1. tibbi̇ termi̇noloji̇ye i̇li̇şki̇n genel bi̇lgi̇ler

1
TIBBİ TERMİNOLOJİYETIBBİ TERMİNOLOJİYE
İLİŞKİN GENEL BİLGİLERİLİŞKİN GENEL BİLGİLER

TERMİNOLOJİ TANIM VE
TARİHÇE
2

 Terminoloji terimlerle uğraşan bilim dalı
anlamına gelmektedir.
 Latince ve Grekçe (Yunan) kökenlidir.
 Sağlık alanında kullanılan, özgün ve özel
sözcükler grubu Tıbbi Terminolojiyi oluşturur.
3

 Günümüzde gazete, dergi ve televizyon gibi
bir çok yerde tıbbi terimleri görmekteyiz.
 Fakat bunların anlaşılması hatta okunması bile
çok zor olmaktadır.
4

 Dünyada, ortak bir tıbbi terminoloji
kullanılarak iletişim kolaylığı sağlanmaya
çalışılmaktadır.
5

 Tıp bilimleri içinde terimlerini ilk ortaya koyan
bilim dalı anatomi olmuştur.
 Bilimde gelişmeleri takip edebilmek ve
ilerleme sağlayabilmek için ortak bir bilimsel
dil gereklidir.
6

 Bu ortak dil kilit rol görevi taşımaktadır.
 Aynı dili konuştukça kültürel farklılıklar,
konuşma farklılıkları ortadan kalkmakta ve
aynı amaç için hizmet edilmesi
sağlanmaktadır.
7

 Tıp terimleri günümüze gelene kadar bir çok
aşamadan geçmiş ve yavaş yavaş şekillenmiştir.
 İlk ortaya çıkışı eski Mısır dillerinde
gözlenmektedir.
 Daha sonraları Grekçe kelimeler kullanılmıştır.
8

 Roma İmparatorluğu’nun gelişimi ile birlikte tüm
tıbbi terimlerin Latince’ye dönüştüğü kabul
edilmektedir.
9

 Ancak tüm terimler için Latince karşılık
bulunamamış,
 bir kısmı Grekçe devam ederken bir kısmı için
de gramer kuralları doğrultusunda değişiklik
yapılıp Latinceleştirilmiştir.
10

 Artık bilim dili olarak Latince kabul
edilmektedir.
 Bunun en önemli nedeni de yeni kavramlar ve
terimler üretmek için çok zengin olanaklara
sahip olmasıdır.
11

 Latinceden etkilenmiş diller arasında
Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Almanca ve
Portekizce vardır.
 Türkçede Latince kelimelerden etkilenen bir
dildir ve binlerce kelime Latince kökenli olup
dilimizde kullanılmaktadır
12

 Hekim olan bazı bilim adamlarının Tıbbi
terminolojinin şekillenmesi ve gelişimindeki
katkıları oldukça önemlidir.
13

 Günümüzde kullanılan bir çok tıbbi terim
Hippocrates zamanından kalmıştır (peritoneum,
bronchus bunlara örnektir)
 Aynı dönemde yaşayan bir diğer bilim adamı olan
Aristoteles’ten de pancreas, aorta gibi kelimler
bu günlere kadar gelmiştir.
14

 Bergama doğumlu ünlü bir hekim ve düşünür olan
Galenos’da Grekçe’yi kullanmıştır.
 Ünlü anatomist olarak da anılan Galenos’un
hazırladığı temel anatomi ile ilgili terimler hiç
değiştirilmeden günümüze kadar kullanım
görmüştür
15

 Türkiye’de 31 yıl tıp öğretimi Fransızca olarak
yapılmıştır ve 1929 yılına kadar Arapça,
Farsça ve Fransızca sözcükler tıp terimlerine
hakim olmuştur.
16

 Harf devriminden sonra Latin alfabesi esasına
dayanan Türk alfabesi kabul edilmiş ve
 özelliklede Latince ve Grekçe terimler
dilimizde daha aktif olarak kullanılmaya
başlanmıştır.
17

 Son yıllarda da bilim dilinin ağırlıklı olarak
İngilizce olması nedeniyle tıbbi terimler içinde
İngilizce kullanımları dikkat çekmektedir.
 Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin son derece
hızlı olarak yaşandığı günümüzde bir çok terim
dilimize girmektedir.
18

 Her yeni giren terimde kullanım açısından
karışıklıklara yol açmaktadır.
 Bu problemlere çözüm bulmak için ortak ve
standart terimlerin kullanılması son derece
önemlidir.
19

 O halde terminolojinin ana amacı nedir? diye
düşünecek olursak: herkes tarafından aynı
şekilde kullanılan, yazılan, söylenen ve anlaşılan
bir dil oluşturmaktır.
20

