Tıbbi Terminoloji 7 - Kan ve İmmün Sistem Terimleri

1. KAN VE İMMÜN SİSTEM
Prof.Dr.Ergün Öksüz
2009-2010

2. KAN
• Yetişkin bir insanda toplam kan volümü 5 litredir.
• Kan; plazma ve şekilli elemanlar olmak üzere iki
komponentten oluşur.
• Plazmanın %90’ı su ve %10’u protein, pıhtılaşma
faktörleri, elektrolitler, antikorlar ve
hormonlardan oluşur.

3. KAN HÜCRELERİ
• Eritrosit (Alyuvar) Kırmızı kan hücresi
• Lökosit (Akyuvar) Beyaz kan hücresi
• Platelet (Trombosit) Kan pulcuğu
• Plazma
(Plazma proteinleri) :
- Albümin
- Globulin
- Fibrinojen

4. LÖKOSİTLER
• Beyaz kan hücreleri (akyuvarlar)
• mm3 kanda 5 bin-10 bin kadardır.
• En önemli fonksiyonları; yabancı ajanları
fagosite etmek ve antikor oluşturmaktır.
• Enfeksiyonlarda sayıları artar.
• Lökositler kendi içlerinde granülositler ve
agranülositler olmak üzere gruplandırılırlar.

5. LÖKOSİTLER
• Granülositler
Nötrofil : %54-62 kadardır. Fagositoz yapar
Eozinofil : %1-3 kadardır. Allerjik reaksiyonlarda
fonksiyon görür.
Bazofil: %1 kadardır. Allerjik reaksiyonlarda
fonksiyon görür.
• Agranülositler
o Lenfosit: %25-38 kadardır. İmmünitede görevli
o Monosit: %3-7 kadardır. Fagositoz yapar

6. NÖTROFİL
Nötrofiller;
immünolojik
savunmanın önemli bir
bileşeni olan fagositik
hücrelerdir.
6-8 gün kemik iliğinde
12 saat dolaşımda
kalırlar
Yaşam süreleri 24
saattir

7. NÖTROFİL

8. EOSİNOFİL
• Diapedez
(kapillerden dokuya
geçme), amöboid
hareket (dokuda
ilerleme), fagositoz
özelliklerine sahiptir.
• Boyandığı zaman
granüller görülür.
• Yaşam süresi 1-2
haftadır

9. EOSİNOFİL

10. BAZOFİL
• Fagositoz yaparlar.
• Histamin ve serotonin
içerirler. Allerjik
reaksiyonlarda görev
alırlar.
• En önemli özelliği
gerektiğinde
sayılarının hızlı olarak
artabilmesidir.

11. LENFOSİT
İmmün savunmada görevlidir.
Küçük lenfositlerin çoğunluğunu
(%70 ve üzeri) oluşturan
T.lenfositler; antijenlere özel
olmayan toksik madde
salgılarlar (Hücresel immün
yanıt). 1-2 yıl yaşarlar.
Büyük lenfositlerin çoğu plazma
hücrelerini oluşturup antikor
sentezleyecek (Hümoral
immün yanıt) aktif B
lenfositlerdir. Bir kısmı da doğal
öldürücü (NK) hücrelerdir.
1-2 ay yaşarlar. Lenf bezi,
dalak, kan ve lenfde bulunur.

12. LENFOSİT

13. MONOSİT
• Kemik iliğinde
gelişip periferik
dolaşıma
geçtikten 1-1.5
gün sonra
dokuya geçerek
makrofaj
olurlar

14. MAKROFAJ
• Dokuda monositlerin değişimiyle oluşur.
T hücrelerle birlikte çalışır.

15. MONOSİTOZ

16. ERİTROSİTLER
• En önemli işlevleri dokulara oksijen taşımaktır.
• Oksijen, hemoglobin denen ve demir içeren
pigment yardımıyla taşınır.
• Eritrositler nükleus
içermeyen disk şekilli
hücrelerdir.
• Eritrositler normalde
mm3 kanda 5 milyon
kadardır.

17. HEMOGLOBİN
• Eritrositlerde bulunan ve temel olarak oksijenin
taşınmasından sorumlu demir içeren pigment.

18. PLATELETLER
• Trombosit olarak da adlandırılırlar.
• Mm3 kanda 200bin-400bin kadar trombosit
bulunur.
• Trombositler hemostazda (pıhtılaşma) görev
alırlar.

19. PLAZMA İÇERİĞİ

20. TERİMLER
• Antijen: Özgül olarak vücutta savunma sistemi
yanıtı oluşturan madde. Vücuda giren yabancı
bakteri, virüs veya protein olabileceği gibi
vücudun kendi elemanları da antijen olabilir.
• Antikor: Herhangi bir antijene karşı vücutta
oluşan bağışıklık cisimciği
• İmmünglobulin (Antikorlar): B.Lenfositler
tarafından üretilen antijene bağlanan
moleküller. Aktivite ve yapılarına göre
immunglobulinler 5 tiptir:
IgG, IgM ,IgA , IgD ve IgE

22. TERİMLER
• Kompleman:
Hücre yüzey
protein sistemidir.
• Antijen-antikor
kompleksiyle
birleşerek
bakterilerin
eritilip yok
edilmesini
sağlayan immün
sistemde
önemli rol oynar.

