3. Kök hücrelerin 2 ana özelliği;
1. Sınırsız bölünme
2. Farklı hücrelere dönüşebilme
Vücuttaki hücreler hasar görür veya ölürse; kök
hücreler o bölgeye gider ve o hücrelere dönüşerek
onarım yaparlar
4. KÖK HÜCRELERİN OLUŞUM FAZLARI
Pluripotent
kök hücre
blastosist
Diğer
yönlenmiş kök
hücreler
Hematopoetik
kök hücre
Trombositler Lökositler
13. HLA Doku Grupları
Organ ve Doku Naklinde Olmazsa Olmaz
• 1960’lar da allo reaktif kavramı
kullanılmaya başlandı
• Lenfositlerde Class II varlığı
bulundu
• 1969, Hu-1 antijeni, allotipik
antikorlar (LA)
• Hu-1’den Human Lymphoid (Allo
Antijen) H-LA ismi türetildi
• Terasaki, HLA uyumu ile allograft
başarısını kanıtladı
15. Kök Hücre Nakli Hangi Hastalıklarda?
• Allojenik Nakil İle Şifa Sağlanan Hastalıklar
– Akut Lösemiler
– Aplastik Anemi
– Talasemi
– Kalıtsal Metabolik Hastalıklar
• Otolog Kök Hücre Naklinin Başarıyla Kullanıldığı Hastalıklar
– Mültipl Miyelom
– Lenfomalar
16. KORDON KANI
• Rahim içindeki yaşamda fetus göbek kordonu ile plasentaya
bağlıdır.
• Plasenta fetus ile anne arasında besin ile oksijen alış verişini
sağlayan organdır.
• Doğumdan sonra bebeğin kordonu ile plasenta arasında kalan
kana “kordon kanı” denir.
• Bebeğin damarlarında dolaşan kandan farklıdır ve kök
hücrelerden zengindir.
17. KORDON KANINDAN ELDE EDİLEN KÖK HÜCRELER İLE
ERİŞKİN KÖK HÜCRELER ARASINDAKİ FARKLAR
KORDON KANI;
• Basit, güvenli, ağrısız elde edilir
• Fetusa ve embriyoya zarar vermez
• Biyolojik olarak daha gençdir
• Telomerleri kısalmaz
• Hemen kullanılabilir
• Çevresel faktörler, virüsler ve yaşlanma nedeni ile bozulmaz
• Çoğalma yetenekleri daha fazla
• Doku uyum yetenekleri daha iyi
• Transplantasyon BAŞARILARI DAHA YÜKSEK, GVHD RİSKİ DAHA
AZ
18. Kordon Kanı Kullanımı-1
• İlk deneysel tedavi amaçlı 1963 yılında metastatik
sarkomalı bir kadına 17 bebekten toplanan kordon kanı
kullanılmıştır.
• Kordon kanının saklanması ilk kez H.Broxmeyer
tarafından 1980’li yıllarda başlatılmıştır.
• 1993 Dr Kurtzberg (Duke) ilk akraba dışı kord kanı
transplantasyonu
• 1994 yılında ilk kordon kanı bankası ABD’de kurulmuştur.
19. Kordon Kanının Tarihçesi
• Amerika’da Dr Hal E. Broxmeyer’ın
çığır açan çalışması
• İlk hasta: Matheew Farrow –
Fankoni Anemisi
• Yeni doğan kız kardeşinin kordon
kanı kök hücreleri ile nakil
• Paris’te nakil - Dr E.Gluckman – 6
Ekim 1988 20 yıl sonra: Matthew Farrow,
Prof. Broxmeyer ve Prof.
Gluckman ile beraber
• 1980’li yılların sonunda
başladı
N Engl J Med. 1989 Oct 26;321(17):1174-8.
21. KORDON KANI BANKACILIĞI
Dünyada 123 merkezde >250 binden fazla kordon
kanı saklanmakta
T.C ‘ de 5 merkez Sağlık Bakanlığı ruhsatlı
22. KORDON KANI NASIL TOPLANIR?
• Normal ve sezaryen doğum olması fark etmez.