NEDEN LATİNCE?
Bazı kelimeler 2000 yıldan daha eski
Eğitimli kişilerin dili
Avrupa dillerinin çoğunun kökeni
21

 “Ölü dil” olduğu için değişme olasılığı yok
 Çok uzun sözcüklerin kısaltılarak,
birleştirilerek kısa tek bir sözcükle ifade
edilebilmesi olanağı sağlar.
22

LATİNCE TELAFFUZ KURALLARI
“C” Harfi Kural 1: C+ A,O,U,Sessiz Harfler= K
sCApula (Skapula): Kürek Kemiği
Costa (Kosta): Kaburga
Cutis (Kutis): Deri
CLaviCUla (Klavikula): Köprücük Kemiği
23

“C” Harfi Kural 2: C + E,İ,AE,OE,Y= S
CErebrum (Serebrum): Beyin
Cİlium (Silyum): Kıl
COEliacus (Sölyakus): Karın Boşluğuyla İlgili
Cytologia (Sitoloji): Hücre Bilimi
24

‘’AE” Harfi Kural 1: AE = E:
 ArteriAE (Arterye)Atardamar
 VertebrAE (Vertebre): Omurlar
 CAEcum (Sekum): Kör Bağırsak
25

“OE ve EU” Harfleri Kural 1: OE = Ö / EU= Ö
nEUron (Nöron): Sinir Hücresi
OEsophagus (Ösofagus): Yemek Borusu
OEdem(a) (Ödem): Sıvı Toplanması
EUpnea (Öpne): Dinlenme Solunumu
26

“Y” Harfi Kural 1: Y = İ
hYpodermis (Hipodermis): Deri Altı
thYmus (Timus): Göğüs Boşluğu Bezi
sYstem(a) (Sistem): Sistem
27

“İ” Harfi Kural 1: İ + A,E,O,U = Y
arterİOla (Arteryol): Küçük Atardamar
cilİUm (Silyum): Kıl
facİEs (Fasyes): Yüz
28

“J” Harfi
Kural 1: J + Sesli Harf = Y
 JEJUnum (Yeyunum): Boş Bağırsak
 Junctura synovialis (Yunktura Sinovyalis):
Oynar Eklem
29

“TH” Harfi Kural 1: TH = T
THorax (Toraks): Göğüs
ureTHra (Uretra): İdrar Yolu
30

“RH” Harfi Kural 1: RH = R
 RHin (Rin): Burun
 RHythmic (Ritmik): Düzenli
31

“CH” Harfi Kural 1: CH = K
 braCHium (brakyum): Kol
 parenCHyma (parenkima): Salgı Bezlerinin
İşlevsel Bölümü
32

“PH” Harfi Kural 1: PH = F
oesoPHagus (ösofagus): Yemek Borusu
PHlebos (flebos): Toplardamar
Phalanx (falanks): Parmak Kemiği
33

“SCH” Harfi Kural 1: SCH = Ş
SCHizophrenia (Şizofreni): Bir Akıl Hastalığı
SCHema (şema): Biçim, şekil
34

“X” Harfi Kural 1: X = KS
thoraX (Toraks): Göğüs
larynX (Larinks): Gırtlak
Pharynx (Farinks): Yutak
35

“AU” Harfi Kural 1: AU = AV / O
AUris (Avris): Kulak
AUtolysis (Otoliz): Hücrenin Kendi Kendini
Eritmesi
36

“G” Harfi Kural 1: G + E,İ,Y = J
conGEnital (Konjenital): Doğuştan
parapleGİa (Parapleji): Bacak Felçi
myalGİa (Mialji): Kas Ağrısı
37

“T” Harfi Kural 1: T + İA, İO, İU = S
adventiTİA (Adventisya): Damarın Dış Tabakası
articulaTİO(Artikulasyo): Eklem
spaTİUm (Spasyum): Aralık, Boşluk
38

39
TIBBİ TERİMLERİN GENELTIBBİ TERİMLERİN GENEL
YAPILARIYAPILARI
 Tıbbi terimler genelde kendi alanında
kullanılan ve günlük hayatta çok fazla
rastlayamayacağımız karmaşık kelimelerdir.

Bir tıbbi terimde genel olarak;
Kök
Önek
Sonek
Kaynaştırma Ünlüsü bulunur.
40

41
KÖK (KÖKEN)KÖK (KÖKEN)
 Bir terimin yeni sözcükler türetilebilen yalın
haline kök veya köken denir.

42
ÖNEKÖNEK
 Önek veya sonek ekler, genelde tek başına
kullanılamayan ama köke anlam kazandıran
tanımlayıcı unsurlardır.