23. TERİMLER
• Megakaryosit: Büyük kemik iliği hücresi.
Retikülosit: Olgunlaşmamış eritrosit hücresi.

24. PLAZMİN
Plazmin (Fibrinolizin): Pıhtıyı eritir. (Fibrini parçalar)

25. TERİMLER
• Bilirubin:Hemoglobinin yıkımıyla oluşan
pigment
• Heparin: Kanın pıhtılaşmasını engelleyen
madde

26. Koagülasyon
Pıhtılaşma
Antikoagülan
Pıhtılaşmayı
önleyen

27. SONEK ANLAM ÖRNEK
-emi Kanın durumu Hiperemi
Glisemi
Bir bölgenin
damarlarındaki
kan miktarının
artışı
Glisemi Kanın glukoz
durumu
-peni azalma lökopeni Lökosit sayısının
azalması
-sit-oz Hücre artışı trombositoz Trombositlerin
artması
-poez yapım eritropoez Eritrosit yapımı

28. KÖK ANLAM ÖRNEK
Myel/o Kemik iliği Myelosit Kemik iliği hücresi
Hem/o kan Hematom Kan toplanmasıyla
oluşan şişlik
Eritr/o kırmızı Eritrositoz Eritrositlerin sayıca
artması
Lök/o beyaz Lösemi/Lökemi Kan ve kemik iliğinde
sayıca lökosit artışı
Lenf/o Su pınarı Lenfoblastoz Kanda olgunlaşmamış
lenfositlerin artışı
Tromb/o pulcuk Tromboliz Kan pıhtısının erimesi

29. ALLERJİ
• Antijen uyaran mast hücreleri veya bazofil
etkinleşmesi ile ilişkili, atopi veya bir tür ani
aşırı duyarlılık hastalığı.
• Genellikle hastalığı ortaya çıkaran antijenin
adıyla isimlendirilir. Yiyecek alerjisi, penisilin
alerjisi gibi.

30. ANAFİLAKSİ

31. PETEŞi
• Deri altı damarlardan sızan kanın, deride
meydana getirdiği basmakla solmayan 5
mmden küçük pembe kırmızı lekeler

32. PURPURA
• Derialtına kan sızmasına bağlı deri ve
mukozalarda kırmızı ve sonrasında morumsu
renkli 5 mmden büyük yaygın kanama odakları

33. EKİMOZ
• Kanın deri altında birikmesiyle oluşan,
purpuradan daha büyük kanama odağı, çürük

34. TERİMLER
• Hematom: Dokuda kan toplanmasıyla oluşan şişlik
• Hemoliz: Eritrositlerin yıkımı, eritrositlerin
yapılarındaki hemoglobinin açığa çıkarak plazmaya
geçmesi.

35. TERİMLER
• Hemofili: Kan pıhtılaşmasında bozukluk ile
belirgin kalıtsal hastalıktır. Pıhtılaşma
faktörlerinden F VIII, FIX, FXI eksikliği nedeniyle
hemorajilerle seyreder.
• Hemosiderin: Hemoglobinin parçalanması
sonucu açığa çıkan demir pigmenti
• Hemosiderozis: Eritrosit yıkımı olan anemilerde
dokularda, özellikle kalp, karaciğer ve dalakta
hemosiderin pigmentinin birikmesiyle oluşan
hastalık.

36. HASTALIKLAR
• Agranulositozis: Kanda granülosit sayısının
ileri derecede azalmasıyla belirgin klinik tablo
• AIDS: Kazanılmış immün bozukluk sendromu;
HIV (İnsan immün yetmezlik virusu) ile
meydana gelen immün sistem yetersizliği.

37. HASTALIKLAR
• Anemi: Eritrosit sayısının azalması,
hemoglobin ve hematokrit değerlerinin
normalin altına düşmesi ile gelişen durum,
kansızlık
• Aplastik anemi: Kemik iliği yetersizliğine bağlı
gelişen anemi. Kırmızı hücre yapım yetersizliği.

38. COOMBS TESTİ
• Eritrositlerin antikorlarla işaretlenmesine dayanan
bir testtir.
• Eritrositlerin yüzeylerinde antijenlere karşı
antikorlar bulunur. Bu antikorlar doğal veya immün
olabilir.
• Bir immün olay sonucu oluşmamış antikorlara doğal
antikorlar denir.
• İmmün antikorlar, kişinin kendi eritrositlerinde
bulunmayan eritrosit antijenleri ile duyarlaşması
sonucu oluşur. Bu tip bir duyarlaşmadan anne-fetus
arası kan grubu uyuşmazlığı veya yanlış gruptan kan
transfüzyonu sorumludur.