• Bebek göbek bağı kesilip anneden ayrıldıktan sonraki 2-3 dakika
içinde, plasenta tarafında kalan göbek bağından alınır.
• İşlem mutlaka plasenta çıkmadan yapılmalıdır. Aksi takdirde
basınç düşecek ve kan alımı zorlaşacaktır.
• Doğum sürecini ve bebeği etkilemez; basit ve tehlikesiz bir
işlemdir.
• Kordon kanı alımı sırasında anne veya bebeğe herhangi bir
cerrahi girişim uygulanmamaktadır.
• Ortalama 60-80 ml kordon kanı 28ml antikoagülan içeren
200ml kapasiteli steril pediatrik kan torbası içine toplanır.
23. • Göbek kordonu bebeğe yakın yerden klemplenip (2) kesilir
• Plasenta tarafında kordonun klempe en yakın bölümü alkol & batikon ile steril
edilir
• Umbilikal venden damar bembeyaz olana kadar sıvazlanarak toplanır
• Plasenta damarlarında kalan kanında alınması sağlanır
• Kan torbasının iğnesine kapağı takılır ve sete düğüm atılır
27. Kordon Kanı Toplanma
Kontrendikasyonları
• 37 hafta altındaki prematüreler
• EMR (24 saati geçmiş ise)
• Annede 38 derece üzerinde ateş olması
• Mekonyumla doğum
• Doğum sırasında akut ciddi hemoraji
• Fetal stres: Uzamış entübasyon 5. dk da apgar 5'in
altında olması
28. 18 yaşından küçüklerde kök hücre
kaynağı olarak kordon kanı
kullanımı kemik iliğine yaklaşmıştır.
•Kolay ve güvenli toplama
prosedürü
•Diğer kök hücre kaynaklarına göre
donor ile uyumu daha kolaydır.
BM/PB : 9/10 HLA uyumu
CB: 6/10 HLA uyumu
•Daha az GvHD
•Devlet ve Özel Aile Kordon Kanı
Bankalarına yapılan yatırımın
artması.
National Marrow Donor Program (www.marrow.org)
Kordon Kanı Naklinin Artma Sebepleri
33. Kordon Kanı Bankacılığı
Tartışmalar & Yanlış Bilinenler
• Otolog kullanım – endikasyonu var mı, yok mu ?
• Toplanan kan miktarı – yeterli mi, değil mi?
• Saklama süresi – kaç yıl?
• Hasta olma olasılığı – ödemeye değer mi, değmez mi?
34. Otolog Kullanım
• Kordon kanının bazen bebeğin kendisindeki hastalıklarda
kullanılamayacağı doğrudur
• Avrupa Kan ve Kemik İliği Transplantasyonu Grubu (EBMT)
kılavuzunda otolog nakilin ne zaman yapılması gerektiği açıkça
belirtilmektedir
• Rejeneratif Tıp otolog kordon kanı kullanımına talebi artıracak
yeni bir alan (Amerika’da Duke Üniversitesi’nde yüzlerce
çocuğa nakil yapılmıştır)
• Aile Kordon Kanı Bankacılığı kök hücreleri çocuk ve özellikle
kardeşler için saklar
35. Kan Miktarı
• Ne kadar kan toplanabileceğini bilmiyoruz
(yaklaşık 100 000 toplamada miktar 0 – 250 ml arasındadır, medyan ise 60-80 ml)
• Önemli olan hacim değil, kök hücre sayısıdır
genelde yaklaşık 1 milyar hücre/KK ünitesi
• Bu miktar 40-50 kg hastaya nakil için yeterli
(doz 20-25mln/kg b.w.)
• Nakil için yeterli kök hücre olmadığı taktirde:
N Engl J Med 2012;367:2305-15.
• Diğer kaynaklardan hücre ekleme prosedürleri
• Hücrelerin yerleşmesini (homing) arttıran prosedürler
• Hücre sayısını arttıran prosedürler
36. Saklama Süresi
• Kök hücreler (teorik olarak) -190oC derecede sonsuza kadar
saklanabilirler
• KKB 1980’ yıllarının sonunda başladı
• Saklanan hücrelerin fonksiyonunu yerine getirdiğini gösteren en
uzun süreli çalışma 20+ yıldan fazla saklama ile yapılmıştır
Blood. 2011;117 (18):4773-4777
37.