 Önekler terimin başında ve bir adet bulunan
eklerdir.
 Önekler genellikle tanımlayıcı olarak görev
yaparlar.
43

45
SONEKSONEK
 Terimlerin sonuna gelen eklerdir.
 Terimlerde bir adet sonek bulunur.
 Sonekler terimlerin sonuna eklenerek anlamın
değişmesini sağlarlar.
 Soneklerin kökeni genel olarak Latince yada
Grekçedir.

47
KAYNAŞTIRMA ÜNLÜSÜKAYNAŞTIRMA ÜNLÜSÜ
 Kök ile önek ve/veya sonekleri birleştirmede
zaman zaman kullanılan ünlü harflere
kaynaştırma ünlüleri denir.
 Bunlar o başta olmak üzere a,e,i gibi sesli
harflerdir.

 Kök: Dermis (deri), Vas (damar), Splen (dalak)
 Önek+Kök: Epi+Dermis (Deri üstü)
 Kök+Sonek: Derma+itis (Deri İltihabı)
 Kök+KÜ+Sonek: Splen-o-megaly (Dalak
Büyümesi)
48

 Kök+KÜ+Kök+Sonek: Laryng-o-pharyng-itis
(Gırtlak ve Yutak İltihabı)
 Kök+KÜ+Kök+KÜ+Sonek: Cardi-o-my-o-pathy
(Kalp Kası Hastalığı)
49

 Önek+Kök+Sonek: Pan-sinus-itis (Bütün
Sinüslerin İltihaplanması)
 Önek+Sonek: Endo+scope (İç Organların
İncelenmesi)
50

ÖNEKLER (Prefixes)
 Türkçe’de önek yoktur,
 Kimi yabancı dillerde sözcük kökünün önüne
gelerek sözcüğe belirli bir anlam katan ek
şeklinde tanımlanır
100

 Önekler gerçekte kendi başlarına belli
anlamları da olan ve başka bir kelimenin önüne
gelerek ona yeni anlamlar kazandıran yani
kendi anlamını eklendiği kelimeye katan
eklerdir.
101

 Numaralarla ilgili önekler
 Renklerle ilgili önekler
 Olumsuzluk veren önekler
 Yön belirten önekler
 Büyüklük/derece ile ilgili önekler
 Zaman ve yön gösteren önekler
102

NUMARALARLA İLGİLİ ÖNEKLER
 Prim/i -> ilk
 Primi-gravida -> İlk kez gebe kalan kadın
 Multi -> çok
 Multi-ple -> Çok kısım içeren
103

 Mon/o -> bir
 Mono-klonal -> Bir hücreden gelişmiş
 Uni -> tek
 Uni-selluler -> Tek hücreden oluşmuş
 Poli -> çok
 Poli-daktili -> Çok parmaklı
104

 Bi->iki
Bi-küspid -> İki uçlu
 Di->iki, ikili
Di-pleji -> İki taraflı felç
 Diplo->iki kat, duble
Diplo-pi -> Çift görme
105

 Tri->üç
Tri-küspid -> Üç uçlu
Quadri-> dört, dörtlü
Quadri-pleji -> Dört taraflı felç
106

 Hemi->yarı, tek taraf
 Hemi-toraks -> Göğsün bir tarafı
 Semi- > yarım
 Semi-lunar -> Yarımay şeklinde
107

RENKLERLE İLGİLİ ÖNEKLER
 Gri-Glok-----GLOKOM
 Mavi-Siyah----SiYANOZ
 Kırmızı-Erit----ERİTROSİT
 Sarı-Siro----SİROZ
 Siyah-Melan-----MELANİN
 Yeşil-Klor-----KLOROMA
108

 Glok-o-ma -> Göz Hipertansiyonu
 Glauk-o-ma (Latin)
 Eritr-o-sit -> Alyuvar
 Melan-in -> Deri pigmenti
 Siyan-oz -> Morarma
 Ksant-oma -> Sarı leke
109

OLUMSUZLUK VEREN
ÖNEKLER
 a-an -> yok, eksik
 A-plazi -> Gelişim eksikliği
 an (=un) -> olumsuz
 An-izokori -> Eşit büyüklükte olmayan
110

 Anti -> karşıt
 Anti-dot ->Zehire karşı ilaç
 Kontra -> karşı
 Kontra-lateral -> Karşı taraf
111

 de -> aşağı, kayıp
 De-toksi-fikasyon -> Zehirin uzaklaştırılması
 Dis (=dez) -> yok, uzaklaştırma
 Dis-infeksiyon (Dez-enfeksiyon)
-> Patojen organizmayı uzaklaştırmak
112

 in-im (=en-em) -> olumsuz
 İn-kontinans -> akışı durdurma, bozma
 İm-potans -> iktidarsızlık, güçsüzlük
113