40. ELEKTROFOREZ
• Bir eriyik içinde dağılmış iyonların elektrik akımı etkisiyle
pozitif veya negatif kutba doğru hareket etmesi esasına
dayalı yöntemdir.
Genellikle kanın komponentlerine ayrılmasında kullanılır.
Hb SC Hastalığı

41. CBC – Complete Blood Count –
TAM KAN SAYIMI - HEMOGRAM
• Kan hücre sayılarını, hematokrit, hemoglobin
değerlerinin tümünü içeren test.

42. TAM KAN SAYIMI - CBC
• Hb (Hemoglobin) : 100 ml’deki Hb miktarı
• Hct (Hematokrit): Eritrositlerin kan hacmine oranı
(%)
• RBC (Red Blood Cell) : mm3’teki eritrosit sayısı
• WBC (White Blood Cell) : mm3’teki lökosit sayısı
• PLT (Platelet) : mm3’teki platelet sayısı
• RDW (Red Cell Distribution Width): Eritrosit
Dağılım Genişliği (Eritrositlerin hacimleri farklı mı ?
– anizositoz var mı ?) (11-17)
• Retic (Retikülosit): Retikülosit sayısı

43. MCV – Main Corpuscular Volume
• Ortalama Eritrosit Hacmi - Eritrosit Morfolojisi:
• 80 – 100 Normal * < 80 : Mikrositik * >100: Makrositik

44. MCH – Mean Corpuscular
Hemoglobin
• Ortalama Eritrosit Hemoglobini : Eritrositlerin
içerdiği ortalama hemoglobin miktarı
• (30-34 pg)
MCHC – Mean Corpuscular
Hemoglobin Concentration
• Ortalama Eritrosit Hemoglobin Konsantrasyonu
(30 -36 pg)

45. PLATELET SAYISI - PLT
• MPV – Mean Platelet Volume : Ortalama
trombosit büyüklüğü (7.8 – 11 fl)
• PDW – Platelet Distribution Width :
Trombositlerin dağılım genişliği
• PCT – Platelet crit : Plateletler tarafından
doldurulan kan hacmi (%)

46. WBC
• NE%: Nötrofil Yüzdesi
• LY%: Lenfosit Yüzdesi
• MO%: Monosit Yüzdesi
• EO%: Eozinofil Yüzdesi
• BA%: Bazofil Yüzdesi

47. ESR – Erythrocyte Sedimentation Rate-
SEDİMANTASYON
• Eritrositler, dansiteleri plazmadan fazla olduğu için
in vitro ortamda çökerler.
• Kan numunesinde eritrositlerin belli bir zaman
sonra (1/2 – 1 – 2 saat) dibe çökme hızı
sedimentasyon olarak adlandırılır.
• Akut faz yanıtı değerlendirir.
• ESR en çok etkileyen faktörler: fibrinojen, alfa2-
makroglobulin, immunglobulinler
• Normal değer: erkek yaş/2; kadın (yaş+10)/2
• 1-12 yaş arası 0-20 mm/saat

48. ESR
• Akut faz reaktanları:
Dokunun zarar görmesi
veya enfeksiyona karşı
sistemik fizyolojik cevap
olarak salgılanan
maddeler
1. ESR
2. CRP (C-reaktif Protein)
3. Fibrinojen
4. Lökositoz

49. PIHTILAŞMA TESTLERİ
• Kanama Zamanı (KZ) : Kanamanın kendi
kendine durma süresi.
Kapiller fonksiyon ve plateletlerin sayı ve
fonksiyonunun değerlendirilmesinde kullanılır.

50. PIHTILAŞMA TESTLERİ
• Protrombin Zamanı (PT) : Doku tromboplastini
varlığında plazmanın pıhtılaşma süresini ölçer.
Pıhtılaşmanın ortak ve ekstrensek yolunu
değerlendirir. Serumdaki protrombin ve faktör V,
VII ve X miktarı etkilidir. Fibrin oluşuncaya kadar
geçen süre ölçülür. (11.5-14 sn)
• INR (International normalized ratio - Uluslararası
Normalleştirilmiş Oran) : Farklı üreticiler
tarafından üretilen tromboplastin reaktiflerinin
kullanılması sonucu oluşan laboratuvarlar arası
değişkenliği standardize etmek amacıyla kullanılır.

51. PIHTILAŞMA TESTLERİ
• Trombin Zamanı (TT): Pıhtılaşmanın plazma
safhasını değerlendirir. (15-20 sn)
• Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı – APTT:
Pıhtılaşmanın birinci evresini değerlendiren
aktive edilmiş plazmaya kalsiyum ve trombosit
ilavesinden sonra pıhtı oluşumuna kadar
geçen süreyi gösteren pıhtılaşma testi. Normal
değeri 25-40 saniyedir. Faktör VIII, IX, XI ve XII
eksikliklerinde uzar