kolidasan ogompi;
aiso toruol rumoliu,
koligaganan minsodu.
Mantad podi pogulu,
gisom no do baino;
tonggungon no do tulun,
monoluod koposion.
Misompuru id angkab,
miigit do longon;
rumikot do dimpoton,
olidang no winoun.
Toluodo kogingohon,
upuso koposion;
potunudo no woyo,
ogirot no ginawo.
Talun di otomou,
posorili osuau;
tamangai kolumison,
solajur no koposion.