YÖN BELİRTEN ÖNEKLER
 Ab -> uzaklaşmak
 Ab-düksiyon -> Orta hattan uzaklaşmak
 Ad -> yakınlaşmak
 Ad-hezyon -> Kısımların birleşmesi
 Ad-renal -> Böbrek üstü
 Ad-düksiyon -> Orta hatta yaklaşmak 114

 Dia -> bir şeyden geçerek
 Dia-liz -> Zardan geçerek temizlenmek
 Per -> bir şeyden geçerek
 Per-kütan -> Deriden geçerek
 Trans -> bir şeyden geçerek
 Trans-füzyon -> Damar içine vermek
115

BÜYÜKLÜK/DERECE ÖNEKLERİ
 Hiper -> anormal yükseklik
 Hiper-tansiyon -> Kan basıncının yükselmesi
 Hipo -> anormal düşük
 Hipo-ventilasyon -> Akciğerlere giren hava
miktarının azalması
116

 Olig/o -> az, bir şeyin eksikliği
 Oligo-spermi -> Sperm sayısının azalması
 Oligo-menore -> Menstrual kanamanın azalması
117

 Mikro -> küçük
 Mikro-cerrahi -> Çok küçük yapılara cerrahi
uygulanması
 Macro -> normalden büyük
 Makro-sefali -> Kafatasının büyük olması
 Mega -> anormal büyük
 Mega-mesane -> İdrar kesesi büyüklüğü 118

 Pan -> hepsi
 Pan-sit-o-peni -> Tüm kan hücrelerinde azalma
 İzo -> aynı, benzer
 İzo-greft -> Genetik olarak benzer kişilerden
alınan graft
119

 Neo -> yeni
 Neo-natal -> Doğumdan sonraki ilk bir haftalık
dönem
 Normo -> normal
 Normo-volemi -> Normal kan basıncı
 Psödo -> yalancı
 Psödo-paralizi -> Yalancı felç 120

ZAMAN VE YÖN GÖSTEREN ÖNEKLER
 Ante -> ön
 Ante-natal -> Doğumdan önce
 Pre -> öncesinde
 Pre-natal -> Doğumdan önce
121

 Peri -> sırasında,çevresinde
 Peri-natal -> Doğum sırasında
 Post -> sonrasında
 Post-natal -> Doğum sonrası
 Pro -> öncesinde
 Pro-filaksi -> Hastalıktan koruma için
hastalıktan önce 122

 Dextr/o -> sağ
 Dextr-o-kardi -> Kalbin vücudun sağ tarafında
olması
 Sinistr/a -> sol
 Sinistra-manuel -> Sol elini kullanan
123

 Ekto -> dışında
 Ekto-pik böbrek -> Normal yerinin dışında yer
alan böbrek
 Endo -> içinde
 Endo-skopi -> Bir organın veya boşluğun içine
girerek incelemek
124

SONEKLER (Suffixes)
 Kökün sonuna eklenerek anlam değişikliği yapar
125

 -ia –iasis -> anormal, olma, bulunma durumu
 İn-somn-ia -> uykusuzluk
 Ameb-iasis -> amiple enfekte olma durumu
 Kole-lith-iasis -> Safra taşı
126

 -alji, -dini -> ağrı
 Miy-alji -> kas ağrısı
 Art-alji -> eklem ağrısı
 Üro-dini -> idrar yapmada ağrı
127

 -ektazi -> genişleme
 Bronş-ektazi -> bronşların genişlemesi
 -oz -> anormal artma
 Mono-sit-oz -> monositlerin artması
128

 -peni -> azalma, eksilme
 Trombo-sito-peni -> pıhtılaşma hücrelerinin
azalması
 -malazi -> yumuşama
 Osteo-malazi -> kemik yumuşaması
129

 -poroz -> zımba delinme
 Osteo-poroz -> kemik erimesi
 -staz -> akımın durması
 Kole-staz -> safra akışının durması
130

 -spazm -> kasılma
 Anji-o-spazm -> damar kasılması
 -gen ->‘den oluşmuş
 Psik-o-jen -> ruhsal bir nedenden dolayı
 Karsino-jen -> kanser oluşturan
131

 -oid -> e benzer
 Muk-oid -> mukusa benzer
 -sel -> fıtıklaşma
 Gastro-sel ->
 -it -> iltihap
 Hepa/t-it ->
132

 -oma -> tümör
 Aden-oma -> bez tümörü
 -pati -> hastalık
 Nefro-pati -> Böbrek Hastalığı
 -megali -> büyüme
 Splen-o-megali -> Dalak Büyümesi
133