38. Değer mi? Risk nedir?
• KK bankacılığı hizmet bedeli aile tarafından karşılanmaktadır :
– Avrupa’da ve Türkiye’de aile kullanımı için KK bankacılığı geri
ödenmemektedir
– Amerika’da bankalama maliyeti vergiden düşülmektedir
• Maliyetler:
– Aile için ortalama maliyet [2200 TL + 100 Euro/yıl]
– Akraba dışı nakil için (halka açık/bağış bankası) bir ünite KK
almanın maliyeti 20-30 000 Euro
• Bir kişinin hayatı boyunca nakil ihtiyacı olma olasılığı 1:217
olarak tahmin edilmiştir
– Risk yaş ile beraber artmaktadır
39. Aile Kordon Kanı Bankacılığı
• 1990’ yıllarının başında başladı
• Tıp dernekleri/otoritelerin fikirleri değişiyor
• En güncel resmi yayın : Eylül 2012 AB Parlamentosu Kararı
– Kordon Kanının tedavi edici bir materyal olarak artan önemi
ve büyüyen rolünü vurgulamakta
– Kordon Kanı Bankacılığı’nın her tipi ile ilgili ebeveynlerin
bilgi edinme hakkından bahsetmekte
– Eski fikirlerin güncellenmesi için çağrı yapmakta
İleride Aile İçi olarak kullanmak için saklamak
(sadece otolog değil)
40. KORDON KANININ TEDAVİDEKİ YERİ
Kök Hücre Nakli günümüzde 80’den fazla hastalığın tedavisinde
kullanılmaktadır.
• Hematoloji
• Onkoloji
• Rejeneratif Tıp
Hasarlı organ ve dokulara yeniden fonksiyon
kazandırmak
amacıyla kök hücreleri kullanmak
Otoimmün hastalıklar, nörolojik hastalıklar …
41.
42. HEMATOLOJİ/ONKOLOJİ
• Kansızlıklar
Talasemi
Aplastik Anemi
• Bağışıklık yetmezlikleri
• Metabolik hastalıklar
• Lösemi ve Lenfoma
• Solid tümörler
REJENERATİF TIP
• Serebral Palsi
• Otizm
• Tip 1 Diyabet
• İşitme Kaybı
• Omurilik Zedelenmesi
Tam listeye Parent’s Guide to Cord Blood Foundation web sitesinden
ulaşabilirsiniz. www.parentsguidecordblood.org
43. KOZMETİK
• Yara izleri
• Yüzey bozukluğu
• Selülit
• Plastik cerrahi
FDA: Kan hastalıkları ve kan kanserleri
CP ve Tip 1 DM..
Enstitütülere özel izinler
44. TEDAVİ ETKİNLİĞİ VE GÜVENLİK
ANCAK;
Uzun dönemdeki etkileri görmek için daha çok çalışma ve zamana
ihtiyaç var.
Preklinik hayvan çalışmaları ve insanlarda yapılan
tedavilerin sonuçları kısa dönemde kök hücre
tedavisinin güvenli olduğunu gösterdi
45. ETİK TARTIŞMALAR
1. Embriyonik kök hücre kullanımı?
2. Kordon kanı kullanımı
Teknoloji bu hızla ilerlerse ;
• Hastalıkların kalıcı tedavisi
• Organ yaşlanmasının engellenmesi
46. ÜLKEMİZDE DURUM
KÖK-TÜRK PROJESİ
Ankara Üniversitesi İbni Sina Hastanesi Doku Bilgi Bankası;
gönüllü bağışçılara ücretsiz doku tiplendirmesi yapmakta
Kordon kanı bağışla.com
Kök hücre bağışla.com
En kaliteli ve en bol kök hücre kaynağı olan kordon kanının
çoğu maalesef ÇÖPE ATILMAKTADIR
47. Kordon Kanı Bankacılığı için olası yaklaşımlar
Rutin
bankalamak
Hiç bahsetmemek =
Vazgeçirmek
Doğum öncesinde kordon kanı toplama
imkanı hakkında bilgilendirmek
