Tıbbi Terminoloji Ders 10 - Endokrin Sistem ve Metabolizma Terimleri

1. ENDOKRİN SİSTEM
Prof.Dr.Ergün Öksüz
2009-2010

3. ENDOKRİN SİSTEM
• Hormon adı verilen düzenleyici maddeler
salgılayan bezler grubunu içerir.
• Hormonlar, direkt kana salınır ve bu şekilde
vücutta dağılır.
• Hormonlar az miktarlarda salınır ancak yüksek
etki gücüne sahiptir.
• Hedef dokuları etkileyerek büyüme,
metabolizma, üreme ve davranışı etkiler.

4. HORMONLAR
• Kimyasal özelliklerine göre iki gruptur.
1. Steroid hormonlar (lipid yapı)
2. Proteinler veya protein benzeri hormonlar

5. HORMONLAR
• Steroidler üreme bezlerinde ve böbrek üstü
bezi (adrenal) korteksinde sentezlenir.
• Diğer tüm endokrin bezlerde protein yapılı
hormonlar sentezlenir.
• Hormonların sentezi başlıca feedback
mekanizma ile kontrol edilir.

6. ENDOKRİN BEZLER
(GLANDLAR)
• Hipofiz, beyinde küçük
bir bezdir.
• Hipofizin ön lobu
adenohipofiz , arka
lobu nörohipofiz olarak
adlandırılır.
• Her iki lob birbiriyle
ilişkilidir ve hipotalamus
tarafından kontrol edilir.

7. HİPOFİZ HORMONLARI
• Adenohipofiz Hormonları
1. GH - Growth Hormon (GH) Büyüme hormonu
2. TSH - Tiroid stimülan hormon
3. ACTH – (Adrenokortikotropik Hormon)
Adrenal korteks uyarıcı hormon
4. FSH - Folikül stimülan hormon
5. LH - Luteinizan hormon
6. PRL - Prolaktin

8. HİPOFİZ HORMONLARI
• Nörohipofiz Hormonları
1. ADH – Antidiüretik Hormon (Vazopressin)
2. Oksitosin – Uterus kontraksiyonları

9. HİPOFİZ HASTALIKLAR
• ADH ( hipersekresyon ->
Diabetes inspidus – Bronz diyabet)
• GH ( hipersekresyon ->
Gigantizm / Akromegali)
( hiposekresyon ->
Dwarfizm (Cücelik))

10. Leonid Stadnyk – 2.55 m
Bao Xishun 2.36m - He Ping Ping 0.6 m

11. TİROİD
• Trakeanın üst kısmında, larenksin her iki
yanında yer alır ve iki lobdan oluşur.
• Tiroid hormonu salgılar
• Parafoliküler C hücrelerden Kalsitonin salgılar.

12. TİROİD HASTALIKLARI
• Tiroid Hormon
( hipersekresyon ->
Hipertiroid – Tirotoksikoz)
( hiposekresyon ->
Hipotiroid
• Guatr
• Paget (Kalsitonin)

13. GUATR
• Tiroid bezinin büyümesine guatr denir.
• Büyüyen bez görülebilir veya boynun bir veya
iki tarafında şişlik şeklinde hissedilebilir.
• Bezdeki büyüme; düzgün ( diffüz guatr ) ya da
yumrular şeklinde ( nodüler guatr ) olabilir.
• Guatr’da bez normal çalışıyor ( ötiroid guatr )
veya fazla çalışıyor ( hipertiroidik guatr veya
toksik guatr) ya da az çalışıyor olabilir
( hipotiroidik guatr ).

15. KEMİĞİN PAGET HASTALIĞI
• Osteitis deformans
• Osteoporozun aksine önceleri fazla kemik
dokusu parçalandığında tepki olarak vücut
yeni kemik yapımını artırır.
• Yeni kemikler düzensiz yerleşir ve normal
kemikten daha yumuşak ve daha zayıf olabilir.
• Paget hastalığında kemikler zayıflar ve
deforme olur, hatta kırılabilir.

16. PARATİROİD
• Tiroid bezinin arka
yüzeyinde bulunan
dört tane küçük
bezdir.
• Kalsiyum
metabolizmasını
düzenler.

17. PARATHORMON
• Paratiroid bezi kalsiyum metabolizmasında rol
alan parathormon salgılar.
• Hiperparatiroidi vücuttaki parathormon
düzeyinin yüksek olmasıdır. Parathormon
yüksekliğinin sonucunda kandaki kalsiyum
düzeyi yükselir.

18. ADRENAL
(SÜRRENAL) BEZ
• Her iki böbreğin üst
kısmında yer alır.
• Dışta korteks içte
medulla olmak üzere
iki farklı bölgeye
sahiptir.
• Strese duyarlı bezdir.
Stres hormonlarını
sentezler ve salgılar.

19. ADRENAL HORMONLAR
• Adrenal Medulla
Epinefrin (Adrenalin)
Norepinefrin (Noradrenalin)
• Adrenal Korteks
Kortizol (Tansiyon/Kan şekeri/Bağışıklık)
Aldosteron (Kanda Na/K dengesini düzenler)

20. • Hiperkortizolizm – Cushing
Sendromu/Hastalığı
• Hipokortizolizm – Addison Hastalığı
• Hiperaldosteronizm – Conn Sendromu

21. Cushing sendromu, adrenal bez tarafından
aşırı kortizol üretimi veya dışardan ilaç
olarak yüksek dozda glukokortikoid
hormon verilmesi sonucu oluşan belirti ve
bulgular tablosudur
- Aydede yüzü: Yuvarlak, dolgun ve pembe yüz
- Omuzlar arasında aşırı yağ dokusu birikimi
- Santral obezite
- Halsizlik ve kaslarda zayıflık
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Sırt ağrısı
- Akne
- Tüylenme
- Karın, meme ve kollarda deri çatlaması
- Kadınlarda adet düzensizliği
- Erkeklerde cinsel güçsüzlük
- Hipertansiyon
- Psikolojik bozukluklar
- Ödem
- Osteoporoz
- Diyabet
- Cilt ülserleri

22. PANKREAS
• Pankreas adacıkları endokrin sistemin bir
parçasıdır.
• Karbonhidrat metabolizmasında görev alır.
• Langerhans Adacıklarından İnsülin ve
Glukagon salgılanır

23. İNSÜLİN
• İnsülin, karbonhidratın primer dengeleyicisidir.
• Yağ ve protein metabolizmaları üzerinde de
etkilidir.
• İnsülinin tam yokluğu ->
Diyabetes mellitus Tip 1
• İnsülinin azlığı veya insüline karşı direnç
Diyabetes mellitus Tip 2

24. TİMUS
• Timosin
• Timopoetin
• Timik hormonal faktör
• Timostimülin
• Lenfoid organlarda hücrelerin olgunlaşmasını
sağlar