 -faji -> yemek
 Dis-faji -> Ağrılı yutma
 -fazi -> konuşma
 A-fazi -> konuşma bozukluğu
 -fobi -> korku
 Akro-fobi -> yüksekten korkma
134

 -pleji -> felç
 Hemi-pleji -> Yarı felç
 -pitoz -> düşme
 Blefar/o-pitoz ->
 -raji -> dışarı çıkma
 Hem-o-raji -> kanama
135

 -rea -> Akma
 Diya-re -> ishal
 -reksis -> Yırtılma
 Entero-reksis -> Barsak yırtılması
 -sklerosis -> daralma
 Arteri/y-o-skleroz -> Damar daralması
136

SONEKLER–CERRAHİ İŞLEMLER
 -ektomi -> kesip almak
 Gastr-ektomi -> midenin ameliyat ile alınması
 -sentez -> delmek
 Tora-sentez -> iğne ile akciğeri delmek
137

 -stomi -> ağız açmak
 Kolo-stomi -> kolona ağız açmak
 -tomi -> kesmek
 Trake-tomi ->
138

 -plasti -> operatif şekillendirme
 Mamo-plasti -> memenin operatif
şekillendirilmesi
 -dezis -> sabitlemek, yapıştırmak
 Plöro-dezis -> Plevra yapraklarının
yapıştırılması 139

 -rafi -> dikmek
 Arteriy-o-rafi ->Atardamarın dikilmesi
 -peksi -> sabitlemek
 Gastr-o-peksi -> Midenin karın duvarına
dikilmesi
140

 -lizis -> kaybolma, çözülme
 Entero-lizis -> Barsakların yapışıklıklarının
alınması
 -tripsi -> kırmak
 Kole-lith-o-tripsi -> Safra taşının kırılması
141

SONEKLER–TANISAL İŞLEMLER
 -grafi -> görüntüleme
 Miyel-o-grafi -> omuriliğin radyolojik
görüntülenmesi
 -skopi -> ayna tutma
 Laring/o-skopi -> gırtlağa ayna ile bakmak
 -metri -> ölçme
 Odio-metri -> İşitme ölçümü 142

SONEKLER -SIFATLAR
 -erg -> etki
 Kolin-erj-ik -> asetilkoline yanıt veren
 -formis -> şekilli
 Falsi-formis -> orak şeklinde
143

 -fil -> eğilimli
 Hidro-fil -> suda erimeye eğilimli
 -trop -> e etkili
 Nör/o-trop -> sinir sistemine etkili
 -sid -> öldürücü
 Bakteri-sid -> bakteri öldürücü
 -culus -> küçültme
 Mus-kulus -> küçük kas
144

SONEKLER -İLİŞKİLİ OLMA DURUMU
 -ak -ik -ar -al -> le ilgili
 Kardi/y-ak -> kalple ilgili
 Lumb-al -> bel ile ilgili
 Pelv-ik –pelvisle ilgili
 -genez -> oluşum
 Pato-genez -> hastalık oluşumu
145

 -stenoz -> daralma
 Trake-stenoz -> soluk borusunun daralması
 -trofi -> beslenme, büyüme
 Hiper-trofi -> fazla büyüme
 -plazi -> oluşum
 A-plazi -> gelişim eksikliği
146

SONEKLER -İLİŞKİLİ OLMA DURUMU
 -loji -> Tıbbın herhangi bir dalı ile ilgilenen
bilim.
 Fizyo-loji -> Organ sistemlerin görevlerini
inceleyen bilim dalı.
 Kardi/y-o-loji -> Kalp ile ilgili fizyolojik ve
patolojik konuları inceleyen bilim dalı.
147

 -ist -> Tıbbın herhangi bir dalında uzman olan
kişi.
 Pediatr-ist -> Çocuk sağlığı ve hastalıkları
uzmanı
 Psikiyatr-ist -> Ruh sağlığı ve hastalıkları
uzmanı
148

SAYILAR
1-> Primus 5> Quintus 8-> Octavus
2-> Secundus 6-> Sextus 9-> Nonus
3-> Tertius 7-> Septimus 10-> De
4-> Quartus
149

1. c harfi “a,o,u” sesli harflerinden veya
sessiz harflerden önce geldiğinde “k” okunur
Kelime Okunuşu Anlamı
Cutis Kutis Deri
Cephal Sephal Baş
Clavicula Klavikula Köprücük kemiği
Sclera Siklera Gözün beyaz
kısmı
Circulation Sirkülasyon Dolaşım
Cryo Kıriyo Donmuş, soğuk
Cervix Serviks Boyun

2. “j” harfi sesli bir harfin önüne
gelirse “y” olarak okunur.
Major Mayor Büyük
Juvenile Yuvenil Gençlik
,gençlere dair
Jejunum Yeyunum İnce bağırsağın
bir kısmı
Epidemiology Epidemiyoloji Sağlıkla ilgili
olayları
inceleyen bilim
dalı

3. “y” harfi “i” şeklinde , “i” harfi de “i” şeklinde
okunur (ancak “a,e,o,u” harflerinden önce gelirse “y”
şeklinde okunur).
Hypodermis Hipodermis Derialtı
Hygienic Hijyenik Koruyucu sağlıkla
ilgili
Hyperemetic Hiperemetik Aşırı kusma ile ilgili
Splenectomy Siplenektomi Dalağın alınması
Gerontology Gerontoloji Yaşlılık bilimi
Material Materyal Madde
Median Medyan Bir yapıyı iki eşit
parçaya bölen
Cyanotic Siyanotik Siyanoze olmuş
Cylic Siklik Belli aralarla tekrar
etme

4“x” harfi “ks” şeklinde okunur
Oxygen Oksijen Canlıların
yaşamı için
gerekli gaz
Ex Eks Hayatın
kaybedilmesi,
ölmek
Excise Eksize Kesip çıkarmak

5. “ph” harfleri “f” şeklinde okunur
Pharmacology Farmakoloj İlaç bilimi
Pharynx Farinks Yutak
Photic Fotik Işıkla ilgili
Physical Fizikal Vücutla ilgili
Nephros Nefroz Böbrek
Sphincter Sfinkter Büzücü,
kapatıcı

6. “ch harfleri “k” şeklinde okunur.
Character Karakter Organizmayı diğer
yapılardan ayıran
özellik
Chlor Klor Yeşil anlamında
ön ek
Cholera Kolera Kolera hastalığı
Chronic Kronik Uzun süreli
Bronchus Bronkus Bronş
Chronologic Kronolojik Oluş sırsına göre
dizilim gösteren

7. “th” harfleri “t” şeklinde okunur.
Thyroid Tiroid Boynun ön
tarafına
yerleşmiş bez
Thrombus Trombus Damar içi pıhtı
oluşumu
Thein Tein Çayda bulunan
kafein benzeri
madde
Thermal Termal Isı ile ilgili

8. “rh” harfleri “r” şeklinde okunur
Rhythm Ritim Kalbin belli
düzende atışı
Rhinorrhagia Rinoraji Burun
kanaması
Rhonchus Ronküs Kuru tıkırdar
tonda
akciğer sesi

9. “sch” harfleri “ş” şeklinde okunur.
Schistasis Şiştaz Vücudun herhangi
bir parçasında
ortaya çıkan yarık
Schistosoma Şiştozoma İnsan ve
hayvanlarda kanda
yaşayan parazit
Schema Şema Şekil
Schizophrenia Şizofreni Bir akıl hastalığı

10. “ae” harfleri “a” ya da “e” şeklinde
okunur.
Aerobic Aerobik Oksijenli
ortamda
yaşayan
Caecum Çekum Kalın bağırsağın
başlangıç kısmı
Costae Kosta Kaburgalar
Vertebrea Vertebra Omurlar

11. “g” harfi “g” ya da “j” şeklinde okunur.
Gastral Gastral Mide ile ilgili
Gel Jel Erimiş maddenin
pelte haline gelmiş
hali, jel
Gingivitis Jinjivitis Diş eti iltihabı
Glucose Glikoz Vücutta bulunan
şeker cinsi
Gynecology Jinekoloji Kadın üreme
organlarının
hastalıklarını
inceleyen bilim dalı

12. “t” harfi “ia, io, iu” harflerinden önce
gelirse “s” şeklinde okunur.
İsolation İzolasyon Ayırma
Tertiar Tersiyer Üçüncül
İmmunization İmmünizasyon Bağışıklama

13. “oe” harfleri “ö” şeklinde okunur
Oestrogen Östrojen Kadınlık
hormonu
Oedema Ödem Vücutta bir
yerde su
birikmesi

14. “eu” harfleri “ö” harfi şeklinde okunur.
Eutopic Ötopik Normalde
bulunan,
dokuda ortaya
çıkan
Euthyroid Ötiroid Tiroid bezinin
fonksiyonun
normal olması
Euthanasia Ötonazi Kolay ve ağrısız
ölüm

15. “au” harfleri “uv” ya da “o” şeklinde okunur.
Autoallergy Otoallerji Vücudun kendi
dokularına alerji
oluşturması
Autism Otizm İleri derecede içine
kapanık otistik
Autopsy Otopsi Ölüm nedenini anlamak
için cesedin iç
organlarının
incelenmesi
Autonomy Otonomi Kendi kendine
bağımsız çalışma
Trauma Travma Yaralanma , zedelenme

166
TIBBİ TERMİNOLOJİDE SIKTIBBİ TERMİNOLOJİDE SIK
KULLANILAN ÖNEKLERKULLANILAN ÖNEKLER

167
Negatif Anlamlı/Olumsuzluk Veren Önekler
 a-
 an-
 contra-
 dys-, dis-
 de-
 im-, in-
 non-

168
Her, Her bir, Çevresinde gibi Anlamlar
Veren Önekler
 Amb-, ambi-, amphi-
 Circum-
 Par-, para-
 Peri-

169
Yer yön Bildiren Önekler
o Ant-, ante- : ön, önünde
o Epi- : üst, üstünde
o Hyper- : üst, yukarı, üzerinde, aşırı, fazla
o Meta- : ötesinde, sonra

o Pre-, pro- : ön, önünde
o Post- : arka, ardında, sonra
o Retro- : arka, arkasında, gerisinde
o Supra-: üst, üzerinde, üstünde
170

171
İçinde Dışında Gibi Anlamlar Veren
Önekler
 Ecto-: dışında, dış kısmı, çevre kısmı
 Ex-, exo-, extra-: dış, dışında, dışarı
 En-, endo-, em-, intra- : iç, içerisinde

172
Diğer Önekler
 Ab-, abs- : uzaklaştırma, ayırma
 Ad- : yapıştırma, yapışma, yaklaştırma, getirme
 Auto- : kendi, kendi kendine, kendisi
 Holo- : tüm, bütün, bütüncül, tamamı
 Multi- : birden çok, fazla, çok fazla

 Per- : aşırı güçlenerek, içinden geçerek
 Poly- : çok, fazla, çoğalma
 Pseudo- : sahte, yalancı, taklit
 Re-: iki farklı anlamda kullanılmaktadır.
1. Yeniden, tekrardan
2. Geri, geriye doğru
 Xero-, xer- : kuru, kurumuş 173

174
TIBBİ TERMİNOLOJİDE SIK
KULLANILAN SON EKLER

175
Oluşturma, oluşum, neden olma anlamını
veren sonekler
 -Gen, -genic : oluşmasında neden olan etken
 -Genesis, -genus : oluşma, meydana gelme,
yapma, üretme
 -Poesis, -poiesis : oluşma, meydana gelme,
meydana getirme

176
Benzer, biçiminde, şeklinde anlamını
veren son ekler
 -Al, -alis, -aris, -acus, -ac, -ic, -icus, -orius :
ilgili, ilintili, ait olmak, benzeri, ilişkili olmak
 -Eus, -formis, -icus, -ideus, -oid, -oideus :
benzer, biçiminde, şeklinde

177
Azaltma, küçültme anlamını veren
sonekler
 -Ella, -ellum, -ellus, -illa, -illus, -ola, -olus, -ula,
-ulum, -ulus : azaltma, azalma, küçültme,
küçülme

178
Tıbbi sistemler ve bunlarla ilgili sonekler
 -Gram: grafik yada sayısal olarak sonuç
alınması
 -Graph, -graphy: kaydetme yada kaydeden alet

 -Scope, -scopy : tanı, inceleme yada bakım
cihazı
 -Tome, -tomea, -tomy, -tome, -ectomy,
-ektome : kesip çıkarma aracı yada kesme,
kesip çıkarma
179

180
Hastalık yada tedaviye yönelik terimlere
ilişkin sonekler
 -Algia : ağrı, acı
 -İtis : iltihap
 -Pathy : hastalık, bozukluk
 -Paralysis, -plegia : felç
 -Penia : azlık, eksiklik
 -Phagia, -phagy : yeme, yutma

181
Sık kullanılan diğer sonekler
 -Arium : belirli bir mekan, işlem yeri
 -Bula, -cula, -tula, -ula, -ola : bir gereç, gelişen
oluşum veya yapı
 -Ema, -ma : hastalık ve belirtilerin
adlandırılmasında kullanılır.
 -İa, -ria : daha geniş bir kapsam, yaygınlık ve
bazen hastalık adları ifade edilir.

 -İa, -ea: hastalık belirti veya durum belirten
çok sayıda tıbbi terimin türetilmesinde yaygın
kullanılan son ektir.
 -İna (-una) : latincede yaygın olarak kullanılan
bu son ek ile meslek, sanat, beceri ve sanat
eseri ifade edilir.
 -İsmus : süregelen durum, alışkanlık, rahatsızlık182

183
 -Mentum : bir eylemin gerecini, aletini veya
ürününü tanımlar
 -Osis : gelişen hastalık, yayılan bulaşıcı etkeni
ifade etmede yaygınlıkla kullanılır.

 -Tio, -tion, -sio, -sion, -xio, -icatio, -isatio,
-ficatio : eylem kökenli adlar için çok yaygın
kullanılan soneklerdir.
 -Tus (-sus, -xus) : eylem veya sıfat kökenli
kavramlar için yaygın kullanılan sonektir.
184

185
TIBBİ TERİM ÇEŞİTLERİTIBBİ TERİM ÇEŞİTLERİ
 Genel Terimler
 Eponim Terimler
 Akronim Terimler

AKRONİMLER
 Günümüzde bazı sözcükler birden fazla
terimle ifade edilmektedir,
 yazım açısından kısaltmak ve daha kolay
okunur hale getirmek için çoğunlukla birkaç
harfleri birleştirilerek okunur ve yazılırlar.
186

 BOS: Beyin Omurilik Sıvısı
 BT: Bilgisayarlı Tomografi
 VKİ: Vücut Kitle İndeksi
 EKG: ElektroKardioGrafi
 MR: ManyetikRezonansGörüntüleme
 IVP: IntravenözPyelogram
187

 TİT: Tam idrar tetkiki
 KOAH: kronik obstrüktif akciğer hastalığı
 DM: Diabetes Mellitus (şeker hastalığı)
 US: ultrasonografi
 UV: ultraviole
188

EPONİMLER
Bir kişi veya yer ile anılan hastalık, belirti,
bulgu, cerrahi alet , test veya sendromlar ya da
genelterimlerin özel kişi adlarıyla anılmasıdır.
189

Genelliklede o yapıyı bulan ya da üzerinde
çalışan kişilerin isim ya da çoğunlukla soy-
isimleriyle adlandırılmasıyla oluşturulur.
190

 Fallopian tüpü
 Bowman kapsülü
 Wirsung kanalı,
 Parkinson hastalığı
 Fanconi anemisi
 Cushing sendromu
 Down sendromu gibi
191

192
KISALTMALARKISALTMALAR
 Tıbbi terminolojide kısaltmaların önemli bir
yeri vardır.
 Çok geniş bir kullanım alanına sahip olan
kısaltmalar çoğu kez ana terimin önüne
geçmiştir.

 Örneğin ; BT, CA, Ca, DIC, EKG, FSH, Hb,
Hct, HUS, IA, IM, IV, KML, MR, NT, RBC,
Tbc, TSH, TD, US, UV sık kullanılan
kısaltmalardandır.
193

 A. , a. Arteria
 Ab: antikor
 Art. Articulatio
 Dex. Dexter
 Dist. Distalis
 İm : intramüsküler
 Ca: kalsiyum
 Hb: hemoglobin
 Hct: hematokrit
194

 Tbc: tüberküloz
 Iv: intravenöz(damar içi)
 İm: intramüsküler (kas içi)
 Post: posterior (arka)
 Kcal : kilokalori
 Sup. superior
 Rbc.: alyuvar sayısı (kırmızı kan hücresi sayısı)
 CA: kanser
195

 CV: kardiyovasküler(kal-damar sistemi)
 Lig.: ligamentum (bağ)
 M.,m.: musculus: kas
 N ., n.: nervus: sinir
196

197
Ölçü Birimlerine ilişkin kısaltmalar;Ölçü Birimlerine ilişkin kısaltmalar;
 L, dL, mL, g, g-cal, mg, mEq, mm, mm3, mmol,
U, K, Ng, dg, Dg, Atm, m3, cm3…gibi

 L : litre
 dL: desilitre litrenin onda biri
 mL: mililitre
 g: gram
 kg: kilogram
198

 mg: miligram
 mEq:miliequivalen
 μm:mikrometre
 U: ünit
 gt: damla
 gtt: damlalar
 atm: atmosfer
 b: bar
 mmol: milimol
 Ng: nanogram
199

200
SimgelerSimgeler
 Simgeler ile örneğin; pozitif yada negatif,
büyüktür, eşit değildir, yaklaşıklık… gibi pek
çok şeyi ifade ederiz.

 <: küçüktür
 >: büyüktür
 ≤: küçük eşittir
 ≥: büyük eşittir
 α: alfa
 β: beta
201

1. tibbi̇ termi̇noloji̇ye i̇li̇şki̇n genel bi̇lgi̇ler

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 1. tibbi̇ termi̇noloji̇ye i̇li̇şki̇n genel bi̇lgi̇ler

Similar to 1. tibbi̇ termi̇noloji̇ye i̇li̇şki̇n genel bi̇lgi̇ler (10)

1. tibbi̇ termi̇noloji̇ye i̇li̇şki̇n genel bi̇lgi̇ler